miTmLmu
15e Jaargang,
STERDAG 10 MEI 1924
No. 4456
e S&icbohc (Bowïanfc
Do ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bi] vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal
Franco per post I 2.95 per kwartaal
Eet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
krij gbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feesidagen II.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 u POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlën 30 oenl per regel;
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentlën, van ten hoogste 30 woorden, waarlq
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver."
huur, koop en verkoop 10.50.
Oit nummer bestaat uit trijf
bladen, waaronder het Geïh
lustpeepd Zondagblad.
V Ie vrede.
Er zijn weinig woorden, wier klank die
per het menschelijk hart treft, dan het
woord: vrede:
De dichters hebben den. vrede bezongen
in de schoonste verzen.
Gelukkig de mensch, die in eigen omge
ving den vrede vindt. Of heter gezegd:
die den vrede vindt in eigen hart, bij wien
do vrede leeft daar, waar hij het meest
verlaten en dus het meest zichzelf is: in
tijn intiemste zieleleven Als het daar
vrede is, dan glanst er zonnelicht ook over
den tegenslag in het loven, dan glijdt er
stille berusting heen over de droefheid, die
ieder menschenhart aangrijpt en- neder
drukt
Do vrede van het inwendige leven; de
heiligen hebben haar het schoonst gekend
en het heerlijkst geschetst.
Maar de mensch zou ook zoo gaarne den
vrede zien in héél dc wereld, in de geheelè
samenleving.
Helaas, 't is er nog zoo ver van af!
De maatschappelijke klassen bestrijden
elkander fel. En typeerend is het b.v. dat
een bezadigd man als de sociaaldemocraat
dr. v. d. Waerden, naar aanleiding van
het feit, dat prof. Aengenent in oen arti
kel van het K. S. W. van hem had gezegd,
dat hij hem de klasse-strijd gelukkig niet
meer vóórop staat, deze week „Het Volk"
karnt verklaren, dat zulks verkeerd is ge
zien en dat hij wèl vóór alles den strijd
wil. Alsof 't een schande ware en oen blaam
voor zijn persoon, de sociale kwestio te
willen oplossen langs vreedzamen weg!
Dat tvpeert de geestesgesteldheid in de
S. D. A. P!
Niet beter is hel, waar men in de feiten
beziet de verhoudingen tusschen de vol
keren.
Nog pas bereikt de pers een bericht uit
Riga, dat er dezer dagen to Moskou een
vergadering plaats gehad heeft van de
Vereeniging tot uitbreiding der Russische
luchtvloot. In deze vergadering heeft een
der volkscommissarissen uiteengezet, dat
men heter doet propaganda en inzamelin
gen van gelden voor de luchtvloot te sta
ken in verband met de onlangs in Duilsch-
land en Engeland ontdekte nieuwe electri-
seho stralen, waardoor op verren afstand
vliegtuigen kunnen worden vernietigd. Hij
zeide, dat do opmerkzaamheid thans in de
eerste plaats moet zijn gericht op het
vinden van een middel, om deze nieuwe
sir alen onschadelijk te maken en dat eerst
daarna aan verderen houw vanvliegtui
gen kan worden gedacht*
Zoo denkt men in het communistische
Rusland over ontwapening.
De ontwapening zal heusch niet in het
communisme haar daadwerkelijke propa
ganda vinden.
En in dat opzicht is do sociaal-demo
cratie waar zij de regeermacht heeft
niet zoo veel heter gezind; al willen wij
gaarne c-rkennen, dat in haar systeem het
wapengeweld niet als propaganda-aniddel
wordt gewild, zooals in dat van het com
munisme.
Dit moet gezegd: de 'vrede naar
buiten zal alleen praetisch kunnen worden
gepropageerd door hen, in wier eigen
ziele-loven de vrede heerscht een vre
de, dio de God-loochenendo wereld niet
kent, maar die ontspringt en opbloeit uit
de beleving van onzen Godsdjensl.
De Rapporten der Deskundigen.
De intergeallieerda besprekingen.
Poincaró gaat 20 Mei naar
MacDonald.
Volgens de Fransche bladen zal na de
b<-prekiugen, die de Belgische ministers
Theunis cn Hymans te Milaan met Mus
solini zullen hebben, opnieuw een Fransch
Belgische conferentie te Parijs plaats vin
den. Daarna zal 20 Mei een bespreking
plaats hebben tusschen den. Brifschen pre
mier MacDonald en den Fransohen pre
mier Poincaró. Een algeineene conferen-
lio van geallieerde ministers zal hierna
.mogelijk zijn. Men voorziet, dat deze con
ferentie in de eerste helft van Juni te Pa
lijs of Londen zal worden gehouden.
De economische blokkade van Duitschland
De Volkenbond niet competenl?
Volgens het Journal" heeft de Volken-
bondsraad officieus laten weten dat oen
taak als bedoeld door den Britschen pre
mier, n.l. de controle over een eventueel©
economische blokkade van Duitschland,
niet tot zijn competentie behoort.
De aanvaarding deer Duitschland.
Een r o f e r e n d u m v o o r g es t e 1 d.
Naar de sociaal-democratisch o parle-
mentsdjf^st verneemt, heeft het partijbe
stuur van de Vereenigde Sociaal-democra
tische Partij in zijn gisteren gehouden
vergadering- besloten een referendum voor
te stellen over do kwestie van al- of niet-
aanvaarding van het deskundigen-rapport
Daar de uitslag van de algemcene verkie
zingen, waaraan, zooals men weet, 23
partijen deelnamen, gern oplossing heeft
gebracht, meent de V. S. P. D., dat het
thans de aangewezen weg is om hei volk
in zijn geheel te laten beslissen.
Duitschland.
De nieuwe Pijksdag.
De vorming van cc n mi d d e n b 1 oc
verwacht.
De. nieuwe rijksdag zal 27 Mei voor de
eerste maal hjieenkomon en wel ter ver
kiezing van een president.
De Duitscli-nationalen zullen aanspraak
maken op don presidentszetel, maar men
verwacht, dat van andere zijde een ver
rassing zal komen in den vorm van het
optreden van centrum, Duitschc volkspar
tij en democraten als één fractie onder
den naam van Block der Milte, waartoe
misschien ook nog de Beiersche boeren
bond en de Hannoveranen zullen toetre
den. Dit middenblok zal dan met 153
stemmen do sterkste fractie zijn cn als
zoodanig het voorzitterschap voor zich
kunnen opcischen, waaraan do sociaal
democraten dan zouden meedoen.
Do moeilijkheid is alleen, wie dan eigen
lijk voorzitter zou moeten worden, want te
genover dezen rijksdag met zijn sterke
communistische en Völkische fracties
heeft men daarvoor een ijzervreter noodig
In ieder geval zal deze oplossing het mo
egelijk maken het overwicht der Duitsch-
nationalen te breken.
Men verwacht dat de tegenwoordige re
geering in dsn nieuwen rijksdag zal ko
men met haar program waardoor do
Dïütscl: -flhtionalen gedwongen zullen wor
den zich duidelijk uit te spreken over hun
houding ten aanzien van de experts
rapporten.
Hel nieiimjd denblok zal
van do Duilsch-nationalen oen uitgespro
ken ja of noen -eischen cn zouden dan de
Duitsch-iia tionalen zich niet zonder voor
behoud uitspreken, dan zou het kabinet-
Marx, zij het ook in ©enigszins gewijzig-
den vorm, zoolang aan liet bewind blijven
als het de meerderheid in den rijksdag
heeft. Het meent daarbij te kunnen reke
nen op do sociaal-democraten, behalve
misschien wat betreft de spoorwegwetge
ving.
Het omdraaien der Duiisch-Nationalen.
One enigheid in de partij.
Een draadloos bericht uit Berlijn heeft
Woensdag gemeld, hoe Hergt, de leider
der Duitsch-Nationalen, zich in een inter
view met do Lokal Anzeiger had uilgela-
ten over do houding van zijn partij tegen
over het rapport der deskundigen. Wat
Hergt daarbij zeide, vooral zijn „niet-on-
aannemelijk" was wel niet nieuw, maar
week dóór den geest van kalmte en bereid
heid tot overleg en overeenkomst, die er
uit sprak, belangrijk af van wat zijn par-
tijgenooten in do verkiezingsdagen al zoo
hadden beweerd. Toen heette de aanne
ming van liet rapport op zijn minst: mis
dadig, dwaas, verraderlijk. Het rapport
werd een „tweede Versailles" genoemd,
do goudcrediêlbank een „buitcnlaiulsche
Joclenbank", de.regeering, die 'het rapport
zou onderleekenen, was waard „voor het
Staalsgerechtshof te worden gesleurd".
Het valt niet te verwonderen, dat niet
alle Duilsch-nalionalen over voldoende
soepelheid beschikken om zich onmiddel
lijk ,in te stellen op wat m'en den regee-
ringskoers van hun leider kan noemen.
Vooral niet nu die leider in zijn interview
alle gemeenschap met de Völkischen vrij
wel verloochend heeft door le verklaren,
dat zij to extremistisch en te radicaal
zijn, dat zij de bekwaamheid tot handelen
der nieuwe regeering zouden verlammen
en iedere resultaat belovende buitenland-
sche politiek onmogelijk zouden maken.
In dagbladartikelen wordt Hergt door
zijn partij-gouoolen heftig aangevallen.
Het conflict in de mijnindustrie.
Het aantal urerkwilligen
neemt toe.
In het conflict in do mijnindustrieën in
het Roergebied, Sitezië en Saksen is nog
geen verandering ingetreden. Alleen
wordt door verschillende bladen gecon
stateerd, dat zich gister in den loop van
den dag een zeer groot aantal werkwilli
gen heeflr aangesteld. In het Roergebied
waren gister weer ruim 23.000 man aan
het werk.
Do communisten probeeren natuurlijk
overal de werkwilligen (e verhinderen aan
het werk to gaan, waardoor het op ver
schillende mijnen lot hotsingen is geko
men, die echter geen ernstigen omvang
hadden.
Meer en meer beginnen de gevolgen van
do stopzetting "der kolenproduclio zich ook
in andere lakken van industrie le doen
gevoelen. Nadat reods Verschillende gas
fabrieken wegens gebrek' aan kolen het be
drijf aanzienlijk hadden moeten inkrim
pen, deelt thans de directie van de Krupp-
fabrieken te Essen mede, dat waarschijn
lijk van a.s. Maandag ,f liet bedrijf zal
moeten worden beperkt. De Guto Hoff-
ïnmgshüüe in Oberhansen heeft cerglster
wegens gebrek aan gas en electrisehen
stroom een groot gedeelte van haar werk
lieden naar huis moeten sturen.
Communisten gearresteerd.
Volgens een bericht van do „Lokal An
zeiger" uit Schwerin, is een te Neubran-
denburg door do communisten gehouden
vergadering dooi' de politie opgeheven. De
bijeenkomst had ten doel een „Tsjeka"
to organiseeren.
Er zijn 0 communisten in hechtenis ge
nomen, onder wie do afgevaardigde van
den Meckleiiburgscho landdag, Erich
Schmidt. Een van de gearresteerden deed
'n poging om te ontvluchten; hierbij werd
hij dcor een schot van de polhb' .v ol.
Engeiand.
Staking van radio-te'sgraficifln
Ten gevolge van een staking, welke is
uitgebroken onder hot personeel hij den
radio-telcgrafischen dienst in Parijs, Bor
deaux, Le Havre en Marseille, moest de
radio-dienst belangrijk worden beperkt".
Rumoerige zitting van het Lagerhuis.
Het S cli o t s ch e Home R u 1 e-
ontwerp doodgepraat
De tweede lezing van het wetsvoorstel
lot v er 1 ceiling van zelfbestuur aan Schot
land, heeft gisteren in het Lagerhuis tot
heftige tooneelen aanleiding gegeven, wel
ke daarmede eindigden, dat de speaker de
zitting verdaagde.
Een dergelijke wet als de thans voorge
stelde is thans reeds 9 keer in tweede le
zing behandeld. Gisteran word het onder
havige wetsvoorstel, dat door den Labour-
afgevaardigde Buchanan was ingediend,
krachtig bestreden door.de conservatieven,
terwijl hoi-doór-.4c. x werd -gedeund
Het wetsvoorstel wee 1 eveneens gesteund
door de regeering, welke liaur goedkeuring
hechtte aan hei voorstel, een commissie te
benoemen voor het instellen van een on
derzoek naar do geheeie kwestio.
Aan het einde van de zitting weigerde
de speaker evenwel de wet in stemming
te brengen. Dit bekekent dat de wet
„dood" is. Dit besluit leidde tot een hevig
kabaal van de Labour-led en. Tal van le
den richtten hatelijke opmerkingen tot den
speaker, die weigerde over zijn leiding in
discussie te treden. De speaker waar
schuwde de leden verscheid ene malen, dat,
als zij zijn leiding trotseerden, hij last
zou geven hen uit de zittingszaal lo verwij
deren, doch daar de slotzitting beëindigd
was, uitgezonderd voor no lo opende aange
legenheden. verdaagde de spreker per si-at
van rekening het Huis en verspreidden de
leden zich zonder dat zich verder nog in
cidenten voordeden.
Het optreden van den voorzitter schijnt
te berusten op de meaning, dat dit h sap
rijke onderwerp niet naar heimeren
sproken.
Dc pariij-groepeerlrsg
Verklaringen v a. n L1 o y d C
te wachten
Maandag a.s. zal Lloyd George voor de
vereenigde liberale kiesvoreenigingen van
Londen een groote politieke rede houden.
Men verwacht, dat hij daarin zoowel
de houding der liberale partij een op
zichte van de tegenwoordige regeeriug zal
behandelen, als de uitlatingen van "Win
ston Churchill, die wederom het denk
beeld op den voorgrond heeft gebracht van
de vorming eener ..consiitutioneele" partij,
die zich vierkant plaatst tegenover het so
cialisme in al zijn uitingen en waarvoor
Churchill medewerking zoekt van liberalen
kant.
Daar dit plan in groote trekken zou
neerkomen op dc coalitie-regeerino\ die in
den laatsten tijd van den oorlog en in de
nadagen bestond, wacht men de uitlatin
gen van den leider dier coalitie mot ^ec-r
groote belangstelling af.
Finland.
Ontevredenheid in hei Finsehs leger
Staking der officieren
De sedert lang broeiende ontevredenheid
in het Finsehê leger, is eindelijk tot .uit
barsting' gekomen. Onlangs is do minister
van Oorlog afgetreden in verband met het
uitgebrachte rapport van do commissie,
welke een onderzoek 'heeft ingesteld naar
het wanbeheer bij do administratie van
het wapen der artillerie. Thans zijn de
officieren in slaking gegaan. Negentig
procent van hen heeft hun ontslag geno
men.
Het officierscorps in Finland kan in
drie categorieën worden gesplitst. Sommi
gen hebben vroeger deel van het Russische
leger uitgemaakt, anderen zijn in Duitsch
land opgeleid om voor de onafhankelijk
heid van Finland (e strijden en de overi
gen (de jongeren) zijn in Finland's eigen
cadet ionschooi opgeleid.
Sommige vroegere Russische officieren
maken geen geheim van hun verlangen,
naar een goed georganiseerd Rusland terug
te keeren. Welke meeningsverschillen er
ook tusschen de Finsche officieren bestaan,
allen wraken als één man het beleid van
den opperbevelhebber Wilkama, dien zij
wenschen te zien vervangen door generaal
Mannerh.eim. den vroegeren leider van het
Finsche leger.
Rusland.
Talrijke stakingen in Sovjet-Rusland
Uit verschillende deelen in Rusland ko
men berichten omtrent slakingen, die in
do staatsfabrieken zijn uitgebroken. Naar
de correspondent te Riga van de „Chicago
Tribune" weet te melden, moeten er thans
ongeveer een 300 stakingen aan den gang
zijn, die zich, naar uit een Moskousch
statistiek blijkt, als volgt over de verschil
lende steden en districten verdeelen: Lenin
grad 37, Moskou 62, Moskousche voorste
tien 13. Kastrawa 6, Oekraïne zonder het
Don-gebied 7JWemgcl-disIriot 45.
Een verlaging van de loonen of het in
gebreke blijven der Sovjet-autoriteiten hij
do uitbetaling der loonen, zijn de voor-
naamslc oorzaken van de stakingen.
Fen staking hij den Amoer-Spoorweg
leidde tot de arrestatie van alle ontevrede
nen en de executie van zes machinisten
te Gaharofka. Vijftien andere spoorwegar
beiders werden van vcrraaif beschuldigd.
Vroschiliendo spoorwegarbeiders vluchtten
uit vrees voor strenge straffen muir Chi-
necsch gebied.
Rusland en Angora.
Arrestaties en u i t wij z in g c- n
v a li Turken
Volgens berichten uit Angora heeft do
Russische Sovjet-regeering opnieuw een
onvriendelijke houding aangenomen tegen
over Turkije. Aan Turksche consuls, die
zich naar hun pesten in Tiflis, Bakoe en
Baloom wilden hegeven, worden de pasvisa
geweigerd, terwijl een begin werd gemaakt-
met do verbanning van Turken uit den
Ka uka sus.
Verder wordt gemeld, dat de eerste se
cretaris van dc Turksche legatie le Mos
kou, toen hij in deze stad terugkeerde,
door de -.Sovjet-autoriteiten werd gearres-
terd, hoewel hij voorzien was van het ge
bruikelijke diplomatiek paspoort.
Mesopoiamië.
Bloedige Iioising te Kirkoek in Irak
M e e r d a n ICO d o o d en
Het departement van Koloniën heeft uit
Bagdad berichten ontvangen omtrent ern-
sigo ongeregeldheden to Kirkoek, die daar
op 4 Mei hebben plaats- gevonden. De on
geregeldheden ontstonden naar aanleiding
van een twist tusschen cenige plaatselijke
winkeliers en een a Ne:ling militairen, die
ten slotte zoo hoog liep, dat do soldalen
van hun wapenen gebruik maakten. Zes
militaire:» en ongeveer 100 burgers werden
Amerika.
Amïi'Ska en het wereld-gerechishof
G o o 1 i d g o steunt do resolutie,
van Lodge
Omtrent do resolutie van senator Lodge,
in zake een wereldgerechtshof, word ge
meld, dat dit voorstel dc instemming van
president Gooliclge heeft. Het zal hij de
aanstaande presidentsverkiezing deel uit
maken van het repuhlikeinsehe programma
Volgens de ..Philadelphia Ledger" is
president Coolidge voornemens dit jaar in
Augustus of September een nieuwo inter
nationale conferentie te beleggen voor de
beperking van do bewapening te land, Ier
zee cn in de lucht.
Hoewel thans voor de eerste maal een
definitieve datum voor deze conferentie
wordt genoemd, wordt het echter nog
geenszins zeker eacht, of de conferentie
dit jaar al mogelijk zal blijken.
BIMHEraLflMB)
Ken. Bc;luiien.
Burgemeesters
Bij Kon. besluit van 7 dezer zijn be
noemd:
a. met ingang van 10 dezer, tot burge
meester van Ammerzoden A. J. Hercken-
ratli;
b. lot burgemeester van Ohé en Laak:
J. J. Indemans;
c. tot burgemester van Schin op Geulo
J. H. Ruypers, secretaris van die ge-
rheenle.
De Rijwielbelasting.
Een a m e n d e m c n t.
I; lircrèn. Loerakker en Koegge li:' x
op liet wetsontwerp tot heffing oencr b
lasting op rijwielen een amendement in
gediend om aan artikel 1 een alinea toe
le voegen, luidende: De belasting zal dc.nr
een door Onzen Minister van Financ-cn
HET VOORNAAMSTE NIEÖW&
BUITENLAND.
Poincaré zal 20 Mei naar Engeland gaan
tot het houden van besprekingen met Mac
Donald.
De Duitschc socialisten stellen een refe
rendum voor over het aanvaarden van do
rapporten.
Plannen tot vorming van een groot Mid
denblok in Duitschland.
Heftige tooneelen in het Lagerhuis bij
de bespreking van Home Rule voor Schot
land.
Ontevredenheid in het Finsche leger.
President Coolidge steunt de actie tot
instelling van een Wereldgerechtshof in
Den Haag.
BINNENLAND
Mededeelingen betreffende het Eucha
ristisch Congres (4de blad).
Vergadering van den Middenstandsraad
(4clo blad).
Voer d8 Statuten van „De Dageraad" is
de Koninklijke goedkeuring geweigerd.
bij algomeenen maatregel van bestuur aan
to wijzen ambtenaar tat op 50 cent worden
kwijtgescholden aan hoofden van gezin
nen, die ten bewijs overleggen van den
burgemeester van de gemeente hunner in
woning, waaruit blijkt, dat zij een rijwiel
voor de uitoefening van hun beroep noo
dig hebben en niet op het laatst vastgestel
de kohier van de Rijksinkomslenbelasting
voorkomen.
„De Dageraad'".
Kon. Goedkeuring op de
Statuten geweigerd.
Naar wij vernemen, heef' de Regcering
goedkeuring geweigerd van de statuten
der Vrij donkers vereeniging „De Dageraad"
omdat haar atheïstisch standpunt tegen
de goede zeden is.
Bezuinigingsccmmiosle veer de Marine.
De Ministers van Marine, van Koloniën
en van Financiën hebben ingesteld een
interdepartementale commissie, die een
onderzoek zal instellen naar de mogelijk
heid van bezuiniging op de personeelsor
ganisatie der Koninklijke Marine.
Nederlanders ia Rcme.
De Romcinsche correspondent van de
„Msbd." seint d.d. 9 Mei:
De le Rome vertoevende Volksbonders
zijn heden door Z. H. den Paus in audiën
tie ontvangen, welke plaats had in de
Consistoriezaal. Zij werden aan Z. H.
voorgesteld door mgr. Eras.
De Pans gaf allen Zijn zegen en levens
voor do federatie, da bloedverwanten der
pelgrims en do parochianen der Eerw.
Heeren geestelijken, welke met de Volks
bonders de audiëntie bijwoonden.
De slaking in hei Brandsicffenbsdrijf
ie 'c-Gravenhagc.
Hedenmiddag zou con conferentie plaats
hebben tusschen do siakingslc-idiiig cn den
rijksbemiddelaar, ir. H. A. van IJsselsteyn
Daarna confereert dc-ze met de patroons.
Het tcxiisl-cor.fisci
Nu het conflict in de Twenische Textiel
industrie zoodanig gewijzigd is. dot do
strijd van dc socialisten en communisten
op de eerste plaats gericht is tegen do
Katholieke en Protestant-Christelijke or
ganisaties. oordeoldo liet Bestuur van het
R.K. Vakbureau het gewensclil in een
spoed Actie-vergadering, een vergadering
met dc Besturen der aangesloten Bonder,
de situatie onder liet cog te zien, waarin;
de vraag aan de orde zal komen op welks
wijze de roode. aanval zal kunnen be-
antwoord worden.
De vergadering zal Dinsdag te Liixc.it
gehouden worden.
"Wij vernemen nader, dat het optreden
van de roode organisatie tegenover do
Katholieken reeds nu tot gevolg heeft, dat
tal van ongeorganiseerde Katholieke arbei
ders zich voor het lidmaatschap van „St.
I.ambertus" aanmelden.
Naar de „Msbd" Ier oore is
men, zou voor liet dienstjaar 192i/2u
de gemeentelijke inkouistenbelastin
Rotterdam een factor zijn voorzien
1.35, egenover een factor van 1.10
het loopcnde jaar, een verhooging
met ruim 22 VReeds zou momenlci
nieuwe factor worden loegepas! v
i n: der aanslagen van
geko-
i voor
g
van
voor
al zo o
■1 dozo
ur do
