15© Jaargang.
DIÜSDHG 27 MEI 1924
No. 4470
Se Scicbehe SotiAcmt
poABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
{Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
{Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal,
{franco per post I 2.95 per kwartaal.
0et Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 LEIDEN
TgL. INT. ADiVHNiSTRATiE 935 REDACTiE 15
GIRONUMMER 103003 y POSTBUS No. II
DB ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Oewono aiSvertantlSn 3D een! per regelt
Voor ingezonden Mededeelingen wordt het
a dubbele van het tarief berekend. 3
Klolne adverieitlioit, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingèn worden aangeboden of gevraagd, huur en ver.
htiur, koop en verkoop fO.&O.
tJit nisssstnsp Bjesïaaï uit iwea
bladen.
Bedrijfsorganisatie en mede
zeggenschap.
'Aan de rede, die prof Aengenent heeft
gehouden in de algemeene vergadering van
den R- K- Metaalbewerkersbond^ welk©
rede. sooals onzen lezers bekend is, een
pleidooi was voor bedrijforganisatle en me
dezeggenschap, willen wij nog ont-leenen de
yolgende passage:
Het is dan ook te dwaas om, zooals
sommigen doen, hefc streven der arbei
ders om op een hooger plan te komen
voor te stellen als een materialistische
uiting. Zeker, zij streven daarbij naar
verhooging van materieelo welvaart.
Maar is dit op zich zelf materialistisch1?
Welke stand is oiize samenleving
streeft niet naar verhooging van mate
rieelo welvaart
Materialistisch mag men zulks alleen
dan noemen als men de geestelijke be
langen absoluut verwaarloosd of bij do
stoffelijke belangen achterstelt. Dooh
God zij dank, daarvan is bij onze ka
tholieke arbeiders geen sprake. Ziet
men nie.t met ontroering dat zij mas
saal onz© kerkgebouwen vullen bij alle
kerkelijke plechtigheden, dat zij mas
saal verschijnen op alle openbare ka
tholieke bijeenkomsten? En verhalen
niet meerdere geestelijken, die werk
zaam zijn in arbeidersparochies, dat de
arbeiders, als het hun goed gaat, bereid
zijn, om met ruime milde hand te ge
ven voor allerlei goede doeleinden, en
dat meerdere arheiders-parochies
bloeiende parochies zijn?
Ik vernam zulks steeds met blijd
schap, omdat daaruit zoo duidelijk
blijkt, hoe de Kerk op onze arbeiders
kan rekenen en hoe onwaar dus de be
wering is, dat zij materialistisch zouden
zijn.
Ziet, dat is een getuigenis voor den goe
den geest onder onze katholieken arbei
dersstand, welke voor on3 niet noodig was,
omdat wij al overtuigd waren van wat
'daarin wordt verklaard, maar welke ter
overweging dient gegeven aan de „sommi*
gen", die in dit opzicht anders denken en
spreken.
Ongetwijfeld, ook onder Katholieke ar
beiders heeft het materialisme slachtoffers
gemaakt doch niet meer dan onder de
ande,re standen en klassen van Katholieken.
Doch, sommigen veroordeelen- in de ar
beiders als materialisme, wat zij in eigen
gedragingen als natuurlijk en geoorloofd
beschouwen, of erger nog: keuren in de ar
beiders een geoorloofd streven naar ver
meerdering of behoud van loon af, terwijl
zij zelf op ongeregelde wijze trachten hun
eigen bezit to vergrooten of te behouden.
Dezulken treft men aan, helaas.
Prof. Aengenent wijst ér vervolgens op,
dat de Koomsche werkgevers het streven
Haar bedrijfsorganisatie en medezeggen
schap ook inderdaad niet beschouwen als
materialistisch. Ten bewijze, daarvan citeert
hij een passage uit het eerste Jaarboek der
E. K. Werkgeversvereeniging, Zij leggen
'den nadruk op den idealistischen trek-, die
er uit spreekt, nl. de solidariteitsgedachte.
Do spreker zegt dan verder, dat ook fei
telijk bij de bedrijfsorganisatie en medezeg
genschap het te bereiken goed meer van
ideëel© dan van materiëelo waarde is. En
heb wil ons voorkomen, dat het goed is,
voor heide belanghebbende partijen, deze
zijde van het vraagstuk Haar voor zich te
zien.
Feitelijk zal d© verhooging vari het
materieele welvaartspeil, zelfs bij mede
zeggenschap en bedrijfsorganisatie niet
zoo groot zijn, omdat, gelijk patex
Raaymakers eens terecht opmerkte, de
harde werkelijkheid is, dat het gros der
menschen altijd tevreden! zal moetefi
zijn met een ze ex beperkte stoffelijk©
welvaart De menigte stoffelijke goede
ren is steeds een beperkte. En de resul
taten van het nieuwe systeem zullen
dus veel meer van idaëelen' dan van
materieelen aard zijn.
'Moge dit Hare woord irï zijn juist© be-
teekenis worden verstaan én begrepen.
BUITENLAMP
FEUSLLETOM
Morgen maken we eeü aanvang met de
ï>laatising van die roman:
HET STERVENDE LAND,
«en van de beste werken van den geroetai-
Fransch'en schrijver Rond Bazin.
Cuitschland.
Kei kabinal-fdarx afgeireden.
De wensch der Duitsche
Volkspart ij.
Om halftien gisteravond is het Rijks-
kabinet bijeengekomen ten eindo een be
slissing te nemen in zake zijn ontslagaan
vrage. Het voornemen daartoe bestond
reeds Zaterdag. Men wilde och ter wachten
op do beslissing van de Duitsch-nationalen
Ofschoon echter gisteravond de Duitsch-
nationalen nog geen beslissing hadden ge
nomen, heeft het Rijkskabinet zich laten
leiden door een resolutie, welko in de
fractievergadering van de Duitsche
Volkspart ij aangenomen was. In deze
resolutie werd eenstemmig de ontslagaan-
viago van het kabinet geëischt, ten einde
voor den Rijkspresident den weg vrij te
maken om de door de grondwet voorge
schreven vorming van een aan den liuidi-
gen parlementairen toestand beantwoor
dende regecring mogelijk te maken.
De Rijkspresident heeft het ontslag aan
vaard-en het Rijkskabinet verzocht, zich
voorloopig met do afwikkeling der kopen
de zaken te willen heiasten.
Fraciis-vergadcringen.
Gister hebben in het Rijksdaggebouw
alle groole fracties vergaderd. De sociaal
democraten besloten ten aanzien van de
pogingen der burgerlijke partijen om een
coalitie te vormen, een afwachtende hou
ding aan te nemen. Door sommigen werd
het principe verdedigd, dat de sociaal-de
mocraten aanspraak moeten maken op het
recht van de sterkste fractie om den pre
sidentszetel to bezetten. Een besluit te de
zer zake is echter nog niet genomen.
Van de Eeiersche Volkspartij verluidt,
dat zij zal weigeren deel te nemen aan een
coalitie, welke niet de Duitsch-nationalen
omvat.
Ook vergaderden het Centrum, do Duit
sche Volkspartij en de Democraten, hene
vens de Nationaal-socialistische Vrijheids
partij. De midden-partijen wachten nog
steeds op een beslissing der Duitsch-na
tionalen.
Talrijke communisten te MS lichen
gearresteerd.
Do politie heeft een inval gedaan in een
gebouw waar een communistische verga
dering werd gehouden en 62 deelnemers,
onder wie verscheidene Rijksdagafgevaar
digden, gearresteerd. Deze zullen zich voor
het gerecht te verantwoorden hebben, daar
actie der communistische partij in Beieren
verboden is.
Het mijnconflict in hd Roergebied.
Nieuwe onderhandelingen
gaande.
De nieuwe onderhandelingen tot bijleg
ging van het conflict in do Roermijnen
zijn gistermiddag op het rijksministerie
van Arbeid begomien.
De communistische actie.
Naar do correspondent te Dresden van
de „Köln. Z." verneemt, doen de commu
nisten allo mogelijke moeite de staking
van de mijnwerkers zich te deen uitbrei
den tot een algemeen© staking over geheel
Saksen. Zij pogen in alle groote industrie
centra sympathie-hetoogingen op touw te
zetten, welko echter door dén minister, van
binnenlandsclie zaken zijn verboden. De
communistische „Hauptkampfleitung" be
proeft ook overal geldinzamelingen te doen
houden .om de beweging te financieren,
welke inzamelingen intusscben ook verbo
den zijn.
Frankrijk.
De nieuwe Fransche regeering.
De houding der Socialisten.
Een groot aantal socialistische vereeni-
gingen in de provincie beeft plaatselijke
congressen gehouden om het vraagstuk der
deelneming aan de regeering te bespreken.
Voor deelneming ver Haarden zich de
departementen Rhone, Vaucluse, Tarn en
Bouches-de-Rhone. Voor het steunen van
een homogeen socialistisch-radicaal minls-
terae verHaarden zich de departementen
Herault en Haut-Rhin, terwijl het depar
tement Var een door Rénaudel ingediende
motie tegen deelneming aannam en Ré
naudel opdracht gaf deze motie, waarin
ook het aftreden van Millerand wordt ge-
eisch't, op het groote congres in te dienen.
Ja Elzas Gn hei Laf cis me.
De plannen der Radicalen.
"Wij hebben bij onze eerste beschouwin
gen over 'den Fxanschen verkiezingsuitslag
de vrees uitgesproken, dat het anti-cleri
calism© ernstig de positie der gelo'ovigen
in EIzas-Lotharingen zou bedreigen en dat
zulks tot groote moeilijkheden tusschen
{Frankrijk 'en die Óóstêlijke provinciën zou
leiden, aldus de Parijsche redacteur van
de „Msbd."
Spoediger dan wij verwacht hadden
wordt onze VTees gegrond betoond. Het
„Oeuvre" zet thans de campagne in voor
de laïcis'eering dier gebieden door middel
van het opheffen van den uitzonderingstoe
stand, waarin Elzas en Lotharingen vor
keeren. Zulks wordt dan genoemd het ver
wezenlijken van de nationale eenheid. Nu
achteraf heet het, dat de verkiezingen daar
op zijn gehouden en dat meer dan de helft
der kiezers voor die opheffing zou zijn.
"Wat de ware drijfveeren der radicalen
zijn wordt niet onder stoelen en banken
gestoken. Het doel is, „invoering der laïci-
teitswetgeving" en om do zaak verzacht
voor te stellen, wordt nog gesproken van
de „voorloopige verzachtingen, die een 1
verkregen toestand oischt".
Het is den Combisten vooral te doen om
do school. Daarvoor wordt than3 reeds het
land overstroomd mol de rood© openbare
onderwijzers en wordt door allerlei kunst
middelen aan de ouders het aanvaarden
der godsdienstlooze en vlakweg godsdienst
vijandige scholen opgedrongen.
Het valt geen oogenblik te betwijfelen of
de bevolking der beide provincies zal zich
met hand en tand tog ml de invoering van
het Fransche laïciteits-regime verzetten.
CaHiaux,
Het „Journal" maakt melding van een
gei'ucht als zou Gaillaux dezer dagen een
brief aan Kerriot hebben gericht, waarin
hij zegt dat hij geen amnestie kan aanvaar
den, welko nog twijfel laat bestaan, dat
het door liet Hooggerechtshof tegen hem
uitgesproken vonnisongegrond was. In
dien zijn vrienden hem recht willen laten
wedervaren, dan moeten zij revisie ven het
voünis gelasten.
Relletjes.
De communisten scheppen moed sinds
den uitslag der verkiezingen. Zij verme
nigvuldigen hun betoogingen en zullen
eerstdaags een uit den tijd van do Com
mune dateerende qp;doJhigenaanval aan
de sovjet-régeering aanbieden. Eergisteren
hebben zij bij de Muur der gefedereerden
op Père Lachaiso gemanifesteerd. Na af
loop beproefden zij de stad binnen te trek
ken en na eenigo malen door de politie
uiteengedreven te zijn geweest, is het ten
slotte tot een handgemeen gekomen, waar
bij zoowel bij de handhavers der orde als
bij de communisten gewonden zijn geval
len.
Te hard gav/erkt.
Het onlangs herkozen kamerlid, de boer
Planche, is tengevolge van zijn inspan
ning bij de verkiezingsactie te Gap overle
den. Hij was een der radicaal-socialistische
afgevaardigden voor het .departement der
Boven-Pyreneën.
Engeland.
Dg luchtverdediging
Do plannen der regeering
De „Westminster Gazette" verneemt,
dat de regeering nieuwe belangrijke plan
nen betreffende luchtverdediging overweegt
De luchtstrijdkrachten zullen geheel gere
organiseerd worden en sir John Salmond
zal waarschijnlijk het hoofd worden van
een gereorganiseerde luchtstrijdmacht, be
staande uit-600 vliegtuigen in eerste linio
en reserve. Het land zal verdeeld worden
in luchtdistricten, overeenkomende met de
militair© districten. Het volgende jaar zul
len 20 nieuwe luchtstations worden opge
richt met Hendon als verdedigingscentrum
De Rljkswoningbouw in Engeland
Een ultimatum der
L a b o u r-R egeering
De „Daily Herald" verneemt, dat het
kabinet besloten heeft terstond af to tre
den en een beroep op het land te doen,
indien het worut verslagen op het essen-
tieelo punt bij de behandeling van het
wetsontwerp in zake den huizenbouw.
Arbeidsconflicten In Ierland
Dreigende spoorwegstaking
Tengevolge van loongcschillen hebben de
beambten en ambtenaren van alle Iersche
spoorwegen besloten den Bden Juni mid
dernacht den arbeid neer te leggen.
H a v o n ar b e i d e r s s t a k i n g te
Dublin
'Alle havenarbeiders to Dublin hebben
gisteren het werk gestaakt als protest te
gen de arrestatie van 40 leden van het
stakingscomité der gasfitters. Dat comité
had beslag gelegd op Liberty Hall te Du
blin, een groot gebouw, dat meermalen
heeft gediend als hoofdkwartier van de
rebellen en hetwelk de regeering van den
Vrijstaat eenigen tijd geleden had gesloten.
Dit gebouw is den stekingsleiders weer
ontnomen. Nadat de politie, versterkt met
een afdeeling soldaten, die waren voorzien
van' machinegeweren èn gepantserde auto's
bet gebouw had omsingeld en allp toe
gangen had afgezet, werden de stakings
leiders gearresteerd en onder sterk geleide
naar de gevangenis vervoerd. Buiten sloeg
een talrijke volksmenigte, die socialistische
liederen zong, het werk der politie gade.
Pelen.
Do positie van den minister
van Buitenlandsche Zaken
Polen wil Frankrijk volgen
Twee woordvoerders der oppositie in de
Poolsche volksvertegenwoordiging. n.l.
Domski voor de vereenigde radicalen en
Niedzialkofski voor de soc.., hebben het af
treden van den minister voor buitenland-
scho zaken verlanard. „Nu de Mac Donalds
en Herriots regeoren, moeten wij een mi
nister van buitenlandsche zaken hebben,
die een nieuwe taal kan voeren," riep
Domski, terwijl de ander hem bijviel met
de woorden, dat Polen nu eindelijk burger
van Europa moet worden. Het heet, dat de
positie Yan den minister zeer wankel is.
Rusland.
Nieuwe arrestaties in Rusland
In Rusland zijn door de Tsjeka 60 voor
aanstaande ambtenaren van de Podolié
Tabaksplantage gearresteerd, waaronder 11
financieelo inspecteurs van de Sovjet-re-
georing. Zij worden er van beschuldigd,
de belasting, welke deze maatschappij ver
schuldigd was, te hebben ontdoken voor
een bedrag van ongeveer 250.000 pond
sterling. Talrijke kantoren van deze maat
schappij, over geheel Rusland verspreid,
zijn hierbij betrokken, o.a. te Moskou,
Odessa en Archangel. De arrestaties duren,
voort en zullen, naar men verwacht, in de
honderden loopen.
Turkije.
-kwestie.
De Brits ch-T urksche onderhan
delingen op het doode punt
De Britsch-Turksche onderhandelingen
over het betwiste Mosoel-gebied zijn op het
docdo punt gekomen, daar Fethi Bey de
toewijzing van het geheel© district aan
Turkije, eischt, en Sir Percy Cox de hand-
haring van de bestaande grens met lichte
wijzigingen verlangt. Indien geen overeen
komst kan worden bereikt, moet de Vol
kenbondsraad volgens het verdrag van
Lausanne de kwestie regelen.
China.
Zendelingen in de Chineesche stad Kwsilin
in gevaar
Volgens berichten uit Woetsjow maakt
men zich aldaar ernstig bezorgd over de
veiligheid van vele zendelingen te Kweilin,
een stad in de provincie Kwangsi, die se
dert vele weken belegerd, wordt in verband
met de vijandelijkheden, uitgebroken tus
schen do beide Chineescho generaals Loe
Kwing Ting en Sjoen Hoeng Jing. De
Engelsche bisschop Holden bevindt zich
bij de ingeslotenen in de stad, die gebrek
heeft aan levensmiddelen en water en her
haaldelijk wordt beschoten. Naar gemeld
werd, zijn de predikanten Basoem en Cun-
nungham gedood. Een motorboot van de
Britsche marine is naar do stad gezonden
met levensmiddelen en medicijnen en zal
beproeven, de zendelingen uit hun hache
lijke positie te bevrijden.
Amerika.
Do nisuv/a Immigraiiewet der V. S.
Door Coolidge geteekend
Coolidge beeft gisteren de nieuwe immi-
gratiewet geteekend.
Na de onderteckoning van de immigra-
tiewet heeft Coolidge een verklaring gepu
bliceerd, waarin hij zegt, de hoofdstrek
king van de wet goed te kennen, doch de
bepaling te betreuren, krachtens welke
zekere volken, in het hijzonder het Japan-
sche, van de immigratie worden uitgeslo
ten. Coolidge wijst vervolgens op Amerika's
vriendschap en verklaart van oordeel te
zijn, dat de uitsluitingskwestie beter had
kunnen worden geregeld door Japan uit
te noodigen met Amerika samen te wer
ken, zooals ook vroeger geschiedde.
BIMEflEMLflfaB
Koninklijke besluiten
Rijksbemiddeling
Benoemd is tot rijksbemiddelaar in het
lsto district J. B. Westerdijk, lid der
Eerste Kamer te Uithuizermeeden.
De wachtgelden.
Herziening.
Ten aanzien van de herziening der
wachtgeldregeling voor burger en militaire
rijksambtenaren, is, naar „De Avp." meldt,
het volgende bepaald:
[Wachtgeld dat na 30 April 1024 aan
komt behoort voorloopig niet te worden
uitbetaald. Totdat de nieuwe wachtgeld
regeling Zal zijn uitgekomen, kan aan be
langhebbenden maandelijks een voorschot
op het aankomende worden verstrekt. Dit
voorschot mag niet meer bedragen dan:
HST VOORNAAMS TE HBEUW3,'
BUITENLAND.
Het kafolnet-Marx Is afgetreden.
Nlouwa onderhandelingen tot bijlegging
van het Roerconfllct.
Havenarbeldersstaking in Dublin uitg©*
breken.
De nieuwe Amerikaansche Immigration
wet door Coolidge getsekend.
BINNENLAND.
De Minister van Arbeid, Handel en Nlj«
verheid heeft overwerkvergunnlngen vew
leend veer het houtbedrijf te Amsterdam,
Rotterdam, 's-Gravenhag© en Lelden (voor*
zoover dit het collectief arbeidscontract
heeft aanvaard), alsmede voor slagerijen.
Het aantal Koninklijke Besluiten wordt
beperkt.
De spoorlooss verdwijning van een nacht*
waker te Goor. (Gemengde Berichten).
van 1 Mei, tot en mot 30 September 1924,
95 pet. van bet aankomende volgend.© de
wachtgeldregeling of laatste wijzigingsbe*
schikking voor:
le degenen, die gehuwd zijn en
2e degenen, 'die kunnen aantoonen kost
winner van een gezin te zijn (daaronder
begrepen zij, die gebuwd geweest zijn en,
hoewel niet in gezinsverband levend, l>e*
last zijn met het levensonderhoud van één
of meer kinderen), een en ander beoor
deeld naar den toestand op 16 April 1924;
90 pCt.. van 'het aankomende volgens d©
wachtgeldbeschikking of laatste wijzigings*
beschikking voor degenen die niet vallen
onder het gestelde onder 'de vorige rege*
ling.
Met ingang van 1 October mag het voor
schot van alle 'wachtgelders niet meer he*
dragen dan 90 pet. van het aankomend©
volgens d© wachtgeldbeschikking of laat*
ste wijzigingsbeschikking.
Wanneer bb'jkt, dat de op wachtgeld go*
stelde na 30 April 1924 inkomsten is gaan
genieten uit arbeid of bedrijf, moet hier
mede rekening worden gehouden in dien
zin, dat aan inkomsten en voorschot ts
zamen niet meer wordt genoten dan resp.
95 pet. of 90 pet. der laatstelijk genoten
bezoldiging.
Da bedragen, die maandelijks worden
gekort wegens te veel genoten wachtgeld,
enz. moeten ook worden ingehouden op da
te verstrekken voorschotten.
Zoodra met den betrokken wachtgelder
kan worden afgerekend, zal hiervan van*
weg© het bétrokken Departement mededee*.
ling worden gedaan.
Do kosten van hd levensonderhoud.
S t ij g i n g.
Het Indexcijfer der Losten van levens*
onderhoud van arbeidersgezinnen was blij*
kens het statistisch maandbericht der ge*
meente Amsterdam, in Maart 1924 hooger
dan in December en verhief rich aanzien*
lijk boven dat van Maart 1923. De be*
wuste indexcijfers waren in Maart 1923
1725 TrfTrfT-n? -953 173.5. in Sentcmber
1923 179 1 TtT"Hoeember 1923 177.6 en
Maart 1P24 179.1.
Do Teden van liet verschil met Decern*
ber zoowol als Maart 1923 ligt hooldzake*
lijk in do duurte van groente en aardappe*
len en de stijging van de huishuren.
De loonsverlaging bij de Gem. Amsterdam
Het overleg afgebroke'n?
In antwoord op do compromis-voorstel
len van B. en "VV. hebben de vert©genwoor«
digers der moderne, neutral© en confess
sioneele werHieden-organisaties den voor*
zitter van het georganiseerd overleg med©.
gedeeld, dat zij accoord kunnen gaan mei
.©enl 5 verhooging der pensioen-premis
indieni dio verhooging na 1 Jan. 1925 en in
een aantal termijnen -wordt ingevoerd en
indien d© loonsverlaging wordt terugge
nomen.
Overigens aanvaarden zi] de concessies
van B. en W, met uitzondering van de re-
geling van dien vacantietoeslag, welkenl
laatste zij op f 30 willen gehandhaafd
zien.
In de hingen der vakorganisaties acht
men de kans groot, dat B. en W. met tot
verdere concessies bereid zullen, blijken,
waarmede dan de onderhandelingen ten
einde zijn en de kwestie van de loonsvcr.
laging den gemeenteraad ter bes-issilig
zal worden voorgelegd. Bij informatie
bleek de ,.Tel." dat inderdaad het coll. vail
B en IV. in zijn vergadering van gaster-
middag besloten heeft het overleg als ge
ëindigd te beschouwen, indien do vakorga
nisaties in haar houding blijven volharden
Tegen 4 uur gistermiddag kwamen voor.
het kantoor van de Federatie van over
heidspersoneel in de Brederodestraa. c.ui-
ge honderden! leden van liet gemeente-per^
Serieel bijeen Bin: op ïutnoodigmg van -*2°)
Comité van Verweer" in do stad le gaan
demonslréoren legen: do door B. cn
