mmmLAm
15e Jaargang. - DINSDAG 22 APRIL Ï924 - No. 444G
peABONNEMENTSPRIJSbedraagt bi] vooruitbetaling
jToor Lelden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
{Franco per post t 2.95 per kwartaal,
pet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnee ver
krijgbaar tegen betaling van 50 cL per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone ad vertentlën 30 eent per regel<
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
:i dubbele van het tarief berekend. a
Kleine advertentlën, van ten hoogste 80 woorden, waariQ
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver*
huur, koop en verkoop 10.50.
Dat nummer bestaeft uit twee
bladen.
Ontwerp Algemeen Kiesreglement.
•Zooals bekend, heeft de vergadering van
den Algemeenen Bond van R. K, Bijleskies-
tringorganisaties in Nederland verworpen
het door het Bestuur naar aanleiding van
het- rapport-Barge gedane voorstel, om den
leden der Kiesvereeniging gelegenheid te
geven, bij de verkiezing van Tweede-Kamer
leden naast het politiek advies vrije lijs
ten" in te dienen, welke lijsten uit verschil
lende kieskringen zouden kunnen worden
gecombineerd.
i De vergadering wilde echter niiet aan die
,vrije lijsten", maar toch 'behouden de mo
gelijkheid voor minderheden om over de
grenzen van éénen kieskring heen een Can
dida at een kans te geven. De heer
mr. A. v. Rijckevorsel verklaarde zulks on
mogelijk: of het een of het ander. Hij heeft
echter desondanks* met de heeren ir. M.
Bongaerts en A. v. <1. Kallen willen deel uit
maken van een commissie, welke zou trach
ten in den bedoelden zin een ontwerp-kiea-
reglement samen te zetten.
Deze commissie is nu gereed gekomen
met haar arbeid, waarop het Bondsbeetuur,
na eenige wijziging, zijn sanotde heeft ge
geven.
Heeft nu de heer v. Rijckevorsel gelijk ge
had met zijn bewering, dat wat de Bonds
vergadering wenscht© een onmogelijkheid
was of is het resultaat van den arbeid
der commissie, waarvan hij zelf deel uit
maakte, gestegen boven zijn verwachting.
Bij een oppervlakkige lezing van het in
gediende ontwerp zou men onmiddellijk tot
het tweede besluiten: de „vrije lijsten" zijn
»r niet meer en toch kan eenzelfde min
derheid, vei spreid over meerdere kieskrin
gen, tot één geheel komen.
Maar bij wat verdere beschouwing ziet
men, dat wat in de plaats is gekomen van
de verbinding van „vrije lijsten", n.l. de
verbinding van, laten we zeggen: „vrije na
men", eigenlijk in wezen hetzelfde is.
Ter bondsvergadering werd gevreesd, dat,
wanneer het vrije-lijsten systeem zou wor
den ingevoerd, dit zou medebrengen eèn
groot gevaar van organisaties in de or
ganisatie ter voorbereiding van en propa
ganda voor de vrije lijsten.
Dat gevaar blijft nu hetzelfde; wat voor
'ij s ten-groepen gevreesd werd, is ook
o.i. gelijkelijk te vreezen voor name n-groe-
pen.
Wij moeten echter erkennen, dat er een
vo r m -verschil is met het systeem van het
rapport-Barge en een vorm-verschil van
beteekenis.
Het lijsten-stelsel zou ook ons inziens
heel gemakkelijk den waan brengen, dat de
daarop vermelde personen staan gehéél af
gescheiden van de door de Kath. Staats
partij geadviseerde .candidaten zou oi.
gemakkelijk den schijn van principieel© ver
deeldheid en algeheele splitsing opwekken.
Volgens het rapport-Bongaerts nu vormen
tie geadviseerde candidaten te zamen met
de andere één 1 ij s t.
Verder zal ook waarschijnlijk een na-
m e n-combinatie, als zoodanig minder
aanleiding geven om te gaan spreken van
partijen in de partij dan 'n 1 ij s t e n-combi
natie.
In wezen is dus oi. wat het rapport-
'Bongaerts nu voorstelt hetzelfde als wat
het rapport-Barge voorstelde er is ech
ter een o.i. wel belangrijk vorm-verschil.
Maar wij moeten hier bijvoegen, dat dit
vorm-verschil ook nog medebrengt
een verandering, die ons een verslech
tering lijkt voor de bedoelde minder
heden in dien zin, dat wie van het politiek
advies wil afwijken zal kunnen stemmen
op slechts één naam en niet op zooveel
namen als het politiek advies bevat
Wie op het politiek advies stemt, stemt
dii geheel en ongewijzigd.
Wij gelooven, dat zulks in het systeem-
Bongaerts moeilijk anders zou kunnen.
Maar het is toch ten slotte o.i meer dan
een theoretisch vorm-verschil met het lijs-
ten systet'w van het rapport-Barge!
Beide systemen zijn dus, naar onze mee
ting, in wezen hetzelfde; en in vorm
heeft het eene zoowel voor als tegen op
het andere.
Wij hopen, dat een nauwkeurige bestu-
deering van het ontwerp er toe moge lel
den, dat de Bondsvergadering, na aanbren
ging van eventueel© verbeteringen het zaf
kunnen aanvaarden.
BUBTEHLflBiP
De Rapporten der Deskundigen.
Berlijn's medewerking.
Wetsontwerpen reeds In
voorbereiding.
Van bevoegde zijde wordt gemeld, dat de
Bijksregeering reeds bezig is met de voor
bereiding van wetsontwerpen in verband
wet de besluiten, die de Commissie van
Herstel in zake de rapporten der deskun
digen heeft genomen.
De Franschen minderen hun eischen.
Preciseering gewenscht.
In Fransche kringen schijnt men te wen-
schen dat de Commissie van Herstel het
Donderdag genomen besluit tot goedkeu
ring van de conclusies der experts en tot
aanvaarding van de daarin aangegoven
methodes, completeert en preciseert.
In het bijzonder, welke de taak der G.
v. H. en welke die van de geallieerde
regeeringen en van Duitschland is, bij de
toepassing van het geheele plan. De ex
perts hebben slechts vastgesteld, dat do
Commissie van Herstel algeheele volmacht
hoeft, ten opzichte van zekere détails in
zake de organisatie van het plan, doch de
Commissie zal onmiddellijk de preciseering
moeten completeeren.
De experts hebben de fundamenteelen
stelregel opgesteld, dat de Fransche Bel
gische organisaties in het Roergebied zul
len worden opgeheven of gewijzigd in die
mate, als zij de economische eenheid van
Duitschland belemmeren, doch alleen, in
dien Duitschland het plan ten uitvoer zal
Op grond van dezen maatregel zal dus
aan Frankrijk en België kunnen worden
vorzocht de economische panden in het
Roergebied te vervangen door een meer
uitgebreid'controlo-systeem, op voorwaarde
dat de Duitsche regeering, door de aan
neming van wettelijke bepalingen, de orga
nisaties sticht, noodig voor de vestiging
van do Emissie-bank en die maatschappij
tot exploitatie van de spoorwegen, over
gaat tot het afstaan van de industrieels
waarden en de belastingen verhoogt.
Alvorens de thans toegepaste pressie
middelen te laten varen, wenscht Frank
rijk een overeenkomst met zijn geallieer
den, inzake eventueele sancties, in geval
Duitschland alsnog in gebreke zou blijven
de nieuwe bepalingen ten uitvoer te
De houding van den Reichslandbund.
De machtige Duitsche Reichslandbund
die het grootste deel van den Duitschen
landbouw omvat, heeft het deskundigen
rapport aan een onderzoek onderworpen
en vindt er slechts weinig goeds in. In het
bijzonder acht zij den landbouw er door
Desniettemin schijnt zij toch niet tegen
aanneming te zijn, onder voorwaarde, dat
de economische en de politieke kwesties,
die op een oplossing wachten, niet van el
kander gescheiden worden.
Duitschland.
Uit de mijnindustrie.
Nieuwe eischen der mijn-
werkers.
Nu de Micumcontracten verlengd zijn op
een basis, waarbij de mijnen voor hun
herstel-leveringen vergoeding zullen krij
gen, zijn de mijnwerkers een nieuwe toon
beweging begonnen.
De betreffende eisch tot loonsverhooging
van 30 pCt. zal thans op 23 April door
een scheidsgerecht worden behandeld, en
indien hij wordt afgewezen, zal een be
roep worden gedaan op den rijksminister
van arbeid.
De „Union der Hand- en Kopfarbeiter",
een uiterst linksche organisatie der mijn
werkers in het Roergebied, heeft intus-
schen nieuwe looneischen voor alle Duit
sche mijnwerkers gesteld, die nog veel
verder gaan dan die der mijnwerkers in
het Roergebied, In den vorm van een ulti
matum wordt geeischt: de zoven-urige
werkdag, 30 pCt. loonverhooging hoven de
werkelijke vredes-loonen, en 14 dagen
vacantia In een resolutie, die aan de mijn
werkers van Frankrijk, Engeland, Italië,
België en Tsjecho-Slowakije is gezonden,
worden deze verzocht de algemeene sta
king te ondersteunen. Indien de loon
eischen niet worden vervuld, zal de alge
meene staking in geheel Duitschland wor
den afgekondigd.
Hierbij valt op te merken, dat <Ie
„Union" in den laatsten tijd wel een groot
aantal leden heeft gewonnen, maar toch
vormen de christelijke, de meerderheids-
socialistische en de Hirsch-Dunckersche
organisaties tezamen nog een gTOote meer
derheid, zoodat de „Union" op zijn hoogst
partieele stakingen zou kunnen bewerken.
De bovengenoemde andere drio gToepen
zijn op het oogenblik sterk tegen staking.
Het conflict In den scheepsbouw.
De werkgevers der Hamburgsche
scheepswerven verklaren, 'dat hun be
drijven van 23 April af weer voor de werk
willigen zullen worden geopend
Een vergadering der werfarbeiders be
sloot ©venwel den werknemers te advisee-
ren het aanbod van de hand te wijzen en
den strijd voort te zetten.
Communistische- argumentatie,
In een sociaal-democratische vergade
ring te Dusseldorf werd de Rijksdagafge
vaardigde Henke door communisten, die
van de galerij stoelen naar beneden wier
pen en naar het sprekersgestoelte drongen
vrij ernstig verwond. In het gebouw der
sociaal-democratische vak veroeni gingen
werd een partijsecretaris door communis
ten met boksijzera zwaar gewond.
Met Paschen uit!
Bloedig gevecht tusschen
nationalisten en communisten
De regenachtige en gure Paaschdagen
hebben de meeste Berlijners thuis, althans
in de stad gehouden. Slechts de zeer
enthousiaste en energieke Wandervögel
zijn er toch op uitgelrokken en lieten hun
enthousiasme door het weer niet bekoelen.
Dit bleek o.a. te Bückouw, een plaats waar
de Berlijners Zondags gaarno heen gaan,
Daar is dezen Zondag een formeelen veld
slag tusschen communistische en rechts-
radicale Wandervögel geleverd. Een van
de rechtschen werd daarbij gedood, ter
wijl een communist zwaar werd gewond.
Om van de andere gewonden maar niet te
spreken. Ten slotte kwamen de veldwach
ters tusschen beide en slaagden er in, een
paar communisten te arresteeren en naar
het politiebureau te brengen. Daarop be
legerde de overige communisten 't politie
bureau tot dat hun kameraden waren uit
geleverd.
Engeland.
De staking van werfarbeiders te
Southampton.
Woensdag wordt het werk
hervat.
Een vergadering van scheepswerfarbei
ders en bankwerkers te Southampton be
sloot bijna met algemeene stemmen
Woensdag het werk te hervatten.
De tentoensteiiing van Wembley.
De openingsplechtigheid.
Aan de tentoonstelling te Wembley is
ook gedurende de feestdagen met koorts-
achtigen haast door 12.000 man voortge-
werkt, opdat zij op den openingsdag, a.s.
Woensdag, gereed zal zijn.
Het program der opening is thans be-
bekend gemaakt. Van half elf tot kwart
voor elf zullen de militaire kapellen en
©erewachten zich voorstellen en uitvoerin
gen geven. Om kwart over elf zal de prins
van Wales aankomen en ontvangen wor
den met het volkslied, door alle kapellen
gespeeld. Om half twaalf zal de koning
aankomen, ontvangen met -fanfares van de
bereden trompetters van de lijfwacht.
Yijf minuten later zal de prins van Wki-
les als president der tentoonstelling een
rede houden, waarop de koning om kwart
voor twaalf zal antwoorden. Vervolgens
zal de bisschop van Londen een gebed uit
spreken, waarna automatisch alle vlaggen
tegelijkertijd zullen worden ontplooid en
de koning de tentoonstelling officieel voor
geopend zal verklaren. Aan het einde der
plechtigheid zal een dochter van den mi
nister van koloniën, Thomas, de koningin
een bouquet aanbieden. Den koning zal een
gouden globe worden ten geschenke gege
ven. Om kwart over twaalf zal de plechtig
heid zijn afgelo.open.
Oostenrijk.
Een opzienbarend ontslag.
Zimmerman maakt ernstige
bezwaren.
Groot opzien is te Weenen gewekt door
het ontslag van den bezuinigingscommis
saris Hornik, die belast was met de orga
nisatie van het ontslag der ambtenaren.
Dit ontslag dreigt tot een inoident te
worden. De bedoeling is, dat hij vervan
gen zou worden door een Comité van
Acht en nu heeft mr. Zimmerman bezwaar
gemaakt, in do eerste plaats, wijl Hornik
een uitmuntend ambtenaar was en voorts
omdat zijn vervanging door acht anderen
do begrooting te zwaar zou belasten.
Mr. Zimmerman is van meening, dat
Hornik niet to vervangen is en dat hij de
aangewezen man is, om do bezuinigingen
ten einde toe door te voeren.
Ook de bladen zetten hun scherpe cri-
tiek tegen de regeering voort en verklaren
dat er blijkbaar intrigues zijn gesmeed
tegen dr. Hornik door de hoóge ambtena-
ren.
De „Neuo Freie Presse" zegt zelfs, dat
het nu maar te hopen is, dat het hooge
aanzien, waarin de bondskanselier, die
Hornik tot heengaan dwong, groot genoeg
zal zijn, om te voorkomen, dat deze maat
regel het kabinet al te zeer verzwakt.
Verdere bezuinigingsmaatregelen wor
den thans niet meer verwacht Het werk
van Hornik wordt zeer geroemd. Vooral
wordt erop gewezen, dat hij, zij het al
niet in Weenen, waar wellicht de bureau
cratie wat te sterk is, dan toch in ieder
geval op het land, tal van ambtenaren in
den tijd van den grootsten woningnood
aan woningruimte heeft geholpen, door
eenvoudig geschikte woonruimte vrij te
maken. O.a. deed hij dit door zeven mil-
lioen K.G. oude acten, die in een gebouw
waren opgeslagen, te verkoopen als oud
papier.
Dr. Hornik schijnt thans van plan, zich
in de journalistiek te begeven, ten einde
langs dezen weg aan de saneering mede te
werken.
Italië
Gevecht tusschen Fascisten en
Communisten te Nice.
Ter gelegenheid van den kerkelijken
dienst te Nice, ter nagedachtenis van den
vermoorden fascist Bonservezi en de
zegening van het fascistische vaandel,
had Maandagmorgen een gevecht plaats
in het oude stadsgedeelte van Nice, tus
schen communisten en fascisten. Er vie
len verscheidene gewonden.
Albanië
Nieuwe moorden op vreemdelingen
Aan de „Lokal Anz." wordt uit Athene
gemeld dat, blijkens een mededeeling der
Grieksche militaire autoriteiten in Epirus
aan den minister van Oorlog, in het woud
nabij Tirana twee lijken zijn gevonden
van Amerikanen, die door Alhaansche
bandieten zijn vermoord. Het aantal kor
telings vermoorde Amerikanen zou dus
vier bedragen.
Volgens de jongste berichten zouden de
slachtoffers twee Amerikaansche toeris
ten uit het gezelschap van den bankier
Pierpont Morgan zijn. De moordenaars
bende zou uit 15 man hebben bestaan.
In officieele Albaansche kringen is men
over bet gebeurde zeer ontdaan.
Rusland.
Trolskl te Moskou teruggekeerd
Trotski is uit den Kaukasus te Moskou
aangekomen. Hij heeft het volkscommissa
riaat van Oorlog weder op zich genomen.
De pest in het Wolgagebied
De gezondheidscommissie der sovjet
heeft 250.000 goud roebei toegestaan en de
mobilisatie van alle Russische artsen ge
last ter bestrijding van de pest, welke ge
heel Kaukasië bedreigt en in het Wolga-
g'bi'-l zich sterk uitbreidt.
China.
Een succes voor Sun-Yai-Sen?
Draadiooze berichten uit Hongkong te
Londen ontvangen, melden dat dr. Sim-
Yat-Sen, de president van Zuid-Ghina, de
noordelijke strijdkrachten op de vlucht
heeft g^d reven en de stad Amoy heeft be
zet.
Amerika.
De nieuwe immigratie'wet
De Senaat en het Representantenhuis
zijn het eens geworden over do ïmmigra-
tie-quota, n.l. 2 pet. op den grondslag der
volkstelling van 1890.
Het Nederlandsche quotum wordt hier
door verminderd van 3602 tot 1637 per
jaar, met ingang van 1 Juli, als de gehee
le wet wordt goedgekeurd.
Geen repressailles van de
zijde van Tokio
Volgens een officieel bericht uit Tokio
zal de Japanscke regeering geen maatre
gelen tegen de Ver. Staten gelasten en
ook geen aandacht schenken aan de oor
logszuchtige houding der ultranationalis-
tische Japansche peis.
Geen veto van Goolidge
Naar draadloos uit Washington wordt
bericht, heeft president Coolidge besloten,
geen gebruik te maken van zijn recht van
veto.
ALGEMEEN KIESREGLEMENT.
Het ontwerp.
De Algemeene Vergadering van den Al
gemeenen Bond van R.-K. Rijks kieskring
organisaties in Nederland zal worden ge
houden op Vrijdag 30 Mei des avonds te
7 uur en op Zaterdag 31 Mei des morgens
om kwart voor 10 uur.
Het voornaamste punt van de agenda
die wij morgen in zijn geheel zullen op
nemen is het nieuw voorgestelde ont
werp kiesreglement.
Wij laten hier in enkele groote trekken
volgen wat iedere Katholieke kiezer er van
weten wil in ons volgend nummer plaat
sen wij het geheele concept
Het ad viseer end College be
staat uit het bondsbestuur, door iedere
kringorganisatio aangevuld met zoovele
personen als zij reeds vertegenwoordigers
in het bondsbestuur telt.
Vóór het aanwijzen van candidaten voor
het lidmaatschap van de Tweede Kamer
der Staten-Generaal door de leden der
kiesvereenigingen, vergadert 't adviscerend
College ter bespreking van de a.s. ver
kiezing, van het aantal zetels, dat voor de
R.-K. Staatspartij in eiken kieskring kan
worden verwacht en van de te stellen can
didaten.
De afgevaardigden der kringorganisaties
brengen van deze vergadering verslag uit
aan hunne kringorganisaties. De afgevaar-
KET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Frankrijk wenscht een meer nauwkeu
rige omschrijving van het advies van de
Commissie van Herstel.
Een actie van de communistische mijn
werkers In het Roergebied.
Opzienbarend ontslag van een bezuinU
gingsambtenaar te Weenen.
Gevecht tusschen fascisten en commu
nisten te Nice.
President Coolidge zal geen gebruik ma
ken van zijn veto-recht tegen de immi-
gratiewet.
BINNENLAND.
Een nieuw ontwerp van een algemeen
Kiesreglement voor de verkiezing van
leden van de Tweede Kamer der Staten-
Generaal.
Wijzigingen in da onderwijs-wetgeving.
Veranderingen in het oorspronkelijk#
plan.
Het congres der S.D.A.P. Meenings-
verschi! over den 8-urendag.
Te Groningen is plotseling overleden de
heer Mr. Dr. E. van Ketwich Verschuur,
burgemeester aldaar en lid der Eerste Ka
mer.
Gevallen van sabotage op de spoorwe
gen? (Gemengde Berichten).
Duitschland heeft den voetbalwedstrijd
tegen Nederland, gisteren te Amsterdam
gespeeld, met 1—0 gewonnen. (Sport)
OMGEVING.
Plechtige Eerste H. Missen te Roefof-
arendsveen en te Woerden.
digden van de kiesvereenigingen brengen
vervolgens daarvan verslag uit aan hunne
kiesvereeniging.
De kiesvereenigingen en de leden der
kiesvereenigingen worden in de gelegen
heid gesteld voorloopige aanwijzingen van
candidaten voor het lidmaatschap van de
Tweede Kamer in to dienen.
Het politiek advies wordt ge
geven door het adviseerend College.
Het politiek advies bestaat voor eiken
kieskring uit eene lijst van candidaten, ten
getale van ten minste de helft en ten
hoogste het tweevoud van het aantal ver
moedelijk te vernachten zetels.
Binnen vier weken na het uitbrengen
van het politiek advies wordt in de kies
vereenigingen gestemd.
Het lid van de kiesvereeniging ontvangt
ter plaatse der stemming een stembiljet
waarop, in ééne rij onder elkander voor
komen het politiek advies voor den kies
kring, benevens, in alphabetische volg
orde, de niet op het politiek advies ge
plaatste candidaten.
Het stembiljet is zoodanig ingericht dat
op het politiek advies in zijn geheel en
op elk der op het stembiljet voorkomende
candidaten kan- worden gestemd.
Elk lid eener kiesvereeniging brengt eena
stem uit; stemt derhalve het politiek advies
of een der candidaten.
Het bondsbestuur maakt den uitslag der
stemming op.
Het onderzoekt allereerst oi er candi
daten zijn, die in meer dan één kieskring
zijn candidaat gesteld en het rangschikt
die candidaten groepsgewijze, naar de vol
gende indeeling:
Groep I Noord-Brabant en Limburg.
Groep n Gelderland, Utrecht, Overijssel,
Drenthe, Groningen en Friesland.
Groep in Noord-Holland, Zuid-Holiand
en Zeeland.
Do steminen in het geheel van elk der
drie groepen op één zelfden candidaat uit
gebracht worden te zamen gesteld.
En dan wordt er berekend, of en zoo ;a
waar die candidaat moet worden ingescho
ven tusschen de candidaten van het polilick
advies. v
Ziehier een korte samenvatting van het
reglement; wij verwijzen verder naar een
driestar in dit nummer.
WIJZIGING LEERPLICHTWET EN
LAGER ONDERWIJSWET.
Geen opschuiving van den tcelatmgs-
leeftijd. Vrijheid voor het zevende
leerjaar. Assistenten.
Aan de Memorie van Antwoord op heli
Voorloopig Verslag der Tweede Kamer
betreffende het welsonlworp tot wijrigmg
van de Leerplichtwet en van de Lager
onderwijswet JOJO ir. het volgendt ont-^
^Do Minister was saavaiiJceUjV van o»n
deel, dat het. K. IJ. van 19 Januari l-.A
dat den leeftijd voor toelating der tim.a-
ren tot de scholen voor lager onderwijs
mot een jaar opschuift, en daarnaast ho*
in het leven roenon van een corps
krachten, dat een eenvoudiger opleiding
