15e Jaargang, VRIJDAG 9 MEI 1924 Mo. 4455 9e fieicbdve Sou^omt üeABONNEMENTSPRIJSbedresgt bij vooruitbetaling iVoor Leiden 19 cent per -week 12.50 per kwartaal. Hij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal. Franco per post 1 2.95 per kwartaal Het Geïllustreerd Zondagsblad Ia voor de Abonn^s ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen J. Bureaux: RAPENBURG Nol 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 y POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone adverlentiSn 30 cenf per regefc Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. 3 Kleine ativerfentiën, van ten hoogste 80 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop I0.50a ttit nummer bestaat tót twee bladen. DE VERKIEZINGEN IN DUITSCHLAND. II Na gisteren* nog eens duidelijk het rap port der deskundigen te hebben uiteengezet, moeten wij thans nagaan de houding yan de verschillende partijen tegenover dat rap port. De voornaamste partijen in Duitschland Kiju (wij zullen ze maar opnoemen volgens de gebruikelijke manier, nl. van rechts naar links): De Deutsch-Völkischen, de Duitsch-Nationalon (de reehtsche vleugel) de Duit-sche Volkspart ij (Stre/emann), het Cen trum (Marx), de Democraten, de Sociaal-Democraten (de midden partijen, ofschoon de laatsten evengoed Ïink3 genoemd kunnen worden) en ten •slotte de Communisten als uiterst linksche vleugel. Vervolgens heeft men nog verschillende kleinere partijtjes, waarvan wij noemen de Beiersche Volks- partij en de Landbond, die beide naar rechts neigen. Wat is nu liet. standpunt van deze par tijen ten opzichte van hefc dc.Viu.Y! gen- rapport? Do uiterst reehtsche partij wil vin het rapport niets weten. Do Deulscli-Yülki- ficlien, de partij van Ludendorff cn Hitier en de anderen, willen er liever met de wapens in de vuist op inhakken, dan zich' onderwerpen. Liever in dat geval een roemvolle ondergang, dan een langzaam- doodbloeden. Liever ..ein Ende ruit Schrec- ken" dan „ein Sohrecken oline Ende". Deze partij heeft het van 3 zetels in den vorigen rijksdag gebracht tot 32 zetels in den tegenwoordigen. Toch had men nog groolcre overwinning gevreesd. Van deze partij is dus (•■"li heil te ver wachten evenmin als van de ccnimunisleiu- Dezc laatsten zien alles in een zeer eigenaardig daglicht. Zooals ook hier te lan de er niets kan worden voorgesteld of het wordt door de communisten als „kapita listisch" uitgekreten, zoo zijn ook de des kundigenrapporten in hun oogen door en door kapitalistisch. Dat lieelo deskundigen- werk is volgens hen een groote kapitalis tische samenzwering, met geen ander doel dan 0111 het Duitscho volk in slavendienst ie stellen van het Internatinaal Kapitalis me. Zijn de deskundigen zelf geen groote bankiers cn hebben de bankiers geen enor me winsten behaald bij de saneering van Oostenrijk door groote geldleeningen? Ook zij werpen dus het rapport ver van zich. Hun partij telt thans g2 zetels van de 471. Tegenover deze uiterste partijen staan do middenpartijen, die steeds een \ervul- lingspolitiek hebben voorgestaan n.l. de So cialisten, het Centrum, de Duitsche Volks partij en de Democraten, te zamen vor mende de ..greote coalitie", de tegenwoor dige r e geer in g p ar tij en. Deze partijen aan vaarden het rapport, op voorwaarde, dat eerst de bezetting uit het Rijn- cn Roer gebied wegtrekt. Een voorwaarde, -die de expevis zelf ook gesteld hebben. Vcl erken nen deze partijen, dat er bezwaren zijn aan te voeren, maar verwerping van de rapporten levert toch nog .meer bezwaren op. Want wordt het rapport verworpen, dan staan ingrijpende militaire en econo mische maatregelen te duchten. Do geal lieerden zullen zich eensgezind weer op 'Duitschland werpen en dat beteckent de ondergang. Terwijl, wannéér Duitschland het rapport aanvaardt, er kans bestaat op verdeeldheid der geallieerden, (een ver deeldheid. welke reeds zeer goed waar neembaar is ondanks de wanhopig opti mistische verklaringen van de Belgische on eierhandelaars). Vervolgens wijzen zij er op, dat het Rijn en Roergebied nu alleen de volle zwaarte racet dragen van hetgeen de geheele Duiische natie was opgelegd. En dat is niet billijk. Aanvaarding dus van de rap porten omwille van onze Duitsche broe ders aan den Rijn en Roer. E11 wat ten slotte de te betalen ïnillioe- nen betreft, zijn zij van meening, dat deze wel gevonden zullen kunnen worden, zij het dan met de uiterste krachtsinspan ning. Dat is het standpunt van de tegenwoor dige regeeringspartijen. Zij tellen te zamen 237 zeiels van de 471, dat is dus een erg krappe meerderheid. Wanneer de Beier sche Volkspartij zich weer bij hen aansluit, wordt dat 243 zetels. Veel is het niet. Nu blijft nog over de houding, welke de Duiiuh-Nat ionalen zullen innemen ten op zichte van de rapporten. Zij zijn op één na de sterkste partij met hun 96 zetels (de sociaal-democraten hebben er 100) en wan neer een paar kleinepartijtjea zich bij hen aansluiten, worden zij zelfs de sterkste partij-groep. Er bestaat dus groote kans, dat zij belast zullen worden niet de vorming van een nieuw ministerie. Hun zienswijze legt dus gewicht in de schaal. Zooals men weet wa3 de vorige leider van deze partij de zoo tragisch om het le ven gekomen dr. Helfferick. Deze verklaar de nog kort voor het spoorwegongeluk bij Bellinzcna, dat een einde aan zijn leven maakte, dat hij de verwerping van de rap porten verkieslijker achtte, dan de aan vaarding, ofschoon hij erkende, dat in dit geval de tegenstanders van Duitschland zich weer zouden vereenigen. Hij achtte de door de deskundigen voorgestelde betalin gen voor Duitschland absoluut onvervul baar; en daarom concludeerde hij met een verwijzing naar het „dictaat" van Ver sailles: „De vloek van de onderteekening van onvervulbare verplichtingen en de vloek der zonde tegen den geest van het Ratio nale zelfbehoud hebben 5 jaren lang op Duitschland gerust en het Duitsche volk naar den rand van den ondergang gevoerd. Het Duitsche volk is reddeloos verloren, indien het opnieuw dezen vloek op zich laadt." Aldus sprak de vorige leider, maar de tegenwoordige, dr. Hergt, heeft den ste ven een beetje gewend, nu hij de verant woordelijkheid van een regeering in het vooruitzicht ziet. Hij neemt nu zoo onge veer hetzelfde standpunt in als dr. Marx, de rijkskanselier. In een interview heeft het verklaard, dat hij dit rapport niet wil verwerpen, maar in de voor de deur staande onderhandelingen de poli tieke en dc economische vraagstukken als een ondeelbaar geheel wenscht beschouwd zien. Ten tweede zal hij weigeren een over eenkomst te. onderteekenen, waarin dingen beloofd worden, welke hij meent, dat Duitschland niet zal kunnen houden. Welke die ..onhoudbare" dingen zijn? Waarschijnlijk het onttrekken van dc spoorwegen en de circulatiebank aan Duitseh beheer, wat in de practijk natuur lijk wil zeggen, dat deze onder, het be heer der geallieerden zullen kernen. Men voorziet, dat daardoor de geheele econo mische activiteit van Duitschland aan dc genade van de geallieerden zal worden overgeleverd. Bovendien is men bang, dat Duitsch land geen 2500 millioen per jaar zal kun nen opbrengen. En wanneer dat werkelijk zoo zou blijken, staan nog grooter militai re dwangmaatregelen voor de deur en is men ten koste van veel narigheid nog niets verder gevorderd. Neemt men bij deze Duitsche bezwaren nog in aanmerking de Fransehe bezwaren, dan is het wel duidelijk, dat er nog heel wat water door den Rijn zal vloeien en er nog heel wat onderhandeld zal moeten worden voordat overeenstemming is be reikt. En wat zal er ten slotte van het deskundigenrapport overschieten? Eén romp zonder armen en beenen? Of armen en begncn zonder romp? De eerstvolgende vraag is nu: hoe zul len de partijen zich formeeren om een re geering mogelijk te maken? De nu be staande groote coalitie kan nauwelijks een regeerir.g blijven vormen. Treden de Duitsch-Nationalen toe tot de regeerings partijen en met hen de Beiersche Volks partij en dc Landbond, dan vallen waar schijnlijk de sociaal-democraten eraf. Dat geeft een verlies van 100 zetels, maar een meerderheid zij het dan een even knap pe meerderheid als van de 'tegenwoordige coalitie zal toch wel" te vinden zijn. Mocht er voor de aanneming der rappor ten een wetswijziging noodig blijken de verandering van beheer der rijksspoorwegen maakt dat misschien noodig, men is het er nog niet over eens dan zullen de so cialisten, al zijn zij ook in d^oppositie, hun stem moeilijk kunnen weigeren. De Rapporten der Deskundigen. Een herziening van den Oppersten Raad. Het rappor t-D awes naar den Oppersten Raad? In de Parijsche diplomatieko kringen acht men do mededeeling van de „New- York Herald" omtrent een herleving van de conferentie van den Oppersten Raad, die na de vredesonderhandelingen vervan gen werd door de Gezantenconferentie, lang niet onwaarschijnlijk. De eerstc-ministers van Frankrijk, En geland, Italië en België zouden 't er over eens zijn geworden 1 niettegenstaande Poincaré een tegenstander is van confe- rentis niet alleen, maar ook van een raad van eerste ministers cn de voorkeur geeft aan de gewone diplomatieke gedachten- wisseling van kanselarij- tot kanselarij dat het thans zijn nut kan hebben in een gezamenlijke gedachtenwisseling de han gende meeningsverschillen inzake lierstel- wozen en onderlinge schulden onder de QOgjen te zien. _j, In het feit dat een zoodanige meer.0 durig voortgezette ontmoeting eerst voor in dén loop van Juni wordt aangekondigd wordt opgevat als een genoogdoening aan Poincaré's zienswijze, volgens welke een dergelijke ontmoeting slechts eenig nut kan hebben, zoo zij door de gedachten- wisseling tusschen de kanselarijen gron dig is voorbereid. Aan de Quad d'Orsay laat men zich over do zaak niet uit. DJ schiand. Hel Duitsch-Russische incident. Een verklaring van Litwinof. Litwinof heeft over het Duitsch-Rus- siche incident verklaard, dat men hier met een formeele schending der ex-territo- rialo rerhten te doen heeft en dat dit een beleediging der sovjet-regeering beteekent. De vraag of dit het eindo der vriend schappelijke heirekkingen tusschen beide landen zal veroorzaken moet aldus Lit winof natuurlijk ontkennend worden beantwoord. Men kan niet aannemen, dat do Duitscho regeering dezo betrekkingen met opzet wil verbreken. Het verder verloop van het incident zal van Duitschland afhangen. De „fascisiendag" ie Halie. Minister Severing heeft in verhand met de rechlsradicale plannen voor de a.s. ont hulling van liet standbeeld voor generaal v. Mollke en de daarmede samenhangende tegenbelooging der arbeiders bepaald, dat de beide te Hallo te houden plechtigheden scherp gescheiden gehouden zullen wor den de een op den Denkmalplatz en de tweede op een terrein buiten de stad. De versterkte Schupo zal waken tegen ver storing der orde. Optochten door de stad of het in gesloten gelederen oprukken naar het terrein van de plechtigheid zijn ver boden. De arbeidsconflicten in Duiischiand. Een ernstige toestand in he£ R o ef Vo bied. Naar het AVolffbureau mededeelt, ligt, met uitzondering van slechts enkele mij nen, de geheele mijnbouw in het Pioerge- 'bied stil. Minstens 90 pet. van bet perso neel is gisterochtend niet aau den arbeid gegaan. De gevolgen van de slaking hebben zich in enkele .streken reeds doen gevoelen, o.a door liet stopzetten van den gasaanvoerin sommige steden, met name to Munster. Volgens op het Rijkskolencommissariaat ontvangen berichten, wordt do toestand in het Roergebied als zeer ernstig beschouwd Men houdt echter voor het ©ogenblik het gevaar van stagnatie in do kolenvoorzie- ning niet voor waarschijnlijk, Naar yan werkgeverszij do uit Essen wordt gemeld, hebben, in tegenstelling met andersluidende berichten, de mijndirec- ties slechts geweigerd die mijnwerkers tot de mijnen toe te laten 'die weigerden meer dan 7 uur te werken. Zoodra dit technisch weder mogelijk is, zullen de arbeidswilli- gen worcln tewerk gesteld. Ingrijpen van de bezetting? Het „Berliner Tageblatt" verneemt van goedingelichte zijde uit Dussoldorp, dat ge neraal Dégout te gisteren naar Brussel is geweest om met de Belgische regeering de maatregelen te bespreken, die genomen moeten worden in verband met den toe stand in hot Roergebied. De Fransch-Belgische bezettingsautori teiten hebben er het grootsto belang bij, dat do loopende reparatie-leveringen ver zekerd zijn en zij zullen met het oog daar op zoo noodig nieuwe mijnen in eigen re gio nemen. Voorts wordt overwogen de algemeene uitsluiting zoowel als de algemeene sta king to verbieden. Het werk zou moeten- worden voortgezet krachtens de tot nu toe geldende regeling in zake loonen en werk tijd, d.w.z. dat dan de 7-urigo arbeidsdag onder den grond zou worden gehandhaafd Uitsluiting in de Midden- Duitsche metaal-industrie. De bond van industrieelen uit midden- Duitschland heeft besloten tot sluiting der bedrijven te Anhalt, omdat aldaar tal van stakingen zijn uitgebroken. Doot deze uitsluiting werden circa duizend arbeiders getroffen. 1 Het conflict in de Beiersche hout-industrie. Ten gevolge van een staking der hout- bewerkers, hebben ook de Deutsche Wer- ko om technische redenen besloten, haar geheele personeel te ontslaan. Ds crisis in Mecklenburg. Bij do verkiezingen van oen minister president werd freih. von Brandenstein (Duitscli-na'tionaal) met 'n geringe meer derheid van stemmen gekozen. Dc politieke tcestand in Beieren. Pogingen tot coalitievorming Naar uit Munchou gemeld wordt, is do Beicrsclic Volkspartij 01* op uit, en coali tie met de Düïtsch-nationalen, de Demo craten en den Beierschen Boerenbond lot stand te brengen. Een coalitie dus met uitsluiting van de Duitsch-völkischen eenerzij ds en van do sociaal-democraten en communisten anderzijds. Als candidaat voor het Beiersche Mi nisterpresidentschap wordt von Knilling weer genoemd. De communistische agitatie. Door zijn partijgenooten vermoord. Do vorige maand werd in Mecklenburg in een boschje het lijk van een arbeider gevonden, die vroeger in de Communisti sch partij van Mecklenburg een groote rol had gespeeld. Daar de man zich sinds eenigen tijd van do communisten had af gekeerd, nam men aan, dat hij uit wraak door vroegere partijgenooten was ver moord. Deze veronderstelling bleek juist te zijn. Dinsdag slaagde de politie er in, te Mecklenburg-Strelilz een conferentie van communisten te verrassen, die de op richting van een Tsjeka voor Mecklenburg bespraken.Onder de gearresteerden bevond zich, behalve een lid van den Mecklenburg scben Landdag, ook een der vooraanstaan de leden der Duitscho Tsjeka, die, naar later bleek, den moord op bovengenoem- den arbeider op zijn geweten had. In ver band met deze zaak zijn eergisteren en gisteren nog verscheidene personen gear resteerd. Engeland. De houding der liberalen. Churchill adviseert tot terug keer naar de conservatieven. Winslond Churchill beeft in een door hem te Liverpool gehouden rede voorge steld, terug te keeren tot de regeling, wel ke in 1922 door de conservatieven aan.de nationaal-1 iberalen was aangeboden, waar bij de sterke en actieve conservatieve par tij voreenigd onder haar eigen leiders, zou .samenwerken met den liberalen vleu gel, an alles wat het algemeen, nationaal belangd dient. Churchill, di9 de socialisten scherp aan viel, verklaarde ten slotte, dat zijn voor stel het eenige is, dat een overwinning kan brengen. Spanje. De strijd in Marokko. Do gevechtsactio vlamt weer op Gister is te Madrid bericht ontvangen van oen nieuwen hevigen strijd aan het Melilla-front. Zeven bataljons Spaansche troepen, waarvan drie tot het vreemde lingenlegioen behooren nemen er aan deel Tot dusverre zijn 2 officieren, beiden tot 't vreemdelingenlegioen behoorend, gedood en 7 gewond. Verder werden 3 soldaten gedood en 20 gewond. De Spanjaarden iroffen de Mooren aan in een sterke posi tie ©ver een uitgebreide liuie. Officieel wordt te Madrid medegedeeld dat bet vliegcorps een krachtig bombarde ment zou ondernemen en dat de krijgs verrichtingen worden voortgezet, zoolang dit noodig wordt geacht. Noorwegen. Ernstige stakingsonlusten te Christiania Uit Christiania worden ernstige botsin gen tusschen politie en stakende commu nistische spoorwegarbeiders gemeld. De stakers hielden een demonstratie voor het koninklijk paleis en wierpen mot stecnen naar de vensters der koninklijke vertrek ken. Rusland. Do landeigenaars worden teruggeroepen De in "Wit-Rusland verschijnende bolsje wistische bladen deelen mede, dat er veel gevallen waren van terugkeer der vroegere edellicden-landheeren naar hun boerde rijen. Meestal zijn bet de boeren zelf, die den landheeren bet terugkeexen mogelijk maken; hiervoor neemt de bijeenkomst der stemgerechfigde boeren (gemeenteraden kent het Russische platteland niet) cjpn motie aan, waardoor den landheer zijn boerderij (d.w.z. Hhis, erf en tuin) een gedeelte van zijn akkers en van den in ventaris wordt teruggegeven. Behalve bil lijkheidsredenen werkt hier de wensch, de landheeren goed voor zich te stemmen, om zoodoende bij een mogelijk herstel van het oude regime, hun wraak van zioli af te wentelen. ij. De Gnlusien te Charkow In het gouvernement Charkow hebben arbeiders onlusten plaats gehad, die een tragisch einde hebben gehad. Een groote menigte werkloozen, die reeds twoe maan den lang zonder middelen van bestaan zijn, hebben een manifestatie gehouden; en den autoriteiten verzocht om het toe kennen van eenige uitkeering. De auto riteiten weigerden en de menigte nam een dreigende houding aan. De Gpoe (de Rus sische Schupo) kreeg opdracht de menigte uiteen tc jagen cn gaf vuur. met het gc- HET VOORNAAMSTE NIEUWSc BUITENLAND. Ernstige arbeidsconflicten in Duitsch- land. In sommige steden in het ffoergebied heeft dc gasaanvoer opgehouden. Ingrijpen van ds bezetting? Churchill adviseert de Engelsche libera len tot terugkeer naar de conservatieven,. De strijd In Marokko is opnieuw opge leefd. Anti-Europeesche politiek van Turkije. Een ernstige toestand in Syrië. In Amerika is voorgesteld een Wereld- Gerechtshof in Den Haag in te stellen. BINNENLAND In de Tweede Kamer is de wijziging van do Motor- en Rijwielwet verder behandeld. Nieuwe soorten gezcischapsbiije.tten op de treinen. Benoeming adj. directeur Postcheque- en Girodienst. volg, dat drie demonstreerende werk! zon werden gedood en 17 zwaar gewond. Turkije. Anti-Europeesche Turksche politiek Ingrijpen van het Vaticaan De diplomatieke medewerkers van do „Daily Tel." verneemt, dat het Vaticaan zal optreden naar aanleiding van het slui ten der katholieke scholen door- de regee ring to Angora. De Paus en Kardinaal Cqsparri zouden ernstig de terugroeping van den Pauselij ken vertegenwoordiger te Constantinopel overwegen. De Parijsche correspondent van de „Daily Express" verneemt uit bijzondere bron, dat de Fransehe operaties in Syrië meer zijn dan een strafexpeditie tceen roovers, zooals de officieele uiteenzetting het doet voorkomen. Er bestaat een zeer gespannen verhouding tusschen de Fran- schen en de Turken en er is aan de Sy- risch grens hardnekkig gevochten. Do Fransehe verliezen gedurende de laatste weken zouden wel 400 man hebben bedra gen. Twee Fransehe vliegmachines werden neergeschoten en door de Turken bemach tigd. Het bezoek van generaal Weygand aan Parijs zou ten doel hebben de Fransehe re geering van den ernst van den toestand te overtuigen. Hij heeft doen uitkomen, dat het onmogelijk is zich met zijn eeringe strijdkrachten te handhaven en heeft erop aangedrongen, dat onverwijld versterkin gen worden toegezegd. Poincaré en maarschalk Foch zijn hier voor evenwel niet te vinden en zouden er in het ernstigste geval do voorkeur aan geven Syrië to ontruimen. Amerika. Amerika en de wereldvrede Een wereld-gerechtshof te Den Haag. Senator Lodge heeft bij den Ser at een motie ingediend voor instelling Mi een Wereldgereehtshof te D e n H a g, waaraan de Vereenigde Staten ook zoucien deelnemen. In do motie is een volled:- nlan. vervat voor het voorgestelde Hof, dat uit 16 rechters zal bestaan, die gekozen wor den door een verkiezingscommissie. Dezei verkiezingscommissio zal bestaan uit een algemeene commissie, die is samengesteld uit vertegenwoordigers van de deelnemend^ mogendheden. De protesf-staking te Buenos-Aires geëindigd. Woensdagavond hebben de vakbonden td Buenos Aires besloten tot opheffing vaA de protest-staking tegen de nieuwe pen- sioenwet. Hoewel over het algemeen zoo min de werkgevers als de arbeiders zich met de wet hebben verzoend, noch mot da. van hen geëischte bijdragen, hopen zij al-' len, dat de wet, zooal niet ingetrokken, dan toch door het Congres zal worden gewij zigd. 18818 EiESéLAMD Nieuwe GezeJschapsbrjjetien. 'In het a.s. reisseizoen zullen door Ned. Spoorwegen nieuwe soorten gezel-ï schapsbiljetten verkrijgbaar gesteld wor-4 den: l le. voor een reis heen en terug in de le, 2e en So klasse, geldig drie dagen. Da rijs bedraagt per K.M. voor de le kl. 6 ct., voor de 2e kl. 4.875 ct. en voor de 3e kl. 3.25 ct., geldig voor 3 dagen en voor minstens 20 personen. De reis nrag een maal op de heen- en eenmaal op de terug reis afgebroken worden. 2e. voor een enkele reis van 25 K.M. ot moer, maar alleen iu do 2-3 en 3e klasse cn geldig voor een dag. De prijs bedraagt

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1924 | | pagina 1