15e Jaargang.
MAANDAG 12 MEI 1924
Mo. 4457
a Jwiildéelie Sou/fco/nt
DaABONNEMENTSPRlJSbedrasgt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per Treek 12.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 8 2.SO per kwartaal.
Franco per post 8 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen J.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 LEIDEN
TIL. INT, ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advert entiSn 30 cent per rega*
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
dubbele van bet tarief berekend. s
Kleine adverlenHëny van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
'Sit mastireïSff* isesSsat aasti '5«?eo
bladen.
V Socialistische terreur.
Zooals bekend is, hebben de katholieke
en christelijke textielarbeiders-organisaties
besloten bet voorstel van don Rijksbemid
delaar ir. Van IJsselsteyn na zeer ernstig
overleg en rijp beraad te aanvaarden. Met
overgroote meerderheid van stemmen werd
op hunne ledenvergaderingen op allo
plaatsen in Twente besloten den arbeid to
hervatten. De werkgevers-organisaties aan
vaardden eveneens het voorstel en hebben
in overeenstemming daarmede de uitslui
ting opgeheven. De modern© textielarbei-
dersbond „De Eendracht" echter besloot do
staking voort te zetten en voor geheel
Enschedé, Goor en Neede werd door hen
de staking geproclameerd, omdat bij op
deze plaatsen beschikten over de meerder
heid
In een uitnemend artikel zet Hcnri Her
mans in „De Volkskrant" uiteen, dat
de Katholieke en protestantscbo organisa
ties niet anders konden en mochten doen.
"Wij zullen dat artikel in ons volgend
nummer overnemen.
Er is echter een barhaarsche terreur uit
geoefend op de werklieden, die verleden
Maandagmorgen weer aan het werk gingen
Ter wille van vrouw en kind zijn ten slotte
do dappere mannen moeten wijken voor
do roode gewelddadigheden.
Een eere-saluut komt toe aan die velen
van de katholieke arbeiders en arbeidsters,
die hoon en smaad verdroegen in den
strijd tegen do socialistische terreur en
ondanks alles toch het parool van hun
katholiek hoofdbestuur volgden.
"Was het oorspronkelijk een strijd tegen
'de werkgevers, thans gaat het in Enschedé
Rood tegen Roonisch.
De katholiek-georganiseerde arbeiders
kunnen thans niet werken, omdat hun
zulks door de roodo terreur onmogelijk
"wordt gemaakt.
Voor deze geterroriseerde arbeiders
wordt alleen Katholieken steun gevraagd.
Do werkwillige Katholieke leden van
.,St. Lambertus" verdienen ten volle, ma
ken volkomen gegronde aanspraak, om in
dozen titanenstrijd tegen socialistische
overhecrsching gesteund te worden door
geheel Katholiek Nederland.
Gedurende bet conflict stonden de com
munisten klaar de onzen te lokken met
hunne z.g. Zondagsmaaltijdenpakketten,
maar met fierheid werd het van de hand
gewezen en nu staan de socialistische Een-
drachtsmenschen klaar met f 6.5Ö te geven
por week aan ongeorganiseerden, de ge
huwden en kostwinners. Mag Katholiek
Nederland dulden, dat de trouwe katho
lieke arbeiders in de armen gedreven wor-
wen van het socialisme? De menschen
wijzen ook dit aanbod fier van de hand,
maar. mogen toch Tekenen op de nimmer
falende charifas van katholiek Nederland.
Het R. K. Vakbureau Drift 10 12
Utrecht neemt, natuurlijk gaarne, giften in
ontvangst.
V Centraal Bureau der K.S.fl.
Onderstaand bericht werd ons dezer da
gen toegezonden:
„Bij Kè>> Besluit van 25 April j.l. is
aan de slichting lot steun aan het Cen
traal Bureau der K. S. A. uitstel verleend
tot bet houden der trekking, welke feite
lijk op 30 April 1.1. had moeten plaats
hebben.
Hoewel geen onbelangrijke resultaten
bereikt werden, meent het bestuur der
stichting do trekking te moeten uitstellen
om nog meerdere Katholieken in do gele
genheid to stellen op zulk een gemakke
lijke wijze hun offertje tot steun aan het
Centraal Bureau der K. S. A. te brengen
en om tevens dien steun aan het Centraal
Bureau zoo groot mogelijk te doen zijn.
Er zijn nog loten in voorraad.
Do prijs per lot is f 1.50. Op 10 loten
wordt ccn lot of f 1.50 als provisie gegeiven
Lóten worden op aanvraag in commissie
gezonden door de stichting toit steun aan
het Centraal Bureau der K. S. A., Nieuwe
Mare 21 en voor Nijmegen cn omgeving
en de stad Tilburg door het financieel
Controle- en Beleggingsbureau, Spoor
straat 24, Nijmegen.
Hoo eer do loten verkocht zijn, hoe
eer de (rekking plaats- heeft. Wie helpt
er mede?
Door het verkoopen van dezo loten
steunt men een onmisbare Roomscho in
stelling cn verricht men een Roomsch
werk hij uitnemendheid",
Een Roonisch werk bij uitnemendheid?
Niet overdreven, heel erg overdreven?
Wil als antwoord op dio vraag maar 'ns
even lezen, wat onze Bisschoppen er van
«eggen.
Da Aartsbisschop:
„Do K. S. A. is bet vliegwiel der Ka
tholieke sociate organisaties in Neder
land, en dit vliegwiel moet gesmeerd wor
den".
Haarlems Bisschop:
„Het buitenland benijdt ons onzo K. S.
A. en, waar deze den laats ten tijdal eens
een noodkreet heeft doen hooren, moeten
wij met vereende krachten ons inspannen
om haar in stand te houden"*
Monseigneur Diepen:
„De K. S. A., dezo voor Katholiek Ne
derland onmisbare instelling".
Monseigneur Hopmans:
„Do Katholieke Sociale Actie, een instel
ling, welke Yoor Katholiek Nederland rij
ke vruchten heeft voortgebracht en waar
van wij voor de toekomst groote verwach
tingen koesteren voor de eendrachtige sa
menwerking onzer verschillende sociale
vereenigingen".
Daaruit spreekt toch wel waardeering,
blijkt wl het inzicht van nut en noodzake
lijkheid, klinkt toch wel hoop op behoud
en verwachting van langdurenden, vrucht-
dragenden arbeid in de toekomst?
Voegen we nog daarbij wat onlangs
Kardinaal Van Rossum liet schrijven:
„dat hij door deze gift de Katholieken
van Nederland hoopte aan te sporen de
K. S. A. te blijven steunen met raad, ge
bed en daad".
En de H. Vader zelf zeide:
„De som en de samenvatting van al die
vereenigingen, instellingen en werken, die
den naam dragen van „Katholieke actie",
welk Ons allrdierbaarst is". „Dat de Ka
tholieke actie zich derhalve meer en meer
uitbreidt, vervult Ons hart met groote
vreugde eu doet Ons met vertrouwen de
toekomst tegemoet zien".
Dat do K. S. A. een nuttige instelling
is, hot is zoo vaak aangetoond uit opzet
en doel. Wij hebben hier nu 'ns autori-
teits-argumenten laten spreken. Mogen
ileze worden verstaan!
De Rapporten der Deskundigen.
Ds kwestie van hei referendum.
Do Duitsche bladen er tegen.
Het besluit' van het soriaal-democrati
sche partijbestuur om een referendum to
eischen, waarbij het Duitsche volk in
staat zou weiden gestold, zien voor of te
gen de rapporten der deskundigen uit lo
spreken, wordt door alle Berlijnsche bla
den zonder een enkele uitzondering gehe
keld. Do bladen der rechterzijde meenen,
dal het besluit van de sociaal-democratie
noodlottig voor de ontwikkeling van de
buitcnlandscbe politiek zou kunnen zijn
eu. slechts voordeclig zou wezen voor do
politiek van Poincaré. Do „Deutsche Ta-
geszeitung" vindt de kwestie zeer inge
wikkeld en beweert, dat door een referen
dum, zooals de sociaal-democraten dit
wenschcn, do meening van do bevolking
toch niet duidelijk bekend wordt. De „Ger-
mania" vindt het voorstel hoogst beden
kelijk, omdat de partijen dan de verant
woordelijkheid in deze kwestie zullen ver
liezen, hetgeen slechis voordeelig kan zijn
voor do par tijen,die tot dusver tot de opposi
tie hebben behoord, en dientengevolge van de
jongste verkiezingen gedwongen worden,
duidelijk kleur te bekenuen. Indien het
voorstel der sociaal-democraten wordt
aanvaard, krijgen do Duitsch-nationalen
een kans om zich aan de verantwoordelijk
heid to onttrekken.
Vermelden wij nog de communistische
„Ro!o Falme", die de actie van de sociaal
democraten als een' „brutale demagogi
sche bluf" beschouwt.
Een referendum ia in Duilsohland
slechts mogelijk, indien 10 pet. van de
kiezers dit wenscht. Een dergelijk percen
tage kan do sociaal-democratie wel vinden
Bovendien moet echter volgens art. 73,
alinea 3 van d'e grondwet van Weimar de
bevolking zich in geval van een referen
dum voor of tegen een bepaald wetsont
werp uitspreken. De sociaal-dem'ocratio
zal dus een wetsontwerp betreffende het
uitvoeren van de conclusis der deskundi
gen bij den rijksdag moeten indienen. In
dien dan 10 pet. der kiezers dit verlangt
moet do rijksdag het ontwerp in behan
deling nemen. Wordt het ontwerp door
het parlement aangenomen, dap is do
volksstemming overbodig. Indien het ont
werp een wijziging van de grondwet be
oogt, moet het met een meerderheid van
2/3 worden aangenomen. Wordt het ont
werp docr den rijksdag verworpen, dan
krijgt de bevolking het woord en dan be
slist eenvoudig de meerderheid van stem
men. i t
Duitsehiand.
Do a.s. regcering.
Von Bülow rijkskanselier?
„De Zeit", het orgaan van Strescmann,
besluit een commentaar op do jongste
redo van PoincaTé als volgt:
„Do Fransche regcering plaatst zich op
do basis van bet expertsrapport, ten einde
do verantwoordelijkheid voor latere moei
lijkheden op Duilsohland af to wentelen.
Het zou wellicht het beste zijn voor
Duitschland, prins von Biilow aan de re
geering to roepen. Dc-ze combinatie zou
omvatten de Duitsch-nationalen, de Duit
sche Volkspartij en het Centrum, terwijl
de Deutsch-Völkischen neutraal zouden
blijven.
In politieke kringen te Berlijn is allo
aandacht gevestigd op Von Büllow, die op
het oogenblik te Rome vertoeft.
Do NaficiiElïsten te Malle.
Een bloedige Moltke-
herdenking.
Gisteren heeft in Halle de onthulling
van een Moltke-standbeeld plaats gehad,
bij welke gelegenheid de Völkischen een
groote parade hebben gehouden.
Men schat het aantal nationalisten, dat
te Halle defileerde, op 50.000.
Het oude regime was vertegenwoordigd
door prins Oskar van Pruisen, generaal
Ludendorff en ook verder een groot aan
tal uit den wereldoorlog Lekende hooge
militairen.
Do communisten hadden besloten deze
nationalistische manifestatie met een te
gen-manifestatie te beantwoorden. Er ont
stonden op verschillende punten vecht
partijen, die aan vele personen het leven
kostten en waarbij een groot aantal an
doren meer of minder ernstig gewond
werd.
Naar tot nu toe is vastgesteld, werden
10 communisten gewond en 4 gedood. Van
de politie werd 7 man zwaar gewond, van
wie één agent inmiddels overleden is. In
hot Elisabelh-ziekenhuis te Halle zijn in
den loop van dag 6 gewonden binnenge
bracht; om vijf uur gisteravond waren 2
van hen overleden.
Terwijl tienduizenden defileerden voor
Ludendorff, prins Oskar en andere gene
raals, terwijl de kapel van de rijksweer
speeklo en de rijksweertroepen op de ren
baan ter eere van do nationalistische gas
ten een parade hielden, werd een commu
nistische bijenkomst in het Volkspark door
de politie omsingeld en tot laat in den
avond gevangen gehouden.
Do bloedigste botsing tusschen politie,
en cömmimislen had' in den omtrek van
Hallo plaats. Do communisten, die in de
voorsleden van Halle waren, wilden zich
to voet naar de stad begeven. Om hen bui
ten Halle te houden, had de politie ter ver
dediging der stad loopgraven en barrica
den opgericht. Te Woermlitz kwam liet
tot con gevecht. De politie-president schat
het aantal personen, dat daarbij gedood
werd, op 10. -Beweerd wordt, dat in het
geheel 2 agenten gedood zijn en verschei
dene anderen zwaar gewond. Het aantal
gedoodo communisten kon niet met zeker
heid worden vastgesteld, daar hun paTtij--
genooten de gevallenen van liet tooneclvan
den strijd wegdroegen
Den geheelen dag werden overal com
munisten gearresteerd en naar het hoofd
bureau van politie gebracht, waar tegen
den avond 400 arrestanten te zamen wa
ren. In de avonduren werd de politie
macht versterkt, daar men voor nieuwo
ongeregeldheden vreesde als de 300 com
munisten, die in het Volkspark omsingeld
waren, vrijgelaten zouden worden.
Het mijnconfiici aan do Roer.
Afwachtende houding van
de M i c u m.
De toestand in de mijnen in het Roerge
bied is nog onveranderd. In enkele ge
deelten van Essen is de gasvoorziening in
gevaar gebracht door het gebrek aan kolen
De spoorweg-regie heeft medegedeeld,
dat 13 treinen zullen uitvallen, ten ge
volge van het tekort aan kolen. Ook de
Rijnscheepvaart ondervindt de gevolgen
van do staking.
Slechts een zeer klein gedeelte der ar
beiders werkt. Naar verluidt zou de Mi-
cum voorloopig nog van ingrijpen afzien,
daar in België en Frankrijk nog groote
hoeveelheden kolen in voorraad zijn.
In het Roergebied liggen verschillende
bedrijven wegens gebrek aan brandstof,
stil en men vieest voor uitbreiding van
deze stagnatie in de bedrijven.
Bemiddelingspogingen.
Do Rijksminister van Arbeid heeft de
beide hij het conflict in heit mijnbedrijf
betrokken partijen uitgenoodigd tot een
conferentie op heden, in zijn departement
Het Duilsch-Riissische incident.
De sovjot-regeering vat do
zaak ernstig op,
In een onderhoud met een vertegen
woordiger van het nieuwsagentschap Ros-
ta, zeide Rykof, dat het Duitsch-Russi-
sche incident een zeer ernstigen toestand
in liet leven had geroepen.
Hij verwijt Duitschland het vertrouwen
to willen winnen van de Europeescho re
actionairen door de vertegenwoordigers
van een revolutionair land brutaal to be
handelen.
Ingeval Duitschland zou weigeren sa
tisfactie te geven, zouden de handelsbe
trekkingen met dat land tot een minimum
worden beperkt of zélfs geheel worden
8 verbroken.
Vr ij lating der gearresteerden
Do bij de huiszoeking in de Russische
liandelsafdeellng gearresteerde personen
zijn Vrijdag weer vrijgelaten.
Frankrijk.
De algcmeane verkiezingen
Een nederlaag voor Poincaré?
Een telegram uit Parijs meldt: Tot' groo
te verbazing van de leden van het Natio
nale Blok dat de politiek van Poincaré
steunt, wijzen de resultaten, die te mid
dernacht uit geheel Frankrijk hekend wa
ren, zulk een groote verschuiving naar
links aan, dat een ernstige nederlaag voor
Poincaré gevreesd wordt.
(Men zie eventueele nadere telegrammen)
De Jeanne d'Arcfessien te Parijs
Do feesten ter herdenking van Jeanne
d'Arc werden gistermorgen begonnen met
een officieele plechtigheid op do Place des
Pyramides, waar do minister van justitie
voor een talrijke menigte de roemrijke
heldin herdacht, die een zinnebeeld was
van het vaderland. Na afloop van deze
rede defileerden talrijke vereenigingen en
in alle kerken werden groote plechtigheden
gehouden.
Engeland.
Nieuw arbeidsconflict
Droigende staking in de
kolenhavens
Do onderhandelingen tusschen de werk
gevers en de afgevaardigden der vakveree-
niging, inzake het geschil met de kolen-
tremmers, zijn afgebroken. In alle kolen-
havens zullen massa-vergaderingen van de
kolenlremmers gehouden worden, met het
doel om een algeheele stilligging van den
arbeid te bewerkstelligen.
De fersche grenskwestie
Volgens berichten uit Dublin zou Ulster
de grenzen streng laten bewaken en zou
den sterke af deelingen militaire politie
naar de graafschappen Tyronnc en Fer-
manach zijn gezonden.
Spanje;
De strijd in Marokko
Een succes der Spanjaarden
Do operaties in het Sidimesso-gebiod
aan het Melila-front in Marokko hebben
zicli lieden bepaald tot een bombardement
van 16 vliegtuigen. Er werden 491 bom
men geworpen op liet Moorsche kamp. Te
vens hebben de vliegeniers een machine-
vuur gericht op de loopgraven en zij be
weren, den vijand daaruit te hebben ver
dreven.
Roemenië.
De „vriendschappelijke" relaties
Koning Ferdinand van Roemenië, die
gisteren vanuit Bern te Genève is aange
komen, heeft tegenover den correspondent
van de „Daily Express" een geruststel
lende verklaring afgelegd betreffendo de
betrekkingen van zijn land tot spvjot-Rus-
land.
Het bericht der laatste dacen, volgens
welke dezo betrekkinigen gevaarlijk i^ac'en
zijn geworden is onjuist.
Duca, do Roemeensche minister van Bui-
lonlandscho s^Ien, wees erop, dat nog drie
dagen geleden een Russisch-Roemeenscbe
commissie, benoemd voor het onderzoeken
der grenskwestie, t9 Kameneff-Podolsk is
bijeengekomen om de zaak op vriendschap
pelijke wijze te schikkc-n.
De correspondent mneemt nog, dal
Roemenië geen oorlogsmateriaal in het
buitenland heeft gekocht, daar het over
voldoenden voorraad beschikt en dat het
voor een aanval der sovjets niet bevreesd
is, aangezien het Rcemeenscho leger sterk
is en slagvaardig.
Britsch-lndië
Een rebel gedood
Do „Times" verneemt nit Madras, dat
Rajah Sitaramnra Razoe, de leider van
den opstand in Rampa (district Godavari,
Voor-Indië), in een schermutseling is ge
dood en dat zijn bondo uiteengejaagd is.
Gedurcndo meer dan twee jaar was hij
er in geslaagd de troepen, die zijn ver
sterkt hcuvelgebied hadden omsingeld, te
weerstaan.
Japan
De verkiezingen
Ongercgoldhoden
Ook in Japan hebben gisteren verkie
zingen plaats gehad.
De eindresultaten; worden eerst' Ding
dag of Woensdag bekend.
De algemeene opinie is, dat de regee-
ring in de minderheid is geraakt tegen
over de combinatie der oppositiegroepen.
Er be-bben verschillende ongerogeldhei-
den plaats gehad, waarbij een groot aan
tal propagandisten en candidalen werd ge
wond.
MET VOQfiHA&fóSTE EHEU&'S.
BUITENLAND.
De Dulteche bladen zijn tegen een refe-i
rendum over de aanvaarding van hel des-
kundigen-rapporb
Ernstige vechtpartijen te Halle tusschen
Duitsche nationalisten en communisten.
Er zijn verscheidene dooden en gewonden
De verkiezingen in Frankrijk. (Men zie
ook Telegrammen).
De verkiezingen in Japan zijn van gj*.
geregeldheden vergezeld gegaan.
De immigraiiewei der Vereen. Staten
treedt 1 Juli in werking.
BINNENLAND
De regeerir.g overweegt de wenscheiijk-
höid om het Schoenenwetje ook na '1 Juli
nog esnigen tijd to doen verlengen.
To Kure vond een straatgevecht plaats,
dat den geheelen nacht heeft geduurd. Een
der aanhangers van de seiyukai-partij
werd gedood, terwijl twee anderen wer
den gewond.
Te Marioka werd plotseling de brand
weer gealarmeerd voor een zwaren brand.
Van alle kanten trok zij erop uit en begon
het aangewezen gebouw van alle kanten te
bespuiten. Achteraf bleek echter, dat er
hoegenaamd geen brand was. In het ge
bouw bevonden zich echter candidalen en
propagandisten van een aan de Seiyukai
vijandige partij, waarop- deze laatste hel
alarm bad gegeven.
Amerika.
De nieuwe immigraiiewet
Inwerkingtreding op 1 Juli
Het Hui3 van Afgevaardigden heeft het
voorstel van president Coolidge niet aan
vaard om het immigratievorbod voor Ja
panners op te schorten tot 1 Maart 1925.
De conferentie-commissie uit Senaat eu
Huis heeft nu bepaald, dat de uitsluiting
van Japanners van de immigratie in d*
V. S. op 1 Juli 1924 van kracht moet wor
den.
Het conflict in ds Textielindustrie.
In verband mot de door St. Lambertus
en Unilas aangenomen motie, zijn do
measto leden van beide genoemde organi
saties wegens do uitgeoefende terreur niet
weer aan het werk gegaan. Dit had ten
gevolge dat van de bij het conflict betrok
ken fabrieken do volgende werden stopge
zet: fa. Blijdenstein en Go., Nico ter Kuile
en Zonen (hier sloot het machinekamer-
en ketelhuispersoneel zich bij do stakers
aan), E. ter Kuile en Zoon, Ter Kuilo
Cromhoff, N.V. Spinnerij „Oosterveld",
Rigtersbleek der firma G. J. van Heek en
Zonen, fabriek Kottendijk fa. S. J. Men-
ko en Zn., fabriek Noorderhagen fa. van
Heek en Co. en Spinnerij Roombeek fa. N
I. Menko.
De HoogEenvaarde hoer Vicaris-Gene
raal van het Aartsbisdom Utrecht mgr. B.
A. de Wit. heeft als Deken der stad
Utrecht ton verzoeke van do R.-K. Wcrk-
liodenvereeniging St. Joseph, aldaar een
schrijven gericht tot de Zeereerw. Pas
toors van Utrecht om hen uit to noodigen
gisteren toe te staan, dat aan de kerken
een collecte wordt gehouden voor de ar
beiders in Twente, die verhinderd worden
door socialisten en communisten om aan
den arbeid te gaan.
De Communistischs Partij.
Do oppositie scheurt zich af.
Op Zondag 11 Mei vond te Haarlem de
landelijke vergadering plaats van de op-
positio in do Communistische partij. Be
sproken werd do houding, die de opporitie
had aan te nemen na liet compromis, dat
op het Rotterdanische congres tot stand
was gekomen. Alge-meen werd geconsta
teerd. dat do drio afgevaardigden, die de
meerderheid der oppositic-delcgalio naar
het Rotterdamsch congres vormde, volko
men eigenmachtig tot het sluiten var, het
compromis waren overgegaan, en daarbij
de eischcn, die door do oppositie vóór het
congres waren opgesteld, hadden losge
laten. Daarom was men van oordeel, dat
do oppositie op geen enkele wijze gebonden
was door hel bedoelde compromis.
Na bespreking van den toestand, ont
slaan na het congres, kwam men tot de
conclusie, dat het voor de oppositie onmo
gelijk zou zijn langer haar inzichten bin
nen de partij to propageeren. Men besloot
ever te gaan lot hei vorken van een rond
vn communisliseho strijd- cn propagnca-
club. In Amsterdam, Rotterdam, Den Haag
Utrecht, Haarlem, Zaandam, Leid on en
ecnigo andere plaatsen, zullen onmi.ldcl-
1 lijk aidcclingen worden gevormd.
