15e Jaargang,
DINSDAG 2® MEI 1924
Bureaus: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
Mo. 44S4
m
OeABONNEMENTSPRIJSbsdrsagtbl! vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week fl 2.50 per kwartaal*
{Bij onze Agenten 20 cent per week 8 2.80 per kwartaal,
Franco per post I 2.85 per kwartaal,
Pet Geïllustreerd Zondagsblad Is voor de Abonn^s ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct.f met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag nitgezonderd Zon- en Feestdagen L
TEL. INT. ADMINISTRATIE 835 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 y POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Oewcne adverJenSISn SO can! per rage*
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
B dubbele van het tarief berekend. a
jUoina advertenUën, van ten hoogste 30 woorden, wsarta
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, hunr en ver.
huur, koop en verkoop 2 0,50.
^)St nusttntep bestaat isst twea
bladen*
Goddeloos.
In bet -weekblad der etbiscbe Protes
tanten „Bergopwaarts" kwam dezer dagen
een stuk voor, waarin op bet religieus ka
rakter van het socialisme de aandacht
gverd gevestigd in deze bewoordingen:
.^Vooral in de Meibetoogingen en ze
ker niet liet minst in die van dit jaar,
leemt het karakter van de sociaal-de
mocratie als een eigen religie zoo sterk
naar voren. Eigenlijk zijn die betoogin
gen godsdienstoefeningen van eigen
karakter Hier komt een stuk volksziel
bloot te liggon, dat de volle aandacht
van ieder, vooral van christenen, die
hun tijd willen verstaan, voor zich op-
eischt.
Ook de beweging als geheel toont
naarmate zij verder groeit meer en
met het geestelijke, religieus© aspect.
En nergens komt dat sterker uit als
in haar jeugdwerk. Dat 13 een tweede
stuk ziel, nu jeugdziel, waarvoor wij de
oogen moeten openhouden. Juist cm
haar religieus karakter heeft de sociaal
democratie tal van aanrakingspunten
niet het christendom of met de lcerk,
zoo men wil. Een daarvan is ook haar
jeugdwerk. Er zal vroeg cf laat nog
wel eens gelegenheid zijn ook in deze
rubriek, om daarop de aandacht te ves
tigen, maar zeker is het, dat de S. D.
'A. P. op dat terrein tegenwoordig een
geweldige werkzaamheid ontwikkelt.
-„Het V«olk" is begrijpelijkerwijs over de
ze beschouwing hoog in do wolken.
De voorstelling, alsof de sociaal-demo
cratie „een eigen religie" is, is echter door
en door valsch.
Als men het een religie noemt, dan is
deze „religie", deze „godsdienstigheid" in
den diepsten zin goddeloos, omdat zij tot
het verzinsel is gekomen van een gods
dienst zonder God.
Het socialisme is weliswaar voor velen
wel geworden als 't ware een religie maar
het is inderdaad daarvan een valsch sur
rogaat.
België.
Dc zaak Ccppée voor het gerecht
Tweehonderd getuigen
Gistermorgen is voor het Assizenuof te
Brussel de behandeling van de zaak
Coppée begonnen. Baron^ Coppée; een in
dustrieel, wordt er van beschuldigd, tijdens
de Duitsche bezetting aan den vijand
groote hoeveelheden bijproducten van
steenkool, benzol en pek te hebben gele
verd, die gebruikt werden voor de fabri-
cago van ontplofbare stoffen en stikgas.
In verband met den persoon van den be
schuldigde, trekt deze zaak zeer de aan
dacht.
Er zijn 200 getuigen.
In de instructie legde baron de Broque-
■ville, die gedurende den oorlog Belgisch
premier was, getuigenis af ten gunste van
den beklaagde.
Coppée heeft lal van verdedigers, o.a.
bud-r.iinister Rcnkin. De staat heeft zich
civiele partij gesteld en zijn belangen toe-
Tertrouwd aan advocaat Devèze, oud-mi-
niiiar van Nationale Verdediging.
Be zitting van gisterochtend werd in
Whig genomen door de formaliteiten in
verhand met het samenstellen der jury. In
den middag wordt de acte van beschuldi
ging voorgelezen, een document dat met
ïija annexen 60 pagina's druks beslaat.
Duitsc'nland.
Dc politieke situatie
Een program dor midden
partijen
Be leiders der drio middenpartijen
Een tram, Democraten en Duitsche Volks
partij hebben gistermiddag in een ge-
ïnecn.:-'. happclijke vergadering besloten
ïen buitenlandsch poli lick program to ont
werpen, waarmede alle drie de partijen
f-icii zouden kunnen vereenigen. Het zal
dan moeten blijken of ook andere partijen
on met name de Duitsch-Nationalen, dit
program aanvaarden. Dr. Stresemann had
gisteravond met eenigo leiders der midden
partijen een bespreking over de grondsla
gen van zulk een program. i
Rcchis-radicalen en communisten
So betooging t'o Fürstenwald
Omtrent do onlusten, hij gelegenheid van
ffcn „Ulhanendag" wordt nog gemeld:
Een massa communisten trok naar het
landers zoo rustige Fürstenwald om Spreo,
om den Ulhanendag te verstoren. De politie
Afld uitgebreide maatregelen genomen om
rustverstoringen te voorkomen. Honderden
Manschappen waren in Fürstenwald gesta
gneerd. Hun eerste taak bestond daarin,
o uit Berlijn aankomende communisten
■8 te vangen en terug te leiden. Reeds aaq
hot station werden vele duizenden commu
nisten, die daar per trein uit Berlijn arri
veerden, opgevangen en onmiddellijk per
extra trein naar Berlijn teruggezonden.
Ook op de landwegen konden talrijke
vrachtauto met communisten worden te
gengehouden. Niettemin is het eonigen dui
zenden communisten gelukt tot Fürsten-
weld door te dringen. Do onthulling van
den gedenksteen verliep echter zonder
noemenswaardige verstoring der orde. Tor-
wijl do deelnemers voorbijtrokken werden
zii echter dcor de communisten lastig ge
vallen, waarbij de bekende sportsman
Treskow door een schot verwond werd. Ook
later kwam het nog tot kleine botsingen.
De politie trad echter overal energiek op
en wist ernstige botsingen te voorkomen.
Drio manschappen der Schutzpolizei wer
den door messteken zwaar verwond, an
dere kregen lichtere verwondingen. In to
taal werden 78 communisten in hechtenis
genomen
De uitzonderingstoestand
In de zaal van don Rijksraad in het
Rijksdaggebouw vond gisteren een bespre
king plaats van vertegenwoordigers der
ministeries van Binn. Zaken der afzon
derlijke landen.
Deze besprekingen golden de mogelijk
heid van het verklaren van den civielen
uitzonderingstoestand op „Deutsche Ta ge",
Regimentsfeiern", en andere van rechts-
radicale zijde op touw gezette demonstra
ties.
Het Roerconflict
S1 e ch t s drie mij n en in bedr ij f
Een B. T. A.-telegram uit Dusseldorf
"meldt, dat in het Roergebied slechts wordt
gewerkt op drie mijnen, die door de Micum
werden geëxploiteerd en wel met zeer be
perkt personeel.
Fransche sancties te Dusseldorf
Inbeslagneming van gebouwen
Het stadsbestuur had, naar men weet,
geweigerd voor de Franschen een artillerie
kazerne te bouwen, daar bet Rijk niet be
reid was, daarvoor do kosten to dragen.
A?n de stad was nu last gegeven in weer
wil daarvan uiterlijk op 17 Mei met den
bouw te beginnen, daar anders do voor
naamste overheidspersonen en de leiders
der raadsfracties zouden worden gearres
teerd. Aan dezen eisch is evenwel niet vol
daan. Dientengevolge zijn de Franschen er
heden toe overgegaan een aantal gehouwen
in beslag te nemen, o.a. een fabrieksge
bouw van Rhein-Metall en oen nieuw ge
bouw van Rhcin-Stahl, eenigo abatoirs, do
manege der politie, alle voor de Schupo
gebcuwdo woningen ten getale van 145, een
aantal vergaderlokalen en het kunstpaleis.
Nei'jwe gift des Pausen
Z. H. de Paus heeft door bemiddeling
van liet Karitasverband aan de organisatie
voor do ziekenverpleging in de stad "VVat-
tenscheid en omgeving een bedrag van 500
Mark doen toekomen voor kinderen, lijden
de aan longziekten.
Frankrijk.
Da politieke crisis
De samenwerking tusscken
radicalen en socialisten
Over do eventueelo samenwerking tus
scken radicalen en socialisten schrijft Ro
bert de Jouvenel in „l'Oeuvre":
„Welke programma zou een regeering,
samengesteld uit radicalen en socialisten
kunnen rcaliseeren?" Do schrijver noemt
dan ten aanzien van de buitenlandsche
politiek do volgende onderwerpen op:
de uitvoering zonder reserves van het
plan der experts;
het afzien van dwangmaatregelen naar
mate Duitsckland zijn verplichtingen na
komt;
de bevrijding der Duifsch-gevangen, zelfs
zonder tegen-prestatie, daar men in huma
nistische kwesties niet marchandeeren
moet.
Do verwijzing naar den Volkenbond van
de kwesties van de veiligheid en ontwape
ning;
de erkenning der Sovjets, welke dc voor
waarde is van een gemeenschappelijke po
litiek van do geallieerden in Rusland
en, wat de binnenlandscho politiek be
treft:
volledige amnestie, de weder tewerkstel
ling der spoorwegbeamten;
hervorming van het kiesstelsel, afschaf
fing van 3.0 hervorming-Bèrard betreffen
de bet onderwijs, herstel van het lucifers
monopolie.
Ten slotte dient president Millerand te
worden genoopt zijn ontslag te nemen.
To zelfder tijd zon een democratisch
budget wörden samengesteld, de nieuwe
militaire wet kunnen worden uitgewerkt
en een sociaal programma geredigeerd.
Maar dat is een werk van langoren duur.
„Wij verzoeken" Schrijft De Jouye-
nelle ten slotte onzen 'socialistischen
vrienden, wel te willen bedenken, dat met
him medewerking dit plan gemakkelijk kan
worden gerealiseerd; zonder hun medewer
king en hun sjeüü zou liet misschien oók
verwezenlijkt kunnen worden, maar de
socialisten weten zoo goed als wij dat het
dan veel moeilijker zou zijn."
Herriol over do Roerkwesdle
„Garanties van algemeenen
aard"
De Parijscho correspondent van de
„Neue Zürcher Zeitung" heeft een onder
houd gehad met Hcrriot, waarin deze, als
het program van de radicale-socialislische
partij aangaf, het tradilioneele republi-
keinsche program, aangevuld met liberale
hervormingen en een vredesprogram, zoo
als de tijd zulks yereischt.
„Poincaró", zoo zeide Herrioï, „heeft
van do reparatiekwestie slechts de politieke
factoren gezien en niet de economische."
Voortgaande verklaarde Hcrriot nog:
„Wij moeten cr naar streven, van Duitsch-
land garanties van algemeenen aard te ver
krijgen. Door dit systeem zouden wij in
slaat zijn, hot Roergebied te ontruimen,
van het oogenblik af, dat onze vordering
op Duitschland geïnternationaliseerd is.
Indien wij geen toestand wenscben, welke
voor den vrede van Europa hoogst ge
vaarlijk is, bestaat er geen andere oplos
sing. De rechten van Frankrijk kunnen
.slechts beveiligd worden door een interna
tionaal systeem van scheidsrechterlijke
uitspraken.
Enr
Dreigende stakirg is Wembley.
i Toepassing van het
S w e a t i n g-s y s t e e m.
Op do tentoonstelling te Wiembley dreigt
oen staking. Een groot aantal cmployé's
zou voor zeer lago,loonen zeer lange werk
dagen hebben. In sommige gevallen zou
zelfs 70 uur per week worden gewerkt.
Zondag werd een meeling gehouden van
employe's van verschillende afdeelingen.
De voornaamste werkgever is do beroem
de firma Lyons, die dozijnen café's en
restaurants op de tentoonstellingsterreinen
exploiteert en die h.v wat de behandeling
van het persuncel aangaat, door de meeste
andere firma's wordt nagevolgd.
Op een meeting werd medegedeeld, dat
onder het personeel der firma Zaterdag
reeds en staking was uitgebroken, doch dit
wordt tegengesproken door een der fir
manten, die beweert dat zoowel de kellners
als de kellnerinnen reden hebben zeer te
vreden te zijn met hun verdiensten.
Er zal waarschijnlijk een deputatie uit
den arbeidersbond naar den minister wor
den gezonden, om een 48-uren week en een
behoorlijk minimumloon voor Wembley ie
vragen. De secretaris-generaal van den
bond sprak c*r van do-zaka voor het lager
huis te brengen. Hij sprak er van, dat te
Wembley het swealingsysteem wordt toe
gepast.
De Mac Kenna-rschlen.
Nog meer werkloosheid?
De „Daily Mail" verneemt, dat het be
sluit d'er regcermg om de Mac Kenna-
rechten met ingang van 1 Augustus op te
heffen een zeer ongunstigen invloed uit
oefent op de Britsche glasindustrie.
Verschillende firma's in de midlands
hebben den arbeiders doen weten, dat zij
wegens liet afnemen van bestellingen over
ecnige weken tot kortere of langere stop
zetting zullen overgaan. Van verschillende
zijden komen natuurlijk berichten in om
trent de noodlottige gevolgen, welke het
besluit der regeering zoowol door de on
middellijk als door de indirect daarbij be
trokken industrieën heeft, terwijl aan den
anderen kant de agenten der Duitsche en
Amerikaansche firma's een steeds grooter
activiteit ontplooien.
De grenskwestie van Ulster.
Eenigo kans op een vriend
schappelijke oplossing.
Het geschil over do grenzen tusschen
den ïersclien Vrijstaat en Ulster is in een
stadium gekomen, dat «enige kans belooft
op vriendschappelijke oplossing. Terwijl
Sir James Craig in den beginne voortdu
rend vasthield aan de bestaande grens en
niet wilde hooren van «enigen afstand van
gebied, heeft hij zich thans bereid ver
klaard eventueel dorpen waar de meerder
heid der bevolking aansluiting bij den Vrij
staat verlangt, de gelegenheid hiertoe te
openten. Aan deze toezegging heeft ihij
evenwel de voorwaarde verbonden, dat de
Vrijstaat desgelijks zal handelen wat dis
tricten betreft waar de partij van Ulster
de imeerdeheid bezit. Door deze toezegging
is het' vraagstuk feitelijk verplaats^ zoo-
dat «en eventueelo weigering thans ten
laste van den Vrijstaat zou komen.
Roemenië.
He! Eossarabisch vraagstuk.
Geen ongerustheid te
Boekarest?
Volgens te Londen ontvangen berichten
uit Boekarest maakt m'en zich in Rosmo-
nië volstrekt niet bezorgd over de Russi
sche troepenconcentraties bij dë Dnjesför.
Men is overtuigd, dat deze troepen militai
ren van niet al te groote heteekenis zijn,
vooral wat betreft hun technische hulp
middelen, terwijl een overtocht over de ri-
-vier den aanvaller terstond in gevaar zou
brengen op heide flanken te worden aange
vallen, terwijl zijn verbindingslijnen met
het eigen land (hoogst problematisch zijn.
Terwijl het voorgaande de theoretische
opvatting der militairen vertolkt, gelooft
men in politieke kringen allerminst aan do
mogelijkheid van een Russisehen aanval,
aangezien het geschil niet van dien aard
is, dat bet hij de welwillendheid welke
Roemenië voortdurend heeft getoond, niet
uit den weg zou zijn te ruimen.
Turkije.
Engclsch—Turkschs besprekingen over
Mösosi.
Gister zijn te Konstantinopel do En-
gelsch—Turksche besprekingen over Mo-
soel begonnen ingevolge het verdrag van
Lausanne. Indien de partijen het niet eens
zouden worden, zal de volkenbond-raad
tusschenbeido komen.
Egypte.
Geen buitenlanders En bel iogar.
ïn antwoord op een vraag in de Earner
verklaarde de minister van Oorlog, dat de
opperbevelhebber van het Egyptische le
ger een Egyptisch regeeringsambtenaar
was en dat bet daarom onvereenigbaar was
met liet prestige van het Egyptische ko
ninkrijk, indien een buitenlander dezen
post bekleedde.
De premier verklaarde, dat de regee
ring wcnsc-ht, dat het geheele leger uit
Egyptenaren bestaat en zij had maatrege
len genomen om hiertoe te geraken.
Amerika.
Dc strijd fsgen bet veio van CooIiJge.
De b o n u s-w et ook door den
Senaat aangenomen.
De Amerikaansche Senaat heeft gister de
„Soldiers bonus bill" aangenomen, waar
over president Coolidge zijn veto had uit
gesproken. Hot ontwerp is dus (hans wet
geworden.
De corruptie in Amerika.
De knoeierijen aan Justitie.
George Remus is tijdelijk uit de Atlan-
lic-gevaugcuis vrijgelaten om verklaringen
af te leggen voor do senaatscommissie tot
onderzoek van het beheer van het departe
ment van Justitie onder Daughertv.
Hij verstrekte verschillende inlichtingen
aan de commissie omtrent knoeierijen bij
het drank-smokkelen, welke in de millioe-
nen dollars zouden beloopen.
Rcmus verklaarde voorts dat hij een be
drag van twee a driehonderdduizend dol
lars had betaald voor protectie ten gunste
van W. Smith, compagnon van M. Dau
ghertv.
In het voorjaar van 1923 kwam Remus
naar Washington, betaalde aan Smith tus
schen 20 en 30 duizend dollar om straf te
ontgaan. Hij verklaarde ook, dat de pro
cureur-generaal toen gezegd had, dat Re-
mus en zijn mannen niet zouden gestraft
worden. Remus ondergaat thans 2 jaar
gevangenisstraf wegens een samenzwering
tot sabotage van de drankwet.
BS^fiEi3Lt4(rie
"Ti*-1
Koninklijks Besluiten
Postchèque- en girodienst
Bij Kon. besluit van 15 dezer is mc-t
ingang van 16 Mei 1924, benoemd tot in
specteur bij het bestuur van den post
chèque en girodienst S. J. H. Wesselink,
than3 directeur van het post- en telegraaf
kantoor te Boskoop.
Het conflict in de Twentscha textiel
nijverheid".
Men meldt uit Enschedé aan de N. R.
Crt.: Ten aanzien van de werkhervatting
op de fabrieken Schuttersveld, Rigters-
bleek, Jannink, Zuiderhagen, Tubantia,
Roombeek, Menko Brinstraat, Bamshoeve
en Menko Eoomweg kan gemeld worden
dat het aantal werklieden, dat de fabriek
ingegaan is op Maandag 8 Mei bedroeg
1409, nadien aanzienlijk verminderde en op
hedenmorgen bedroeg 933.
Kamer-Centrale Haarlem.
Zaterdagmiddag vergaderde de R. K. Ka
mer-Centrale Haarlem in het gebouw Sint-
Bavo te Haarlem, onder presidium van den
heer mr. J. N. J. E. Heerkens-Thijssen.
Uit het jaarverslag van den secretaris
bleek, dat er ongeveer 13.000 leden zijn. Do
rekening sloot met een batig saldo. De con
tributie voor het jaar 1934 werd wederom
op 5 cent per lid bepaald.
Tot bestuursleden werden herbenoemd
de beeren J. W. van Dam. Ouder-Arastal, mr
J. N. J, E. Heer kens Thijsscn, Haarlem,
èn J. W. Jaegers, Kaarden. Daaauia werd
HST UC8ï?NAA%STE NSEU 73.
BUITENLAND.
Te Brussel is het proces tegen baren?
Coppée begonnen.
Een politiek program der 3 Duitsche
middenpartijen.
De Isrsche grenskwestie Is wat nader tot
haar oplossing gebracht.
Dreigende staking ie Wembley.
De bonus-wet ook door den Amerikaan-
schen Senaat aangenomen.
LEIDEN.
De Gemeenteraad heef! de Commissie
voer sleunverleening (werkloozen) ds be
voegdheid verleend om bepaalds personen
van de stsunverlecning uil te sluiten.
OMGEVING.
De directeur van hei postkantoor is Bos
koop, de heer C. J. H. Wesseiinfc, Is bs-
noemd to! inspecteur bij den nsstcheque
en girodienst.
besproken de agenda van den algemeenen
Bond van Kieskringen.
Tot afgevaardigden naar Utrecht werden
benoemd de heeren dr. Kort (Haarlem),
Jansen (Bussum) en Handgraaf (Sant
poort); tot plaatsvervangers notaris R. C.
A. v. Cranenburgh en de heeren Reinders
on Heilker.
De saiarisverlangfng van het rij'.:- ieel.
De Centrale voor Hocgere rijksambtena
ren heeft aan de aangesloten vereenigingen
geadviseerd om niet tegen den Staat Ie
procaeeren op grond der intrekking Aan
art. 40 van het Bezoldigingsbesluit.
De landgoederen der Koningin.
Naar wij vernemen, zijn Hr. Ms. landgoe
deren onder Wassenaar en Voor
schot o' n van 21 Mei af wederom te be
zichtigen en wel des Woensdags.
Kaarten zijn verkrijgbaar bij den por
tier Matthijssen op Raaphorst.
Een rumoerigs Raadszitting in de
Residentie.
Nadat van links en rechts critiek o or
de politie-brandweer was uitgeoefend, d'e
hem het bloed blijkbaar tot gisting b. t
aldus lezen we in het „Vad." van welk
Haagsch blad wij dit overnemen ver
klaarde de burgemeester plotseling, zo' "er
op de critiek in te gaan, dat hij de denr
den heer Spiesz (S.D.) voorgestelde roei'?
aanvaardde en de vergadering slootWaar»
op hij met greote stappen verdween.
Het ging om een op 4 Februari genomen
stille proef naar de paraatheid van. de
brandweer, dcor den hoofdcommissaris van
politie met een aantal journalisten geno
men. Er werd gefingeerd, dat er brand
was uitgebroken in liet in aanbouw zij vla
Roode-kruis-hospitaal bij de Rportlaan. We
zijn cr niet zelf bij geweest, maar Vet
schijnt er nogal rommelig te zijn teer."-: n
Do eerste spuit wagen kwam s
noeg, de tweede verr-heen 1 '.a-
ter? de ladderwagen Wrdï c 'cr
zake terug, omdat er niets van ceo. brand
te zien was, ander licht dan zaklantaarns
had. men niet, zoeklichten cf fakkels weren
niet meegenomen, de slar.gcn wist men r. ~t
aan elkaar te koppelen, het duurde 13 mi
nuten eer er water werd gegeven, m
"'S was een droeve vertooning.
hoofdcommissaris drong cr op aan,
dat do journalisten over het gebeurde zou
den zwijgen, hij zou zorgen voor een twee
de proef, in de hoop op minder tegenval
len Die tweede proef is niet genomen
de burgemeester weigerde daartoe vergun
ning te geven, en de journal:?'en hebben
zich toen van hun belofte ontheven era-
tend, het een en ander over de mislukt»
geschiedenis wereldkundig gemaakt.
Vandaar do interpellatie van den heet
Spiesz, die in de eerste plaats vroeg, waar
om de burgemeester een tweede proefne
ming heeft tegengehouden en of B. en V.
bereid zouden zijn mede te werken tot da
vorming van een Raadscommissie, ten ein
de een onderzoek in tc stellen naar de
deugdelijkheid van onze politie- brand
weer.
De burgemeester vond die eerste proef
ook wel niet schitterend, maar hij voerde
verzachtende omstandigheden aan en be
weerde, dat als er eens werkelijk brand
ware geweest-, er wel anders zou gehandeld
zijn. Maar aan een tweede proef had hij
niet gewild, omdat en nu kwam hij c.p
gevaarlijk terrein hij gehoord had, dat
or dan sabotage zou zijn gepleegd. Hoe
wist 'hij dat en wie zouden dat onderstaan I
Dat zei hij niet, maar uit de daarop vol-
gendo niet altijd, vriendelijke gedachten-
wisseling, waarhij do heeren do Meester,
Buurman, Guit, wethouder Drces, en de
Visser zich deden hooren, is ons gcbickc.i,
dat bij dc beroepsbrandweer geen onver
deelde instemming met dc facie met do
