15e Jaargang
VRIJPA© 2 Mm 1924
No. 4449
CeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
SToor Leiden 19 cent per -week I 2.50 per kwartaak
SBij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
(Franco per post I 2.95 per kwartaal,
{Het Geïllustreerd Zondagsblad ïs voor de Abonnéfs ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag nitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TIL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 a POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gowone a d verte n tISn 30 cent per rage»
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
n dubbele van het tarief berekend, a
Kleine advertenlfën, van ten hoogste 80 voorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver*
huur, koop en verkoop 10.50.
Sit nummer bestaat uit iarea
bladen.
liyïtËKLAfiP
De Rapporten der Deskundigen.
De ontruiming van de Roer.
Verklaringen van de
Amerikaanscho experts.
Het Franscho persbureau Havas pu-
blieeert naar aanleiding van Stresemann's
Studie over do rapporten der experten, het
Volgende commentaar:
„Zonder te treden in een bespreking
van Stresemann's verklaringen, welke
minder de builenlandscbe politiek dan de
verkiezingspropaganda raken, is 't toch
gewenscht hiertegenover de verklaringen
te plaatsen, welke de Amerikaansche des
kundigen onlangs bij him aankomst te
yew-York hebben afgelegd.
Verer van het denkbeeld te omhelzen,
flat het herstel van de economische en
finacieele eenheid van Duitschland vooraf
'dient te gaan aan de uilvoering van het
'expertenplan door Duitschland, heeft Da
wes integendeel duidelijk gemaakt, dat de
uitvoering daarvan afhangt van het aan
nemen der vereischte wetten door den
rijksdag".
Het verslag der deskundigen is overigens
volkomen van formeelen aard. „Ons plan
is gebouwd op de suppositie, dat de liui-
digo maatregelen, voor zoover deze het
Duitsche bedrijfsleven belemmeren, opge
heven of gewijzigd worden, voor zoover
dat noodig is, zoodra Duitschland hot aan
bevolen plan zal uitvoeren?.
Wat de militaire bezetting aan de Roer
betreft, verklaarde de deskundige Young
niet te gelcoven, dat de aanwezigheid van
Fransche troepen aan de Roer, die zich
zouden onthouden van ingrijpen in het
bedrijfsleven, schadelijk zou kunnen doen.
Wat aangaat de separatistische bedoe
lingen van Frankrijk in het bezette ge
bied, deze bestaan alleen in do verbeel
ding van enkele Duitschers Red.)
Theunis en Hymans te Londen.
Theunis en Hymans zijn gisteravond! te
Lenden aangekomen en zullen heden een
onderhoud hebben met Ramsay Mac Do
nald.
Duitschland.
De 1 Mei-bctcogingsn.
Incidenten te Koningsbergen.
De 1-Mei-dag heeft te Berlijn groote
'opschudding^ teweeggebracht. Het aspect
van de stad was niet anders dan gewoon
lijk, alleen viel het op, dat de politie
agenten met karabijnen waren gewapend.
In den Lustgarten kwamen van verschil
lende zijden zco ongeveer 'n duizend men-
sclien bijeen. Toen echter een spreker het
woord wilde gaan voeren, kwam politie te
paard en te voet opzetten en maakte zon
der slag of stoot een einde aan do bijeen
komst.
Ook uit het binnenland zijn geen be
richten binnengekomen over ordeversto
ringen, behalve dan uit Koningsbergen,
waar een demonstratie van communisten
aanleiding heeft gegeven tot een schiet
partij, waarbij een politieagent ernstig
werd- gewond en oen der demonstranten
gedood. i i
België.
Dreigende mijnwerkersstaking.
Op een te Charleroi gehouden vergade
ring van mijnwerkers werd een besluit
genomen om Maandag a.s. den arbeid neer
te leggen.
Aan de mijnwerkers in de streek van
Luik en Borinage zijn telegrammen ver
zonden, om hen met dit besluit in kennis
to stellen.
Het schijnt, dat de vakvereenigingen
niet hun goedkeuring aan het besluit heb
ben gehecht.
Frankrijk.
De 1 Mei-dag.
Trams bekogeld met steenen.
Na afloop van een meeting ter gelegen
heid van den 1 Mei-dag posteerden de be-
itoogers zich langs den boulovard Vilette
te Parijs en wierpen met steenien en an
dere projectielen naar de voorbijgaand»
trams, die bestuurd werden door leden
van de garde civique. Vele ruiten werden
er door verbijzeld. Ook werd op éen tram
wagen geschoten.
Engeland.
Evenredige vertegenwoordiging.
Een liberaal voorsteL
Een groote belangstelling bestaat fe
Londen voor het wetsvoorstel waarbij
[wordt voorzien in evenredige vertegenwoor
diging^ welk wetsontwerp heden in tweede
lezing in het Lagerhuis zal worden bohan-
|eld, J
Do wet zal worden ingediend door
Athelstan, Rendall on andere op zichzelf
staande liberale Lagerhnisleden, doch de
liberale partij heeft de principes daarvan
officieel aanvaard. Ook een deel van de
Labour-party steunt dit wetsvoorstel.
Engeland sn Perzië.
Ni e u w e Russische
beschuldigingen.
Uit Moskou wordt gemeld: Volgens be
richten van verschillende zijden is Enge
land doende zich invloed te verschaffen
op do inwendige politiek van Perzië.
Engelsche agenten hebben een reactio
naire beweging op touw gezet, waarhij zij
vooral pogen invloed te verkrijgen op de
miustbescliaafde stammen, teneinde die
tegen de regeering op te zetten. Bovendien
hebben zij wpaentuig verspreid. Verschil
lende leiders hebben zich naar Bagdad be
geven, teneinde daar bij de Engelsche
overlieden besprekingen te voeren, venmoe
delijk in verband met het beginnen van
en opstand.
Vermoedelijk houdt deze Engelsche ac
tie verband met een poging om de verkie
zing van koning Hoessein tot khalief en
zijn aanvaarding door Perzië te bevorde
ren. Bovendien zal de olierijkdom van
Perzië wel eveneens een drijfveer zijn.
De viering van den eersten Mei.
Mao Donald niet rood genoeg.
Bij druilig weer werd in het Hyde Park
een 1 Mei-meeting gehouden, door onge
veer 3000 personen bijgewoond. Er wer
den redevoeringen gehouden over de in
ternationale solidariteit der arbeiders en
ten gunste van een onmiddellijke omver
werping der bestaande orde. Sommige
sprekers vielen MacDonald aan, omdat
hij niet rood genoeg was.
Griekenland.
Strijd cm het Grtsksche presidentschap
K o n d o e r i o t i s-p a r t i j contra
Zaïmis-part ij.
Er zijn berichten, dio er op wijzen, dat
er to Athene een vinnige strijd gaande is
om het presidentschap der Griekscko repu
bliek, en wel lusschen de aanhangers van
admiraal.Kondoeriotis en die van Zïniis.
Het gerucht wil, dat de premier en de
burgerlijke leden van het kabinet Zaïmis
als president zouden verkiezen, de mili
taire ministers daarentegen den admiraal.
Zelfs zou er een felle openbare gedachten-
wisseling omtrent een en ander tusschen
minister Papanastasioe en c-en zijner mili
taire collega's hebben plaats gevonden.
Afgescheiden nu hiervan, is do positie
van de regeering op hot oogenblik vrij
stevig, want_ niemand verlangt naar ver
andering.
De 1 Mei-dag.
Botsingen te Athene
In weerwil van het desbetreffende ver
bod hebben de communisten gisteren toch
getracht betoogingen to houden. Dit had
botsingen met de politie ten gevolge, waar
bij eenige personen werden gewond en
een groot aantal gearresteerd.
Rusland.
Cs opstand in Toerkestan
Een ver gevorderde beweging
Reeds eenige maanden woedt in Toer
kestan een opstand tegen het boljewisti-
sche regime en den laatsten tijd hebben
berichten hierover ook West-Europa be
reikt. Wat is er in dien afgelegen uithoek
van Rusland gaande? Met behulp van de
Toërkestansehe bkideii kunnen wij de vol
gende feiten vaststellen, aldus, het Hbld.:
In November 1923 verscheen in het
Transkaspischo land, in de streek van
Aschabad, een bende opstandelingen on
der aanvoering van een zekeren Gjaoerow,
en gewezen officier van bet keizerlijke
Russische leger. Later begonnen dergelijke
benden te opereeren in de streken van Sa-
markand, Kokand en Ondizjan. De regee
ring stuurde naar de bedreigde gebieden
twee sterke afdeelingen. Twee December
1923 had bij Aschabad een treffen plaats
en Gjaoerow versloeg de rooden en wierp
hen terug naar Tsjardzjoeg, waarbij de
opstandelingen de geheele legertros en vier
bergkanonnen hebben buit gemaakt. De te
rugtrekkende roode troepen slieten op een
andere afdeeling opstandelingen en wer
den opnieuw geslagen; oen derde van de
roode manschappen werd gevangen geno
men en de overigen vluchtten naar Koerga
De opstand breidde zich steeds meer en
meer uit en in klaart verschenen de insur
gent en ook in Ferghana en in het gebied
van Syr-Darja; 19 Maart werd de vesting
Kokand door de opstandelingen onder lei
ding van generaal Sytsjew genomen. Op
zes April begon bet gevecht om het bezit
van Tasjkent en den volgenden dag kon ge
neraal Sytsjew, de opperbevelhebber van
do opstandelingen, de stad bezetten en er
zijn staf vestigen.
Generaal Sytsjew is geboortig uit Tasj-
kent en beeft in Toerkestan veel aanhan
gers, zoowel onder de Russen als onder de
inboorlingen. Zijn bevelhebbers zijn hoofd-'
zakelijk gewezen officieren van het keizer-
lijko leger; de soldaten zijn Russen en in
boorlingen. De troepen zijn goed gewapend
en hebben voldoende proviand. Te oordoe
len naar de Toerkestaansche bladen
lieérscbt onder ben een voorbeeldige dis
cipline.
Sytsjew beeft te Tasjkcnt een regeering
gevormd, die zich ten doel beeft gesteld
de overwinning te consolideeren en een
Toerkestaansch parlement bijeen te roe
pen. Is echter deze zaak uitvoerbaar? Wij
betwijfelen het. De bevolking van Toerke
stan is eensgezind over do wenscbelijk-
heid de bolsjewiki door een andere regeo-
ring te vervangen, maar over d9n aard
van den tookomstigen regeeringsvorm
heerscben er uiteenloopende meeningen.
Bovendien is de sovjet-regeering geenszins
geneigd zich bij den geschapen toestand
neer te leggen en een nieuwe veldtocht van
de rcoden tegen de opstandelingen wordt
voorbereid. Makkelijk zal dit niet zijn. De
bolsjewiki zullen daarvoor een leger van
minstens 100.000 man noodig hebben en
liet vervoer van een dergelijke legermacht
is in die streken een moeilijk op te lossen
vraagstuk, daar de eenige spoorweg zich
in handen van de opstandelingen bevindt.
I'.itusschen schijnt het ook in de aan-
greózende gebieden niet pluis te zijn, voor
al in het gebied van Sëmiretsjensk, waar
onder de kozakken ontevredenheid hcerscht
Zooals te begri^en is, houdt generaal
Sytsjew voelin" met het comité van de ko
zakken van Semiretsjensk, zoodat een op
stand in dat gebied zeer waarschijnlijk
is, hetgeen do operaties der rooden zou
bemoeilijken.
Turkije.
Turksch-Fransch conflict
De „Times" meldt uit Gonstantinopel,
dat generaal Kiazin Pacha het staken van
de proeftochten van een Fransch-Roemeen-
sclie luchtvaartmaatschappij heeft gelast.
Men schrijft dezen m <.atregel toe aan
de spanning tusschen Turkije en Frankrijk
in verhand met de Iroeh-len aan do Syri
sche grens,.
Amerika.
Intern, conference over wapeningen
De .Senaat heeft de marie-begrooting
ad 275.000.000 dollar goedgekeurd. Even
als het Huis voegde ook de Senaat aan de
begrooling een clausule toe, betreffende de
wenschelijkheid om bij het bijeenroepen te
Washington van een conferentie ter .zake
van beperking der wapeningen to land en
in de lucht, de uitnoodigingen niet te be
perken tot de deelnemers aan de conferen
tie te "Washington in 1921, doch ook die
andere naties uit te noodigen van welke de
President der Unie het raadzaam acht, dat
zij zullen worden gevraagd.
De sferltie der Amerikaansche vlooi.
Volgens loopende geruchten zal het con
gres worden verzocht last te geven voor
een onderzoek naar de sterkte van de
Amerikaanscho vloot, om uit te maken, of
haar sterkte naar verhouding van die van
Groot-Brittannië en Japan, voldoende is,
met inachtneming van de bepalingen van
het Washingtonsehe Verdrag.
- De muiterij cp Cuba.
Tegenstrijdige berichten.
Do Cuhaansche regeering heeft ver
klaard, dat de muiterij zich heeft bepaald
tot slechts 25 militairen.
Daartentegen zeggen andere berichten,
dat de militairen te Santa Clara gemeen
schappelijk de kazerne hebben verlaten en
geweren, munitie en enkele machinegewe
ren medegenomen hebben, waarna zij, in
vereeniging met enkele burgers, het stad
huis hebben bezet, waaruit ze echter, door
trouwgebleven troepen weer werden ver
dreven.
Verscheidene leiders van de vereenigin-
gen van veteranen en patriotten zijn in
het fort te Santa Clara opgesloten. Ande
ren houden zich schuil. Men neemt aan,
dat generaal Velez de leider van den op
stand is, doch zijn verblijfplaats is onbe
kend.
Uit Washington wordt aan de bladen ge
meld, dat de burgemeester van Santiago op
Cuba bij de muiterij vermoord is.
Uit Parijs wordt gemeld, dat de revo
lutionaire beweging op Cuba veld wint.
Van de regeeringstroepen zou een groot
deel tot de opstandelingen zijn overgeloo-
pen.
De Vercenigde Staten zijn van plan een
deel van hun Atlantische vloot te zenden.
De onrust in Mexico.
Uit de stad Mexico wordt gemeld, dat
de minister van Binnenlandsche Zaken
aldaar een delegatie heeft ontvangen van
burgers uit Vera Cruz. Deze deelde hem
mede, dat in dien staat 25 grondbezitters
door de agrarische rebellen waren ge
dood.
De minister verklaarde naderhand, last
te hebben gegeven voor een krachtige on
derdrukking van agrarische euveldaden,
welke in verschillende deelen van het land
zijfi voorgevallen.
BSMNEKLAiBD
1 in
INTERNATIONAAL
EUCHARISTISCH CONGRES.
(Officieel).
Het Comité voor Godsdienstige Plech
tigheden verzoekt aan de besturen der
godsdienstige vereenigingen van mannen
en jongelingen, die in de groote processie
in het Stadion vertegenwoordigd willen
zijn, voor zoover zij nog geen uitnoodi-
ging ontvingen, zich zoo spoedig moge
lijk, uiterlijk voor 15 Mei, schriftelijk op te
geven aan den secretaris van genoemd co
mité, Kapelaan Van Outersterp, Amstel-
dijk 36, Amsterdam.
Tot de overige organisaties zal het
Comité voor Sociale en Charitatieve Veree
nigingen te zijner tijd een oproep richten.
DE CREDO-FILM,
Ook te 's - Graven li age
afgekeurd.
De Credo-film in 1 et Asta-thcater te Den
Haag is door de officicele Gemeentelijke
Keuringscommissie gekeurd.
Naar we vernemen, hebben van de 20 le
den, dio zich mot de keuring belastten, 7
gestemd tegen de toelating van kinderen
beneden de 13 jaren.
De overige 13 keurders verklaarden zich
voor toelating van kinderen.
Waar niet twee-derden der keurders zich
voor toelating van kinderen hebben ver
klaard, is de film afgekeurd voor kinderen
beneden do 13 jaar.
De burgemeester, die met den hoofdcom
missaris van politie mede bij de filmkeu
ring tegenwoordig was, heeft aan de direc
tie van heb Asta-theater medegedeeld, dat
hij ingevolge de beslissing der commissie,
den toegang voor kinderen benoden 1-6 jaar
tot de Credo-film verbiedt.
Evenwel zal de film in besloten kring
voor kinderen beneden 13 jaar vertoond
mogen, worden. „Res."
Christelijke Werkgeversvereniging.
De Arbeidswet.
In Hotel Zeerust te Scheveningen is de
jaarvergadering van de Christelijke Werk-
gevers-Vereeniging (Vereeniging van Chris
telijke Werkgevers en Groothandelaren in
Nederland) gehouden.
Aan het einde der bijeenkomst is de vol
gende resolutie aangenomen.
Een. motie voor den 10-uren werkdag was
ingediend maar werd ingetrokken.
De vergadering enz.:'
gezien den algemeenen bedrijfstoestand"
in Nederland,
erkennende, dat zij als patroons geroepen
zijn cm niet alleen het risico in eigen onder
neming te dragen, maar ook in het alge
meen leiding te geven aan 't bedrijfsleven-
erkennende de zedelijke waarde van den
menschelijken arbeid,
erkennende den plicht der Overheid om
misstanden te keeren, om dreigend misbruik
te voorkomen, om wat in het volksleven is
gegroeid, in bepaalde gevallen vast te leg
gen in de wet,
overwegende, dat verlagiDg van productie
kosten, zoowel voor handel en industrie,
als voor het volksleven in heb algemeen
dringend geboden is,
spreekt uit, dat o.a. geboden isT
■wijziging der Arbeidswet in verband met
den huidigenb edrijfstoestand waartoe o.ïfc
heb volgende noodzakelijk is:
de eerste jaren geen uitvoering te geven
aan de motie-Schaper inzake de verdere in
werkingtreding van de Arbeidswet;
in art. 26 den termijn van vier jaren tot
acht jaren uit te breiden;
art. 28 lid 3b te doen vervallenJ
uitbreiding van art. 2-3 lid 7, waardoor
deze vergunning ook kan worden verleend,
indien een of meer werkgevers in overleg
met de bij hen in dienst zijnde arbeiders,
'heb verzoek hiertoe bij den Minister doen;
in art. 23 lid 7b het aantal uren van 2500
op 860 te stellen;
in art. 29 le lid de woorden: „ën waar
van binnen dien termijn slechts -mag worden
gebruik gemaakt op zestig dagen of zooveel
minder als de machtiging bepaalt", te doen
vervallen'.
en overigens die wijzigingen in de wet
aan te brengen, welke door de boven aan
geduide wijzigingen noodzakelijk worden.
Het 40-jarig jubilé van „Het Centrum".
DeHoofdredacteur b e vorde rd
tot officier in de Orde van
Oranje Nassau.
Men meldt ons uit Utrecht:'
De viering van het veertigjarig bestaan
van „Het Centrum" ving gisteren voor al
len, die aan de bureaux verbonden zijn,
aan met een gezongen H. Mis in do St. Wil-
librorduskerk, waarna in het „Kasteel van
Antwerpen" een bijeenkomst plaats had
va-n commissarissen1, directie en den jubi
leerenden' hoofdredacteur met het gcheelë
receptie plaats. Behalvo de zeer talrijke
NET VOOSSHAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De 1 Mei-tcogingen zijn overal tamelijk
slapjes gevierd. Hier en daar kwam een
lichte botsing voor.
Een liberaal voorstel tot invoering van
de Evenredige Vertegenwoordiging in En
geland.
Enkele gegevens cmtrcnt dan opstand in
Toerkestan.
De muiterij op Cuba.
De ternado !n de Oostelijke Stat?" van
Amerika heeft enorme schade aangericht
Meer dan 1G9 slachtoffers. (Buit?nl. Be
richten).
BINNENLAND.
Minister Coiijn doet in de Eersia 'Karnor
sombere verklaringen over den toestand
van '5 lands financiën. Hij deelt mede, dat
voor den Icop van dit jaar op een tekort
van 40 miüicen moei werden gerekend. Er
zal nog een vlottende schuld van 115 a 120
miüicen te consolideeren zijn.
De Lourdes-film is nu in Den Haag voor
jeugdigs personen verheden geworden.
LEIDEN.
De opening van de Handelsbeurs voor
Rijnland deer Z. Exc. den Minister van
Arbeid, Mr. Aalberse.
schriftelijke cd telegrafische gelakwensehen
onder welke eene was van Z. D. H. Mgr. H.
van de Wetering. Aartsbisschop v. Utrecht,
werd er persoonlijk gelukgewenscht o. a.
door: Pa/ter Kruitwagen O. F. M. en den
heer "Festers resp. als adviseur en voorzit
ter van de R. K. Journalistenvereeniging,
Z.Exc. Minister Mr. P. J. M Aalberse, pre
sident-commissaris van „Het Centrum",
burgemeester dr. J. P. Fockema Andreae
benevens de wethouders dr J. ten Berge
en mr. A. Meijer, de heeren H. Kuiipers en
S. Bvuysten namens de R- K. Vereeniging
van R. K. Dagbladen, enz.
Daarenboven waren tal van bloemstuk
ken aangedragen o. a. namens de B. K.
JoLrnalistenvereeniging, de redacties van
U-rechtsche Courant en Utr. Nieuwsblad,
de Vereeniging der Ned. Dagbladpers, di
recteuren van R. K. Dagbladen enz. enz.
Na de receptie had een gezamenlijken
maaltiid plaats en iu de avonduren hebben
do R. K. organisaties der stad Utrecht, aan
het jübileerende dagblad een serenade ge
bracht.
Bij Koninklijk besluit is bevorderd te-1*
officier in de Orde van Oranje Nassau do
heer P. J. J. Stec.nhoff, hoofdredacteur
„Het Centrum", te Utrecht^
Gemeenteraad van Gouda.
Het voorstel tot benoeming van een brug
wachter-gaarder aan de Haastrechtscho
brug, werd door der. Raad met 813 stem
men teruggezonden aan B. en "W., cmdab
men er geen genoegen mede nam, dat op
deze voordracht slechts één naam voor
kwam.
Het voorstel tot reorganisatie van het
Lager Onderwijs, een voorstel dat bezuini
ging beoogde, werd door B. en W. onmid
dellijk teruggenomen, omdat men door nieu
we regeeringsvoorstellen thans niet wist of
daarmede inderdaad bezuiniging zou wor
den verkregen. lil verband hiermede werd
aangehouden csn voorstel tot overplaatsing
van de onderwijzers van de opgeheven O.
L. School no. 5.
Het voorstel rm het vemenigvuldigings-
eijfer voor de heffing van de plaatselijke
inkomstenbelasting dienst 19241925, even
als vorig jaar te stellen tp 0.G5 werd zon
der hoofdelijke stemming aangenomen.
Aangenomen werden twee wijzigingen in
de politieverordening (het verhalen van
schaden of wallen c-n het opvolgen van de
bevelen der verkeerspolitie).
Een voorstel van B. en W. om liet vol
trekken der huwelijken voortaan to doen
geschieden door de bezoldigde ambtenaren
van den Burgerlijken Stand, dus niet meer
door den Burgemeester of een der we (kou
dere, werd verworpen met 14 tegen 7 slem-
men.
Postwissels naar Hongarije.
De directeur-generaal der posterijen en
telegrafie maakt bekend, dat het maximum
bedrag voor postwissels naar Hongarije i3
verhoogd tot 10.000.000 kronen.
mr BE PBBBE1HE8C
NOORDWIJK.
„Onder Ons". "-In een recht gezellig
onder onsje is "Woensdagavond in het Ju
venaatsgebouw een permanent Bestuur
gekozen voor de versierings-commissi»
van do Van Limburg-Stinmistraat, waar
aan de naam werd verleend van Oran:e-
vereeniging „Onder Ons". Bijna alle be
woners dezer straat zijn hiervan lid,
