15e Jaargang.
WOENSDAG 9 APRIL 1924
No. 4430
5)e xeicbolie (Bou/tcml
peABONNEMENTSPRIJSbedresgt bi] vooruitbetaling
RToor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaaL
Éij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaaL
Franco per post I 2.95 per kwartaaL
Pet Geïllustreerd Zondagsblad !s voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen f
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 y POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adverlenliën 39 oent per regel>
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
dubbele van het tarief berekend. u
Kleine advertentiënf van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver»
huur, koop en verkoop 10.50.
UHt nummer bestast uit twee
bladen.
De strijd in Twente.
(De sociaal-democraten zijn in de Tweede
Kamer door het wetsvoor6tel-Albarda, tot
instelling van een enquete in het textiel-
conflicfc feitelijk opgetreden als aotie-bre-
^ers voorzover het van hen afhing
nJ. brekers van de actie, die door de arbei
ders in de Twentsche textiel-induslrie wordt
gevoerd.
De voorstellers bicven weigerachtig om
gevolg te geven aan den wenk van Mgr.
Nolens (een wenk. later door den Katho
liek Kuiper, den christelijk-historischen
afgevaardigde Snoeck Henkemans en den
anti-revolutionairen Schouten overgeno
men), om de behandeling van het ontwerp
op te schorten, totdat eventueel onder de
werking der Arbeidsgeschillenwet welke
immers komende weck (16 April) in wer
king treedt zou blijken, dat nader ingrij
pen nog zou noodig zijn. Inderdaad, de
voorstellers schoten hun doel voorbij. Want
hetgeen zij met him spoedboodschap aan
do Kamer wenschen te bereiken, ligt pre
cies in de lijn van do zoo juist genoemde
wet. Het eenige verschil bestaat hierin, dat
de Arbeidsgeschillenwet drie fazen kent,
ten eerste de bemiddelingspogingen van
den Rijksbemiddelaar, ten tweede bet op
treden van den b&middelingsraad of het
scheidsgerecht en eerst op de derde plaats
de enquete, terwijl het voorstel-Alharda bo
vendien zulke enquete thans dwingend voor
wilde schrijven (de Arbeidsgeschillenwet
geeft et alleen de bevoegdheid toe).
Mét den regelmatigen gang van zaken
zouden de sociaal-democraten ook de actie
hebben gebroken.
Maar bovendien treden zij ook als actie
brekers op. doordat zij uit het Twentsche
geschil politieke winst willen behalen.
De Kath afgevaardigde, de heer Engels,
Wees daarop, toen hij de vrees uitsprak,
dat, evenals vroeger, ook nu weer onder de
organisaties oneenigheid zal ontstaan ter
zake van de te volgen tactiek. Heel de ma
noeuvre trouwens der S. D. A. P.. om met
dit ontwerp de leiding te nemen bij de po
gingen tot beslechting van het geschil, duidt
er volgens den heer Engels op, dat men
aan dien kant weer politieke munt uit het
geval wil slaan en daaraan de eenegezind
heid der sa rvnwerkende organisaties des
noods wil opofferen.
Overigens nam alleen de Vrijheidsbond
het op voor de werkgevers. Daaihij konden
zelfs eenige onvriendelijkheden aa-n het
adres der hooge Katholieke geestelijkheid
niet gemist worden. De door-dik-en-dun-ver-
dediger der „textielbaronnen", de heer
Boon. nam het on«e geesteliikheid erg
kwalijk, dat zij daadwerkelijken steun
beeft geboden aan de uitgesloten arbei
ders.
Van Mgr. Molens moesten de fabrikanten
hooren. dat speciaal zij niet den noodigen
tact hadden getoond om in de tegenwoor
dige omstandigheden in hun eigen belang
die toegeeflijkheid aan te wenden, welke in
andere deelen des lands zoo menig conflict
heeft voorkomen. De heer Engels, die zelf
in de textielnijverheid is opgegroeid en
alle beslommeringen van de laatste halve
eeuw meemaakte, was nog veel strenger in
zijn requisitoir tegen de werkgevers, wier
machtsmisbruik hij aanwees als de oorzaak
van de telkens terugkecrende conflicten.
Mogen alle weidenkenden door daadwer
kelijken steun meehelpven om dat on-redehjk
en om-Christelijk machtsmisbruik der
Twensc-he fabrikanten in zijn verderen loop
te stuiten.
V Voorlichting!
Het dagblad „Het Volk" behandelt zijn
lezers als bewaarschoolkinderen.
Alles wat niet van soc.-dem. zijde komt
is slecht en verkeerd; wat sociaal-demo
craten in vertegenwoordigde lichamen
beweren is alles de hoogste wijsheidl
O.a. wordt dit bewezen door de verslagen
Tan den Leidschen Gemeenteraad.
Deze verslaggever slaat ongetwijfeld het
ontwikkelings-peil van zijn doorsnee-lezer
zéker niet hooger aan dan dat van bewaar
schoolkinderen.
Partijgenoot A of B zegt en dan
komt do ophemeling; daarna in enhela
minachtende woordjes wat een of andere
nietsweter, die niet tot de S. D. A. P.
behoort, gewaagd heoft in het midden te
raadscluh, met verzoek, om onze man
nen over te nemen, waartegenover
onze fractie dan op de candidaten van
rechts zou stemmen. Er was echter
antwoord gekomen, dat de rechtsche
raadscluh wel voor een der zetels op
een soc.-dem. wilde stemmen, doch be
zwaar had tegen het verkiezen van
Braat, omdat deze geacht werd als be
zoldigde eener vakvereeniging niet on
partijdig to zijn.
V/ij hebben geïnformeerd en ons is ge
bleken, dat van deze laatste bewering
niets waar is. De secretaris der recht
sche Raadsclub heeft zulk eén antwoord
niet gegevenI
De eenvoudige reden, waarom de rechter
zijde geen „vrijgestelden" wilde aanvijzen,
was 't is in den Raad gezegd omdat
zij het heter vond, naast do „Vrijgestel
den", die het gemeente-personeel aanwijst.
Raadsleden te benoemen, die een andere
maatschappelijke positie, een andere
sociale functie hebben
Dit standpunt beeft niets te maken met
„benepen", niets te maken met rechtsche
of liberale of sociaal-democratische begin-
len.
't Is een praclische kijk op de zaken van
het Georganiseerd Overleg, waarmede men
het al of niet kan eens zijn.
Maar „Het Volk" wil er door het met de
waarheid niet zoo nauw to nemen wel
graag politieke winst uitslaan!
BUITEHLAND
Erger echter is nog, dat dit sociaal
democratisch blad er niet tegen opziet de
.waarheid zóó te draaien, dat ze de partij
voordeel is
Zoo lazen we gisteravond in „Het Volk"
tader Leiden:
Onze fractie had voor deze commis
sie (georganiseerd overleg) als onze
candidaten aangewezen onze p. g.
Daar! en Kooistra, resp. als lid en
Plaatsvervanger. Ze had daarvan
kennis gegeven aan de rechtsche
Het rapport der Deskundigen.
De inhoud.
Hedenmorgen publicatie.
Hedenmorgen om 10 zou het rapport
van de deskundigen aan de Commissie
van Herstel worden overhandigd. Bij
e gelegenheid zullen generaal Dawes
McKenna als voorzitters van de beide
commissies het woord voeren, waarop
Barthou, als voorzitter van de Commissie
van Herstel, zal antwoorden.
De conclusies der experten.
Volgens de „Matin" stellen de experts
eerstens voor, de vorming van een repara
tiekas te verzekeren, met een gereed kapi
taal van 16 milliard goudmark. Duitsch-
land zou dat bedrag kunnen realiseeren
door middel van zekere maatregelen, wel
ke de experts nader voorstellen.
Verder steller» de experts Yoor, de be
taling van annuïteiten en wel in het eerste
jaar tot een mioimum van 1400 millioen
en een maximum van twee milliard, in
het tweede jaar één milliard, in het derde
jaar 1200 millioen, in het vierde jaar 1750
millioen en in de volgende jaren 2460 mil
lioen per jaar.
Deze bedragen zullen eventueel ver
hoogd worden met aanvullende betalin
gen, gebaseerd op den economischen en
financieelen voorspoed van Duitschland.
Voorts zou de exploitatie der Duitsche
rijksspoorwegen overgedragen worden aan
een maatschappij, met een kapitaal van
26 milliard. Een gedeelte der aandeelen
zou aan het rijk gegeven worden, en een
ander aan de Commissie van Herstel,
waarvan de opbrengst na vier jaar 660
millioen zou bedragen.
Het rapport voorziet verder in waar
borgen in den vorm van hypothecaire vor
deringen op do Duitsche industrie, en de
storting van de douane-, tabak- en alco
hol-ontvangsten op de rekening van de
herstclkas, die bij de nieuwe emissie-bank
geopend wordt.
Het Duitsche rijk zal nauwgezet toe
zicht op do financiën moeten houden.
Schiet het daarin tekort, dan zullen de
geallieerden met uitgebreide bevoegdheden
die controle op zich nemen. De experts
zijn van oordeel, dat het evenwicht in de
begrooting en het financieele herstel van
Duitschland waarbij de militaire bezet
ting van hot Roergebied buiten rekening
kan worden gelaten verzekerd zijn
door de door hen voorgestelde maatrege
len.
Volgens hen is voorts een blijvend eco
nomisch herstel in Duitschland afhanke
lijk van een algeheel herstel der econo
mische eenheid van het rijk.
De experts stellen verder voor, dat het
rijk de hulpbronnen van Roer- en Rijks
gebied zal exploiteeren, onder speciaal toe
zicht van den geallieerden vertegenwoor
diger, ten einde een normaal verkeer en
de veiligheid van de bezettingstroepen te
verzekeren, en op het spoorwegverkeer
alle faciliteiten open te houden voor een
eventueele algemeene hervatting van het
werk.
Geen ongunstig oordeel
te B e 11 ij n.
Omtrent het rapport van de Commissies
van Experts, neemt men te Berlijn over
het algemeen aan, dat het door do „Ma-
tin" gepubliceerde uittreksel, juist is.
Voor zoover de voorstellen van de des
kundigen te Berlijn hekend zijn, worden
zij over het algemeen daar te lande niet
ongunstig beoordeeld.
Wél acht men de schatting van de pro
gressie van de jaarproductie te hoog, doch
men geeft toé, dat in de voorstellen ook
eenige voor Duitschland gunstige bepalin
gen voorkomen, zooals b.v. de convertee
ring van do Duitsche betalingen.
Dat de deskundigen geen eind-bedrag
voor de Duitsche reparatie-verplichtingen
hebben vastgesteld, verklaart men daar
aldus, dat de Commissie van Experts niet
tot taak had om vast te stellen, wat
Duitschland in totaal kan opbrengen, doch
slechts wat Duitschland in de komende
jaren kan betalen.
De Rijksregeering zal zoo spoedig mo
gelijk het rapport behandelen.
Men is van oordeel, dat het rapport ook
van beteekenis zal zijn voor de besprekin
gen met de Micum.
Duitschland.
De Micum-vcrdragen.
Vergeefs che onderhandeling en
Men is te Berlijn zeer pessimistisch
gestemd over de onderhandelingen ter
hervatting van de micumverdragen.
Do industrieelen kunnen den last niet
langer dragen, de groote Engelsche ban
ken wiegeren, hun met crediet te hulp te
komen, de regeering heeft daartoe even
eens geen geld en de arbeiders hebben van
die verdragen ook meer dan hun be
komt. De gisteren to Dusseldorf gehouden
vergadering van de commissie van vertex
genwoordigers van den mijnbouw in het
Roergebied (de Commissie van Zes) en
Micum over verlenging der verdragen,
die op 15 April eindigen, heeft niet tot
een resultaat geleid-
Vrijdag zullen nieuwe onderhandelingen
worden gevoerd.
Spoorwegstaking voorkomen.
De loonsverhooging
toegestaan
Op grond van' een gistermiddag geno
men definitief besluit van het kabinet, om
een loonsverhooging van zes pfenning
per uur toe te staan, is in een daarna
plaats gehad hebbende bespreking tus-
schen vertegenwoordigers van het Rijks-
ministerie van Verkeerswezen en van het
R i j ksspoor wegpersoneel overeens t emming
bereikt.
Stakingsactie in andere bedrijven.
Onder de mijnwerkers valt een ernstige
gisting op te merken. Men vreest wel niet
een onmiddellijke staking, daar de leiders
der organisaties van gematigde richting
zich tegen de door de communisten ge-
wenschte staking hebben uitgesproken,
maar de syndicalisten zijn aangemoedigd
door hun succes bij de bedrijfsraden-ver-
kiezingen en maken met kracht propa
ganda voor de staking. De opwinding
onder de mijnwerkers neemt toe, doordat
de mijneigenaren op botte wijze hun loon-
eischen van de hand hebben gewezen. De
mijnwerkers verklaren, dat zij de moei
lijke positie, waarin de mijnen door de
Micum-overeenkomsten geraakt zijn, zeer
goed begrijpen, doch dat de kosten van
levensonderhoud langzaam, doch voort
durend stijgen en dat do mijn werk ersloo-
nen in verband daarmede onvoldoende
geacht moeten worden.
Ook in de metaal-industrie is de bewe
ging opnieuw begonnen en do chr. me-
taalarbeidsbond in Bochum en omgeving
heeft de loonovereenkomst, die op 16 Jan.
na langdurige onderhandelingen tot stand
was gekomen, weer opgezegd. Ook hier
zijn looneischen in het spel.
Nieuwe regeering in Würtemberg
De Landdag heeft stadsraad Rau tot
staatspresident gekozen. Rau neemt te
vens de functies van minister van arbeid,
voedselvoorziening en eeredienst op zich.
Hij belastte oud-minister Bolz met de
portefeuille van financiën en den oud-mi
nister van justitie wederom met die van
justitie.
Engeland.
De groote uitsluiting in Engeland
120.000 scheopsbouwarbeiders
Donderdag op straat
Wegens verwerping der ultimatieve
voorwaarden van de werkgevers door do
scheepsbouwarbeiders te Southampton, zal
zooals gemeld, Donderdag de nationale
uitsluiting van hot scheepsbouw-personeel
in Engeland aanvangen.
De proclamatie daarvan werd gisteren
bij aanplakking bekend gemaakt. Er zul
len 120.000 man bij deze uitsluiting be
trokken zijn.
De leiders der, vakvereenigingen achten
de houding van de arbeiders te Sout
hampton een recbtstreekscho aanranding
van het vakvereenigingsgezag. Indien de
arbeiders het advies der vakvereenigings-
besturen in den wind blijven slaan, zijn
drastische maatregelen te verwachten, om
toch nog de uitsluiting te kunnen ver
hoeden.
Zoo heeft een van de grootste vakver
eenigingen, welker leden deelnemen aan
de wilde staking te Southampton, al haar
te Southampton stakende leden geroyeerd.
Twaalfhonderd stakers worden hierdoor
getroffen.
De nederlagen der regeering
De huurwet wordt weer
ingediend
Ramsay Mac Donald verklaarde zich in
het Lagerhuis, dat, daar het volgens de
regels van het Huis onmogelijk is, do
verworpen wet nogmaals in te dienen, de
regeering het wetsontwerp van den heer
Simon zal overnemen, hetgeen voorziet ln
het voorkomen van huisuitzettingen, en
dat reeds in tweede lezing is aangenomen.
De Premier zeide dat de regeering deze
wet zal amendeeren en aanvullen om haar
doelmatiger te maken en er een clausule
aan zal toevoegen welke het uitzetten van
werkloozen onmogelijk zal maken. Hierin
voorziet het wetsontwerp momenteel niet.
Nog een nederlaag der
rogeering
Aan het slot der zitting van het Lager
huis leed de regeering nogmaals een ne
derlaag op een financieele resolutie, waar
bij zekere gedurende den oorlog opgelegde
lasten werden goedgekeurd. De oppositie
diende een amendement in. dat met 207
tegen 170 stemmen werd aangenomen.
Deze stemming zal geen politieke gevol
gen hebben.
Polen.
De Memel-kwestie.
De minister van buitenlandsche zaken,
Zamoyski, heeft in de sejm-commissie
/oor buitenlandsche
medegedeeld, dat hij de Memel-kwestie al3
definitief geregeld beschouwde, daar
Frankrijk, Italië en Japan thans de over
eenkomst onderteekend hebben.
Rusland.
De misdadiaheid in het gouvernement
Moskou.
De procureur van de arrondissements
rechtbank te Moskou, Sjewerdin, heeft in
een rapport aan het Uitvoerende Comité
van het gouvernement gewezen op de on
rustbarende toeneming van de misdadig-
heid in de hooldstad en het gouvernement
Wij ontleenen aan zijn rapport de volgen
de bijzonderheden:
Gerekend over de geheele Tepubliek
R. S. F. S. R. (eigenlijk Rusland) komen
er op de duizend inwoners 7 misdadigers
voor, in het gouvernement Moskou 20, te
Moskou 55. In het algeloopen jaar wei-den
in het gebied van de hoofdstad meer dan
14000 zware misdaden bedreven. De procu
reur-generaal en zijn staf ontvingen ter
onderzoek 105.000 dossiers. Er hadden
plaats 40.000 diefstallen met braak. De
hoogere instanties (arrondissementsrecht
banken e. d.) hebben in 't afgeloopen jaar
5000 processen behandeld, terwijl de volks
rechtbanken meer dan 120.000 processen
moesten behandelen.
Niettegenstaande deze overstelpende hoe
veelheid processen heeft 't Openbare Mi
nisterie weten klaar te spelen om 98.5 pCt.
van de bij haar ingediende dossiers te
onderzoeken en een gerechtelijke behande
ling van de zaken mogelijk te maken.
Turkije.
Sluiting van buitenlandsche scholen.
Naar uit Gonstantinopel gemeld wordt,
hebben de Turksche autoriteiten alle bui
tenlandsche scholen gesloten, welke de
religieuze emblemen nog niet uit de school
lokalen hadden verwijderd.
Perzië.
De toestand in Perzië
De premier afgetreden.
Een telegram uit Teheran meldt, dat
premier Sardar Sepah in verhand met de
mislukking om een republiek te proclamee-
ren is afgetreden. Hij heeft de hoofdstad
reeds verlaten en is naar zijn landgoed
vertrokken.
De toestand is duister on men weet niet,
hoe de zaken zich zullen ontwikkelen. De
sjah van zijn kant zal thans onmiddellijk
van Parijs naar zijn land vertrekken. Zoo
als men weet, had het parlement reeds, be
sloten om den sjah in verband met zijn
langdurige afwezigheid, af te zetten.
Britsch-lndië
De godsdiensttwisten in Britsch-lndië.
Een hoogepriester vermoord.
De hoogepriester van den beroemden
Sikh-tempel to Nangkang is door Akali's
vermoord.
De tempel Nangkang was twee jaar ge
leden ook het tooneel van een vreeselijk
drama, toen tweehonderd Akali's door
godsdienstige fanatici vermoord werden.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS,
BUITENLAND.
D8 rapporten der deskundigen zullen
vandaag overhandigd worden aan da
Commissie van Herstel. De vermoedelijke
inhoud en de indruk in Duitschland.
Algemeene spoorwegstaking in Duitsche
land voorkomen.
In Engeland is een groote uitsluiting af
gekondigd in de Scheepsbouwbedrijven.
Mac Donald laat zich door herhaalde
nederlagen niet ontmoedigen. Een nieuwe
huurwet zal worden ingediend.
BINNENLAND.
De Tweede Kamer heeft gistermiddag
met 59 tegen 23 stemmen verworpen het
wetsvoorstel-Albarda tot het instellen van
een onderzoek nopens het geschil in de
Twentsche textiel-industire.
Minister Aalberse heeft in de Tweede
Kamer een uiteenzetting gegeven betref
fende de reorganisatie der sociale arbeids-
verzekering.
In zijn Memorie van Antwcord nopens
het wetsontwerp rijwielbelasting deelt de
minister van Financiën mede, niet te kun
nen instemmen met het denkbeeld om bij
de heffing een zekere progressie toe te
passen.
Meddeelingen omtrent de gisteren go-
houden vergadering van de centrale com
missie voor G. O. omtrent het standpunt
der regeering In zake de ambtenaars-sa
larissen.
De minister van Waterstaat zou voor
nemens zijn het buitenlandsch briefperto
van 20 op 15 cents te verlagen en stads-
briefkaarten van 5 cents in te voeren.
Zuid-Afrika.
De verkiezingen in Zuid-Afrika.
Tielman Roos, de leider der Nationalis
tische Partij in Transvaal, heeft in ver
band met de aj3 .parlementsontbinding
verklaard, dat ingeval do Nationalisten bij
de a.s. verkiezingen de overwinning zouden
behalen, hij er van overtuigd was, dat de
Labour-partij tot een coalitie-kabinet zou
willen toetreden. Het land zou, volgens
spreker, gaarne eenige Labour-vertegen-
woordigers in het kabinet zien.
De prins van Wales niet naar
Zuid-Afrika.
Naar uit goede bron verluidt, heeft de
prins van Wales zijn voorgenomen reis
naar Zuid-Afrika afgezegd in verband met
a.s. politieke.
BIHHENLatASB
Koninklijke Besluiten.
Technische Hoogeschool
te Delft.
Bij Kon. Besluit is, met ingang van 1
September as. aan ir_ W. K. Behrens, op
zijn verzoelr, eervol ontslag verleend als
hoogleeraar aan do Technische Hooge
school t-o Delft, met dankbetuiging voor
de gedurende vele jaren den lande bele
zen belangrijke diensten.
Belasting op rijwielen.
Memorie van antwoord.
Blijkens de memorie van antwoord
nopens het ontwerp van wet tot heffing
eener belasting op rijwielen kan do Minis
ter niet inzien, dat do omstandigheid, dat
het rijwiel enkele jaren geleden als grond
slag voor de heffing der pcrsoneole be
lasting is prijsgegeven, een beletsel zou
zijn om het thans, bij veranderde behoef
ten der schatkist, opnieuw als voorwerp
van belastingheffing te kiezen.
Overigens zijn de.in den aanvang van
het voorloopig verslag ontwikkelde be
zwaren reeds op afdoende wijze door an
dere leden weerlegd.
Do Minister ontveinst zich niet, dat er
zich gevallen zullen voordóen. waarin be
taling der voorgestelde belasting voor den.
eigenaar van een rijwiel, dat alleen voor
beroep of bedrijf wordt gebezigd, bezwaar
zal opleveren, maar dit zullen uitzonde
ringsgevallen zijn en deze mogen niet weerj
houden van het heffen eener belasting, dio
in het algemeen zonder redelijk bezwaar
zal worden betaald.
In verband met de opmerking, dat do in-
ningskosten niet zullen meevallen, wordt
medegedeeld, dat deze beperkt zullen
blijven tot de uitgaven voor aanmaak en
distributie der belaslingmerken, welke oen
bescheiden bedrag zullen vormen. Aanstel
ling van nieuw personeel zal niet noodig
zijn.
Met het denkbeeld om bij de heffing een
zekere progressie toe te passen, kan de
1 Minister niet instemmen. Het eenvoudig