15e Jaargang.
DONDERDAG 31 JULI 1924
No. 4209
peABONNEMENTSPRIJSbedrasgt bi] vooruitbetaling
Voor Leiden Ï9 cent per week 12.50 per kwartaal,
pij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal
franco per post f 2.95 per kwartaal
Pet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnfö ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 d, met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TKL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
OE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT!
Gewon# adverlentlSn 30 oent per rage*
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
s dubbele van bet tarief berekend. s
Kleine adveirSenSéëi^ van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver*
huur, koop en verkoop 10.50.
Dit nummer bestaat uit twee
bieden*
•t* Herdenking Mobilisatie.
Heden is het tien jaar geleden, dat de
officieele proclamaties allerwege de tijding
brachten, dat Nederland zijn leger mobili
seerde.
Klokgelui van alle Nederlandsohe torens
ondersteunde op dien gedenkwaardigen
middag 't alarmeerend bericht der alge-
meene mobilisatie, dat voor velen een on
heilspellende tijding was.
Immers, den volgenden ochtend, ZateT-
dag 1 Augustus, verlieten tienduizenden
soldaten hun haardsteden, om zich te
scharen onder hun regimentsvaandel in
het veldleger of om hun plaatsen in te ne
men op de forten en andere versterkingen,
dan wel om de grens- of kustwacht te be
trekken, in één woord, om hun taak te
aanvaarden tot handhaving van de neu
traliteit des rijks, desnoods ter Verdedi
ging van het vaderland.
Er is gevormd een Nationaal Comité
Herdenking Mobilisatie 1914, dat morgen
een bijeenkomst te 's-Gravenhage heeft ge-
Ook in verschillende steden en dorpen
worden samenkomsten gehouden heden
avond b.v. te Leiden in de Stadsgehoorzaal
waar spreken prof. Blok en ds. Thomas.
Wat het doel van deze herdenking is?
In een manifest, dat het Nationaal Co
mité verspreid heeft, lezen we o.m.:
Morgen, 31 Juli, zal het 10 jaar ge
leden zijn, dat het „te wapen" weer
klonk. Met klokgelui zal u dat in her
innering worden gebracht. Verzamelt
u dan oud-gemobiliseerden om, de
dagen van weleer in het geheugen te
rugroepende, te denken aan den steun,
dien gij elkander gaaft, toen gij waart
ver van huis, ver van hen die u lief
waren. En laat overmorgen te 's-Gra
venhage op den landdag geheel Ne
derland vertegenwoordigd zijn, om te
getuigen van de saamhoorigheid van
heel het Nederlandsche Volk, evenals
dat op den eersten mobilisatiedag in
1914 zoo schoon tot uiting kwam, zoo
krachtig tot heel de wereld sprak.
Landgenooten. Indien gij terug
denkt aan die dagen van 1914, laat
dan uw hart warm voelen voor de
oud-gemobiliseerden, die nog lijden.
Geef hun uw sympathie en uw dank.
En geef, in ruime mate, wat strekken
kan om het lijden te Verzachten, den
nood te lenigen Van hen, die, vóór 10
jaar, pal stonden voor Neêrlands
vrijheid en voor Neêrlands zelfstan
digheid.
Het doel, in de eerste alinea aangege
ven, is op zich niet onsympathiek 1 en syni
pathieker nog is de bedoeling, uitgedrukt
in de tweede alinea: verzachting van het
lijden der oud-gemobiliseerden, die daar
van nóg ondervinden de droeve gevolgen.
Wij vrcezen echter, dat practisch van de
verwezenlijking van het laatst genoemde
door middel van herdenkings-feesten niet
zoo héél veel terecht zal komen! En wat
de herdenking van de in 1914 gebleken
saamhoorigheid betreft; 't hangt *er veel
van af, hoe men die herdenkt en welke
conclusies men daaruit trekt, of er al dan
niet -daaruit eenig nut is te verwachten.
Wij schreven hierboven: herdenkings-
feesten. En o.i. is uit deze geheele her
denking het karakter „feest" niet genoeg
van den beginne, af aan geweerd. En dat
had moeten geschieden Een droef gebeuren
toch, èn op zich zelf èn om den nasleep
van zedelijke en stoffelijke ellende, kan
allerminst het object vonnen voor een
een gedachtenisviering die ook maar
«enigermate fees tel jk is. En omdat
dit niet geschied is, en de eigenlijke be
doeling van de gedachtenisviering niet
genoeg omlijnd is in de p r a c t i s ch e be^-
teekenis, daarom voelen de menscken niet
warm voor deze herdenking.' Wat heel
verklaarbaar is.
HUSTEKÜLAMD
De Londensche conferentie.
Frankrijks compromisvoorstel.
De militaire ontruiming
va den Roer.
De Fransche experts hebben gister d9n
tekst opgesteld van het ontwerp-probocol
dat aan de eerste commissie zal worden
voorgelegd.
Het karakteristieke van het Fransche
Voorstel is, dat in de volgende gevallen tot
Arbitrage zal worden overgegaan:
lo. Wlanneer de gedelegeerden der G.
fT' H. er niet in slagen tot een accioord
to komen over de constateering yan een in
fcebreke blijven van Duitschland.
2o. "Wanneer de Duitsche industrieeïen
hun contract inzake dé leveringen in
Stotura niet nakomen.
Conflicten van dezen aard moeten in
eerste instantie tot 1930 door de C. v. H.
behandeld worden en later door de trans-
fercommissié, welke de leveringen zal
financieren.
3o. Bij hooger beroep van alle beslissin
gen der C. v. H. en de transfercommissie,
waarhij de Duitsche betalingen in baar op
rekening der schadeloosstelling beperkt
worden.
De Fransche en Belgische militaire ex-
iperbs, ingenieurs en diplomaten, bijge
staan door de ftaliaansche vertegenwoor
digers hebben eveneens, onder leiding van
Seyd'oux een schema in zake de militaire
ontruiming van het Roergebied opgesteld,
hetwelk vervat is in denzelfden geest wat
do methodes betreft als het plan der eco
nomische ontruiming, hetwelk reeds door
do conferentie werd aanvaard..
Het schema stelt de terugtrekking dor
Fransche troepen uit Rijnland en West-
falen afhankelijk van de male van „com
mercialiseering" der Duitsche schulden:
met andere woorden, de militaire ontrui
ming van het Roergebied zal plaats heb
ben in successievelijke étappes naar go-
lang van de plaatsing der spoorwegobliga
ties van 11 milliard goudmark en der in
dustrieel© obligaties van 5 milliard g'uod-
mark.
Herriot staat er op, ondubbelzinnig en
nadrukkelijk aan to toonen en te bewij
zen, dat Frankrijk geen enkele hijgedachte
heeft aan annexatie, doch hij wenscht
eveneens dat Duitschland binnen een zeke
ren tijd het onweerlegbare bewijs levert
van zijn goeden wil tot uitvoering van het
Dawes-rapport.
Ter voldoening aan al dezo overwegin
gen zou de plaatsing der leening van 800
millioen goudmark, het sein geven tot een
rectificatie onzer bezettingszone. .De
Fransch-Belgische ontruiming zou kunnen
geschieden in drie successievelijke etappes
correspondeerende met de plaatsing van
driemaal telkens milliard aan Duitsche
obligaties. Indien dit resultaat eenmaal
bereikt was," zou de terugtrekking van do
Fransch-Belgische troepen voltooid zijn,
want men acht het waarschijnlijk, dat
Duitschland, om niet zijn crediet in de
wereld te zien vernietigd, dan zal voort
gaan met zijn verplichtingen na te komen.
Indien het onmogelijk blijkt voor de
wereld geldmarkt do Duitsche obligaties
zoo snel op te nemen,, zou toch de ontrui
ming tegen Augustus 1926 kunnen ge
schieden, op voorwaarde dat Duitschland
aan do betreffende voorwaarden van het
plan-Dawes hoeft voldaa.n
Volgens do Fransch-Belgischo meening
zou voorts de Britscbe bezetting van de
Keulsche zone ook na 10 Januari 1925
moeten worden voortgezet, al zij het dan
ook met een verminderd effectief, tot het
oogenblik der algeheel© ontruiming van
het Roergebied door de Fransche en Bel-
gitroepen.
Duitschland.
De demonstraties te Beieren
Eon werk van hoogerhand
De Beiersche minister van Binnenland-
sche Zaken hoeft in een persbijeenkomst
medegedeeld, dat naar de meening der
Beiersche regeering in den laatsten tijd
tijd veel te veel luidruchtige herdenkingen
enz. gehouden worden en dat zij dan ook
van plan is, voortaan allo plechtigheden
van dien aard in de' open lucht en op
tochten, demonstraties enz. to verbieden
voor zoover deze niet het algemeen be
lang van volk en staat dienen. Dit betroft
ook de door de rijksregeering ingestelde
herdenking van in den oorlog gevallenen
op 3 Augustus en de herdenking van de
rijks grondwet op 10 Augustus. Zij die
daartoe lust gevoelen -kunnen do herderin
king binnenshuis vieren.
Dit verbod geldt echter niet voor gjun-
nastiek- of andere sportieve demonstraties
Do staat Beieren zal ook geen grond-
wetsherdenking houden. Do Staatsregee-
ring zeido de minister respecteert
de grondwet en zal haar voor zoover noo-
dig beschermen, maar haar met vreugde
begroeten doet zij niet.
Duitsche schepen in Fransche havens
Het verbod opgeheven
Sedert het einde va.n den oorlog tot op
heden was het Duitsche schepen verboden
Fransche havens aan te doen. Alleen voor
het stoomschip „Cap Polonio" van de
Hamburg Siidamerikanische Dampschif-
fahrtsgesellschaft werd een uitzondering
gemaakt. Dit stoomschip kon een tijdlang
Cherbourg aanloopen. Volgens de „Vossi-
sc£o Zeitung" heeft de Frangche regee
ring thans besloten dit algemeen verbod
op te heffen. Binnenkort zal er een ver
ordening verschijnen, volgens welke vanaf
1 September Duitsche schepen alle Fran
sche havens, ook die in de Fransche kolo
niën, zullen kunnen aandoen.
Algemeens staking in Opper-Siiezië
Sedert gistermorgen zes uur is er bij
alle Opper-Silezisohe ijzer- en kolenmij
nen een staking uitgebroken, met uitzon
dering van eenige kleine bedrijven. De
strijd gaat niet zoozeer tegen de verlen
ging van den arbeids tij d,# waarbij de ar
beiders in de metaalindustrie zich reeds
hadden neergelegd, maar tegen de beta?-
ling voor dien verlengden arbeidstijd, die
niet hooger is dan het loon, dat voor den
vroegeren achturendag werd uitbetaald.
Do arbeiders verzekeren, dat zij door
deze regeling niet eens aan het bestaans
minimum toekomen.
Frankrijk.
De amnestie.
Heftige "toon eëlen in den
Senaat,
Gistermiddag is het in den Senaat tot
heftige tooneelen gekomen.
Bij de discussies verzocht het Senaats
lid Tissier, het wetsvoorstel in zako de
amnestie' onmiddellijk in behandeling te
nemen. Sena-tor De "Monzi ondersteund©
dit voorstel. Hij werd op heftige wijze
door senator De la Haye in de rede geval
len, die uitriep: „Gij draagt liefde voor
Duitschland in het hartl" Do linkerzijde
protesteerde heftig, de uiterste linkerzijde
nog heftiger. De Voorzitter kwam evenwel
niet tusschen heide en vergenoegde er zich
mede, met de bel te zwaaien. Het grootste
gedeelte van de leden der linkerzijde liet
daarop do lessenaars klapperen en do
senatoren De Jouvenel, Millan en Valette
uitten hun verontwaardiging. Men riep den
voorzitter" toe: „Aftreden!"
Eindelijk nam de voorzitter zijn hoed
op, aarzelde.... legde den hoed weder op
de plaats terug, nam daarna een besluit
en zette zijn hoofddeksel op. Daarmede
werd de zitting opgeheven.
Zulk een heftig incident heeft in den
Senaat in geen 25 jaar plaats gehad.
Zondagsrede van Poincaré.
Poincaré geeft het niet op! Zondag
heeft hij wederom het woord gevoerd bij
het overhandigen van -eb»:, -aandel aan oud
strijders te Fresnes-en-WoëYre (Maas-
dep.) Hij.zeide o.a.: „Met een helse h uit
houdingsvermogen heeft Duitschland niet
opgehouden do openbare meening der
wereld op een dwaalspoor te brengen en
op hen, die do taak hebben den vrede to
redden, do gruwelijke verantwoordelijk
heid te werpen, welke het zelf en Oosten
rijk vrijwillig op zich hebben genomen.
Indien het juist is, dat er in bepaalde
kringen een wind van defaitisme waait;
indien het waar is dat er hier en daar lie
den zijn, die ten onrechte de apologie van
het verzet en de desertie verkondigen,
dan zijn de oud-strijders er om de eer
voor zich op te eischen Frankrijk te heb
ben gered, en om het nationaal gevoel hoog
te houden. Neen, gij zult nimmer gedoogen
dat' de ontmo-edigings-manoeuvres, waar
aan Frankrijk in de somberste uren der
vijandelijkheden bijna ten onder was ge
gaan, zich heden zullen herhalen om onze
overwinning te niet te doen. Ge zult voor
ons land het recht opeischen om na zóó
veel lijden de luttele schadeloosstelling te
behouden, welke de heldenmoed zijner
zonen het heeft verschaft. Ge zult er op
staan dat Duitschland het kwaad herstelt,
hetwelk het heeft aangericht en dat het in
do onmogelijkheid wordt gesteld in de toe
komst zijn aanslagen op den vrede te her
halen
Engeland.
De lerscha grenskwestie.
Herziening van het
Engelse h-I ersch verdrag.
Gemeld wordt, dat de in besloten zitting
bijeenkomende juristencommissie, waarin
de Iersche grenskwestie werd besproken,
heeft beslist, dat een nieuwe wetgeving
voor verbetering van het EngelschIersch
verdrag het eenige middel vormt tot oplos-
siifg der kwestie. Verwacht wordt, dat de
regeering de volgende week het wetsont
werp indient en zal beproeven, het voor
de vacantie te doen aannemen.
Hongarije,
Bomaanslag op een synagoge.
Do Neue Freie Presse verneemt uit Boe
dapest, dat do bomaanslag op een syna
goge bij Arad, te wijten is aan de anti
semieten.
"Waarschijnlijk hebben dezen gebruik ger
fnaakt van een helsche machine. Er zijn
geen döoden.
Roemenië.
De politieke onrust.
Hét land in staat van beleg.
Volgens berichten uit Boekarest is in
Roemenië de staat van beleg afgekondigd.
De Roemeensche regeering beweert n.l.
documenten te bezitten, volgens welke ge
neraal AVerescu, tot wiens partij verschei-
de oud-ministers beboeren, plannen beeft
voorbereid, om het kabinet-Bratianu ten
val te brengen en zichzelf tot dictator te
doen uitroepen.
In de straten van Boekarest snrveilloe-
ren patrouilles. Samenscholingen en verga
deringen zijn verboden. i
Rusland.
Erkenning door Mexico.
De MexicaansChe minister van buiten-
landsche zaken maakt bekend, dat Mexico
de Russische Sovjetregeering erkend heeft
Amerika.
De opstand in Brazilië.
Het einde der beweging?
Telegrammen uit Buenos Ayres melden,
dat de rebellen in twee gedeelten uit Sao
Paulo zijn gevlucht. Zij worden nu ver
volgd.
De rebellen begonnen zich reeds terug
te trekken uit de stad, toen de groote aan
val der -regeeringstroepen begon. Er wer
den veel gevangenen gemaakt. Generaal
Lopez, leider der rebellen, en andere aan
voerders ontsnapten. Majoor Costa heeft
zelfmoord gepleegd, toen bleek, dat hij
niet meer ko-n ontkomen.
De gouverneur is in Sao Paulo terug
gekeerd. Verwacht wordt, dat de banken
en handelshuizen hun kantoren op 1 Aug.
weer zullen openen. De revolutie heeft on
geveer 3000 slachtoffers geëischt, onder
wie ongeveer duizend burgers.
BINH.7.HL MIS
HET PERSBUREAU VAN HET
CONGRES.
Het persbureau van het congres, door
het Comité voor Pers en Propaganda in
het fraaie zeventiendeeeuwsche gebouwtje
van hét voormalige korenmotersgilde aan
den N.Z. Voorburgwal (N. Z. Kolk) inge
richt, is in de afgeloopen congresdagen
een centrum van intensieven arbeid ge
weest voor de pers uit alle streken der
wereld. Verleden week gaven wij een
lijstje van tusschen de veertig en vijftig
buitenlandsche couranten, die gemeld had
den een vertegenwoordiger te zullen zen
den. Wij herinneren--ons*1'niet,-dat er ooit
zelfs niet bij de inhuldigingsfeesten en
allerminst bij de jubileumfeesten verleden
jaar zóóveel vreemde journalisten en
publicisten bijeen zijn geweest in ons land.
En niet alleen van katholieke couranten.
Het persbureau stond trouwens voor
iederen journalist van elke gezindte en
nationaliteit open,die zich behoorlijk
legitimeercn kon. Behalve de verleden
week genoemde bladen kwamen onver
wacht nog enkele vertegenwoordiegrs van
een Chineesch orgaan, uit Tientsin, van
een nog niet vermeld Hongaarsch en
Poolsch orgaan enz. enz. De meeste bla
den van eenige beteekenis in ens eigen
land hadden vertegenwoordigers gezon
den.
Eigenaardig is wel, dat geen der open-
liare lichamen, persvereenigingen of ge
meenten, die wel b.v. een kleine groep
Finsche journalisten door ons land leidon
en ontvangen, het profijt te trekken van de
zeldzame aanwezigheid van zoovele bui
tenlandsche persmensen o Tb'v.sschen is
het Perscomité hun met tl los van dienst
geweest.
Reeds een week te voren noodigde het
de in' ons' land reeds aanwezige pers
vertegenwoordigers uit en voerde hen door
de stad. Aan den vooravond van het
Congres heiegde het comité een réunie,
waar de verbroedering van de schrijvers
uit de voor kort nog met elkaar strijd voe
rende landen geheel in den geest van het
Congres lag.
De binnen en buitenlandsche journalis
ten vonden heel den dag tot na midder
nacht in 't persbureau eensdeels een rus
tige oud-Hollandsche werkzaam, met oude
schilderijen uit den kunstshandel Douwes
en meubelen en tapijten uit ,,'t Woon-
huys aangekleed, anderdeels een geoutil
leerd inlichtingsbureau, waar de heer
J. W. Helmer als perscommissaris met
een staf mdewerkgters- en medewerkers den
scepter zwaaide, waar do kaarten gereed
lagen, waar de schrijfmachines tikten en
de cyclostyle draaide, om do communi
que's in vele talen te vermenigvuldigen,
waar de telefonen ratelden en alle moge
lijke faciliteiten den lieden van de pers
werden verstrekt van 's morgens vroeg tot
's avonds laat.
Het werk, daar verric1 t voor allen, is
door de confraters zeer op prijs gesteld.
Alvorens de stad te verlaten kwamen bin
nen- en buitenlandsche 'publicisten hun
dank voor alles betuigen en als een aar
dige attentie van enkele buitenlandsche
schrijvers vermelden we een stoffelijk be
wijs in den vorm van een ets, den voor
zitter van het Comité overhandigd.
De directie, hoofdredactie en redactie
van „De Maasbode" heeft eveneens den
heer Van den Brooke als bewijs barer
waardeering een gouden potlood aangebo
den, vergezeld van een zeer vleiend dank
schrijven van den directeur, den heer H.
Kuypers, namens allen.
De AmMenaren-salarissen.
Geen overleg meer?
De „Rbsd." verneemt, dat de' onderhan
delingen tusschen de Regeering en de cen-
HET VOORNAAMSTE NflEUWS,
BUITENLAND.
Het Fransche compromisvoorstel op do
Londensche conferentie.
Heftige tooneelen in den Franschen Se
naat.
In Roemenië is de staat van beleg af
gekondigd.
BINNENLAND.
Na het Eucharistisch Congres: Ds pers
en het Congres De Gereformeerden en
het Congres (2e blad) De Volkseenheid
en het Congres. (2e. blad).
De ambtenaarssalarissen De onder
handelingen tusschen regeering en organi
saties zouden zijn afgebroken,.
Vandaag en morgen wordt herdacht dat
Nederland. 10 jaar geleden mobiliseerde.
trale commissie voor georganiseerd over
leg, omtrent de salarissen der rijksamb
tenaren, thans geheel zijn afgebroken. De
Regeering zal nu, zonder eenig advies, de
nieuwe salarisregeling voor de ambtenaren
vaststellen, welke regeling, zopals men
weet, 1 Jan, 1925 zal ingaan.
Dit conflict betreft intussehèn niet 'do
salarisregeling van de rijkswerklieden.
Spoorwegpersoneel.
De besturen van „St. Raphaöl" en dep
Pret. Ghr. Bond van Spoor- en Tramweg
personeel zijn Woensdag 30 Juli bij den
Minister van Financiën op audiëntie ge
weest om te spreken over de nieuwe pen
sioenregeling voor het spoorwegpersoneel.
De Minister deelde mede, dat de ver
traging inzake de indiening van de nieuwe
regeling uitsluitend, is toe te schrijven aan
het feit, dat eene herziening van de pen
sioenregeling voor de Burgerlijke Ambte
naren in bewerking is.
Het ontwerp van wet daarvoor is reeds
van den Raad van State terug ontvangen
en zak na overweging van het advies van
dien Raad. aan de Slaten-Generaal worden
aangeboden.'
Daarna, kan het ontwerp voor het spoor
wegpersoneel spoedig volgen, zoodat ver
wacht mag worden, dat dit ontwerp de
Tweede Kamer in de najaarszitting zal be
reiken.
Door deze bespreking heeft de deputatie
den stelligen indruk gekregen, dat de Mi
nister eene spoedige tot sfandkoming der
nieuwe regeling zal bevorderen, en welwil
lend zal staan tegenover eventueel voor het
spoorwegpersoneel te billijken afwijkingen
van de regeling voor de Burgerlijke Amb
tenaren.
Zal de gang van zaken zijn zooals dezo
hij de bespreking met den Minister go-
dacht is, 'dan kan binnen enkele weken,
het overleg over de ?e wijzigde regeling
tusschen Directie en organisaties een aan
vang nemen.
Het thans in dienst zijnde gehuwde
vrouwelijk personeel- der Spoorwegen, dat
geen kostwinner is, zal in den loop dez'-r
week de dienst worden opgezegd, zoodat
de dienstbetrekking 31 Aug. zal eindigen
Winterdiensl Spoorwegen.
Do winterdiensT op de Nederlandsche
Spoorwegen zal 5 October in werking tre
den.
De wijziging der Bolerwet.
Onlangs hebben wij gemeld, dat de Alge
meen© Nederlandsche Zuivelbond aan do
regeering had verzocht, bij de onderhon
den zijnde wijziging der Boterwot ook do
bepalingen op te nemen, dat in winkels,
waar natuurboter verkocht wordt, geen
margarine verkocht mag worden en omge
keerd, en dat margarine alleen verkocht
mag worden in verpakking van den fabri
kant.
Wij vernemen thans, dat de regeering,
in verhand met ernstige bezwaren van an
dere zijde aangevoerd, besloten heeft aan
dit verzoek geen gevolg te geven.
„Hbld."
De rijwrelplaatjes.
Hodon is het de laatste dag, dat men
zonder plaatje kan rijden. Aan bet post
kantoor loopt het storm. Van de verschil
lende wijzen van bevestiging, die wij daar
te zien kregen, zouden ons de koperen
huisjes het beste bevallen.
Hoe het echter met den namaak van de
plaatjes zal gaan?
Een fiets! andelaar heeft oen aanbod go
kregen van drie rijksdaalders de honderd.
De-monsters waren in niets te onderschei
den van de echte plaatsjes.
In een plaats in Drente werd een poli
tieman, die er wel wat tegen opzag voor
do enkele dagen da't hij in burger was f3
te betalen voor een plaatje, het vriendelijk
aanbod gedaan van huur a 10 cents
1 por dag.