buitenland
binnoilano
15e Jaargang.
DONDERDAG 7 AUGUSTUS 1923
F"o. 4530
3)e£cidóclveSou^Mit
UeABONNEMENTSPRUSbedraegt bi) vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Rij onze Agenten 20 cent per week -12.60 per kwartaal,
franco per post I 2.95 per kwartaal
Pet Geïllustreerd Zondagsblad Is voor de Abonnfö ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 cL, met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
'V
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Ge wo no advertentldn 30 een! por regel?
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
3 dubbele van het tarief berekend. s
Kleine advertentiën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en vee.
huur, koop en verkoop 10.50.
git nummer bestaat uü twee
binden.
f Na het Eucharistisch Congres.
•Wij zijn allen nog vol geestdrift over liet
gchitterend verloop van het Eucharistisch
ongres dat een f e i t is geworden in de
geschiedenis van Katholiek Nederland
Naar een feit, niet alleen door de gran
diose uitstraling van ons heilig geloof naar
luiten; niet alleen door de sublieme mani
festatie van ons Katholiek-zijn voor héél
£e wereld maar ook een feit door de
gevolgen.voor het innerlijk katholiek
leven van Nederland© Katholieken!
Bij herhaling hebben wij er voor het Eu
charistisch Congres op gewezen, dat de vie
ring daarvan in de parochies, de viering
door de Katholieken in hun eigen kerk,
onafscheidelijk verbonden was met een
goed-welslagen van het Congres, dat toch
beoogde een verlevendiging, een verdieping
van het Eucharistisch leven in de intimiteit
jan iedere zielf
En óhl doel is bereikt geworden. t
Kan niet anderswij mogen het met jeker-
heid vertrouwen, ook al zouden wij nog
geen feiten kennen, die het aantoonen.
Doch zulke feiten zijn er ook.
Een Leidsch kapelaan, dien wij gisteren
ontmoetten en die nog opgetogen was over
de heerlijke viering van den Congres-Zon
dag in de eigen parochiekerk, hij zeide ons
tx waarom zouden wij dit hier niet mo-
mededeelen? dat, zeer duidelijk
waarneembaar, na dien tiid het getal der
genen, die 's morgens de H. Mis bijwonen,
was toegenomen en he,t aantal H. Commu
nies vergroot....
Dat is een eere voor die Katholieken, op
ie deze priester doelde dat Is een ver-
beugenis voor- ons allen, die zoo gaarne in
ens land schoone resultaten zien van dat
onvolprezen-mooie Eucharistisch Congres
daarin ligt ook een leering en vingerwij-
ring voor ons allen
Na het Eucharistisch Congres blijve
a herinnering daaraan in ons leven door
daden
De Londensche conferentie.
Het Duitsche Memorandum.
Nog geen belangrijke
besprekingen.
Gisterochtend te half tWaalf is er in
Downingslreet een bijeenkomst gehouden,
waaraan twee vertegenwoordigers van
elk der voornaamste degelaties, met inbe
grip der Duitsokers, hebben deelgenomen
Het doel was de bespreking van het me
morandum, hetwelk de opmerkingen der
Duitsche delegatie bevat op de documen
ten, welke de geallieerden haar hadden
voorgelegd.
Tot drie uur in den ochtend waren de
Duitsche gedelegeerden bezig geweest
met de bestudeering dezer documenten en
hel opstellen hunner opmerkingen.
Marx gaf namens de Duitsche delega
tie een algemeene uiteenzetting van de
opmerkingen, van te voren schriftelijk
ingediend. Er had geen andere discussie
plaats dan over de kwestie van de te vol
gen procedure. Snowden stelde voor, de
opmerkingen der Duitschers voor onder
zoek naar elk der betrokken commissies
te verwijzen. Herriot en de andere gede
legeerden verzetten zich tegen dezen gang
van zaken en vroegen, allereerst kennis
te mogen nemen van de Duitsche docu
menten, tot welker lozing zij tot nog toe
nog niet den tijd hadden gehad.
Dientengevolge heeft de eerstvolgende
vergadering tusscken de vertegenwoordi
gers der entente en die van Duitschland
eerst gisterenavond plaats gehad.
De inhoud der antwoord-nota.
Aangaande het antwoord der Duit
schers wordt gemeld, dat de opmerkingen
der Duitschers de rapporten van alle drie
commissies betreffen.
De opmerkingen aangaande de conclu
sie, waartoe de eerste commissie is ge
komen, zijn zeer kort.
Veel uitgebreider zijn de opmerkingen
aangaande het rapport der dorde comlmis-
ïle betreffende de ontruiming van het
Roergebied, terwijl ook de technische be
malingen en het al dan niet verblijven van
Fransch en Belgisch, spoorwegpersoneel
éen betrekkelijk lange uiteenzetting heeft
veroorzaakt. Bij de kwestie van den terug
keer van beambten en andere uitgewezen
Duitschers komt ook het rraagstuk ter
sprake eener amnestie voor alle daden
tagen het gezag gedurende de bezettings
periode verrioht.
De indruk bij de andere
delegaties.
In de kringen der delegaties heeft het
Seen goeden indruk gemaakt, dat in liet
Duitsche memorandum, en nog wel op de
meest officieele wijze, bij den aanvang
der onderhandelingen,de twee kwesties naar
voren worden gebracht, waarvan Mac Do
nald in de zitting van eergisteren nadruk
kelijk had gezegd, dat zij buiten de agenda
vielen.
'"-bij dient te worden opgemerkt, dat
-e.er de Duitsche gedelegeerden mee-
!'il bestond over de vraag of
u./.o kwesties voorloopig zou laten
,:i. rien deel der delegatie werkt in
den zin ven Marx, een ander deel naar
den gc: i van Stresemann.
De leening.
Dr. Schacht is te Londen aangekomen
en had: onmiddellijk een onderhoud met
den minister van buitenlandsche zaken 1
Stresemann, waarna hij verschillende
financiers bezocht.
De geallieerde controle in Duitschland.
De nieuwe militaire entente-controle,
die 23 Juli zou beginnen, zal waarschijn
lijk tot na afloop van de conferentie te
Londen worden uitgesteld. Generaal
Walsh, de voorzitter van de commissie,
is op reis en alle voor de controle noo-
dige voorbereidende maatregelen zijn nog
niet getroffen.
Engeland.
De EngelschRussische conferentie.
Toch nog overeenstemming
bereikt.
In het Lagerhuis deelde de ondermi
nister van buitenlandsche zaken, Pon-
sonbij, mede dat de onderhandelingen
met de Russen gedurende de laatste 24
uur waren voortgezet, en dat gisteren
middag toch nog overeenstemming was
bereikt. Hij 'zeide,- dat de tijdsdrang zeer
ernstig was geweest, aangezien hij gaar
ne zag, dat de mededeeling hieraangaande
het huis zou bereiken voor men op reis
ging.
De getroffen overeenkomst zal aan het
parlement worden voorgelegd. Hij voegde
er aan toe, dat de conferentie voortdurend
had plaats gehad in een vriendschappe-
lijken geest. De vele nog hangende kwes
ties waren geleidelijk tot oplossing ge
bracht in besprekingen, die hij zelf met
Rakoffsky had gehad, en terzelfdertijd
waren de ondercommissies onafhankelijk
van elkander gedurende maanden bezig
geweest met de bijzonderheden, die noo-
dig waren voor het opstellen van de ver
schillende artikelen van het verdrag. Van
alle moeilijke problemen voor wier op
lossing de regeering zich sedert haar op
treden had geplaatst gevonden, geloofde
hij niet, dat er een lastiger was geweest,
dan die betreffende de relaties tusschen
Engeland en Rusland.
Ponsonbij deelde vervolgens mede, dat
er een handelsverdrag en algemeen ver
drag zijn geteckend.
Het handelsverdrag bevat de ongewo
ne clausule waarin Engeland er rekening
mede houdt, dat de sovjet-unie het mono
polie van Ruslands buitenlandschen han
del bezit en aan een aantal handelsdele
gaties diplomatieke onschendbaarheid ver
leent.
Voorts is er een omvangrijke vissche-
rij-overcenikomst tot stand gekomen.
Het algemeen verdrag bevat- dé erken
ning der sovjets van haar verantwoorde
lijkheid tegenover de obligatiehouders,
benevens de verzekering, dat de sovjet
met de obligatiehouders onderhandelingen
zal aanknoopen. (Gelach bij de opposi
tie).
Ten aanzien van de eigendomseischen,
welke de groei-moeilijkheden oplever
den, zullen van beide zijden leden worden
aangewezen voor een commissie van on
derzoek, welke over de compensatie zal
Demogolijkeleenïng.
Het algemeene verdrag is op zichzelf
een eerste stap. Zoodra minstens de helft
van de obligatiehouders met de getroffen
regeling instemt, zoodra ook de Britsche
regeering voldaan is over een oplossing
in zake de eigendommen, zullen die ver
schillende overeenkomsten worden opge
nomen in 'n ander verdrag en alsdan zal
de Britsche regeering aan bet parlement
voorstellen een leening aan do Sovjet-
regeering te garandeeren. Het bedrag
de voorwaarden van die leening zullen
worden geregeld, wanneer vorengenoemde
overeenkomsten zijn getroffen. (Gelach
bij de oppositie).
Ponsonby zeide voorts nog, dat de
geling met de obligatiehouders alleen be
trekking heeft op particuliere leeningen.
Russische staatsleeningen. werden tei
zijde gelaten, evenals Russische eischeu
omtrent schadevergoeding voor geallieer
de tusschenkomst in de Russische burger
oorlogen.
Niet-offlcieel wordt gemeld, dat deze
leening 30 a 30 millioen pond sterlingzou
bedragen. u i
De jpropiagand a-k w e is t i e.
Het algemeen vefdrag bevat ten slotte
nog artikelen omtrent de propaganda,
welke een verscherping is van het be
treffende artikel ln het bestaande han
delsverdrag.
Tenslotte merkte Ponsonby op, dat bij
geloofde, dat de overeenkomst de methode
der regeering in internationale zaken had
gedemonstreerd, n.'l. bitsheid en twisten
te vermijden en een algemeene overeen
stemming te zoeken, gebaseerd op verzoe
ning en samenwerking, aldus helpend om
de internationale vriendschap te herstel
len en te demonstreer en dat regeeringen
tenslotte niet altijd haar macht moeten
aanwenden voor oorlogsdoeleinden maar
tot het bevestigen van den vrede en de
broederschap. (Toejuichingen bij de re-
geeringspartijen).
Verzet der oppositie.
Ronald, Mac Neill en Lloyd George heb
ben! criliek uitgeoefend op de voorwaar
den voor de Russische leening. Zij voor
spelden, dat conservatieven en liberalen
zich daartegen zullen verzetten.
De lersche kwestie.
Geen vergel ij k maar uitstel.
De lersche grenskwestie is tengevolge
van het overleg te Dublin tusschen Tho
mas, Henderson en ministers van den
Vrijstaat, in een nieuw stadium geko-
«mn. Aanvankelijk leken de onderhande
lingen vruchteloos te zullen blijven, doch
te elfder ure is toch nog een schikking tot
stand gekomen.
Thomas, de Engelsche minister van
Koloniën deelde in het Lagerhuis mede,
dat het voornemen bestaat het huis, dat
morgen op reces gaat weder tegen 30
September bijeen te roepen - (oorspronke
lijk was de datum 4 weken later gesteld)
teneinde 't regeeringsvoorstel in behande
ling to nemen, hetwelk ten doel heeft de
moeilijkheden uit den weg te ruimen, die
zijn ontstaan door de weigering van de re
geering van Noord-Ierland om een lid te
benoemen voor de commissie van grens
regeling.
Hij zeide, dat de regeering bleef ho
pen, dat Ulster inmiddels van besluit
zou veranderen en het indienen eener
noodwet onnodig zou maken.
Indien de regeering van Ulster blééf
weigeren een lid in de grenscommissie te
benoemen, zal de regeering de eerste le
zing van bet wetsontwerp aan de orde
steiren, hetwelk de voorrang zal hebben bo
ven alle andere aangelegenheden. Wij
zullen gebruik maken van alle ons ten
dienste staande middelen om dit ontwerp
ten spoedigste aangenomen te krijgen. Ik
zal niet beweren, dat de regeering van den
vrijstaat ten volle bevredigd is door dit
besluit of dat zij in eenig opzicht is afge
weken van haar opvatting, dat zulk een
wetsvoorstel aanstonds behoorde te wor
den aangenomen, doch ik hoop niettemin
dat het haar zal gelukken het lersche volk
te overtuigen dat regeering en volk van
Grot-Brittannië voornemens zijn hun
goede trouw te doen blijken.
Frankrijk.
De godsdienststrijd in de Elzas.
Een verklaring van.
Mgr. Schoepfer.
Mgr. Schoepfer, bisschop van Tarbes en
Lourdes, die van geboorte een Elzasser is,
heeft te Lourdes belangrijke verklaringen
afgelegd over den strijd, waarin Elzas-
Lotliaringen geworpen werd door de ver
volgingsplannen van de huidige Fransche
regeering.
Na de misdaden van de laiciteitswetge-
ving in den breede te hebben aan de kaak
gesteld, gaf de bejaarde bisschop die de
zorg heeft over Maria s heiligdommen te
Lourdes in enkele trekken het onrecht
weer, waaraan Loirrdes heeft blootge
staan tengevolge van de Combistische wet
geving.
„Men heeft ons het groote seminarie
afgenomen zonder zich zelfs de moeite te
geven die daad een schijn van rechtvaar
diging te geven, aldus mgr. Schoepfer.
„Men heeft ons eenvoudig weggejaagd. En
wat de heiligdommen van Lourdes be
treft, opgericht door middel van de gif
ten van de Katholieken van de geheele
wereld, men heeft ze eenvoudig geconfis-
keerd. De grot, de kerken en do parken zijn
het eigendom der stad geworden. Wij be
talen huur voor het gebruik, welke uit
gaven jaarlijks door den graaf van
Beauchamps worden betaald. Het gebouw
waarin ik mij bevind en hetwelk mijn
voorganger met zijn eigen geld had opge
trokken, werd mij ook afgenomen, en nu
betaal ik evenzeeT huur.
„Ongetwijfeld moet ik de billijkheid in
acht nemen tegenover het gemeentebestuur,
dat tegenover ons zeer vriendelijk is en
onze actie niet belemïnert. Trouwens de
stad heeft er geen schade bij.
„Enkele maanden geleden had ik een
onderhoud met den heer Millerand, toen
nog president van de republiek. Het ge-
sprek liep over Elzas-Lotharingen en da
president verklaarde mij, dat het geens
zins in de bedoeling der regeering lag
ook maar het minst aan de vrijheden dier
provincies te raken. Hij heeft zeker niet
gedacht, dat zijn aftreden zulke gevolgen
voor Elzas-Lotharingen zou hebben. Trou
wens, ik heb hem gezegd, dat zoo een
Fransche regeering, welk het ook zijn
mocht, inbreuk zou maken op him rech
ten, de Elzassers zich niet zouden laten
intimideeren zooals de Fransche^Katholie-
ken dat hebben gedaan in 1905.
Duitschland.
Het complot in Memelland.
Het in Memelland ontdekt complot heeft
er toe geleid, dat te Jonischken 17 perso
nen zijn gearresteerd,- onder verdenking
den staatsgreep te hebben voorbereid, die
van Memel een autonoom gebied had moe
ten maken. Onder de gearresteerden zijn
aanhangers van Hitier.
Er moeten meer dan 200 personen bij
deze kwestie betrokken zijn.
Een redacteur geen afgevaardigd.
De democraten hebben bij den rijksdag
een wetsontwerp aanhangig gemaakt,
waarbij het verboden wordt, dat een rijks
dag of landdagafgevaardigde tegelijk ver
antwoordelijk redacteur van een dagblad
is.
Dit wetsvoorstel beoogt een einde te
maken aan het veldwinnend gebruik bla
den aan de bestaande perswetten te ont
trekken door de verantwoordelijke lei
ding er van in handen van een volksver
tegenwoordiger te leggen.
Beieren en de republiek.
Grondwetsbetoog i n g
verboden.
Een aantal republikeinsche organisa
ties te Munchen hadden aan den hoofd
commissaris van politie aldaar verlof ge
vraag om Zondag op de Königsplatz een
betooging ter eere van den verjaardag
van de grondwet van het rijk te houden.
Aan dit verzoek is niet voldaan. De hou
ding van den hoofdcommissaris van po
litie heeft iu republikeinsche kringen veel
verontwaardiging verwekt. De socaal-de-
mocratiscke Munchener Post zegt, dat de
ze houding een oorlogsverklaring bet er
kent aan het adres van de aan de grond
wet getrouwe bevolking.
Polen.
Poolsche gedelegeerden gearresteerd.
In verband met de arrestatie te Pe
tersburg van twee Poolsche gedelegeerden
eener gemengde commissie heeft de Pool
sche minister van buitenlandsche zaken
aan den sovjet-vertegenwoordiger te War
schau hun onmiddellijke in vrijheidstel
ling gevraagd.
Balkan-Stalen.
Staat van beleg in Bulgarije.
Uit Belgrado wordt bericht, dat de
staat van beleg over Bulgarije is afgekon
digd. De officieele gebouwen staan onder
sterke militaire bewaking, daar de com
munistische demonstraties in hevigheid
zouden toenemen. De koning heeft de le
den van het kabinet in langdurige audiën
tie ontvangen.
Zuid-Slavië en Albanië.
De Koclnische Zeitung verneemt uit
Belgrado: Spalajkowitsj, de Zuid-Slavi
sche gezant te Parijs, heeft aan den Ge-
zantenraad een nota overhandigd, waarin
gezegd wordt, dat de Zuid-Slavsicke re
geering geen garantie op zich kan nemen
voor de veiligheid van de internationale
commissie tot vatssfelling van de grens
tusschen Zuid-Slavië en Albania aange
zien Albaneesche benden van plan zijn,
opnieuw aanvallen op de commissie te ple
gen, om de vaststelling van de grens te
verijdelen.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND
Do Duitsche antwoord-nota; toch op
merkingen over de Roerbezetting.
Overeenstemming tusschen Engeland en
Rusland.
De lersche kwestie uitgesteld.
Bulgarije In staat van beleg.
BINNENLAND.
Koninklijk Bezoek aan Zeeland.
Mededeeling betreffende de salarisrege
ling van Rijksambtenaren.
REGEERING EN KARDINAAL
LEGAAT.
Het valt niet te ontkennen, dat bij een
groot deel van de binnen- en buitenlandsche
Congresbezoe-kers eenig© ontstemming
heerschte over de houding onzer christelij
ke Regeering jegens Z.Em. den Kardinaal-
Legaat. Ook onder den clerus en zelfs in
kringen van hoog© kerkelijk© dignitarissen
verbaasd© men zich, dat officieel ons
staatsbestuur geen notitie van het hooge
bezoek bad genomen. En inderdaad is deze
bevreemding te verklaren, vooral indien
men rekening houdt met de geestdriftige
stemming van bet bijeengestroomde pu
bliek waartegen de meer nuchter schijnen
de houding der burgerlijke overheidsperso
nen des to scherper uitkwam.
Hoe waar dit alles moge zijn aldus
schrijft „Nieuw Nederland" toch zouden
wij verkeerd handelen, indien wij ons lie
ten meesleepen tot betoogingen, die de po
sitie de.r Katholieken zou benadeelen.
Men denke bijv. eens aan de bezwaarlij
ke handhaving van ons gezantschap bij het
Vaticaan, welk gezantschap alleen met be
hulp van andere partijen kan worden be
houden.
Voor het overig© mag men niet verge
ten, hoe de vaste regel voor de vertegen
woordiging onzer Regeering op een open
baar Congres geldt, dat de. nationale of in
ternationale leiding van zoodanig Congres
den wensch tot zulk een vertegenwoordi
ging heeft kenbaar gemaakt. Dit is bijv.
het geval geweest bij het congres voor den'
Stedenbouw, toen het bestuur verzocht om
opening en sluiting door een lid der Re
geering en officieele ontvangst.
Zoodanig verzoek is, voor zoover bekend,
niet ingekomen ten aanzien van het Eu
charistisch Congres, ofschoon het zoowel
voor den H. Stoel door middel van onzen:
aldaar geaccrediteerden Gezant of door Z.
Exc. Mgr. Orsenigo in Den Haag, als door
Mgr. den Bisschop, in wiens diocees het
Congres werd gehouden, gemakkelijk war©
geweest aan onzen Minister van Buiten
landsche Zaken officieel kennis te ge.ven
va-n het Congres en een vertegenwoordiging
te verzoeken. Klaarblijkelijk is dus door
d© hooge kerkelijke overheid zoodanige ver.
te-genwoordiging niet verlangd, wellicht
om de Regeering niet in moeilijkheden t®
brengen, en zoo deze reden heeft gegolden,
dan is zij een zeer verstandige geweest.
Hausch, de Katholieken van Nederland
mogen tevreden zijn met het. prachtig ver
loop van het Eucharistisch Congres, aan do
godsdienstige beteekenis waarvan e®n offi
cieele rageeringsontvangst en nog mear
wereldsch vertoon maar zouden hebben ge
schaad. Toen een paar jaar geleden in ons
land het religieuze Congres der „Pilgrim
Fathers" plaats had, werd het ook niet
officieel door de Regeering gehuldigd, of
schoon er toch sterke traditiën ln het pro-
testantsch© deel der bevolking lagen. Er
was nog mear reden om niet anders t© ham.
delen, nu het een katholieke 'betooging be
trof, die het gevaar kon verwekken, dat al
de voordeelen, welke door onze emancipa-
toren en staatslieden na moeilijken strijd
werden verworven, zouden verloren gaan,
tot onze politieke positie toe.
Aan de HoIIandsche Families, welke een
Priester in de Centrale Landen
ondersteunen.
L. 8.
Het Priesterccmiié b?sl?ot in zijn laatst
gehouden vergadering zijne actie tot sfpun-
verleening aan de noodlijdende Geeselijken
in de Centrale Landen te beëindigen.
De uiterst critieke toestand, waarin be
doelde Geestelijken verkeerden, was des
tijds de aanleiding van onze steunverlee-
ning. Nu die critieke. toastanr althans niet
meer in die mate en niet meer zoo alge
meen bestaat, mecnen wij niet langer de
hulp van onze katholieke landgenooten t©
mogen inroepen.
Wel moet erkend worden, dat de Duit
sche Geestelijkheid, dienstdoende in do
Diaspora, reeds voor den oorlog en ook nu
nog in zorgvolle omstandigheden leeft,
doch hun nood wordt naar best vermogen
door de Bonifaciusverein gelenigd. De heer
Fr. Weijnen, Sophiakade 21a te Rotterdam
is voor Nederland en zijn koloniën door
den Bisschop van Paderborn als Secreta
ris dier vereenigir.g aangesteld. Een en an
der ontving do goedkeuring van Z. D. H.
den Aartsbisschop van Utrecht.
Zij, die van ons het* adres van een Duit-
schen Priester ontvingen uit Je Diaspora-
gbieden, kunnen dus desgewens-cht hunne
giften aan genoemden Heer Weijnen zen
den. Ons Priester-comité stelt zich vanaf
héden niet meer beschikbaar om gelden
of goederen door te zenden.
Rest ons nog U dank te betuigen voor
Uwe groot© blijken van hartelijke belang
stelling en innig ledelijden met het lot
dier Priesters. Rusnscboot-s moge God U
en Uwe dierbaren pege.nen voor uw werk
van christelijke ban ^hartigheid.
Het. Priestercomité tot ondersteuning der
noodlijdende Geestelijkheid in d0 Centrale
Landen: P. C. van Aken, Pastoor te Beek
bij Nijmegeen, Voorzitter; Fr. "Werners,
Kapelaan te Nijmegen; Fr. Hendrik*. Mo
derator te 'a-BoschA. *an Dijk. Kape
laan t© Eindhoven; P. M Hack, Pastoor
t© Rucphen; H. J. Kamperr Kapelaan te
