5e Jaargang.
DONDERDAG 10 APRIL 1924
Mo. 4431
S)e Êddóoke ©ou^omt
peABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaaL
(Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL
Franco per post f 2.95 per kwartaaL
[Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonnéti ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct per kwartaaL bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advorlanlISn 30 cent per regeh
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend. s
Kleine advertentlën. van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, hnur en ver.
huur, koop en verkoop IO.SO.
pit nummer bestaat uit tares
Waden.
Twee Dominé's.
Ia klakkeloos opgenomen stukken inhet
liberale „Alg. Hbld." en den Christ.-histo*
ïischen „Nederlander" waa onlangs geci
teerd een aan een Engelaeh blad ontleend©
„banvloek, slechts Tuim 50 jaar geleden
uitgesproken over Victor Emmunuel, den
koning van Italië" en welke „excommunica
to" zou ziin uitgevaardigd door „Rome".
In „De Tijd" en in ,De Maasbode" is er
toen op gewezen, dat de aldus op naam van
Victor Emmanuel geplaatste banvloek was
een valsch stuk. „De Tijd" signaleer
de zulks, aldus schreef het blad, opdat in
genoemde bladen ten spoedigste een recti
ficatie mocht volgen, daar het valsch stuk
fceer ten nadeele van de burgerlijke ver
draagzaamheid werd uitgespeeld imet anti
paaps clie doeleinden, o. a. door ds. A. G. fi.
yan Iloogenhuyze.
,,De Ned." berichtte in haar nummer van
7 April jl., erop opmerkzaam te zijn ge
maakt, „dat deze tekst valsch is".
In het „Hbld." daarentegen houdt d s.
'A. G. H. van Hoogenhuyze
staande, dat „de groote excommunica
tie is vervat in het vervloekingsformulier,
Üat wij overschreven."
Deze bewering is echter een volstrek-
fce onwaarheid!
En, aldus merkt „De Tiid" terecht op, ds.
Van Hoogenhuyze praat, zich zelf in de ver-
yalsching vast, daar hij beweert, dat hij
„vertrouwd heeft" op een door hem niet
gecontroleerd citaat vaneen ingezon
den stukkenschrijver in ,.De Ned.", en nog
nu beweeTt. dat „dë banvloek, ruim 50 jaar
geleden uitgesproken over Victor Emmanuel
den koning van Italië", reeds na.1852
(dus achttien jaar voordat de Paus hem
over Victor Emmanuel zou hebben uitge
sproken) voorkwam bijden roman
schrijver Sterne, die hem in een boutade
mededeelt als ziinde afkomstig van bis
schop Enulfus uit do 12d© eeuw
Tenzij ds. A. G. H van Hoogenhuyze het
documents waarvan hij valsohelijk beweert,
dab de Paus er zich in 1870 op beriep om
met name Victor Emmanuel in den ban te
doen, onmiddellijk en nu defi
nitief herroept, zal hij de open
lijke schande moeten dragen, aan de voort-
zegging van een der gruwelijkste verval-
schingen op geschiedkundig gebied schuldig
te staan!
Intussehen bliikt hieruit weer eens, dat
men niet kieschkeurig is in de keuze der
middelen, als het er om gaat, Rome te be
strijden, de Katholieke Kerk aan te vallen.
Men vindt het niet noodig, officieele ge
schied kundige bronnen te raadplegen, maar
grondt ziin beschuldiging en baseert zijn
aanval op een ongecontroleerd citaat uit
een ingezonden stuk in een protestantsch
blad cn beroept zich op een romanschrijver
ran onlW-—--T.bsre reputatie!
Ons trof in Pniel, weekblad voor het
Christelijk ^ezin, een artikel van dr. J. H.
Gunning JHzn.
Dr. Gunning citeert met volle instemming
'een mooi artikel van prof. dr. Gerard Brom
inde „Beiaard" van Jan. 1524 over Katho
lieken en Protestanten en ver
volgd dan:
En zoo sta ik ook tegenover Rome,
en ik beantwoord het vriendelijke
woord van Prof. Brom van heeler har
te met een betuiging van dankbaar
heid voor deze goede en edele gezind
heid. Natuurlijk weet ik even goed als
die geleerde man dat ons in tal van
punten een wijde klove van elkander
scheidt. Natuurliik kan bij hem de ul
tra montaansche ij vera ar oven goed wak
kor worden als bij mij 't heftige geuzen
bloed. Maar ik geloof toch d'at wij be
ter, en ook meer in den geest van on
zen Heiland handelen, wanneer wij
trachten elkander te verstaan en te
waardeeren, dan wanneer wij op el
kaar afgeven als kijvende visehwijven,
zij het dan ook eoms in academische
brochures, die soms alleen in vorm
maar niet in wezen van zulke echeld-
taal verschillen. Ik haat alle onver
draagzaamheid, Protestantsch© onver
draagzaamheid nog een paar graden
erger dan Roomsche, en ik geloof dat
wij in deze dagen, waarin de Anti
christ zich onmiskenbaar toebereidt te
versohijnen, wel met allen, die van
goeden wille zijn en die den Gekruiste
liefhebben, zooveel gemeenschap mo
gen zoeken als met onze oonsciëntie
en onze gebondenheid aan Gods
WooTd te vereenigen is.
'Aldus dr Gunning.
„Waarom trachten wij toch niet om el
kaar van de beste ziide te leeren kennen
en eens te probeeren elkander althans een
beetje te verstaan" zoo schrijft dr. G. in
hetzelfde artikel.
De gedachten in het bovengeciteerde uit
gedrukt en de wensch in dezen laats ten
zin vormen wel een tegenstelling
met het ontreden v»-n ds. van Hoocehuyze
in wiens voordeel deze tegenstelling is,
behoeven wo niet te zeggen.
De toepassing der Arbeidswet.
De Tweede Kamer beeft gis! eren aange
nomen een molie-Scha-per. Deze motie
verzocht den minister „het daarheen te lei
den, dat ten spoedigste geleidelijk al
le groepen, die daarvan tot heden versto
ken waren, onder de werking der Arbeids
wet worden gebracht". Maar deze motie
sprak tevens uit, „dat onder geen om
standigheden de volledige toepas
sing der Arbeidswet-!919 langer snag wor
den uitgesteld."
Deze motie, die met 39 stemmen tegen 30
is aangenomen (dank zij den steun, dien
de Katholieken, op den voorzitter na. daar
aan hebben verleend), werd 3 April j.l. in
gediend en is toen terstond „volledig*
door minister Aalberse aanvaard onder
de yoorwaa-rde dat hij niet tot uitbreiding
van het personeel der Arbeidsinsoectie zou
beboeren over te gaan. En dit nu was
juist, een van de beide motieven, waarom
de minister veertien dagen te voren in zijn
Memorie van Antwoord ..tot zijn leedwe
zen bezwaar moest maken op het oogen-
blik mede te werken tot verdere invoe
ring van de bemlingen der Arbeidswet om
trent de arbeids- en rusttijden". Het an
dere algemeen© motief voor 's ministers
afwijzing'was, dat de ervaring t. a. v. de
fabrieken of werkplaatsen (waarvoor de
Arbeidswet-Aalberse reeds werkt) dui
delijke aanwijzing vorm *e, dat verdere
verzwaring van lasten door uitbreiding de
werkingssfeer van de Arbeidswet zoowel
voor de betrokken ondernemingen als voor
'het. geheel IvVbfswezen bedenkelijke ge-
volven zou hebben."
Het schijnt, dat èn de Minister, die geen
bezwaar teaen de motie had. en de Kath.
Kamerfractie, die er voor stemde, meer
den nadruk bobben gelegd op het „ge
leidelijk" daarin dan op hot „onder
geen omstandigheid mag
worden uitgesteld."
Intussehen, wo gelooven, dat de motie
feitelijk niets meer inhoudt dan een ver
klaring. dat men in theorie en in principe
overt ui od is van de wensehelijkheid eener
zoo spoedig mogelijke volledige toepassing
der Arbeidswet dus dat zij geen direct-
prnr.^Vto beteekeois beeft.
Weshalve men alle reden bads om er voor
te stemmen enalle reden om er tegen
te stemmen.
Daar tegen stemmen verkeerd zou zijn
uitgelegd, en voor stemmen althans de be-
teekenis heeft van een verklaring, ver
heugt het ons, dat de Kath, Kamerfractie
haar steun vaan de motio heeft gegeven.
De Rapporten der Deskundigen.
DE ENGELSCHE
Een schrijven van Dawes.
Generaal Dawes heeft de overhandiging
7an het rapport van zijn commissi© ver-
rïld doen gaan van een schrijven, waar
hij o.m. erop wijst, dat alle schuld-
éischers van Duitschland belastingen be
talen, welke zijn opgevoerd tot aan de
grens van hun draagkracht, en dat
duitschland hetzelfde moet doen. Deze
Noodzakelijkheid wordt ook door Duitsch
land erkend.
Ten einde de duurzaamheid van den
Nieuwen economischen vrede tusschen
duitschland en de Geallieerden te verzeke-
zijn evenals bij iedere zakentransac
tie maatregelen getroffen togen een moge
lijk in gebreke blijven, hetgeen insluit een
.vaststelling der verplichtingen.
Het geheele plan is billijk en redelijk,
zal, indien het wordt aanvaard tot een
duurzame vrede leiden.
SAMENVATTING
Een overzicht uit Londen
Wij hebben gisteren in een telegram
een kort Fransch overzicht gegeven, hier
moge volgen een meer uitgebreid resumé
van Engelsche zijde.
Aangaande het herstel der belasting-en
.bedrijfseenheid van het Duitsche rijk, m.
a.w. over do positie van het Roer
gebied, wordt o.a. gezegd, dat er onder
den Jiuidigen toestand geen methode be
staat om de begrooting in evenwicht t<
brengen. In deze omstandigheden zijn zij
gedwongen hun rapport alleen to baseeren
op de onderstelling dat de fiscale en eco
nomische werkzaamheid niet zal worden
gehinderd door eenigen vorm van eén
controleerende organisatie anders dan in
het plan wordt voorzien. Alle bestaande
maatregelen die een dergelijke werkzaam
heid belemmeren, zouden derhalve moeten
worden ingetrokken zoodra Duitschland
positieve stappen heeft gedaan in de rich
ting van dat plan, zooals het oprichten
van een machinerie, waardoor bepaalde
aangewezen inkomsten onder oontrole
van de Geallieerden komen.
„Het geheele schema van betalingen zal
pas beginnen te werken op* den datum,
waarop Duitschland de volledige oecono-
mische en fiscale eouvereiniteit over zijn
gebied heeft herkregen".
Het betalingsplan wordt als volgt
„In 1924—'25 duizend millioen, bestaan
de uit achthonderd millioen uit een bui-
fenlandsche leening en tweehonderd mil
lioen van de (nieuw te vormen) spoorweg
maatschappij.
In het jaar 192526 een totaal van
twaalfhonderdtwintig millioen bestaande
uit vijfhonderdvijfennegentig millioen uit
de spoorwegen, vijfhonderd millioen uit
den verkoop van spoorwegaandeelen en
honderdvijfentwintig millioen (uit andere
hoofde). In het volgend jaar een totaal van
twaalfhonderd millioen bestaande uit vïjf-
honderdvijftig millioen uit de spoorwegen,
tweehonderdnegentig millioen uit een
transportbelasting, tweehonderdvijftig uit
industrieele „debentures" en honderdtien
millioen uit de inkomsten van de begroo
ting.
In het dan volgende jaar Tekent men op
een totaal van zeventienhonderdvijftig
millioen. bestaande uit zeshonderdzestig
millioen uit de spoorwegen, tweehonderd
negentig millioen uit de fransportbelasting
driehonderd millioen uit de begrooting.
In 192829 en volgende jaren komt
men tot een totaal van vijfentwintighon
derd millioen, bestaande uit zeshonderd-
zestig millioen uit de spoorwegen, twee
honderdnegentig millioen uit de trans
por tbelas ting, driehonderdniilüoen uit de
nijverheidsschuldbrieven en twaalfhon
derdvijftig millioen uit do inkomsten van
de begrooting".
Do deskundigen zijn van moaning, dat
Duitschland, op voorwaarde, dat de eco
nomische en fiscale eenheid van het Rijk
wordt hersteld, en het geld gestabiliseerd,
zonder buitenlandfieh& leaning zelf -zijn
bogrooting in evenwicht kan brengen. Bui
tenlandsch geld is echter noodig voor de
oprichting der emissiebank, do voortzet
ting der leveranties in natura en do beta
ling dor bezettingskosten. Van de Geal
lieerden wordt geëischt dat zij èn leveran
ties èn bezettingskosten tot een redelijk
bedrag zullen beperken en dat alle ver
plichtingen van Duitschland tegenover de
bondgenooten uitgedrukt worden in een
som, die duidelijk van te voren moet wor
den omschreven.
De leveringen in natura.
Opmerkenswaard is nog, wat de deskun
digen zeggen omtrent de grens der leve
ringen in natura:
„Wat de leveranties in natura betreft,
besluiten de experts, dat wat hun finan-
cieelo gevolgen betreft dergelijke leveran
ties eigenlijk niet kunnen worden onder
scheiden vanb etalingen in baar goud en
dat heide samen het reëele overschot der
Duitsche productie op de consumptie en
den uitvoer niet overtreffen kunnen, zon
der den wisselkoers in gevaar te brengen
of buitenlandscha leeningen noodzakelijk
te maken".
In de eerstvolgende twee jaren zullen de
leveranties dan ook beperkt moeten blij-
•ven en later zal de commissie van
overdracht, die men instellen wil,
het program dezer leveranties steeds met
zorg en na overweging van den heelen
financieelen toestand vaststellen moeten".
Hoe het rapport werd ontvangen.
„Een nieuw tijdvak in de
geschiedenis van den vred e".
De meeste bladen bepalen zich tot het
min of meer in extenso weergeven van
den inhoud en onthouden zich nog van
commentaar. Barthou, de Fransche voor
zitter van Commissie van Herstel, hechtte
groote technische waarde van het werk
dezer niet-geïnteresseerde experts. De me
dewerking der Amerikanen is aldus
Barthou een gebeurtenis waarvan de
tijd het groote belang nog beter zal leeren
kennen. „De arbeid der experts opent een
nieuw tijdvak in de geschiedenis van den
vrede."
Geen ongunstige indruk te
B e r 1 i j n
Wel onthoudt de Duitsche pers zich
nog van bespreking, doch volgens het
„Acht Uhr Abondblatt" was de stemming
ter beurzo van Berlijn niet ongunstig
voor het deskundigen-rapport, terwijl men
ook rekent, op een bevredigende oplossing
van de Micum-verdragen.
De eerste indrukken te
New York
Het rapport heeft te New York gemeng
de gevoelens gewekt, met een ondertoon
van onvoldaanheid. Het wordt gecriti-
seerd, daar het gefaald heeft den werke-
lijken financieelen toestand van Duitsch
land to ontleden en hoewel erkend wordt,
dat het niet binnen de bevoegdheid van
de Commissie lag, dat totale som van de
Duitsche verplichtingen vast te stellen,
wordt het toch betreurd, dat dienaan
gaande de onzekerheid blijft bestaan en
men vreest dat dit een groote hinderpaal zal
zijn voor de, natuurlijk van ganscher
harte gewenschte Amerikaansche deelne
ming aan de financieele operaties, welke
een belangrijk deel van het plan-Dawes
vormt.
Het commentaar van Wallstreet is ech
ter verre van algemeen ongunstig.
Duitschland.
De werktijden bij de spoorwegen.
Voorloopig nog overuren.
Behalve de onderhandelingen over de
loonsverhoogingen, hebben ook onderhan
delingen over den arbeidstijd tusschen het
Rijksministerie en de spoorwegbeambten
plaats gevonden. Ook met betrekking tot
deze aangelegenheid werd overeenstem
ming bereikt in zooverre, dat de achturen-
dag principieel werd erkend. Met het oog
op den buitengewoon ernstigen toestand
zullen echter overuren kunnen worden ge
maakt. Vier maanden lang zal 10 uur en
vier maanden lang 9 uur per dag worden
gewerkt. De vakvereenigingen hebben zich
verplicht, haar leden aan te manen, zoo
spoedig mogelijk het werk te hervatten.
De a.s. rijksdagverkiezingen.
De roov er hoofdman HÖlz
candidaat.
De communisten in 't district Chemnitz-
Zwickau hebben den beruchten roover-
hoofdman Hölz candidaat gesteld voor de
rijksdagverkiezingen. Hölz is naar men
zich herinnert tot levenslange tuchthuis
straf en levenslang eerverlies veroordeeld.
De communistische partij afd. Chemnitz-
Zwickau heeft thans den rijkspresident
voorgesteld het eerverlies op te heffen en
Hölz vrij te laten.
Völkischen en communisten.
Een nachtelijke overval.
Een 50-tal leden van „Stahlhelm" wer
den, toen zij in den nacht van een verga
dering te Diezscherben terugkeerden, door
communisten overvallen. Drie hunner wer
den door revolverschoten zwaar gewond.
De communisten namen daarop Ho vlucht,
doch de politie wist 20 hunner, afkomstig
uit Maagdenburg, te arresteeren.
Stinnes geopereerd.
Zijn toestand hopeloos.
De toestand van Hugo Stinnes, die zoo
als gemeld dezer dagen geopereerd werd,
is hopeloos.
De beurspapioren dalen.
De ziekte van Stinnes neemt de open
bare meening haast nog meer in beslag
dan het rapport der deskundigen. De
groote zakenman was Teeds geruimen tijd
aan het sukkelen en bevond zich in een
sanatorium, waar hij driemaal achtereen
volgens wegens galsteen geopereerd werd.
De dokters waren over het verloop van het
ziekteproces tevreden en spraken reeds van
een reis naar het Zuiden.
Onverwacht heeft zich echter een com
plicatie voorgedaan en gisteren werd de
toestand als hoogst bedenkelijk beschouwd
Op de beurs was van weinig anders
sprake dan van deze ziekte, want Stinnes
is diep geinteresseerd in verschillende lei
dende beurspapieren. Deze reageerden op
gevoelige wijze, want ofschoon Stinnes
knappe luitenants heeft om hem in do
zaken bij to staan, wordt hij persoonlijk
toch haast onmisbaar geacht om de ver
schillende bedrijven, waarvan hij de ziel
is op peil te houden.
Naklanken van hei Hitler-proces.
H i 11 e r's „adjudant"
gearresteerd.
Hitler's z.g. adjudant, Esser, tegen wien
wegens deelneming aan den Putsch van 8
Nov. j.l. een vervolging was ingesteld,
doch die sedert dien spoorloos was ver
dwenen, is gisteren te Lnadsberg, waar
Hitler zijn enkele weken vestingstraf door
brengt, gearresteerd.
Esser was met twee anderen in een auto
aldaar aangekomen, naar hij zeido ora
Hitier te bezoeken. Daar men het echter
onwaarschijnlijk achtte,, dat hij, om een
bloot© vriendschapsbetuiging, zich in het
hol van den leeuw zou wagen, vermoedt
men, dat hij wildo trachten een poging te
doen om Hitler te bevrijden.
Hiertoe 'bestaat echter zéér weinig reden
want Hitier en zijn twee vrienden, Kriebel
en Weber, brengen in de vesting te Lands
berg een zeer aangename vacant ie door.
Zij hebben ieder een kamer en bovendien
nog een gemeenschappelijke kamer, w.aar
zij de maaltijden gebruiken cn bezoek ont
vangen. Dit laatste mogen zij zes uur per
week, terwijl zij dagelijks vijf uur mogen
wandelen.
NET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De rapporten der deskundigen. Een
overzicht en de eerste indrukken In de
verschillende landen. (Zie eventueel ook
Telegrammen).
Dc toestand van Stinnes is zeer verer-
Revclutionaire beweging in Turkestan?
BINNENLAND.
De Arbeidsbegrooting in de Tweede
Kamer. Een motie-Schaper aangeno
men; een motie-Duys ingediend.
Kap. Ulleman uit Roelcfarendsveen, die
een tocht hoeft ondernomen naar het
Heilig Land (waar hij in de Goede Weck
zal aanwezig zijn) begint in dit nummer
(2e blad) met zijn r©'chrievf«n.'
Transjordar.ië.
Journalisten gearresteerd.
Twee journalisten, die in audiëntie
waren ontvangen door koning Hoessein
van Transjordanië zijn naderhand gear
resteerd, op beschuldiging van samen
zwering tegen de veiligheid van den staat
Rusiar,
Een revolutionaire beweging in Turkestan?
Opmarsch der roode troepen?
Naar het Letlandsche Tel. agentschap
meldt, is in Turkestan een opstandige be
weging tegen Moskou begonnen.
Deze autonome republiek is twee jaar
geleden het tooneel geweest van de geweld-
dadige poging van Enver Pasha, om het
bolsjewistisch gezag omver te werpen.
Daarna kwam- de vlucht van duizenden
tsaristische officieren en soldaten, die zich
aansloten bij nomadengenden, toen do
communisten tal van tsaristische ambte
naren doodden.
De voormalige tsaristische officieren
hebben nu do leiding op zich genomen
van een leger, dat optrekt tegen de voor
posten van het roode leger. Hun troepen
zijn ongeveer 20 a 30.000 man sterk. De
geheele bevolking heeft de zijde van de
opstandelingen gekozen. Eindelooze colon
nes der roode troepen vertrekken in allerijl
uit de West-Siberische garnizoenen in de
richting van Turkestan.
Gemeld wordt nog, dat de plaatselijke
roode troepen in Turkestan reeds terrein
verliezen en niet in staat zijn den opstand
te beteugelen.
Berichten uit Moskou melden, dat het de
ernstige beweging van dien aard is, waar
mede de sovjet-regeering de laatste drie
jaren te kampen heeft gehad.
De Moskousche correspondent van het
Letlandsche Tel.-agentschap, is door de
Gheka gearresteerd, onder beschuldiging
van het verrichten van voor de sovjets en-
gunstig reportage werk, in verband roet de
Turkestanrebellie.
Amerika.
De tot -zinken gebrachte Amerikaansche
schepen.
Duitschland financieel
aansprakelijk voor
tien gevallen.
Gemeld wordt, dat de Amcrikaansch ge
mengde commissie voor de Amerikaansche
vorderingen op Duitschland besloten lieoB,
dat Duitschland financieel aansprakelijk
voor het tot zinken brengen van 10 Ame
rikaansche schepen. die niet betrokken
waren bij den militair* n dienst, doch '1n-t
het geen schadeloos-telling behoeft te be
talen voor de tot zinken gebrachte schenen
welke in militairen dier.st waren, cf d "u*-
oor diensten verrichten.
BlfflNEEgL&W
Uiivociring der Warenwet
Suiker, stroop, jam en
limonade.
Bij K. B. van 6 Maart zijn, aan de hand
van de artt. 14 en 15 dor Warenwet, bepa
lingen vastgesteld, ton aanzien van de yer-
bruiksartike'en suiker, stroop, jam en
limonade.
Art. 5 bepaalt het volgende:
1. Suikers en stropen, die in den k'e'n-
handel worden verkocht en van een an
der samenstelling zijn dan in dit besluit
aangegeven, mogen niet dan met onze toe
stemming en onder door ons to stel cn
vooi'waarden worden aangeduid met na
men, waaruit de aard en de samenstel)mg
nie of niet voldoende 1)1 ijken.
2. De beapling in het eerste lid van
dit artikel is niet van toepassing op stro
pen vermeld in het jam-limonadehosl'mt,
in de wettelijk geidi-udo Nederlandscho
Pharmacopeo cn in dc Supplementen op
die Pkarmacopee.
Opdat het publiek zich zal kunnen ver
gewissen, welk artikel het koopt en ion
einde bij de controle eventueel© overtre-»
