15e Jaargang.
ZATERDAG 3 MEI 1924
DeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bi] vooruitbetaling
iVoor Leiden 19 cent per week 9 2.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
'Franco per post I 2.95 per kwartaal.
Eet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. (NT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 r POSTBUS No. II
Dit nummer bestaat uit vijf
biaden, waaronder het GeïU
lustreerd Zondagblad.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gowono a d verten ti3n 30 cent per rcge#
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
dubbele van het tarief berekend. 3'
Kleine adverientiën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 90.50.
V Geschillen en beuzelingen.
Naar aanleiding van hot jubileum, door
het dagblad „Hot Centrum" gisteren ge
vierd, herinnert „Het Huisgezin" aan den
tijd, dat Schaepman en „Het Centrum"
aeeï na-uw met elkaar verbonden waren en
£2iioemd blad mede moest dragen de
«anvallen, op den doctor gericht.
Niet over louter rozen ging intus-
schen zijn weg; het heeft tegenwer
king en verdachtmaking, smaad en
verguizing gekend.
Maar niet daarbij verwijlen we op
dezen feestdag, in een tijd nu we voor
heel andere raeeningsverschillen staan
en do strijd een heel ander karakter
heeft aangenomen; nu, op een af
stand gezien, de geschillen en ver
schillen van toen beuzelingen gelij
ken.
In deze herinnering ligt oen les.
Nu gelijkt op beuzeliugen wat toen
ae gemoederen opzweepte in ouderlingen
strijd, in bittere tweedracht, in hatelijke
verkettering
Zou het niet beter zijn geweest, als
ook toen de afmetingen eener kwestie,
welko ons nu zoo beuzelachtig lijkt,
wat kleiner hadden geschenen
Tusschen onverschiiigheid en opgewon
denheid ligt een middenweg.
Maar die middenweg wordt, helaas,
maar al to weinig betreden, als do aan
dacht wordt gevraagd voor „kwesties",
waaraan veel persoonlijks vastzit.- Dan is
het meestal heel hartstochtelijk „voor" of
„tegen", en dan worden de proporties
van zoom kwestie uitgezet tot een onna
tuurlijke grootte. Let er maar 'ns op b.v.,
als het bij een gemeenteraadsverkiezing
niet gaat om een of Katholiek of een Vrij-
heidsbonder, maar om de persoon van A en
de persoon van B.
Doch, ook zonder dat persoonlijke ele
ment, worden „kwesties" vaak door de
genen, die het daarin niet met elkander
eens zijn, uitgedeid tot wan-verhou-
dingen; en wel voornamelijk doordat men
er ten onrechte begin solen bijhaalt,
-onrechtmatig de Katholiciteit van
den een en van den ander mede in het
geding betrekt. Wat worden er al, in een
fel bekampen van elkaar, beginsel-kwes
ties gemaakt, die niets met de beginselen,
welke men bedoelt, uitstaande hebben. En
wat wordt er vaak de Katholiciteit betrok
ken bij de een of andere kwestie, welke
geheel buiten de Katholieke leer omgaat.
Wij zien nu voor oïis, als we de geschie
denis kennen, dat zulks in het verleden zoo
vaak is gebeurd
En dit moge ons loeren, ons er voor het
heden voor te waken, dat wij van beu
zelarijen geen geschillen maken niet in
ons meer intieme leven maar zeker ook
niet in het groote openbare Katliplieke le-
V Geconomisch liberalisme.
Dc voorzitter van de Kamer van Koop
handel en Fabrieken voor Rijnland heeft
gisteren bij de opening van de Handels
beurs te Leiden een rede gehouden, waarin
het oeconomiseh liberalisme de rug wordt
toegekeerd. Hij zeide nl. 0. m.:
Onzerzijds zal moeten worden beseft,
dat het bedrijf geen doel heeft in zich
zeiven, maar dat- het de economische
functie te verrichten heeft, om lietmen-
schenleven tot volle ontplooiing te bren
gen.
Wij geloovcn niet meer aan een
schoone alleenheerschappij van het
commercieel beginsel, en erkennen daar
door, dat aan deze alleenheerschappij
grenzen gesteld moeten worden, om de
nadeelen, die uit de werking van dat
beginsel kunnen voortspuiten, zooveel
mogelijk te temperen.
Als doel van het bedrijf 5sf „liet rnen-
•sekenleven tot volle ontplooiing lo bren
gen", dan volgt daaruit, dat liet commer
cieel beginsel niet de alleenheerschappij
mag hebben, dat 0111 het positief te zeg
gen: arbeidswetgeving, arbeidsbescherming
goed en noodig is.
En toen dan ook gisteren even later van
wege (|e Maatschappij van Nijverheid en
Handel door een vertegenwoordiger daar
van werd opgemerkt, „dat handel in in
dustrie voor hun ontwikkeling vrijheid van
beweging noodig hebben," toen had deze 'er
moeten bijvoegen, dat die vrijheid be
perkt moét zijn.
- iWas de rede van den voorzitter een zich
losmaken van het oeconomiseh liberalisme
zij 't dan ook nog eenigszins aarzelend
rr even later werden er weer knipoogen
naar dien kant gegeven.
Eft toch zal men moeten gaan begrijpen,
dat vrijheidsbeperking voor handel en in
dustrie een absoluut vereischte is na-
t u u r 1 ij fc binnen zekere grenzen, over
welker afmetingen echter wel altijd ver
schil van meening zal blijven.
BUITENLAND
De Rapporten der Deskundigen.
De intcrgeallieerde besprekingen.
T h e uni s en Hij m ans l e Londen.
Naar de Engelscho draadlooze dienst
meldt, hadden do Belgische ministers Vrij
dagmiddag een onderhoud met MacDona-ld
op het buitengoed Tho Chequers, waarvan
meening werd gewisseld over de tegen
woordige en toekomst-vooruitzichten der
reparatie-kwestie aan de hand der ex
perts-rapporten.
De Brilsche premier werd geassisteerd
door" ambtenaren van het departement
van Buitenlandsche Zaken. Er was geen
andere Engelsche minister aanwezig.
Er werd geen officieele mededeeling ge
publiceerd over de gevoerde besprekingen
De Belgische ministers brachten den
nacht op het buitengoed door. Waarschijn
lijk keeren zij heden naar Brussel terug.
Duitschland.
De militaire controle in Duitschland.
Oneenigheid in de conferentie
van ambassadeurs.
Officieel was te verstaan gegeven, dat
het uitstellen van liet antwoord der con
ferentie wan ambassadeurs over de in ter-
geallieerde militaire controle in Duitsch
land werd gemotiveerd met den wensch te
vermijden dat dit antwoord eenigen in
vloed zou hebben op do Duitsche verkie
zingen.
Nu wordt vernomen, cïat dit uitstel ook
zou te verklaren zijn uit gebrek aau over
eenstemming tusschen de ambassadeurs
over deze kwestie. De Britsche ambassa
deur zou instructies hebben ontvangen om
aan te dringen op aanéming van het Duit
sche voorstel om aan den Volkenbond te
vragen een speciaal onderzoek in te stel
len naar den stand der bewapening in
Duitschland, 'terwijl de ItaJiaanscho am
bassadeur er in toestemde de inlergeal-
lieérde controle te handhaven, maar daar
tegenover zekere wijzigingen in te willigen
in overeenstemming met dc Duitsche uit
legging van het verdrag van Versailles.
De Fransche regeering verwerpt het
denkbeeld van een enquête door den Vol
kenbond niet, maar vraagt, dat vooraf zal
worden .toegestaan, dat de mtergealüeerde
commissie haar taak beëindigt, die onder
broken is door de Duitsche autoriteiten.
Er zullen speciale besprekingen plaats
hebben, die binnen eenige dagen tot oen
resultaat moeten leiden om liet besluit der
geallieerden voor te bereiden vóór de vol
gende bijeenkomst der conferentie van
ambassadeurs.
De „Temps" betreurt, dal de Fransche
regeering. niet een onverwijlde enquête
door den Volkenbond aanvaardt en geeft
in overweging, dat de intergeallieerde com
missie zou kunnen blijven bestaan gedu
rende een dergelijke enquête en alleen zou
worden ontbonden als de enquête gunstige
resultaten oplevert.
De aansprakelijkheid der regie.
Een verordening -van generaal Degoutte,
waarvan de uitvaardiging nu juist niet
wijst op een spoedige opheffing der regie,
stelt een gemengde commissie in ter be
slissing in alle geschillen betreffende de
aansprakelijkheid van do regie inzake on
gevallen, vertraging, enz.
Do commissie zetelt te Dusseldorf. Zij
bestaat uit twee vaste en twee plaatsver
vangende Fransche en Belgische juristen,
benoemd door generaal Begoutle, en een
Duitsch jurist (met een Duitsclien plaats
vervanger) benoemd door den generaal, op
voorstel van de K. v. K. te Dusseldorf. Zij
worden benoemd voor hoogstens cén jaar;
hun opdracht kan worden hernieuwd. Een
Belg of Franschman zit voor. De beslis
singen worden genomen bij meerderheid
van stemmen. Beroep is mogelijk, mits het
zaken betreft van boven de 5000 M., op
een door den commandeerenden generaal
aan te wijzen bijzondere confttiissic.
Ebert naar het bezette gebied.
fujkspresident Ebert en rijkskanselier
Marx zullen op 10 Mei c.k., tegenwoordig
zijn bij de opening van de Keulsche Messe
Met begrijpelijke spanning wordt 'het
verloop van een zoo delicate aangelegen
heid als het bezoek van het' staatshoofd
aan een der bezette steden tegemoet ge
zien:. 'h 1
De mijnwerkers aan de Roer.
D 9 w e r k t ij d e n.
Thans heeft ook de Christelijke Mijn-
"vyerkersbond de scheidsrechlelijke beslis
sing omtrent den werktijd in de Roer-
mijnen van de hand gewezen en wel op
grond, dat de beslissing niet spreekt van
overwerk, doch' van een acht-uu'rscben
werkdag.
De twee grootste mijmverkersbonden
trekken dus in dezen één lijn.
De a.s. Rijksdagverkiszingen.
Onhandige politiek.
De Romeinsche correspondent van de
„Frankf. Ztg." deelt mede, dat de be
kende grafa "Wiestarp verschillende Ila-
iiaanschen jouïmalistr, interviews beeft
'toegestaan, waarin hij heftig te keer gaat
tegen de voorstellen der deskundigen en
dat in Italië, waar men juist in do aan
vaarding van de voorstellen het eenigste
redmiddel ziet om uit het tegenwoordige
politieke moeras te komen.
Dit staaltje van reclitsradicale politieke
onhandigheid haalt de „Frankf. Ztg."
aan Ier illustratie van do juistheid van
het betoog van den recht,sgcoriënteerden
schrijver Oswald Spengler, die in een
Munch ener blad gedeeltelijk publiceert uit
politieke geschriften, welke hij binnenkort
zal uitgeven.
Niettegenstaande zijn rcclitsgezinde in
zichten verklaart hij daarin o.n. niette
min, dat men slechts met de grootste be
zorgdheid de plannen van rechts kan aan
zien cm de leiding der zaken over te ne
men; rechts toch bezit niets van staats-
mansbekwaamheden, zooals zij in Duitsch
land nooit iets daarvan bezeten heeft, en
zij is thans voor de leiding evenmin rijp
als vroeger!
De constateering van oen bekend feit,
maar die toch van bevriende zijde ko
mende, den heeren rechtsradicalen niet
aangenaam zal aandoen.
Een ar b eider doodgeschoten.
In den afgeloopen nacht werd een 25-
jarig arbeider, Glaodke, te.Köpenick door
een plakker van de Deutsctivolkische par
tij doodgeschoten. Hij had het aanplak
ken van völkische affiches willen verhin
deren, was daarop in conflict gekomen
•met de vijf plakkers en één hunner, een
24-jarig koopman, had h?m daarop een
voudig neergeschoten. De "dader is gearres
teexd.
i-Meï-bcisHvr.i.
N.idat heEHö Berlijn in de ochtend- en
middaguren rustig was gebleven, kwam
'3 middags laat nog tot een botsing, waar
bij een neger door een scliot in de borst
ernstig werd gewond. Do menigte, die
circa duizend personen groot was, stoof
daarop uiteen.
To Greiz in Thuringen is het voorts tot
een botsing gekomen tusschen communis
ten en Deutsch-Völkischen. De politie her
stelde de orde. Radicale elementen tracht
ten met geweld de werkwilligen uit do
weeve-rijen te verdrijven. Ook daarbij
kwam het tot ernstige gevechten. Een
groot aantal personen werd gearresteerd.
Ook te Hindenburg heeft een botsing
plaats gevonden tusschen politie en de
monstranten. waarbij twee personen wer
den gedood en vijf gewond. Te Beuthen
zijn eveneens kleine incidenten voorgeval
len.
To Zaborce, waar de politie een aantal
demonstranten, die naar Hindenburg uil-
den trekken, tegenhield, werd 'n handgra
naat geworpen. De politie verstrooide
daarop de demonstranten met gummistok
ken.
De hetze tegen de Katholieken
Een officie use waarschuwing
der Beierscha regeering
In een half-amhlelijke verklaring van de
Beiersche regeering heet het o.a.: De
Duitsch Völkische pers richt bijna dage
lijks tegen de hoogste waardigheidsbeklee-
ders van de Kerk beschuldigingen, die in
haar aard niet te overtreffen zijn. Is do
kiesstrijd vroeger al niet .altijd op edele
wijze gevoerd, thans stellen de persoonlijke
beleedigingen, de lasteringen, do haat en
de schamteloosheid van de Völkischen toch
alles, wat tot nu too geboden werd, in do
schaduw.
De altijd weer hernieuwde aanvallen op
den Paus, den Nuntius, den Kardinaal,
do Duitsche bisschoppen en de meerder
heid van het Duitsche volk moeten de
reeds bestaande kloven in ons volk nog wel
verdiepen. De aangevallenen staan veel te
hoog, dan dat zij er maar over denken zich
te verdedigen.
Zij, die zonder ophouden verzekeren de
dragers van het Duitsche presligo en de
Duitsche toekomst te zijn, doen goed er
over na te denken, hoe het aanzien van
Beieren zoowel in binnen- als buitenland
door deze minderwaardige campagne ge
schaad wordt.
Crisis in Mecklenburg
Do Duitsch nationale premier van Meck
lenburg, jlir. von Brandenstein, kan zich
slechts ter been houden door op de Völ
kischen te steunen. Von Brandenstein heeft
nu voor aanneming van het rapport-Dawes
gestemd. Hij is daardoor uit de gralio der
Völkischen geraakt.
Socialisten en eopmiunisten hebben oen
motie van wantrouwen legen de regeering
ingediend, waarop de Völkischen do regce-
ring hebben doen weten, dat zij deze motie
ondersteunen zullen, wanneer de premier
niet voor de eerstvolgende samenkomst van
den landdag afgetreden is. Hierdoor is een
crisis ontstaan, die Mecklenburg in de
zelfde regeeringloosheid dreigt te werpen
als waarin Saksen en Thiiringen het zoo
lang hebben moeten uithouden, want do
zetels van den landdag zijn zoodanig ver
deeld, dat alleen de groote coalitie onaf
hankelijk van de grillen der Völkischen in
Mecklenburg regeeren kan.
Frankrijk.
De verkiezingen
2754 c a n d i d a t e n voor 584 ze Iels!
Nu de candidaatstelling voor de a.s. ver
kiezingen definitief is gesloten, blijkt, dat
er in het geheel 428 lijsten bij het ministè
re van binneniandscbe zaken zjn inge
diend, met 2754 candidaten.
Alleen reeds in bet Seine-departement
dingen er 568 candidaten naar de 5G ze
tels.
(Naar men weet zal de nieuwe Kamer
niet meer 626 leden, doch 584 tellen)
Engeland.
De Evenredige Veriegenv/oordiging
verworpen
Een scherp debat
Het initiatief-voorstel van den liberalen
afgevaardigde Randell," waarvoor Asquith
den officieelen steun van Mac Donald na
mens zijn partij bad gevraagd, heeft het
niet tot verdere behandeling kunnen bren
gen, daar de motie om tot tweede lezing
over te gaan met 238 tegen 144 stommen
is verworpen.
De regeering had het huis geheel vrij
gelaten, zoodat de stemming een zeer ge
mengd karakter droeg, al stemden zoo
goed als alle liberalen voor de motie.
Mac Donald zelf stemde tegen het voor
stel.
Het debat-, aau do stemmnïg voorafge
gaan, droeg een zeer scherp karakter,
vooral toen Henderson namens de arbei
derspartij verklaarde dat als de liberalen
zich gebelgd zouden tooiien over een ver
werping, zij gevolg moest geven aan hun
bedreiging .om de regeering ten val te
brengén.
Deze uitdaging werd van liberale zijde
opgevat als ceif hoon, aangezien men
daar zich zeer goed bewust is van het feit,
dat men met het oog op do hegrooting
van Snowden geen kabinetscrisis kan uit
lokken. Op grond van een en ander schijnt
de kans op nieuwe verkiezingen in den
loop van het jaar sterk te zijn vermin
derd.
De lersche grenskwestie
Ulster wil niets toegeven
Reuter meldt uit Dublin:
Bij oen bespreking over de voorgestelde
lersche grensconmiissie beeft Craiy dc
premier van Ulster, verklaard, dat liij
geen lid voor Ulster in dip commissie wil
benoemen, en geen slroobreed toegeven aan
de nieuwe eischen, welke aan Ulster ge
steld zijn.
De staking te Croydon geëindigd
De staking bij bet vliegveld te Croydon,
welke meer dan een maand hoeft geduurd,
is gisteren geëindigd. Er is een bevredi
gende regeling getroffen tusschen de Im
perial Airways Ltd. en de piloten en me
caniciens. Het werk wordt Maandag her
vat.
Rusland.
De toestand in Siberië
Het .Centrale Uitvoerende Comité ont
ving oen verontrustend rapport over den
toestand in Siberië, waar, vooral in het ge
bied van Omsk en Nowonikolajewsk, op
verschillende plaatsen hongersnood
heerscht. Wij ontleenen aan dit officieële
rapport de volgende gegevens:
Het graan van den schralen oogst 1923
was door de boeren reeds tegen. December
verbruikt. De zomer was regenachtig, zoo
dat ook do hooioogst mislukt is; 40 pet.
van liet vee is geslacht en opgegeten, 20
pet. is van honger omgekomen en het ove
rige wordt door de hoeren verkocht. Het
aantal werkpaarden is catastrofaal ge
daald; dorpen van 400600 zielen be
schikken in den regel slechts over 810
paarden. Van do nieuwe zaaicampagne
wordt niet veel verwacht, want in plaats
van het beloofde voorschot van IK- mil-
lioen poed zaaizaad, dat als uiterste mi
nimum werd beschouwd, werd slechts
350.000 poed geleverd. Ondersteuning ont
vangen slechts 18 pet. van de hongerlijden
den; de hun gegeven hoeveelheid graan
reikt tot half Mei. Er zijn reeds vele ge
vallen van hongerdood geregistreerd. De
boeren zien geen uitweg, verlaten bij mas
sa's de,dorpen en trekken naar de steden
of naar Oost-S iberië en de Altaj-bcrgen,
in do hoop werk te vinden. Vlektyphus en
liongertyphus woeden in het geheele land.
Er is echter gebrek aan medicamenten en
personeel en de resultaten zijn niet moei
lijk te begrijpen.
Mesopotamië.
Ernstige gisting in Irak
S ch e r p verzet togen hot
verdrag met Engoland
Uit Bagdad wordt gemeld, dat de situatie
NET VOORNAAMSTE NIEUWSj
BUITENLAND.
Theunis en Hijmans te Londen. Er,
wordt niets bekend gemaakt.
Een protest der Beiersche regeering
aangaande de hetze der Völkischen iegeir
hcoge kerkelijke autoriteiten.
Het liberale vccrstel inzake Eyenredigo
Vertegenwoordiging in Engeland verwor^
pen.
Ernstige berichten omtrent den toesiantf
in Siberië.
Verzet van Irak tegen de Engelschen.
BINNENLAND.
De uitsluiting in de Twenische textiel
industrie is opgeheven.
De Eerste Kamer heeft aangenomen het
wetsontwerp tot verberging van den ac
cijns cp bier, en van het invoerrecht op
bier en thee (Staten-Generaal, 2de blad).
Actie ienen de verhccging van den ta
baksaccijns.
De Vlaamsche dichter pasteer August
Cuppens is overleden. (Letteren en Kunst,
2de blad).
LEIDEN.
Het Franciscanenklooster aan den Haap-
weg wordt ep 8 Mei a.s. geopend.
OMGEVING.
Het Eucharistisch Congres te Nocró-
wijk op 13 Juli a.s. (2de blad).
Het Zilveren Fesst van het Francisca-
ncrklcosier te Weerden (4de blad).
ernstiger is geworden, in verband met hot
verzet van de meerderheid der nationale
vergadering tegen het verdrag tusschen
Engeland en Irak. Slechts- veertien van
de honderd afgevaardigden spraken zich
voor het verdrag uit.
Talrijke arrestaties vonden plaats, waar
van twaalf werden gehandhaafd. Twen
afgevaardigden werden door revolverscho
ten gewond. De bladen mogen niet ver
schijnen.
De situatie wordt nog meer gecompli
ceerd door het feit, dat do Wahabieten
aanvallen op do grens-sLammen onderne
men.
Amerika.
Een compromis in Honduras.
Do revolutionairen benoemen
een v o 0 r 1 0 0 p i g e n president.
Uit Washington wordt gemeld, dat op
bet ministerie van Buitenlandsche Zaken,
bericht is ontvangen, dat de vereenigdo
revolutionaire partijen generaal Vicente
Tosta als voorloopig president van Hon
duras hebben gekozen. De drie partijen,
die samenwerkten bij de inneming van
de hoofdstad Tequicigalpa hebben'een tij
delijke overeenkomst geteekend.
De verkiezing van Tosta schept de hoop„
dat aan de wanorde een einde zal komen.
Z. H DE PAUS EN HET INT. ENCH.
CONGRES.
(Officieel.)
Kon dezer dagen bij zijn kortstondig
verblijf in de hoofdstad de secretaris van
Zijne Eminentie Kardinaal Van Rossuni
O.S.S.R. mondeling aan den Voorzitter
van het Comité voor Pers en Propaganda'
de groote tevredenheid van don Kardi
naal-Legaat uitdrukken over de werk
zaamheden van dit comité in het buiten
land, speciaal over bet opwekken der be
langstelling in Italië voor bet Internatio
naal Eucharistisch Congres to Amster
dam, thans mocht dit Comité volgend
schrijven namens Zijne Heiligheid Paus
Pius XI ontvangen: j
1
Dal Vatican0 23 April 1924.
Secretaria di Stato j -
di Sua Santita.
Den Weledelen Heer van den Brocket,
Voorzitter van heb Comité voor Pers en
Propaganda ter voorbereiding van het
XXVIIe Internationaal Eucharistisch Con
gres te Amsterdam.
Weledele Heer.
Uit uw schrijven van 28 Februari j.l.
vernam de Heilige Vader tot Zijn grooléi
vertroosting, hoe gij u met do medeleden
van uw comité op de meest gelukkig^
wijze moeite geeft, opdat het XX\ Ilé
Eucharistische Congres, hetwelk binnen
kort voor heel do katholieke wereld ten
uwont wordt gehouden, waardig en luis
terrijk worde gevierd.
Daarom eert do verheven Opperpriester
t waarlijk verdienden lof den ijver van
en uw medewerkers cn beveelt uw oiri
d-. rnemen zeer dringend, aan in dc belang
stelling van a'.le weldenkende::. Ivi terwijl
Hij voor u allen Gods onmisbaren bijmand;'
