15a Jaargang»
No. 44S6
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
e &ld^cWSou^cmt
DeASONNEMENTSPRIJSbsdraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f2.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post f 2.S5 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
TEL. INT. ADMINISTRATIE ©35 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 u POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adverfentlën 30 cent per regeSi
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
dubbele van het tarief berekend. s
Kleine advertenties); van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver*
huur, koop en verkoop 10.5O,
Eiaassfireusi* toestaat isst twee
fegaeSew-
•Y' De Vrijheid.
Verschenen is het voorloopig verslag der
Tweed© Kamer omtrent de wijziging van
de leerplichtwet en van de Lager-onder-
wijswet 1920.
Zooals men weet, is d© oorspronkelijk
voorgestelde wijziging gewijzigd.
Over deze gewijzigde wijziging nn ia
het oordeel gunstiger dan over de aan
vankelijk door den minister voorgestelde
bezuinigingsmaatregelen.
Wat niet wil zeggen, dat men nu zon
der critiek is. Integendeel, tegen enkele
voorstellen schijnt zelfs nog al een zeer
groote oppositie te zijn, zooala tegen de in
voering van bet instituut der assistenten.
Ons trof in genoemd verslag de volgen
de passage:
Sommige leden drongen opnieuw
aan op verlaging der salarissen voor
de R. K. ordebroeders en ordezusters,
wijl dezen hun salaris niet voor eigen
behoeften gebruiken. Op de gronden,
reeds herhaaldelijk aangevoerd, werd
dit denkbeeld anderzijds bestreden.
Hoe de religieusen hun salaris beste
den, gaat niemand aan. Anderen be
steden een deel voor politieke doelein
den, voor buifenlandsche reizen enz.;
ook daarmede bemoeit de overheid
zich niet.
Die „sommige leden' 'zijn natuurlijk de
nienschen van de vrijheid de menseben
van de breede opvattingen, de ruime denk
beelden I En telkens weer durven ze voor
den dag treden met die benepen en hate
lijke vrijheidsbeperking, welke zou lig
gen in een salariskorting voor de reli
gieusen.
't Kan geen kwaad, daarop nog eens te
wijzen. Daar zijn er immers nog altijd,
die toch wel wat van eerbied gevoelen voor
die hooggeroemde vrijheid van vrijzinnige
huize!
auiTEüLflBap
Duifschland.
De partijbespreking te Berlijn
Geen resultaat
Zooals wij gisteren in en deel van onze
oplaag reeds meldden, zijn de gemeen
schappelijke besprekingen over de regeo-
ringsvorming, waartoe de Duitsck-Natio-
nalen de burgerlijke middenpartijen giste
ren hadden uitgenoodigd, zonder resultaat
afgebroken.
De vertegenwoordigers van de Duitsch-
Nationalen hadden een voorstel medege
bracht, hetwelk door de drie middenpar-
tien is afgewezen.
Nog dien eigen middag hadden bespre
kingen plaats met de Nationaal-Socialis-
tische Vrijheidspartij (Deutsch-Völkischon)
Gistermiddag hebben de Duitsch-natio-
nalen een communiqué uitgegeven, waarin
verklaard wordt, dat zij hun initiatief om
overleg te plegen met do burgerlijke mid
denpartijen voorloopig moeten opgeven,
althans dit overleg pas zullen kunnen her
vatten, na de fractievergadering van de
Deutsch-Völkischen, welke op 24 Mei a.s.
zal worden gehouden.
Vpn Tirpitz als a.s.
i' i j k s k a n s e 1 i e r
Het verluidt, dat von Tirpitz, dien de
Duitsch-Nationalen als rijkskanselier wen-
schen, zich in verbinding heeft gesteld met
Ludendorff en zijn welwillendheid heeft
ingeroepen voor een coalitie-regeering van
de Duitsch-Nationalen en de burgerlijke
middenpartijen met de Völkischen. Aan
hankelijk zou Ludendorff hiervan niet heb
ben willen weten; later echter zou hij zijn
bijgedraaid.
Het staat vast, dat Ludendorff niet is
bijgedraaid, voordat hem zekere conces
sies waren toegezegd.
De stemming in Hannover
Een rede van Noske
In den provincialen landdag van Han
nover heeft Oberprasident Noske een rede
gehouden, waarin hij onder opgewonden
protest der Welfen den uitslag der voor-
loopigo volksstemming met vreugde be
groette.
Toen hij de hoop uitsprak, dat na de
hartstochtelijke opwinding van den laat-
ston tijd rust en vrede zouden terugkeeren
liepen de Welfen: „Neen!"
Zij legden een verklaring af, waarin
werd gezegd, dat de stemming onder een
zoo zwaren en onrechtmatigen druk van
de Pruisische autoriteiten was gehouden,
dat zij het plebiesciet niet als een oprechte
volksstemming in den zin der grondwet
konden erkennen. Het Hannoveraansche
volk heeft nog steeds geen gelegenheid ge-
bad vrij en onbeïnvloed te beslissen, of het
al dan niet bij Pruisen, wil blijven.
Het Belersehe ministerie
Depositie van Von Knilling
Von Knillings positie schijnt ernstig ge
schokt te zijn, aldus een Wolff-bericht van
Gisteren.
De „Köln. Ztg." heeft een telegram uit
München ontvangen, waarin ook gemeld
wordt, dat de vooruitzichten van het mi
nis terie-Knilling er niet beter op zijn ge
worden, en dat met het intreden van
nieuwe figuren in de regeering rekening
moet worden gehouden.
Dit kan nog tot moeilijkheden aanlei
ding geven, zoo lezen wij in dat tele
gram, omdat juist de leiders der machtig
ste partij als b.v. de afgevaardigde Held,
zich achteraf houden en niet van plan zijn
om in het ministerie te treden.
Het ministerie-Knilling heeft in de laat
ste weken zijn positie trachten te verster
ken door alles wat met het Hitler-prbces in
verband stond, volkomen te liquideoren.
In dien zin hebben ook v. Knilling
Schweyer en Krausnech in de bestuurs
vergadering der Beiersche Volkspartij ge
sproken. Bijna alle sprekers waren het
eens, dat de autoriteit van den staat in
ieder geval geheel moest worden hersteld.
Slechts op dezo wijze zou Beieren zijn aan
zien in het rijk en de wereld weer kunnen
terugwinnen. De a.o. regeering moet, ge
steund door de machtmiddelen van den
staat, zich ten doel stellen om die toestan
den, .welke de oorzaak waren van de tegen
woordige situatie van Beieren, grondig te
doen verdwijnen.
De gisting in het Roergebied
Botsingen met de politie
Gisternacht hebben in het Roergebied do
eerste ernstige hotsingen tusschen mijn
werkers en politie plaats gehad.
Onder communistische aanvoering trachtte
een menigte van vele honderden stakers
en uitgeslotenen de mijn Brassert bij Marl
te bestormen, teneinde de arbeiders, die er
„Notstandsarbeiten" verrichtten, af te ros
sen. Slechts met moeite gelukte het de po
litie de mijnwerkers terug te dringen en
de mijn te bezetten. Er ontspon zich daar
op een geregeld gevecht, waarhij aan heide
zijden tal van personen werden gewond.
De mijnwerkers, kregen onophoudelijk ver
sterkingen uit Recklinghausen en togen 12
uur 's nachts was de situatie van de po
litie zoo precair geworden, dat Belgische
troepen haar te hulp moesten komen. De
Belgen verjoegen de stakers en bezetten de
mijn.
Ook te Wattenscheid heeft een bloedige
botsing tusschen mijnwerkers en politie
plaats gehad.
De Roer industrieeion uitgeput
Volgens liet „Berliner Tagehlatt" heb
ben de Roerindustrieelen aan de Rijks-
regeering medegedeeld, dat zij de lasten,
die voortvloeien uit do Micunio ver eenkom
sten en do staking van de mijnwerkers,
niet langer kunnen dragen.
Franscho arbeiders naar het
Roergebied
De Fransehen hebben een groot aantal
arbeiders uit Frankrijk naar het Roerge
bied getransporteerd, die alle kolenvoor-
raden, welke nog bij do mijnen liggen,
voor het transport naar Frankrijk moeten
inladen.
Sluiting dor Kr up p-f a h r i e k e n.
Ook de firma Krupp overweegt het plan
om haar fabrieken te sluiten wegens ge
brek aan kolen.
Do arbeiders, ongeveer 30.000 in getal,
komen aan allen ten laste van den werk-
loozenondei'S'tand.
Ook de Dortmunter Union maakt bekend
dat zij weldra haar bedrijf zal moeten
sluiten.
Frankrijk.
De nieuwe Fransehe regeering.
Geen deelneming der
socialisten.
De leiders van de socialistische partij,
Blum, Renaudel en Bracke, verklaarden
dat do socialisten zich zouden onthouden
van deelneming aan de regeering. Zij zou-
den. zich er mede tevreden stellen deze te
steunen bij de politiek tot economisch, fi
nancieel en sociaal herstel en een vrede
lievende buitenlandsche politiek.
Besprekingen over den wisselkoers.
Poincaró heeft gister met Francois Mar-
sal gesproken over do middelen, welke be
raamd zijn om do crisis in den wissel
koers te bestrijden.
Miller and heeft daarna om 12 uur Poin
caré, Herriot en Painlevé ontvangen.
In den namiddag heeft hij een onder
houd gehad met Doumorgue en Francois
Marsal.
Tijdens een onderhoud in het Elysée
hebben vervolgens Poincaré en Millerand
aan Herriot en Painlevé een gedetailleer
de uiteenzetting gegevep van Frankrijks
financieelen toestand.
Dit onderhoud, hetwelk twee uur heeft
geduurd, droeg een zeer hartelijk karakter
Overtuigd van de noodzakelijkeid, om
geen enkelen aanval op Frankrijks crcdiet
toe te staan, stond Poincaré er op, den
waarschijnlijken, toekomstigen regeerings-
leiders den financieelen toestand gedetail
leerd uiteen te zetten, daar hierdoor de
toekomstige politiek van bet ministerie
bepaald moet worden.
Na een langdurige gedachtenwissaling
verklaarden Herriot'en Painlevé overtuigd
te zijn van de noodzakelijkheid voor elke
regeering, welke dan ook, om het even
wicht in de begrooting op de meest krach
tige wijze te handhaven.
De schoolwetgeving.
Bedenkelijke vooruitzichten
Do Parijsche redacteur van de „Msbd."
schrijft:
De bevoorrechting van de staatsschool
is in Frankrijk tot het uiterste gedreven.
De bijzondere school is niet eens herkend.
Tijdens de vorige wetgevende periode had
den de katholieken voor de scbool-even-
redige een zeer krachtige actio gevoerd en
de houding der Franscho kamer onderging
wijziging in de goede richting.
Het soctarisme van radicalen en social is
ten dreigt thans weer met verdubbelde
kracht op te steken en wat te verwachten
is blijkt wel uit do mentaliteit van den ;bur
gemeeser van Lion, den toekomstigen mi
nister-president ongetwijfeld.
Herriot heeft nooit opgehouden voor de
zoogenaamde écola unique te ijveren, de
uniforme cenigo staatsschool, laïcistisch
natuurlijk, waardoor liet kind aan de
ouders zal worden ontnomen om de staats
opkweeking to endergaan. Bij het voorstel
om 52 leerlingen der stadsschool elk jaar
door middel van beurzen naar het middel- 1
baar onderwijs te zenden, hoeft hij zijn
opinio aldus toegelicht: „Ik heb den grond
slag willen leggen voor de „©enige school".
Het secondair programma der revolutie is
niet meer geëerbiedigd. Er is geen waro
democratie, zoolang er geen doormenging
der standen plaats heeft, zoolang het ar
me Icind niet kan opgevoed worden als het
rijke. Men moet erkennen, dat het onder
wijs, zooals het thans gegeven wordt, een
klasse-onderwijs is. \Vij willen dus terug
keeren tot de ideeën der mannen van
1789".
Het ouderrecht, de hoogere belangen der
ziel, bestaan natuurlijk niet voor Herriot.
Engeland.
Do Engelse!'.Russische conferentie.
De onderhandelingen zoo goed
als mislukt.
De „Daily Tel." neemt het communique,
dat het foreign-office over de Engelsen
Russische conferentie heeft uitgegeven, in
zooverre bevredigend, dat er althans een
zin in Voorkomt, waar iets bepaalds in te
lezen staat, n.l. de officieele verklaring,
dat de regeering weigert oen sovjet-leening
te garandeeren.
Hierdoor wordt een einde gemaakt aan
vele wilde geruchten. Het heteekent dat,
wat Ramsay Mac Donald en de sovjet-dele
gatie ook mogen zeggen om den schijn te
redden, de conferentie definitief mislukt is,
want het eenige doel der sovjets is geld
te krijgen. De slotzin van hot communique,
waarin gezegd wordt dat do conferentie,
na oen algemoene discussie van eenige an
dere aanspraken, verdaagd werd, houdt
oen bekentenis in, dat ten aanzien van de
werkelijk belangrijke kwestie niet de min
ste overeenstemming is bereikt. Wat met
beirekking tot enkele punten is overeenge
komen, is nauwelijks waard te worden
vermeld.
Albanië
Een opstand in Noord-Albanië?
Naar de „Matin" meldt zou in Noord-
Albanië een opstand zijn uitgebroken. De
opstandelingen zouden Skoetari en eenige
andere steden hebben bezet.
Roemenie.
Gevaarlijke manoeuvres.
De Roemeenscho generale staf heeft be
sloten in September groote militaire ma-
nouvrea in Bessarabië te houden.
Polen, dat een defensieve alliantie met
Roemenië heeft, heeft eveneens besloten in
Galicie nabij de Roemeenscho grens onge
veer in denzelfden tijd manoeuvres te
houden, als een waarschuwing aan Rus
land.
Rusland.
De doodvonnissen te Kief.
Veranderd in tien jaar eel.
De Oekrainsohe centraio commissie ver
anderde de doodvonnissen van vier intel-
lectueelen, 'die in April te Kief werden ver
oordeeld, in tien jaar gevangenisstraf.
De gevangenisstraf der anderen werd
met de helft verminderd.
Van hst Vatisaan.
Het monument van Paus Bsnedictus.
Do onthulling.
Een particulier telegram uit Rome d.d.
gisteren meldt aan de „Msbd."; j
Hedenmorgen is in tegenwoordigheid
van verscheidene kardinalen, prelaten, de
zusters en neven van Paus Benedictus XV,
diens moment in do Valicaansche grotten
onthuld.
Nadat mgr. Nasalli Rocca, de aartsbis
schop van Bologne, een plechtige H. Mis
had gecelebreerd, werd het doek van het
monument weggenomen. Namens den ge
meenteraad van Bologne werd aan den voet
van het gedènkteeken een krans neerge
legd.
Kardinaal Nasalli hield vervolgens 'n
toespraak, waarhij hij het monument van
den Paus aan kardinaal Merry del Val,
aartspriester van de Valicaansche basiliek
overdroeg.
bmmehjimp
INTERNATIONAAL EUCH. CONGRES.
(Officieel).
Hefc Comité voor Godsdienstige Plechtig,
heden deelt mede, dat Z. E. Kard. Dubois,
Aartsbisschop van Parijs, Vrijdag 25 Juli
een plechtig© Pontificale H. Mis zal cele-
breeren in do St. Ignatiuskerk (de Zaaier),
voor de Franschen, waarbij een Fransehe
preek. Ook zal dien dag in de Algemeene
Hulpkerk van O. L. Vr. (Redemptoristen
kerk) pontüiceeren Z. D. H. Mgr. Ce&arano,
Congr. S.S. Red., Aartsbisschop van Cam-
pagna (Salemo Italië); zoo ook dien
zelfden dag Z. D. H. Mgr. Gföllner. Bis
schop van Linz (Oostenrijk), en wei in de
S. Annakerk (de Pool).
3AKKERSARBEID
Nachtarbeid voor patroons
De Minister van Arbeid heeft bij den
Hoogen Raad van Arbeid aanhangig ge
maakt een voorontwerp van een wet tot
wijziging van de bepalingen der Arbeids
wet 1919 betreffende den arbeid in brood-
bakkerijen.
De wijziging betreft le de opheffing van
het verbod van bakkersarbeid des nachts
voor den patroon.
2e. Het stellen van het aanvangsuiu*
voor den gewonen bakkersarbeid van bak
kersgezellen in alle broodbakkerijen op 5
uur der voormiddags, onverminderd het
vervroegde aanvangsuur voor den voorar-
beid in grootere bakkerijen ingevolge ar
tikel 37 der wet en voor den arbeid op den
ochtend voorafgaande aan den weke-
lijkscken rustdag.
Het Militair Onderwijs.
De officiersople i d i n g.
Voorgestelde maatregelen.
De Staatscommissie, ingesteld bij Iv. B.
van 12 Dec. 1910, de z.g. Legercommissie,
heeft verslag over de regeling van het Mi
litair Onderwijs uitgebracht. Ze komt daar
in tot de volgende conclusies:
1. Het is noodig een wettelijke regeling
te ontwerpen voor het militair onderwijs,
waarbij de opleiding der a.s. beroeps- en
verlofsofficieren op dezelfde grondslagen
berust, en de a.s. beroepsofficier wordt ge-
recruteerd uit de leerlingen der scholen
voor verlofsofficieren.
2. De scholen voor verlofsofficieren be
boeren te blijven gehandhaafd.
Voor wat den geneeskundigen dienst aan
gaat is de commissie van oordeel, dat
voor de opleiding der reserve-officieren
eveneens partij zou kunnen worden ge
trokken van een deel van het onderwijs hij
bovenbedoelde schole.
3. Het bezit van het diploma eindexa
men eener H.B.S. 5-jarige cursus of van
een gymnasium dan wel een daarmede
gelijk gesteld getuigschrift, moet vereischt
worden om voor a.s. beroepsofficier in aan
merking te kunnen komen.
4. Voor den verdienstelijken onderoffi
cier uit den troep moet bij alle wapens den
weg openstaan om den officiersrang le ver
werven, door hem, indien hij daarvoor in
aanmerking komt, de gelegenheid te geven
do algemeene kennis op te doen, die ver
eischt wordt voor de toelating tot de offi
ciersopleiding.
5. De leiding van het militair onderwijs
behoort te worden opgedragen aan den
gouverneur der K. M. A., die rechtstreeks
staat onder den Minister van Oorlog.
6. Aan den commandant der school voor
verlofsofficieren behoort de meest moge
lijke vrijheid te worden gelaten bij de uit
voering hunner taak.
7. De inspectie van het militair onder
wijs kan in verband met het vorenstaande
worden opgeheven.
In afwachting van de totstandkoming
van een wettelijke regeling als bovenbe
doeld, zouden da navolgende maatregelen
reeds dadelijk ter hand kunnen genomen
worden.
a. opheffing van de Cadettenschool; de
overblijvende leerlingen worden overge
bracht naar de K. M. A. en volgen het
onderricht aan de H. B. S. t9 Breda;
b. opheffing van den voorbereidenden en
centralen cursus; de overblijvende leerlin
gen, zoo zij daartoe in aanmerking komen,
waren over te brengen naar de K. M. A.,
als onder a.;
S3£T VOORHMMSTE NlEUWSj
BUITENLAND.
De partijbesprekingen tusschen riert
Duilsch-nationaien en de burgerlijke mid
denpartijen zijn zonder resultaat gebleven.
De toastend in het Roergebied werd!
steeds ernstiger. Da eerste botsingen met
de politie. Ook Krupp dreigt te sluiten.
De Fransehe socialisten hebben ver
klaard niel aan een nieuwe regeering te
zullen deelnemen.
De EngeSsch—Russische confersntis zoo
goed als mislukt.
De doodvc-nnisen ta Kief veranderd in
celstraf.
BINNENLAND
Een voorontwerp van wet tot wijziging
van de bepalingen der Arbeidswet 1919 be-
!r effen da dsn arbeid in broodbakkersjen.
Tweede Kamer: Motor- en Rijwielwet.
Wijzigingen in het Wetboek van Straf
recht. Openbare verpachtingen. Het zee-
rackb (Saten-Gcneraa!)
LEIDEN.
Prof. Mr. H. v. d. Hoeven, eud-hoog-
leeraar aihier, is overleden.
c. het vervangen van de jaarwedde der
leerlingen-sergeant der school voor ver
lofsofficieren door een zakgeld;
d. vereenvoudiging van de verzorging
der cadetten door zoowel de voeding als
de verstrekking van kleeding en uitrusting
te regelen op de wijze als thans geschiedt
op de school voor verlofsofficieren;
e. het overbrengen van do 2e school voor
verlofsofficieren I van de Kloosterkazerne
naar de Chasséekazerne te Breda; het
brengen van gelijkheid in de voeding voor
do leerlingen dier school;
f. vereenvoudiging der school voor "cr-
lofsofficieren voor de cavalerie, door deze
administratief in te declen b.v. bij do
Rijksschool;
g. samenvoeging van een schoolcompag-
nio der vestingartillerie met de school voor
verlofsofficicren der onbereden artillerie
onder de bevelen van den commandant dier
school.
1400 woningen voor Rotterdam.
Goedkeuring geweigerd.
Gedep. Staten hebben den Raad van Rot
terdam bericht, dat zij de Raadsbesluiten
in zake de vijf woningvoordrachten, te za-
men omvattende 1400 woningen, met heb
ben goedgekeurd, op grond van algemeen
financiee-l© overwegingen. Zo zeggen o.a.,
dat d© Gemeenteraad voortgaat met uitga
ven op uitgaven te stapelen, zonder dat de
mogelijkheid van financiering daarvan vast
staat,, zoodab ze zich genoodzaakt zien on
derscheid t© maken tusschen productieve en
improductieve uitga-ven.
Wethouder Heykoop zal in het college
van B. en W. voorstellen van dit besluit bij
de Kroon in beroep te gaan. Mocht heb
daartoe niet 'bereid zijn, dan zal hij in den
Raad. het voorstel daartoe doen.
Het conflict in de textiet-nijverheid.
Gisterenmorgen is het aantal werkwilli
gen mede ten gevolge van de werkhervat
ting door 144 arbeiders in de fabriek Kot-
tendijk der firma Menso gestegen tob 1375
tegen 1185 op Dinsdagnamiddag.
De Internationale Bakkerijtentoonstel'ing
te Den Bosch'.
Door Z.Exc. den minister van finan
ciën is vrijdom van invoerrecht verleend
van alle goederen voor de groote Interna
tionale Bakkerijtentoonstelling welke
van 12—20 Juli tee 's-Herlogenbosch ge
houden wordt bestemd, welke uit het
buitenland worden ingevoerd en wederom
worden teruggezonden.
De vergoeding voor de Kamerleden.
De algemeene vergadering van de R. K.
Ri j kslrieakring- o rga nis a tie Groningen be
handelde de volgende motie:
„De R. K. Kiasvereeniging Bedum spreekt
den wensch uit, dat men het oog op de al
gemeen© bezuiniging het voorbeeld "wordt
gegeven door de Ministers, Kamerleden ea
Gedeputeerden en draagt den afgevaardig
den op, deze zaak in 'bespreking te brengen
op de vergadering van den Rijks kieskring
Groningen, die lrnt 'bij eventueele aanne
ming in bespreking zal brengen in da ver
gadering van den Bond van R.K. Kieskring-
organisaties in Utrecht."
Verschillende sprekers spraken voor en
tegen de motie. Ten slot-ta wordt do vol
gende motie, door den voorzitter voorge
steld^ met algemeene stemmen aangeno
mens
„De R. K. Kieskring-Organisatie te Gro
ningen spreekt den wensch uit, dab de le
den der Tweede Kamer der Statcn-Gene-
- raai rekening zullen houden met hclgeen