13e Jaargang.
23 UPRIL 1924
No. 4441
e £clcbc/lie (Bou/tam'
peABONNEMENTSPRIJSbedrsegt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week §2.50 per kwartaal,
teij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post I 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnee ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adverlenfISn 30 oenl por rege»
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt hot
dubbele van het tarief berekend. n
Kleine advertentie», van ten hoogste SO woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver»
huur, koop en verkoop 10.50.
as
Dit cummer bestaat uit Ism
bladen.
Ontwerp Algemeen Kiesreglement.
Wij hebben gisteren over het ontwerp eem
en ander gezegd wat betreft de c&ndidee-
ring buiten het politiek t d-
y i o 3 om, en gewezen op de voor- en de
nadeelen, welke het nu voorgestelde stelsel-
fiongaerts heeft in vergelijking met het
gtels el-Bar ge. Het laatste woord hierover
zal nog wel niet geschreven of gesproken
2iin-
Nu willen wij wijzen op het politiek
advies zelf.
Dit advies zal worden gegeven door een
ooilege, gevormd door het Bondsbestuuur,
aangevuld door iedere kringorganisatie met
zoovele personen als zij reeds vertegenwoor
digers in het bondsbestuur telt.
In dit adviseerend ooilege mogen, met
uitzondering van den voorzitter van den
Bond, geen zittende Kamerleden noch can
did a ten voor het Kamerlidmaatschap zit
ting hebben.
i Het is de bedoeling dit college z o o sa
men te stellen, dat do verschillende maat
schappelijke groepen er in vertegenwoor
digd zijn. Daarom geschiedt de aanwijzing
van de personen buiten het bondsbestuur
door het bondsbestuur zelf uit een bin
dende voordracht der kringbesturen, elk
houdende tweemaal zooveel namen als er
plaatsen te vervullen zijn
Als het politiek advies eenmaal door het
zoo veelzijdig mogelijk eaamgesteld col
lege is gegeven, dan kunnen de kiezers er
geen wijziging in brengen, 't Wil
ons voorkomen, dat aan deze bepaling o.a.
niet vreemd is de overweging, dat het zeer
moeilijk, zoo niet onmogelijk is, een bevre
digende stern-methode te vinden, waar
door de kiezers wèl de volgorde van het
politiek advies zouden kunnen veranderen
(zooals ook ter Kringvergadering te Leiden
bij vorige verkiezingen meermalen is be
toogd).
Wie het politiek advies niet wil, kan
op één anderen naam stemmen (niet op
meer dan één. zooals wij gisteren in het
licht stelden). De stemmen uitgebracht op
één naam, voorkomend op lijsten van ver
schillende Kieskringen, kunnen worden op
gesteld. Er dreigt hierbij echter een ge
vaar, en dat is, dat de candidaat der al-
phabetische lijst een overwicht krijgt op
den candidaat van het advies. Daarom had
de commissie bezwaar tegen de uiterste
consequentie, waardoor het één en den
zelfden candidaat mogelijk zou zijn, in alle
kieskringen stemmen te verzamelen. En
dies werd 'het land verdeeld in drie groe
pen en bepaald, dat slechts binnen zulk
een groep het stemmen tal van een bepaal
den candidaat gelden zal.
Hiermede zal het wel duidelijk zijn, hoe
de Btemming is over het politiek advies en
de buiten het politiek advies gecandideer-
de personen.
eya?EÜLi4H£»
De Rapporten der Deskundigen.
Een rede van Mac Donald.
Hij is optimistisch gestemd.,
Gedurende de Paaschdagen heeft Ram
say MacDónald nog gesproken over de
rapporten der experts. Hij zeide o.a.:
„Hier heeft men dus een rapport, dat
eenparig is onderteekend, en -waaronder
ook burgers van de Ver. Staten hun naam
hebben gezet. Hier heeft men Europa's
kans. Brengt het meteen in toepassing,
hl aak t het werk af, en ge brengt ons wo
re ld deel den vrede en de veiligheid. Moge
lijk zal er eenige vertraging komen door
de a.s. verkiezingsperiode in Frankrijk en
Duitschland, maar niettemin kan men
reeds zeggen, dat de algemeene houding,
die de voornaamste regeeringen tegenover
de rapporten aannemien, gunstig is."
De meening van Helfferich.
Onvervulbare lasten.
Do D. nationale pers publiceert onder
vden litel „Het tweede Versailles" een cri-
.tiek van dr. Helfferich op de rapporten
der deskundigen. Daarbij komt hij tot de
yolgende conclusie.
Het rapport verlangt van Duitschland
geweldige en onvervulbare inaterieele of
fers. Het eischt het prijsgeven van vele
souvereine rechten en de uitlevering van
tfe Duitsche Wirtschaft aan de heerschap-
pij van de schuldeischers. Het maakt noch
de onwettige bezetting van bet Roerge
bied ongedaan noch waarborgt het voor
het Rijnland de hij het vredesverdrag be
paalde ontruimingstermijnen, Het laat
het Damocleszwaard van nieuwe sancties
boven Duitschland zweven en schept zelfs
Voor deze politiek van het geweld een
rechtsgrondslag. Als eenige bate staat te
genover dit alles het problematische en
bnzekere herstel van de economische en
friancieele eenheid van het rijk.
Helfferich ziet ten volle den hoogen
ernst van den toestand in; hij herinnert
zelf er aan, dat Duitschland weer tegen
over een geallieerd eenheidsfront staat.
Niettemin blijft hij bij zijn afwijzende
houding en verklaart, dat de verantwoor
delijkheid voor de afwijzing.van hot des
kundigenrapport even groot is als die voor
het vredesverdrag zou zijn geweest. Maar
ook de verantwoordelijkheid van do aan
vaarding is even groot als die voor de
aanvaarding van het vredesverdrag. Vijf
jaar lang heeft de vloek van de ondertee-
kening van onvervulbare verplichtingen
op Duitschland gerust en heeft het Duit-
sche volk aan den rand van den afgrond
gebracht. Indien het Duitsche volk deze
vloek opnieuw op zich laadt is het redde
loos verloren.
Duitschland.
Uit het bezette gebied.
De Franseho opperbevelhebber in het
bezette gebied heeft ter gelegenheid van
Paschen de meeste Schupo-agenten uit
Dusseldorf die in December 1923 zijn ver
oordeeld, in vrijheid laten stellen en uit
het B. G. laten zetten. Twee Schupo-offi-
cieren en twee wachtmeesters zitten nog
gevangen.
Ook de veroordeeldo Schupo-beambfen
uit Remschcid zijn vrijgelaten en uitgezet
De sociale crisis.
Tengevolge van een wilde staking van
jeugdige arbeiders te Mansfeld heeft de
Mansfelder Aktiengesellschaft 4000 mijn
werkers uitgesloten. Gisteren is de alge
meene uitsluiting aangekondigd, waar
door 23.000 mijnwerkers getroffen wor
den.
Von Kahr weer terug.
Von Kahr is Zaterdag van zijn verlof
van drie weken uit het Zuiden to Mun
ch en teruggekeerd. Von Lossow en Soisser
hebben zich naar Zwitserland b? ven:
Frankrijk.
De buitenlanders te Parijs.
Het aantal buitenlanders te Parijs
neemt steeds toe. Zij moeten natuurlijk
geherbergd worden. Uit een mededeeling
van de met He huisvesting der buitenland
'sche belaste organisaties blijkt, dat er
ruimte tekort is. In verband hiermede
worden maatregelen om hierin tegemoet
te komen, onder de oogen gezien. Boven
dien zal zorgvuldig worden nagegaan,
welke buitenlanders zonder vaste midde
len van bestaan zijn. Dezen zullen in de
naaste toekomst wellicht naar hun eigen
land worden teruggezonden.
Engeland.
De Liberalen.
Een rede van Lloyd George.
In een rede op een liberale vergadering,
zeide Lloyd George, dat het gerucht van
oen revolutie der liberale lagerhuis-leden
tegen Asquith absoluut onwaar was. Er
bestond niets dan een hartelijke toewij
ding aan Asquith's leiderschap.
In zijn rede protesteerde Lloyd George
met kracht tegen de houding, welke de
arbeiders-regotring ten opzichte der libe
ralen aanneemt. Hij stelde do vraag,
waarom het onmogelijk zon zijn, dat de
beide partijen op beteren voet met elkan
der samen werkten.
Hij zeide, (kit de liberalen in Januari
j.l. een zeer ernstigen stap hadden ge
daan, toen zij het mogelijk maakten, dat
de arbeiderspartij voor' het eerst aan het
bewind kwam. De liberalen beloofden toen
aan de labourpartij een goede kans te ge
ven en zij deden dit in de oprechte mee
ning voor het welzijn des lands te hande
len.
Lloyd George klaagde er over, dat, ter
wijl de liberale parlementsleden stemden
en spraken voor de goede maatregelen der
regeering, deze regeering harerzijds deze
diensten beantwoordde door vijandelijk
optreden tegenover de liberalen zoowel in
als buiten het parlement. Hij moest er
met ernst op aandringen dat de regeering
in deze houding verandering bracht.
De Engelsch-Russische conferentie.
Prettige vooruitzichten
Omtrent de door Sovjet-Rusland te vol
gen gedragslijn tegenover Groot-Brittanniö
aldus schrijft de „Morning Post" -
heeft Zinovjef dn een onlangs gehouden
redevoering, waarvan een verslag voor
komt in de „Prawda", eenige interessante
gegevens medegedeeld.
„De Britsche regeering 1 aldus Zi
novjef heeft de totale schuld van Rus
land aan Engeland geschat op elf milliard
gouden Roebels, doch zij kan er van ver
zekerd zijn, dat wij haar niet één Roebel
daarvan ooit zullen terugbetalen. Wij
hebben Ruslands oude schulden eens en
voor altijd geschrapt en wij hebben niets
dan verachting voor welke verplichting
dan ook, door den vroegeren Tsaar of
door Kerensky aangegaan. Indien Groot-
Brittannië er echter in toestemt onze oude
schulden af te boeken en te beginnen met
een schoone lei, en indien de Britsche re-
geTeering of de Britsohe kapitalisten ons
geld willen leenen, dan willen wij, tenzij
de som groot genoeg is en de voorwaar
den niet te zwaar, hun geld aannemen en
or den bescheiden rente voor betalen en
dan zullen wij aan onze verplichtingen
voldoenMaar als er een revolutie uit
breekt in Engeland dan kunnen wij Mac
Donald niet heioven, dat wij ons woord
zullen houden. Integendeel, wij beloven
dat wij ons woord zullen breken en op
nieuw onze schulden zullen schrappen,
hoewel wij, jammer genoeg, thans nog
geen datum kunnen vaststellen voor de
Britsche revolutie. Komt die echter en
wij zijn er zeker van, dat dit binnenkort
het geval zijn zijn dan zullen de Brit
sche kapitalisten en de Britsche bour
geoisie de ons geleende gelden hebben ver
loren zooals zij dan nog vele dingen zul
len moeten verliezen.
Betreffende den mogelijken uitslag van
de Engelsch-Russisclie onderhandelingen
vrenschto Zinovjef geen voorspellingen te
doen. Hij verklaarde echter, dat „wat het
resultaat van de conferentie ook moge zijn
het feit alleen, dat do Britsche regeering
erin heeft toegestemd de Unie van Sov
jetrepublieken de jure te erkennen en het
feit, dat onderhandelingen tusschen de
heide landen thans te Londen plaats heb
ben op basis van gelijkberechtigde naties,
op zichzelf van zoo ongemeen groote his
torische waarde as, dat bet ons weinig
kan schelen, of wij Londen met leege
handen zouden moeten verlaten
Rusland.
De Bessarabische kwestie.
Geen oorlogsplannon.
In een te Moskou gevoerd onderhoud
met persvertegenwoordigers, heeft Trotzki
alle geruchten over een mobilisatie van het
Roode Leger tegengesproken. De lichting
1901 is gedemobiliseerd m die van 1902 ia
opgeroepen. Tegelijkertijd zijn eenige divi
sies velutroepen in militie-troepen omgezet
Rusland aldus Trotzki blijft steeds
bereid aan elke internationale overeen
komst deel te nemen, welke een wezenlijke
vermindering van de bewapening beoogt.
De Russische regeering denkt er niet aan,
de Bessarabischo kwestie tot een casus
belli te maken. Het afbreken der onderhan
delingen te Weenen zoo besloot Trotzki
had slechts de beteekenis, dat Rusland
nimmer zal gedoogen, van Bessarahië be
roofd te worden.
Een volkscommissariaat voor den
binnenlandschën handel.
Naar de „Köln. Ztg." verneemt, is In
Rusland een speciaal volkscommissariaat
voor den hinnenlandschen* handel opge
richt, welks taak het zal zijn het particu
lier kapitaal van de markt te verdringen en
te doen vervangen door dat van den staat
en de coöperaties, alsmede het particulier
kapitaal te controleeren. Het commissa
riaat zal het récht hebben den geheelen
handel te reglementeeren, terwijl het een
heslissenden invloed zal kunnen oefenen op
de vaststelling der handelspolitiek van alle
organisaties, waarin staatskapitaal is be
legd.
Hongeroproer In Sovjei-Rusland.
Volgens te Kopenhagen ontvangen be
richten is er in Rusland een oproerige be
weging ontstaan. De bevolking van het
Siberische hongergebied trekt in massa op,
teneinde zich levensmiddelen te verschaf
fen. De bolsjewistische regeering heeft
troepen gezonden, om den weg te ver
sperren.
Roemenië.
Roemenië en Turkije.
Toenadering op politiek en
militair gebied?
Naar het „Neue Wiener Tageblatt" uit
Boekarest verneemt, gaat de Roemeensche
premier, Bratianoe, Woensdag naar Tur
kije, waar hij te Proessa een onderhoud
zal hebben met Ismed Pasja.
In politieke kringen wordt verzekerd, dat
een toenadering aanstaande is op politie-
ken en militairen grondslag, zulks als
tegenwicht tegen de Russische politiek aan
de Zwarte Zee. Men wijst er in dit ver
band op, dat Turkije sedert korten tijd de
eenigo vroegere vijandelijke staat is, welke
in Bo barest een militairen attaché heeft.
Griekenland.
De republiek Griekenland.
Monarchistische propaganda
verboden.
Na een kabinetsraad, welke den geheelen
nacht heeft geduurd, is een .decreet uitge
vaardigd, waarbij voor den tijd van 10
jaar iedere propaganda ten gunste van het
afgeschafte koningschap wordt verboden,
in geval daardoor do grondslagen der
republiek mochten worden ondermijnd.
Overtreders van dit verbod kunnen worden
gestraft niet verbanning, gevangenisstraf
en boelen. Dagbladen, welke dit decreet
overtreden, kunnen worden geschorst.
Overtredingen van deze bepaling zullen te
Athene door een bijzondere milifairc recht
bank worden behandeld.
Turkije.
De financieels toestand van den ex-Kalief
precair.
Volgens berichten uit Genève aan de
Fransche bladen is de financieele toestand
van den ex-Kalief precair. Wanneer niet
binnen een maand op de een of andere
wijze uitkomst wordt verschaft, zou hij ge
noodzaakt zijn financieelen steun te vragen
aan vrienden. Met Oostersche gelatenheid
wacht hij intusschen dat oogenblik af. Hij
brengt zijn dagen door met bidden en de
beoefening der schoone kunsten, muziek en
schilderen.
fScsopoiamië.
Moord in Bagdad.
Volgens een Engelsch bericht zijn er te
Bagdad twee Arabische afgevaardigden,
die zich voor een accoord met Engeland
hadden uitgesproken, doodgeschoten. Een
dorde .1 zwaar gewond.
China.
China en Sovjet-Rusland.
Men verneemt, dat de onderhandelingen
tusschen de sovjet-regeering en China op
nieuw zijn afgebroken. De Russische on
derhandelaar, Karachan, keert near Mos
kou terug.
Amerika.
De kwestie der ontwapening.
PresidentCooIidgeover een
int. conferentie.
Het woord voerende aan de jaarlijksche
lunch van de „Associated Press" verklaar
de president Coolidge, dat hij, wanneer de
kwestie der Duitsche schadevergoedingen
definitief zal zijn geregeld, de bijeenroe-
ping van een nieuwe wereldconferentie zal
begunstigen ter bespreking van een verdere
beperking van de bewapening en de codi
ficatie van liet internationaal recht.
De president zeide, dat de conferentie
van Washington veel heeft bijgedraagen
tot het herstel van de harmonie en den
goeden wil tusschen de naties, doch de
kwesties van de onderzeestrijdkrachten, de
luchtvloot en de legers zijn nog steeds on
opgelost.
Een zelfmoord-epidemie.
Het gevolg van dansen.
In de afgeloopen twaalf maanden heb
ben, volgens een publicatie van de „Social
Life League", tusschen de 15.000 en 16.000
Amerikanen zelfmoord gepleegd. Deze
cijfers zouden wijzen op een „zelfmoord
golf". De vermeerdering van zelfmoord
zou voornamelijk voorkomen hij vrouwen
en kinderen, grootendeels als gevolg van
den tegenwoordigen „jasz-gcest". Niet min
der dan 4000 jongens' en meisjes hebben
zich van het leven beroofd, naar aanlei
ding waarvan de ..League" zegt, dat de
Amerikaansche kinderen bandeloos wor
den en de ouders den raad geeft, huwe
lijken op jeugdigen leeftijd en het naloopen
van de jazz-muzick tegen te gaan.
De strijd in Mexico.
Gemeld wordt, dat de rebellen-generaal
Cavazos, die verleden week een mislukten
aanval heeft gedaan op Packuca, gisteren
in een hervat gevecht is gesneuveld, on
dat ook zijn geheele staf is gedood. De
federale troepen beweren, dat na deze
nederlaag van Cavazos bij Pachuca, dc
rust in Hidalgo, San Louis en Potosi go-
heel is hersteld. Bevestigd wordt, dat do
voormalige gouverneur Oaxoca en de gene
raal Dieduez, dio door den krijgsraad ter
dood waren veroordeeld, zijn gefusilleerd.
mmEMLmm
Commissaris der Koningin in Zuid-Holland
Do Commissaris der Koningin in Zuid-
Holland, Baron Sweerts do Landas
Wyborgh, is met ingang van 18 dezer ge
durende één maand met verlof naar Zwit
serland vertrokken.
Gedurende de eerste twee weken zijner
afwezigheid neemt de heer H. do Wilde,
lid van Gedep. Staten zijn ambtsbezig
heden waar en den overigen tijd zal dit
geschieden door den heer mr. J. Limburg,
eveneens lid van Gedep. Staten van Zuid-
Holland.
De vermindering der ambtenarensalarissen
Processen tegen den Staat.
Gisteren kwam te Amsterdam het Co
mité ter behartiging van de algemeene
belangen van het overheidspersoneel (A.
G. 0. P.) hijeen, ter bespreking van de te
nemen maatregelen, nu do re£eering, dio
art. 40 van het Bezoldigingsbesluit reeds
introk, met ingang van 1 Mei de salaris
sen der ambtenaren wil verminderen.
MET VOORNAAMSTE NBEOWS,
BUITENLAND.
Dr. Helfferich noemt het rapport def
deskundigen onvervulbaar voor Duitsch
land.
Geen crisis in de Engelsche liberale
partij.
Zinovjef over de Engelsch-Russisc'sa
Conferentie.
Trotsky verklaart, dat van de Bsssar»--
bische kwestie geen casus belli zal ge
maakt worden.
President Coolidge over een a.s. ont-
wapenings-conferentie.
Op den St. Gothard-baan, nabij Bel-
linzona zijn twee expres-treinen op elkaar
gereden. Er zijn reeds meer dan 15 doo-
den geteld. (Telegrammen).
BINNENLAND.
De Jaarvergadering van de Dioc. Vcr-
eeniging van R. K. Onderwijzers in het
Bisdom Haarlem. (Onderwijs).
Ta Utrecht is een conferentie gehouden
tusschen de directie der Ned. Spoorwegen
en da vijf erkende persGneel-organisaties
ter bespeking van de concept-overeenkom
sten in zake de loonsverlaging.
LEIDEN.
Tot bibliothecaris van de bibliotheek der
Rijks-universiteit alhier is benoemd dr. F.
C. Wieder.
OMGEVING.
Plechtige Eerste H. Missen te Zeeter
meer en te Weerden.
Het comité besloot aan de drie hij hel A.
C. 0. P. aangesloten organisaties, den
Alg. Bond van werklieden in overbe ds'
dienst, den Gentr. Ned. Ambtenaarsbond
en den Bond van Ned. Onderwijzers te
adviseeren den Staat der Nederlanden een.
proces aan te doen, zoodra van een zijner
leden de op 1 Juni 1922 genoten wedde
wordt verminderd.
In verhand met het uit de Centrale com.
missie voor georganiseerd overleg imgeko-»
men ontwerp van wet, in zake de wijzi
ging in de pensioenwet van 1922, werd
vastgesteld, zoo spoedig mogelijk een
nieuwe vergadering van het comité uit ta
schrijven.
Het Spoorwegpersoneel.
In de gisteren te Utrecht gehouden con
ferentie tusschen de directie der Neder-
landsche spoorwegen en de vertegenwoor
digers der vijf erkende personeel-organi-
eaties werden zeer uitvoerige besprekingen
gevoerd over de op initiatief van den B.A.
N.S. door de organisaties voorgestelde
wijzigingen in de concept-overeenkomst
inzake de loonsverlaging.
De directie had aan een aantal wcr i.cn
speciaal door den B .4.N.S. naar voren ge
bracht tegemoet gekomen. Bij do bespre
king der positie der klerken deelde «le
directie o.a, mede dat het overcompleet in
het kader klerken en commiezen zoo
groot is, dat het nog wel geruimen lijd zal
duren alvorens na de op wachtgeld gestel
den weder klerken benoemd worden.
Do directie had er geen bezwaar togen
dat de organisaties voor evenlueele latere
loonsverlagingen in verband met art. 36
hun recht tot procedeeren handhaafden
De directie verklaarde zich bereid mede
to werken aan de instelling van een perso-
neclraad, waarvan de leden worden ge
kozen volgens een nader in overleg met de
organisaties te bepalen regeling. Omtrent
de gehuwde ambtenaressen, verklaarde de
directie, dat niet zeker is, dat allen, geen
kostwinsler zijnde-, ontslagen zullen wor
den. Ieder geval zal afzonderlijk overwogen
worden. Bovendien zal eerst de ontslag-
regeling en do grootte der uitkeering met
de organisaties besproken worden.
Dc directie heeft geen bezwaar, wijzi
gingen aan tc brengen in de loonkringen,
te regelen in overleg met de organisaties;
zij weigerde echter wijziging te brengen
in, de minima der nieuwe loonschalen: zij
was echter wel bereid het minimum
salaris voor een klerk te bepalen op f 1059
in de eerste loonklasse. Voorts word het
minimum van een leerling-klerk bepaald
op f 900 en dat van een aspirant-opzichter
en aspir.-wcrktuigk. ambtenaar van f 1400
op f 1500.
Voor het personeel op Duitsch grondge
bied zal ingaande 1 Juli een nieuwe loon
regeling getroffen worden, terwijl voor da
vierde klassers oen afzonderlijke loonklasse
gemaakt zal worden.
In een Vrijdag a.s. te houden nieuwe
conferentie zal de redactie der overeen
komst nader worden vastgesteld.
R.-K. Huisvestingscomité.
Maandag 28 April om 3 uur 59 min.
brengt van uit 's-Hertogenbosch een ei:tra-
term 300 Oostcnrijksche kinderen van liet'
R.-K. Huisvestingscomité naar hun vader
land terug. J
