15e Jaargang.
VRIJDAG 20 JUNI 1924
No. 4489
9e EddócHeSoii^omt
peABONNEMENTSPRIJSbedraegt bi] vooruitbetaling
,Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
jBij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
franco per post I 2.95 per kwartaal
Het Geïllustreerd Zondagsblad la voor de Abonnee ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers ct., met Geïllustreerd
ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TUL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advorlentlSn 30 oenl per rege»
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
3 dubbele van het tarief berekend. 3
Kloine^ adverlentlën. van ten hoogate 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver.
huur, koop en verkoop 10.50.
Dii nummer* bestaat uit dpie
bladen.
Onze Geïllustreerde Pagina
Wij wijzen onzen lezers op de pboto-
pagina in dit nummer vierde bladzijde
van bet tweede blad.
't Is onze bedoeling, iederen Vrijdag een
dergelijke geïllustreerde pagina te geven;
wij meenen, dat onze lezers deze nieuwe
uitbreiding onzer courant wel zullen waar-
deeren.
Over anti-papisme.
De leider der Vrijzinnig-Democraten in
'de Tweede Kamer had gisteren de.... la
ten we maar zeggen politieke handig
heid (de nadruk op: politieke) om bij de
'discussie betreffende de „Dageraad"-statu-
ten er het anti-papisme in sommige protea-
'iantsche kringen bij te halen. Hij zoide nl.:
„Straks zal de heer Schokking het slot
woord spreken en zich richten tot zijn Ka
tholieke vrienden, om te betoogen, dat men
rechts één is in vriendschap, ondanks alle
vijandschap. Onderwijl gaan zijn geestver
wanten te Amsterdam huis aan huis, om
pamfletten uit te deelen, waarin Rome als
de groote vijand wordt uitgemaakt".
Toen interrumpeerde de heer Schokking:
„Bewijst dat".
Als 't niet was een interuptie van een
zoo scherpzinnig man als ds. Schokking
wij zouden hier spreken van een zeldzaam
groote, in een politicus ten zeerste af te
keuren naiviteit. Weet ds. Schokking dan
niet, dat, hoewel veel anti-papistische do-
miné's en voormannen niet tot een der coa
litie-partijen behooren, ook niet tot de
Chr. Hist, partij, hij toch ook heel wat
antipapistische geestverwanten" telt, in
utaat om geschriften tegen Rome saam te
kladden, welke den naam „pamfletten" on
getwijfeld verdienen?
Dio interruptie: „Bewijst dat" wat lijkt
ze naiefl
Doch wij gelooven hier toch niet aan nai
viteit, maar veronderstellen eer bij den heer
Schokking: schaamte, schaamte over het
benepen, kleingeestig, absoluut onwaardig
Optreden tegen Rome van menigeen zijner
geestverwanten!
V Atl rem-
In een keurig betoog heeft mr. v. Schaik
gisteren in de Tweede Kamer eenige opmer
kingen ad rem gemaakt.
Het atheïsme beperkt reeds zijn vrijheid
van denken, aldus deze Katholieke afge
vaardigde, door aan te geven, in welke
richting het denken moet gaan.
Bovendien, zoo vervolgde hij, tracht het
door afvallige Roomsche priesters te laten
optreden de Katholieken te hoonen.
Hier wees de heer v. Schaik op de
zwartste plek van de „Dageraad": het
hoonen van de Katholieken door menschen,
'die eens geloofsgenoot van ons waren.
'door de ongelukkige afvallige priesters 1
En de heer v_ Schaik riep den heer Ger
hard op, om zijn invloed aan* te wenden,
dat dit niet meer gebeuren zal.
Jawel de „Dageraad" zal het vuilste
werk niet laten liggen, omdat zij dat het
liefste doet!
BUITENLAMP
Duitschland.
De reisbelasting.
De beweegredenen voor de
opheffing.
Kaar do Duitsche bladen vernemen, is
het rijkskabinet bij zijn besluit om de reis
belasting op te heffen uitgegaan van do
omstandigheid, dat de bekende redenon,
die indertijd tot de uitvaardiging der ver
ordening hebben geleid, met name de cri-
tieke toestand der valuta, thans niet meer
in dezelfde mate bestaan.
Do verordening, zoo wordt van gezag
hebbende zijde verklaard, heeft evenwel
als onvermijdelijke noodmaatregel „ihre
Schuldigkeit getan". Zij heeft met name
bewerkt, dat het vorkeer naar het Zuiden
met Paschon, dat anders ondraaglijk zou
zijn geweest en groote onkosten zou heb
ben medegebracht, is tegengegaan. Vele
millioenen goudmarken, die anders in
hoofdzaak voor genoegens zouden zijn
uitgegeven, zijn daardoor in het land ge
houden en voor het economische leven be-
houden gebleven.
De bezetting der stad Dusseldorf,
Een verzoek om vermindering
Do stad Dusseldorf heeft ziah tot den
'commandeerenden generaal dér plaatse
lijke Fransche bezettingstroepen gewend
niet een uitvoerig schrijven, waarin er op
gewezen wordt, dat de geweldig groote be
uling onhoudbaar geworden is. Geen en
kele stad. ter wereld moet zooveel troepen
herbergen. Tal van scholen kunnen daar
door geen onderwijs meer geven. Voor ge
neraals met hun staven en bureaux zijn 40
huizen gerequireerd, verder niet minder
dan 1660 voor gehuwde en 3600 voor on
gehuwde officieren en onderofficieren. De
stad Dusseldorf moet daardoor te gronde*
gaan. Dringend wordt verzocht om ver
mindering van de bezetting.
Frankrijk.
Do Kamerdebatten.
Verzet togen de anti-clericale
maatregelen.
Gister is voortgezet het debat in do
Fransche Kamor over het regeeringspro-
gram van Herriot.
Herriot wilde dien dag alleen behande
len de kwesties van de ambassade bij het
Vaticaan, de financieele kwesties en die
der buitenlandsche politiek. Hij herinner
de er aan, dat hij in 1919 de wederinstel
ling der ambassade bij 't Vaticaan be
streed, en zulks niet deed uit gevoelens
van onverdraagzaamheid of Godsdienst
vervolging noch om een aanslag to doen
op godsdienstige overtuigingen, welke hij
rc-specteert, doch wel in het belang van
den godsdienstvrede. Spreker herinnerde
aan de groote katholieken die voor hun
godsdienst rechten hebben verworven, en
den eerbied zelfs van hen, die als spreker,
de katholieke leerstellingen niet erkennen
Frankrijk moet echter niet alleen de moe
der zijn van de katholieken maar van al
•haar kinderen, en daarom acht Herriot
het inopportuun, de ambassade bij het Va
ticaan te handhaven.
De Kamer werd daarna zeer rumoerig,
zoodat tot schorsing der debatten moest
worden overgegaan.
Bij de heropening der zitting behandel
de Herriot de financieele kwesties.
Het gezantschap bij het Vaticaan.
"Wat de pers ervan zegt.
Senator Japy schrijft in de „Echo de
Paris":
„Het ministerie beweert de vertegen
woordiging ten Vaticane te supprimeeren,
zonder daarvoor de beweegredenen te ge
ven cn bet durft daaraan toe te voegen,
dat die daad niet zou uitgelegd mogen
worden als een daad van onverdraagzaam
'beid en vervolgingszucht, terwijl toch het
gevoelen van de meerderheid der Fran-
schen er door getroffen wordt en het in
strijd is met de belangen van het land.
Het Vaticaan is een ontzaglijke moreele
macht, die invloed heeft over honderden
millioenen menschen; een land heeft dus
alle belang daar vertegenwoordigd te zijn
Italië tracht het Vativaan meer te nade
ren; wij zouden een ernstige font begaan,
zoo wij niet trachten daar onze belangen
in de wereld te verdedigen. Door met Ro
me te breken zouden wij weinig continu-
iteit in onze buitenlandsche politiek too-
nen, en wij gaan eens te meer, ten einde
aan de passies van eenige sectarissen te
voldoen, ons berooven van de sympathieën
der katholieken en van zelfs een groot
deel der protestantsche vreemdelingen, die
in die dwaze daad een aanval zien op het
christendom".
Charles Maurras merkt in de ..Action
Frangaise" op, dat Herriot terwille van
het laicisme zichzelf en Frankrijk een oog
uitrukt met het opgeven van den kijkpost
op het Vaticaan. „De oorlog, het vredes
verdrag, de revoluties van den vredestijd
hebben de meest elementaire toekijkers
geleerd, dat een gezant niet dient het land
waarbij bij geaccrediteerd is, doch zijn
eigen land. Wij brengen geen hulde aan
liet Germanisme met een gezant naar Ber
lijn te sturen, maar wij zorgen er voor de
vlotte afwerking van onze eigen zaken er
door te bevorderen. Zoo hebben wij ook
alle belang vertegenwoordigd te zijn bij
den Witten Priester, dio aan het hoofd
staat der geestelijke en zedelijke belangen
van honderden millioenen zielen. Door
Hem kunnen wij verzachten, oplossen,
verkleinen heel wat moeilijkheden met
welke wij in de wereld te kampen hebben.
Zonder Hem zullen wij zonder relaties
zijn met heel wat autoriteiten en majestei
ten in de wereld. Het Duitsche vraagstuk
zal er niet door verminderd'worden, het
EJzas-Lotharingen-vraagstuk zal er door
gecompliceerd worden. Maar het klein
publiek van enkele provinciale cafétjes en
van veel loges zal er voldoening in sma
ken"- i sij ji
- - -
Intergeallieerde besprekingen.
Herriot morgen naar
Engeland.
Daar Mac Donald Herriot heeft doen
weten, dat bij zich Maandagmorgen nagr
Glasgow moot begeven, heeft de Fransche
minister-president besloten, morgen om 8
uur uit Parijs te vertrekken, 's Middags
reeds za,l bij op The Chequers met den
Britschen premier confereöreii.
Besproken zullen worden de toepassing
van de plannen dér experts, de voorwaaf^
den van de ontruiming van het Roerge
bied, de controle op de bewapening van
Duitschland en do garantie, welke Frank
rijk voor zijn veiligheid noodig heeft,
maar naar men in goed ingelichte
kringen verklaart vcorloopig slechts in
algeimeene lijnen.
Maandagmorgen gaat Herriot naar
Brussel en hij zal Dinsdag te Parijs te-
rugkeeren.
De opvolger van Doumergue.
Da Senaat heeft gistermiddag tot opvol
ger van Doumergue, met 151 stemmen
den Poincarénist de Selves lot voorzitter
gekozen. Op het Senaateul Bienvenu Mar
tin waren 134 st. uitgebracht. Er werden
4 blanco-biljetten ingeleverd. Deze ver
kiezing toont opnieuw, dat de Senaat er
niet aan denkt, aan den leiband van do
meerderheid der Kamer te loopen.
Engeland.
De rijksvoorkeurtarievcn.
De moties-B a 1 d win
verworpen.
Meend^men aanvankelijk, dat de regoe-
ring door het aannemen van de moties-
Baldwin omtrent hot invoeren van be
schermende bepalingen voor verschillen
de artikelen wel eens tot aftreden zou kun
nen worden gedwongen, thans is allo ge
vaar bezworen daar de moties zijn vér
worpen.
Het scheelde niet veel of de eerste reso
lutie, waarin voorgesteld werd, ge
droogde vruchten, afkomstig uit een doel
van het Britsche rijk, vrij van rechten in
Engeland te laten invoeren, was aange
nomen. Er stemden n.l. 272 leden vóór ei
278 togen het voorstel.
Toen -ook de drie volgende moties ver
worpen waren, trok Baldwin de overige
in, daar „do stemming in het Huis tegen
hem was".
Lloyd George, van wien gezegd wordt
dat hij voorstander is van een beperkt pre-
ferenliestelsel, was niet in het Huis aan
wezig, een omstandigheid, dio zeer de
aandacht trok.
Italië
De moord ep Matteotti.
Opnieuw een fascist
gearresteerd.
Giovanni Marinelli, oud-lid van het fas
cistisch directoire, is gearresteerd onder
beschuldiging andere personen aangezet te
hebben tot de wederrechtelijke vrijheids-
berooving van Matteotti.
De liberale partij heeft het volgende
telegram aan Mussolini gezonden:
De „Voce Repub'licana" meent te we
ten, dat het lijk van Matteotti, (dat nog
steeds niet gevonden schijnt te zijn. Red.
L.G.) na verscheidene dagen in het zie
kenhuis San Giacomo te hebben gelegen,
naar de polikliniek van het medisch insti
tuut is overgebracht.
In de ernstige uren, die onverdiend
over het land en uw persoon zijn geko
men, geeft de liberale partij uiting aan
haar solidariteit, die nog versterkt is door
de juistheid van uw opbouwend werk.
Yougo-Siavië.
Gespannen toestand.
De Weenscho bladen melden uit Bel
grado, dat de binncnlandscbe politieke toe--
stand in Yoegoslavie zoo gespannen is,
dat men met mogelijke verrassingen re
kening kan houden.
Rusland.
Patriarch Tikhon.
Te Moskou hebben sinds eenigen tijd
geruchten geloopen, dat, wijl de invloed
van den „orthodoxen" patriarch Tikhon,
na zijn vrijlating uit de sovjet-gevangenis
steeds toeneemt, de sovjet-autoriteiten van
plan waren, hem naar een of ander kloos
ter in een minder volkrijke omgeving,
waar het godsdienstig bewustzijn minder
sterk is, over te brengen.
Deze geruchten worden thans beves
tigd door de sovjet-pers, welke het bericht
bevat; dat patriarch Tikhon Moskou ver
laat om zich in het Alexander Nevsky-
klooster te Leningrad (het vroegere Pe-
trograd) te vestigen.
Tooh schijnt reserve ten opzichte van
dit persbericht geboden, daar er in den
laats ten tijd vele valsche beriohten uit
sovjet-bronnen zijn gepubliceerd met be
trekking tot patriach Tikhon, de „heilige
synode" en de houding van den oecumeen-
schen patriarch jegens patriarch Tikhon.
Zuid-Afrika.
De algemeene verkiezingen.
1 Alle uitslagen op vijf na
bekend.
Do stand der verkiezingen is volgens do
allerlaatste berichten aldus;
Z.-Afrikaanscho Partij 52, Nationalisten
59, Labour 18, Onafhankelijker! 1.
In totaal zijn nu 130 districten bekend.
Het zal vermoedelijk eenige dagen du
ren alvorens alle uitslagen bekend zijn.
Amerika.
Prettige collega's.
Senaatsleden bedwelmd.
In den senaat van den staat Rhode Is
land, is gisterochtend na een zitting, wel
ke in het geheel 15 uur duurde, en den ge-
heelen nacht werd voortgezet, een onge
woon incident voorgevallen. Een aantal
senaatsleden is n.l. door vergiftig gas be
dwelmd.
Dit geschiedde door leden van de demo
cratische senaatsfractie, welke sedert den
aanvang van dit jaar obstructie voert. De
oorzaak hiervan is, dat de republikeinen
weigeren een door de democraten inge
diend wetsvoorstel, hetwelk een grondwets
wijziging bevat, in behandeling te nomen,
alvorens de democraten de wet tot ver-
lcening van de noodigo staatscredieten
hebben goedgekeurd, opdat de staatsamb
tenaren, die reeds maanden lang op hun
salaris wachten, betaald kunnen worden.
Temidden van dezen verbitterden poli-
tieken strijd vielen gisterochtend plotse
ling 3 republikeinen en 1 democraat be
wusteloos neer. Ook de voorzitter en de
plaatsvervangende gouverneur werden,
zij het in mindere mate, door het bedwel
mend gas aangetast.
Bij onderzoek bleek, dat vóór de regee-
ringbank een krant was bevestigd, welko
gedrenkt was met een vloeistof, die be
dwelmende gassen ontwikkelde.
SINHEfiLËHD
Tweede Kamer.
Rapporteurs.
De afdeelingen der Tweede Kamer heb
ben benoemd tot rapporteurs over het
wetsontwerp tot aanvulling der algemeene
wet betreffende de heffing der invoerrech
ten cn der wettelijke bepalingen betref
fende den gedistilleerdaccijns en over het
wetsontwerp tot nadere wijziging der
wet van 5 Mei 1923 (Stsbl. No. 186) tot
tijdelijke beperking van den invoer van
schoenwerk enz., mej. Westerman cn de
hoeren v. d. Heuvel, Bakker, van Rijcke-
vorsel en Fleskcns.
De v/erking van het Schoervenwqlje.
Mededeelingon van den
Minister.
Omtrent de werking aan het thans in
gevoerde Schoenenwetje deelde de Minis
ter van Arbeid aan de Tweede Kamer de
volgende bijzonderheden mede:
Het huidige invoertorbod voor schoen
werk is thans gedurende circa 11 maan
den van kracht en een duidelijk inzicht in
de werking en de uitkomsten van dezen
maatregel is mogelijk geworden. Het stemt
den m:nister tot groote voldoening te
mogen constateer en, dat het invoerverbod
in alle opzichten volkomen heeft beant
woord aan de verwachtingen, welke van
den aanvang af daarvan doo hem werden
gekoesterd Mede a's gevolg.van het invoer
verbod is de toestand in de schoennijver
heid allengs in die mate gewijzigd, dat
het aanvankelijk voor oogen gestelde doel
feitelijk geacht kan worden te zijn be
reikt, zoodat gevoegelijk tot opheffing van
den maatregel zou kunnen worden overge
gaan.
Bij de vaststelling van de voorwaarden
voor beperkten invoer lag het in de bedoe
ling den import tot ..normale" afmetingen
terug te brengen. Een nauwkeurige be
rekening gaf tot resultaat, dat, dn aan
merking nemende de stijging der prijzen
van het schoenwerk gedurende de oorlogs
jaren, als een normale invoer, gelijk die
vóór den oorlog bestond, de zoodanige kon
worden beschouwd, 'welke in waarde over
eenkwam met ongeveer een vierde der
waarde van den import in 1922.
Naar uit de beschikbare cijfers valit na
■te gaan, heeft do waarde van den 'totaal-
invoer gedurende de maanden van het 'in
voerverbod ongeveer 26 pet. bedragen van
dien van den import over het overeenkom
stig tijdvak van 2922, zoodat in dit op
zicht het doel vrij nauwkeurig bereikt
werd.
Het kan moeilijk anders, of de schoen
nijverheid moest van deze normaliseering
van den invoer, althans geleidelijk, dien
guTLS'tigen invloed gaan ondervinden. Te
gen bet einde van hot af geloopen jaar viel
reed3 een bevredigende opleving waar te
(nemen. De eerste vier maanden van het
loopende jaar brachten in den toestand
nog een verdere verbetering.
De werkloosheid* 'welke vóór biet invoer
verbod een onrustbarend aanzien had ge
kregen, is geleidelijk tot normale propor
ties teruggebracht.
Hit een onderzoek, door den minister
ingesteld bij een 117 tal der voornaamste
schoenfabrikanten, blijkt, dat het totaal dn
de betrokken fabrieken werkzame arbei
ders op 1 'Januari cn 1 Mei j.L achtereen
volgens 5905 en G8S2 bedroeg tegen 4815
op 1 'Juli van het afgeloopen jaar, sinds
den aanvang van het invoerverbod der
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.1
BUITENLAND.
Verzet In de Fransche Kamer tegen d$
aangekondigde opheffing van het gezant
schap bij den Paus. De pers laat zich er.
ook scherp over uit.
Morgen gaat Herriot naar Londen. 1
De moties-Baldwin over de rijksvoor*
keursrechten zijn in het Lagerhuis ver
worpen.
De nederlaag der Zuid-Afrikaansche re
geering is thans zeker.
BINNENLAND.
De nieuwe Ziekte- en Ongevallenwet
(2do blad).
De Minister van Waterstaat over de re-
organisatie van het Staatsbedrijf van ds
P., T. en T.
De photo-pagina geeft o.m.: de plechtigs
overbrenging van de H. Bloeddoek van
Hoogstraten naar Boxtel Da begrafenis
van jhr. mr. A. F. de Savornin Lohman 4
Harddraverijen cp de Voorburgsche baan
Voorbereidingen van roeiers cn zwem
mers voor de Olympiade Ballonnen
wedstrijd bij Brussel.
halve een vermeerdering gevende van
reap. 23 en 24 pet. Neemt men in aanmer-
k'ng, dat de meest fabrikanten gedurende
den malaisetijd feitelijk meer arbeiders in
dienst "hadden dan met de productie viel
avereen te brengen, dan spreekt deze ver
betering nog duidelijker.
De sohoenproductie is in dit tijdvak
naar verhouding dan ook in veel grootet
mate gestegen. Viel bij den aanvang van
het loopende jaar reeds een toenem ng
vast te stellen van ruim 54 pet. op 1 Mei
j.l. was de productie meer dan verdub
beld. De fabrieken, waarover zich het on
derzoek uitstrekte, werken thans op 78 pcL
van haar volle capaciteit tegen 45 pet. bij
de inwerkingtreding van het invoerverbod.
Voorts wordt meegedeeld, dat sinds onke-ï
le maanden wederom in niet onbeteeke-
mende mate uitvoer van schoenen plaats
vindt.
Zonder dienaangaande in verdere be
schouwingen te treden, stelt de minister er
prijs op te constateeren, dat tegenover de
groote voordeel en, "welke do maatregel van
invoerbeperking ontwijfelbaar gehad
heeft, geen enkel nadeel van beteekenis is
komen te staan.
De wijzigfng der Boterwet.
In voorbereiding.
Er gingen den laatsten tijd geruchten,
dat een wijziging der Boterwet op het
Departement van Binnenl. Zaken en van
Landbouw onder handen was, waarin ook
zou worden opgenomen de bepaling dat i(
winkels, waar natuurboter verkocht word?
geen margarine verkocht mag worden, c"
omgekeerd, en dat margarine a)leen ver
kocht mag worden in verpakking van de a
fabrikant.
Bij navraag te bevoogder plaatse bi» ek
dat wel een wetswijziging onderhanden is,
maar dat geenszins vaststaat, dat bedoekte
bepalingen er in zullen worden opgenomen
De zaak is. dat de Algemeene Ned. Zui el-
bond aan de regccring heeft verzocht oor-
gelijke bepalingen op te nemen in geval
van wijziging der wet. D.t verzoek ia in
overweging. Anders is er met aan de hand
De Raden van Arbeid.
Inkrimping.
Bij de bes'issing van de vraag, welke
In de Memcrie van Antwoord van do
Eerste Kamer op Hoofdstuk IX der
Staatsbegrooting (Arbeid, Handel en Nij
verheid) zegt minister Aa'berse, dal do
mechanisatie van de administratie der Ra
den van Arbeid, welker practisclie door-
voerbaarlieid thans in onderzoek is. naar
»het zich laat aanzien alleen dan tot de
gewensoh'te bezuiniging op de administra
tiekosten, verbonden aan de uitvoering
der sociale verzekering, zal lei'dcn, intli
in het bijzonder het bij iederen Raad van
Arbedi te bewerken aantal rentekaarlen
niet gering is.
Naar den aanvankelijkcn indruk za. ren
minimum van ongeveer 80.000 te verwer
ken rentekaarlen moeten worden gesie. a.
Uit die voorwaarde volgt, dat, aangezien
slechts een kleine minderheid der Raden
een verzeker!ngsportefeuille van dien om
vang heeft, bij overwegingvan invoering
van mechanisatie opheff ing van een
eker aantal Raden onver-
o e n i g i ng dezer met andere na
den zal moeten worden onder de O ogen
gezien.
Bij de beslissing van de vraag, welke
Raden behooren te worden opgeheven zal
onder meer worden gelet op de plaatse
lijke verhoudingen, opdat het gebied vatt
dein Raad niet zoo groot zij, datkot per
soonlijk contact van den voorzitter met
autoriteiten, als in het V.V. bedoeld, te be
zwaarlijk wordt.
In verband met de macher.ma i-• za>