15e Jaargang. ©©^DES?0>^I1 15 MEI 1924 No. 4460 Bureaux: RAPENBURG No. 10 LEIDEN De Fransche Verkiezingen. e Scidóelie Sou^omt DoABONNEMENTSPRIJSbedraagt bi] vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal. Franco per post 8 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 et per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ck, met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ck Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en feestdagen J, TEL INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 a POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone adverienSIBn 30 een] per rus-s!. Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het S dubbele ren het tarief berekend. 3 Kleine advnr.enfiön, van ten hoogste 80 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en vei- huur, koop en verkoop f 0.50. SJit nummsi* bestaat uit twee bladen. Werden de Duitsche verkiezingen met groote spanning tegemoet gezien, do Fran sche verkiezingen genoten die oer niet Men verwachtte weinig verandering. Som migen meenden, dat Poincaró wel weer versterkt uit den strijd te voorschijn zou komen na zijn jongste manoeuvre; anderen dachten hem oen klein verlies toe tenge volge van minder rooskleurige binnen- landsche toestanden. (Poinoaré had het immers te druk met de buitenlandsche), maar dat Poincaré zou worden wegge jaagd, de groote Poincaró, de sterke man, uie wist wat hij wilde, neen daaraan dacht niemand. Poincaró zelf ook niet. Alles zou wel (bij het oude blijven. Maar de Fransche kiezer dacht er an ders over en na opening van de stembus klonk een verbaasd „hè 1" door binnen- en buitenland. De partijen van Poincaró, in 't algemeen de rechtsche partijen, leden een groote nederlaag en de linkerpartdjien wonnen overal met flinke cijfers. Dat was do groote verrassing uit Frankrijk. Moeten wij ons erover verheugen of niet? De vooruitzichten zijn deels gunstig, n.l. do vooruitzichten op de buitenlandsche politiek, in dit geval de aanvaarding van het deskundigenplan en overeenstemming met de Engelschcn. Deels zijn zij echter ongunstig, n.l. voor de Fransche Katholieken, wier positie er niet heter op zal worden: Wij zullen dit toelichten door een overzicht te geven van do verschillende partijen en hun politiek. Wij kunnen het onzen lezers allerminst kwalijk nemen als zij uit de partijverhou dingen in Frankrijk niet goed wijs kunnen worden. Men leest van een overwinning der linkerzijde en verneemt dat de re publikeinen verloren hebben en dat de links-domocraten zijn achter uitgegaan. Zijn de links-democraten dan niet linksch? Is repuhlikeinsch niet syno niem met socialistisch? In Frankrijk heerschen andere toestan den en zijn de partijverhoudingen zeer verschillend van de onze. Niet alleen dat ei" andere namen zijn en andere leuzen, maar ook de scherpe scheidingen tusschen de partijen ontbreken. Wanneer wij nu de partijen gaan op noemen, beginnen wij weer bij rechts. Do ultra-TOchtschen zijn de coaser- ■yatievon (royalisten) wier leider Léon Daudet was, die in Parijs een smadelijke nederlaag heeft geleden. Do conservatie-* ven komen mot 20 zetels in de Kamer te rug zonder him ledder Daudet. Hun dool is eigenlijk herstel van het koningschap, maar omdat een doelbewuste politiek in die richting toch geen succes zou hebben, staan zij voor een hyper-nationale politiek In dat opzicht voldood do heer Poincaré tamelijk wel aan hun eischen, maar toch deed hij nog teveel concessies aan den in ternationalen geldhandel. Dan volgt liet Nationale Blok, beslaande uit 3 partijen, de partijen waarop vooral Poincaré steunde. Men kan deze partijen de „burgerlijke" noeiuien, als men wil. Dit Nationale Blok, dat het grootste aandeel in de verliezen heeft, wordt gevormd door een rechter- en e;on linkervleugel. Op de rechtervleugel pareeren do Republi keinen, waaronder de Katholieken thuis liooren. Zij komen terug met 117 zetels in do nieuwo Kamer. Aan den linkerkant van het Blok staan de Links-republikeinen en de Link s-d e m o c r a t e n, die resp. met 52 en 75 zetels terugkomen. Dczo twee laatste partijen voeren dus „links" in hun naam, maar zijn rechts, 't Is maar oen weet! De buitenlandsche politiek van het ge- hcele Nationale Blok is dio van Poincaró. Daarover zijn allo 3 partijen het met el kaar eens. Maar in de binnanlandscho po litiek beslaat er strijd tusschen do rechter-» vleugel, die overwegend Katholiek is, en de linkervleugel, die de neufralo school en -io uitvoering der leekenwetten begunstigt. Men heeft den Katholieken steeds verwe- Wn, dat zij een te slappe houding aanne men tegen de anti-clericale neigingen zoo vel van hun „blok-genooten" als van .Poincaró, die na zijn laatste politieke ma noeuvre, zooals men weet, meer naar dien linkerkant, waar zo nog meer anti-cleri- saal zijn, is gaan overhellen. Die slappe houding heeft zich nu gewroken en de po sitie der Katholieken zal er nu niet aange namer op worden. Thans komen do oppositie-partijen aan de beurt. Deze zijn, op do communisten 3a, vereenigd in het z.g. Linker Blok. Dat Mok is ook een verzameling van 3 par tijen, ni. de Radicaal-socialis ten, de partij van Herriot, dio het moest gewonnen heeft "aan do stembus en than* Ï39 zetels teltde Repuhlikeinsch- filialen, partij van, Painlevó/ die 35 zetels sterk is; en de Socialis ten zonder meer, (partij van Blum), die met bun 102 zetels ook een aardige winst hebben kunnen boeken. Deze partijen heb ben niet ieder een scherp geformuleerd program, maar onderscheiden zich van het Nationale Blok hierdoor, dat zij nog feller anti-clericaal zijn. Zij eischen o.a. ophef fing van het Gezantschap bij het Vaticaan Op buitenlandsch gebied zijn zij tegen standers van de nationale politiek van Poincaré en hun leuze in deze is: vóór Vrede en Volkenhond! Zij wensclien meer internalionaliseering van de schadevergoe- digskwestie en de meest linkschen van dit Linkerblok zijn ook scherp gekant tegen de Roerbezelting. Verder hebben de Socialisten natuurlijk een stel programpunten, waarmede iedere fatsoenlijke socialistische partij, in welk land der wereld ook, mee geurt. Hoewel-socialisten en radicaalsocialisten in één blok zijn vereenigd en samen den naam „socialist" dragen, zijn er toch groote punten van verschil tusschen die twee. Poincaró noemde indertijd hun sa mengaan „een huwelijk tusschen water en vuur". En ook de socialitische leider Blum spreekt van een verbond, „van één minuut". "Wat niet bepaald duurzaam mag heetcn Ten slotte hebben we nog de Commu nisten, die natuurlijk tegen het verdrag van Versailles zijn cn zoo gauw mogelijk maar de Sovjetrepubliek willen invoeren. Zij hebben met deze verkiezingen ook al winst gemaakt, al is het niet veel, en tel len thans 29 zetels. Hoo zullen do partijen zich nu samen voegen? Het Nationale Blok heeft 24-1 zetels, mot de conservatieven mee 261, terwijl het Linker Blok 276 zetels telt. Voor een bcetjo hanteerbare meerderheid zal een andere samenstelling moeten worden ge vonden. Bovendien willen do socialisten geen zit ting nem'en in oen kabinet. De radicaal socialisten hebben de meeste winst behaald en zijn momenteel de sterkste partij. Er gaan dan ook veel stemmen op, dio Herriot, den leider dier partij, noemen als opvolger van Poincaré. Maar anderen vinden di9 koersverandering te sterk en zoeken een tusschenvorm. En zij meenten die gevonden te hebben in de persoon van Briand, die wat politieke neigingen betreft tusschen Poincaré ca Herriot instaat. Maar hoe do oplossing ook gevonden zal worden, deze zal meer naar links liggen dan onder het huidige regiem. Dat waar borgt do duidelijk gebleken gezindheid van het volk, dat in groot en getale gestemd heeft en volkomen kahn maar zeer heslist getoond lieeft van de tegenwoordige poli tiek niet meer te willen weten. Een meer linkscho regeering zal dus aansturen op een politiek, welke niet zoo taai eigenzinnig slechts met eigen belan gen rekening wenscht te houden. „Vóór Vrede cn Volkenbondl" Moge dezo mooie leus niet louter een leuze blijven. De zwenking naar links beteekent ech ter ook een versterking van het anti-cleri- calisnio en als de Katholieken niet meer tot de regeer ingspar tij en behooren, is hun remmende kracht tot een minimum gere duceerd. Er is dus reden tot goed9 verwachtin gen, er is helaas ook reden tot bezorgdheid miYEMLMiB De Rapporten der Deskundigen. Mac Donald over do uitvoering. Niet pouterig zijn! ïn de Dinsdagavond onder auspiciën der Labour Partij gehouden vergadering, waar de heer Raimsay MacDonald het woord heeft gevoerd, heeft hij volgens een draadloos bericht een paar belangrijke uitlatingen gedaan met betrekking tot het rapport der deskundigen. „Het groote probleem voor de regecring op het oogen- blik is, de uitvoering van het rapport der deskundigen te verkrijgen. Er"^ijn in dit rapport, of deze rapporten, enkele dingen, ten aanzien waarvan ik een beetje achter dochtig ben. Doch veronderstel, dat wij beginnen met eiken regel, elk hoofdstuk en elk voorstel te onderzoeken waar gaan wij dan heen? Ik beweer nog altijd, dat wat de regeering deed binnen 24 uur na beëindiging van de besludeering van het rapport, n.l. het neonen van het initiatief, aan de wereld bekend te maken, dat het rapport in zijn geheel moest worden uit gevoerd, het juiste standpunt was en wan neer dit geschiedt, zal Europa een nieu we kans hebben, weer op de been te komen Duitschland, Frankrijk, Italië, België en ook Engeland geien onzer kan zich thans veroorloven, zich met do details be zig te houden.' „Wanneer wij bij de uitvoering ervan op modlijkbeden stuiten, dan is er nog al- *ijd hel gezond versland en kan men ver anderingen aanbrengen. Dcc!: ik verzoek allen anderen betrokken landen dezelfde ge dragslijn te volgen, die wij hebben ge volgd, n.l. om het rapport in zijn geheel van harte uit te voeren. Duitschland. Da Duitsche Volkspartij. Een wensch tot samengaan met alle burgerlijke part ij en. De Duitscke Volkspartij is de eerste partij, welke na de verkiezingen een frac- tie-vergadering beeft gehouden. Van deze vergadering, welke werd bij gewoond door den rijksminister van Bui tenlandsche Zaken, dr. Stresomann en den rijksminister van Binnenlandsche Za ken, dr. Jarres, is gisteravond een com muniqué verschenen, waarin de wensch wordt uitgesproken raar een samengaan met alle burgerlijke partijen, welke den staat erkennen. In politieke kringen beschouwt men de ze zinsnede als een poging tot toenadering lot de Duitsch-nalionalen, doch tevens als een afzwering van bet denkbeeld van een groote coalitie met inbegrip van de so ciaal-democraten. Verder maakt het communique melding van de afwijzing van een burgerlijke mid den-coalitie bestaande uit de Duitsche Volkspartij, het Centrum en de Democra ten. Dit alles wijst er niet onwaarschijnlijk op, dat de tweespalt in de Duitsche Volks partij, ook na de afscheiding van den reohter-vleugel, nog niet is bijgelegd. Het blijkt toch, dat tegenover Stresemaain, die niets liever wil dan de tot nu toe gevolg de politiek voortzetten, een sterke groep s'taat, welke aansluiting hij de Duitsch- nationalen wenscht. Het conflict in het mijnbeuwbedrijf. De besprekingen tot bijlegging van het geschiL Gistermiddfig-^in- a het rijksministerie van arbeid de aangekondigde besprekin gen begonnen met do vertegenwoordigers van den mijnbouw ter bijlegging van het geschil. Bij de besprekingen, die onder de per soonlijke leiding stonden van den rijks minister van arbeid, dr. Braun, kwamen de beide partijen allereerst overeen, dat oen speciale commissie voor bet bijleg gen der arbeidsgeschillen in bet Roerge bied zal worden gevormd. Deze „Schlich- tungskammer" zal bestaan uit een gelijk aantal vertegenwoordigers van werkge vers en arbeiders en worden gepresideerd door den heer Hausmann, vice-president van het Maagdenburger „Oberprasidium" In het Roergebied is do toestand onver anderd. Uit bet Saksische kolengebied wordt een aanzienlijke toeneming van het aan tal werkwilligen gemeld. Dreigend blijft de toestand nog steeds in Opper-Silezië. Hier valt van een verbete ring niets to bemerken en kan veeleer van een verscherping van den toestand worden gesproken. Ingrijpen der Franschen? De „Vorwarts" meldt, dat de leider der chr. mijnwerkersorganisatie door de Fransche bezettingsautoriterterrtot oen be- sprekinjg is uibgenoodigd. Het blad veron derstelt, dat do Fransche nu toch van plan zijn in de staking, die thans reeds langer dan een week duurt, in te grijpen. Hei Duitsch-Russischc incident Een betuiging van leedwezen der Duits che regeering De Duitsche regeering hoeft te Moskou een nota doen overhandigen, waarin zij baar leedwezen uitspreekt over het feit, dat door een fout der politie rechten van personen, die genieten van de es-texritori- aliteit, zijn geschonden. Do leider der politieke politie in Prui sen, Oberrogierungsrat Weiss, is door de regeering op non-activiteit gesteld, totdat dat gebeurtenissen volkomen zullen zijn opgehelderd. Het bericht, als zou de Russische regee ring te Berlijn een nota met vrij ver- gaando eischen hebben doen overhandigen, wordt van bevoegde zijde niet bevestigd. Een dergelijke nota is op bet dept. van buitenlandsche zaken niet ontvangen. Frankrijk. De kabinetscrisis. Geen deelnoming der socialisten. Ondanks de beweringen van de recht sche pers, dat de socialisten in het nieuwe kabinet zitting zullen nemen, deelt de linkscho met stelligheid mode. dat zij dit zeer zeker thans niet zullen doen. Wel zullen zij hun steun aan het te vormen kabinet vcrleenen en dus ook voor de be grooting stemmen. Meer en meer wordt de naam van Her riot als die van den aanstaanden kabi netsformateur genoemd. Wat het eventueels aftreden van presi dent Millerand betreft, is het zeker, dat deze ernstig aan heengaan denken zou als de nieuwe regeering een der drie volgende punten in haar program opnam: Terug trekking van de Fransche troepen uit het Roergebied, erkenning van de Sovjet-re geering en afschaffing van het gezant schap bij den Paus. De toekomstige Europeescho politiek. De „Times" spreekt in oen beschouwing over do Fransche politieke crisis het ver trouwen uit, dat thans oen mooie gelegen heid bestaat, om den waren vrede te ver krijgen voor Frankrijk, Duitschland en alle andere groote volken van Europa. De „Daily News" zegt, dat het Poinca- réisme als Europeesche politiek als een angstige droom voorbij is. De „Daily Tel." gelooft, dat er thans geen twijfel meer over bestaat om stappen te doen in verband mot het Dawes-rap- port, nu de moeilijkheden of reserves ten aanzien van een overeenstemming over de sancties en over het vasthouden der regie spoorwegen in het bezette gebied is ver dwenen. Dezo en andere voorstellen, wel ke een inmenging beteekenden in de aan beveling van het Dawes-rapport zijn ver vallen, zoodat de weg naar overeenstem ming met Duitschland thans open is mits Duitschland wil. Het Linksche bloc en de Financiën. De groote bezorgdheid van alle par tijen voor de financieel© kwestie en de sta biliteit van den franc, kom!t duidelijk aan den dag. In den ministerraad is aan Marsall op dracht gegeven energieke maatregelen te nemen om den franc niet bloct te stellen aan do schommelingen van de politieke wisseling, en om te maken dat hat toe komstig kabinet niet een financieele ont reddering zal vinden. Ook Leon Blum heeft verklaard dat de politiek van voortdurende leeningen slechts oen onheil is en dat op financieel gebied men zich niet van uitvluchten moet bedienen. Herriot lieeft verklaard, dat de stabili satie oen der eerste bezorgdheden zal zijn Painlevé wil ook het budgetevenwicht. Het blijft echter niet minder waar, dat de overwinnaars van het linksche bloc, wat de financieele kwestie betreft, zich tusschen twee vuren bevinden. Zij hebben den rooden eischen te voldoen, die niet precies geld aanbrengen, en zij hebben een schatkist te vullen, iets waarin zij nooit hebben uitgemunt. Trouwens al wat zij in de goede richting zouden willen onderne men, zal juist hen af s too ten, die hun Zon dag do overwinning hebben bezorgd. Gaai Poincaré zich uit hei oper.bare leven tèrug'rekken? Do „Malin" meent te welen, dat Poin caré voornemens is zich voor een bepaal den tijd uit het openbare leven terug te trekken en misschien zelfs van den se naatszetel afstand te doen. Hij ontvangt talrijke aanbiedingen tot medewerking aan Amerikaansche bladen. Engeland. Hei Dcminion-saiuui voor Schotland en Wales In het lagerhuis heeft Mac Donald gis termiddag medegedeeld, bereid te zijn een commissio te benoemen, teneinde na te gaan. hoe het mogelijk is, zelfbestuur voor Engeland, Schotland en Wales in te voe ren voor plaatselijke belaugon. Deze zou den in dit plan worden onttrokken aan de bevoegdheid van het rijksparlement en worden overgelaten aan nationale verte genwoordiging. Door de benoeming dezer commissie zal de regeering vermoedelijk een groot deel der ontevredenheid wegne men, die bij verschillende barer aanhan gers heersclite in verband met het debat over Schotsche zelfregeering, de vorige wetek'gevoerd. De Britsch-Russische Conferentie in Fleno bijeen? Waarschijnlijk zal heden een plenaire zitting van do Britsch-Russische confe rentie gehouden worden. Tijdens de afgc- loopen 14 dagen hebben de verschillende commissies, waaraan de conferentie zich' had gesplitst, herhaalde bijeenkomsten ge houden. Spanje. Do strijd in Marokko Eon gelukte operatie Te Londen zijn hier nadere berichten ontvangen omtrent d9 jongste gevechten in Marokko. De stelling van Messjoead, waar deze gevechten plaats hadden, was sedert eenigen tijd omsingeld door do Kabylen en zoo goed als geheel afgesneden De operaties die thans met succes zijn bekroond, had den ten dool de zich daar bevindende Spaansche afdeeling te ontzetten. Dit is cfdukt, doch do Spanjaarden hebben er HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. Da Duitsche Volkspartij wenscht aan sluiting van alle burgerlijke partijen. De Fransche socialisten willen geen desi uitmaken van het kabinet. Tegenstrijdige berichten omtrent dett dood van Soen Yat Sen. BINNENLAND In de gisteren gehouden zitting d&r Tweede Kamer deelde de Minister mede, dat de wet betreffende de rijwielbelasting in werking zal treden, zoodra zij is aange nomen. Over het resteerende gedeelte van 1924 zal het veile bedrag voor het belas- tingmerk worden geheven (3 gld.). circa vijfhonderd man aan dooden en ge wonden bij verloren, in hoofdzaak inboor-» lingen. China. Soen Yat Sen overleden x Zijn rol als revolutionair leider Uit Hongkong wordt bevestigd, dat Soen Yat Sen is overleden. .Met Soen Yat Sen, de begaafde leider der Jong-Ghineesche beweging uit het eerste decennium dezer eeuw, de groote man van de revolutie, die in Februari 1912 do Mandsjoedynastio onderwierp, en die ia April 1921, krachtens besluit van het Zuid- Chineescho parlement to Canton, „presi dent der Ghineesche republiek" werd, is een der meest markante figuren van een modernen, een vrij, liberaal en aan het cosmopolietische leven aangepast China heengegaan. In 1867 werd hij, in een dorpje in de provincie Koeangtoeng, geboren. Zijn va der was een Christen. Na volbrachte stu die in de medicijnen aan de hoogeschooi te Hongkong, reisde hij naar Europa. Jarenlang woonde hij te Parijs, waar hij aan de Sorbonne college's in do staatswe tenschappen volgde. Daar begon hij zijn actie onder de Chi- neesche jongelingschap en bereidde zóó een revolutie voor. Toen deze in 1911 uit brak reisde Soen Yat Sen ijlings naar China, doch wilde een presidentsbenoe ming toen niet aannemen. Later koos hij om persoonlijke redenen partij tegen den president Woe Pei Foe, en weinig scrupu leus als bij was, lieeft hij veel Chineesch bloed om persoonlijke veeten laten vloeien in een vruchteloozen burgerkrijg. In April 1921 werd Soen Yat Sen door zijn eigen Canton-parlement tot president der republiek uitgeroepen. Zijn aanzien was toen echter, ook in de omliggende pro vincies, sterk gedaald, zoodat do mili taire regeering van Canton", zooals zo heette, in do practijk weinig had in te brengen. Soen's presidentschap was van korten duur. Een verbitterde strijd van zijn getrouwen met de door Woo Pei F09 op Canton afgestuurde troepen, had een voor de Zuidelijken noodlottig verloop. Toen begin 1923 onlusten in het Zuiden uitbraken, werd den oud-president echter, zoowel van buitenlandsche zijde als door Poking zelf, verzocht, de orde te herstellen. Tegenspraak De „Times" heeft van Tsjen. don secre taris van Soen Yat Sen, het volgende offi- cieele bericht ontvangen: „Het gemelde overlijden van Soen Yat Sen is volkomen onwaar; het is een verzinsel zijner vijan den." In een tweede telegram uit Sjanghai wordt gemeld, dat uit Canton bericht wordt, dat Soen Yat Sen wel ziek is. Amerika. Do immigratie-wet dar V. S. Ongerustheid te Washington Algemeen wordt verwacht dat hot wets ontwerp inzake de uitsluiting der Japan ners in zijn huidigen vorm door beide Huizen zal worden aangenomen en pre sident Coolidge aan het einde der wrok ter onderleekening zal worden aangeboden. Diplomatieke en politieke kringen te "W as- hington zijn in beroering gebracht door den ernst van den toestand. Algemeen is men van oordeel, dat Coolidge geen andere keus heeft dan het ontwerp te teekenen. In sommige kringen wordt do meening ge uit dat Japan, teneinde zijn afkeuring te toonen, zijn gezant zou kunnen terugroe pen om het gezantschap in banden van een zaakgelastigde over te laten. BIÜÈSEWL&3É0 Vragen van Kamerleden. Hot dansen in het openbaa r. Het Tweedo Kamerlid Duymaer van Twist heeft den ministers van justitie cn binnenlandsche zaken cn landbouw cc vol gends vragen gesteld:.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1924 | | pagina 1