,5e Jaargang
DINSDÜIG 8 APRIL 1924
peABONNEMENTSPRIJSbedraegt bi) vooruitbetaling
poor Leiden 19 cent per week A2.50 per kwartaal,
raze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
jo per post t 2.95 per kwartaal.
Geïllustreerd Zondagsblad Ia voor de Abonné's ver-
^jjgitaar tegen betaling van 50 ct per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., 'met Geïllustreerd
9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdager
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. II
OE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertenllfin 30 ceni per rage»
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
n duDbele van het tarief berekend. 3
Kleine advertentlën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, hnnr en ver.
huur, koop en verkoop 10.50.
Pit nummer bestast uit tureo
Maden.
„Democratie".
Gisteren is in den Loidschen gemeente
rad de democratie aan het woord ge-
^esti Onze lezers kunnen door lezing
TSI1 't uitgebreid verslag in het tweede blad
nog meegenieten van de kostbare gees
telijke spijze, die de schoone en veel-ver-
0ogende fee, „democratie-" gebeeten, haren
lesronderaars en vereerders in die Raads-
£tting heeft voorgezet
Wij willen van die kostelijke gerechten
r enkele wat meer naar voren schuiven.
Daar is dan vooreerst de interpellatie
tan het soc.-dem. Raadslid'Baart over het
verschrikkelijke feit, dat enkele arbeiders
aan de Lichtfabrieken enkele dagen heb
ben moeten overwerken, welke uren zij ech
ter door extra vrije uren zullen kunnen in-
halenDat werd heel serieus geheet en:
het kapot-maken van den 8-urendag! en
als zoodanig met heel veel verontwaardi
ging gewraakt! Wie lacht er?
Daar is vervolgens de interpellatie van
den democraat ("zonder: soc.) Witmans over
'tniet veel minder verschrikkelijke feit, dat
het gemeentelijke ontspanningzaaltje voor
werkloozen, dat bestemd was voor do win
termaanden, reeds met April is gesloten
geworden. Jawel, we kunnen ons voor
stellen, dat er in den Raad was gezegd
geworden, dat men liever van den betrok
kenen wethouder wat meer royaliteit had
gezien; dat men goed had gedaan met in
deze koude Aprilmaand, met enkele guldens
onkosten, het lokaaltje nog wat open te
houden. Maar om over die sluiting héél
gewichtig to gaan interpelleeren, als hing
het leven van de werkloozen er vanaf,
enwederopenstelling te gaan eischen
voor déze maand April, zooals de heer
Witmans deed o, heerlijke „demo-
dan, op de derde plaats, de interpel-
htie-v. Stralen om de goedkoopere cokes-
verstrekking voor de - werkloozen ook ge
durende de maand April te doen doorgaan
hen moet weten, dat de Raad zelf heeft
bepaald, dat deze verstrekking zou duren
tot einde Maart; dat men den termijn
heeft laten verloopen en nu aankomt,
niet met spijt te erkennen over eigen op
treden en te verklaren dat men verkeerd
heeft gehandeld, maar met B. en W. op de
felste wijze aan te vallen, omdat zij
het Raadsbesluit hebben uitgevoerd!
I Nog ,wat van zulke „democratische"
«hotels en het is voldoende, om bij allen,
die nog althans een eenigermate gezonden,
smaak hebben, een walging te verwekken
ran die „democratie"!
BUITENLAND
Duitschland.
De Micum-verdragsn.
Kunnen niet langer voort-»
gezet worden.
In een te Kiel gehouden verkiezings-
de verklaarde de minister van Buiten-
hdsche Zaken dr. Stresemann, met be
trekking tot do Micumverdragen, dat
Duitschland niet bij machte is de finan-
voor het voorfbestaan der Micum-
rardragen op zich te nemen. Hetzelfde
teldt voor de Duitsche industrieelen. In
leenstelling met Fransche berichten daar
«ntrent hebben vooraanstaande vertegen-
Toordigers der Duitsche industrie ver-
1, dat een verlenging der Micum-
tadragen absoluut onmogelijk is. Na te
hebben gewezen op de weigering van
poole Engelsche banken om credieten te
Schaffen aan de Roerondernemingen
jjwkng do Micumverdragen bestaan, zei
lde minister dat getracht moet worden,
j^de hand van de rapporten der experts
F beginsel van de leveringen in natura
Kdurendo den duur van het moratorium,
^ea dit door de mogendheden toege
daan wordt, ook tot basis van de leverin-
aan Frankrijk te maken en een voor-
-'ge oplossing van de financierings-
•3tio te zoeken.
ïet betrekking tot de grondwet zeide de
pister dat partijen, die programmatisch
op het beginsel der republikeinsche
jtoadwet staan, toch genoeg verantwoor-
^jjkheidsgevoel bezitten om Duitschland
aan nieuwen strijd prijs te geven,
ïrstel kan slechts op de basis van den
--iwoordigen staatsvorm geschieden om
F iedere poging om daarin verandering
orengen een beroering brengt die eiken
•heropbouw onmogelijk maakt.
De stakingsactie.
iögenvoors tellen der spoor-
,i wegmannen,
jjfe beraadslagingen, die twee dagen
- hen geduurd, zijn zoowel de soc.-dem.
de chr. valcvereenigingen van spoor-
^Personeel tot het besluit gekomen de
^stellen van het Rijksministerie van
,a,eer Va_n de hand te wijzen en, om de
l 910 uitbreiding der staking te voor-
aieuwe tegenvoorstellen te doen.
De verkiezingen veer den Beiersc'nen
Landdag.
Winst voor uiterst rechts
en uiterst links.
Bij de gehouden verkiezingen voor den
Beierschen Landdag hebben de Völki-
schen alleen te München 30 van alle
stemmen verkregen. Zij hebben stemmen
gekregen uit nagenoeg alle kampen, maar
het meest uit de Biersche Volkspartij, die
50 minder stemmen verkreeg dan in
1920. De D.-nat. verloren ongeveer 2/3, de
democraten niet minder dan 3/4 van het
in 1920 bereikte aantal stemmen. Maar
ook de socdem. hebben stemmen aan de
Völkischen verloren, de onafh ankelij ken
verloren ongeveer alles, gedeeltelijk aan
de communisten, wier stemmenaantal ook
aanzienlijk toenam.
Naar de „D. Allg. Ztg." uit de krin
gen der Beierscho V. P. verneemt, zal deze
niet deelnemen aan de vorming van de
nieuwe Beiersche regeering, zoodat de D.-
Völkischen genoodzaakt zullen zijn te
trachten ©en nieuw Kabinet te vormen.
Referendum over een grondwetswijziging.
Tegelijk' met de verkiezingen voor den
Landdag werd in Beieren ook de volks
stemming gehouden over de vraag,, betref
fende de instelling van het staatspresi
dentschap en van een tweede vertegen
woordigend lichaam in den zin van oen
Hoogerhuis.
Volgens de aanvankelijke ingekomen
cijfers was er een groote meerderheid van
tegenstemmers, De verhouding was ech
ter gistermiddag vijf uur aanmerkelijk
gewijzigd. Voor gestemd hadden toen
765 261 en tegen 736.580 kiezers. Men zou
hieruit kunnen opmaken, dat de groote
steden, waarvan do uitslag het eerst be
kend was, voornamelijk hadden tegenge
stemd.
Intusschen kan de bovenbedoelde wij
ziging van de grondwet slechts worden
doorgevoerd, wanneer met een meerder
heid van 3/4 stemmen voor gestemd is.
De genoemde stemmingsver houding betee-
kent dus nog geen wijzigmgsbeslutt.
Engeland.
Do Huurwetten.
.Een nederlaag der regeering.
De regeering heeft gisteravond in het
lagerhuis een nederlaag geleden bij de
tweede lezing van het huur-wetsontwerp,
waarhij wordt bepaald, dat een huurder
niet wegens huurschuld mag worden uit
gezet, indien de niet-betaling een gevolg
is van werkloosheid.
Bij het debat van Woensdag j.l. ver
klaarden do leiders der conservatieven en
liberalen, dat het uiterst onrechtvaardig
zou zijn, de huurderving op den huiseige
naar te verhalen. Chamberlain ^verklaarde
toen nam.ens de conservatieven de wet te
zullen verwerpen', terwijl Asquith even
eens tegen dezo paragraaf zou stemmen.
Toen het ontwerp opnieuw werd inge
diend, bevatte het een wijziging, waarbij
de plaatselijke overheid verantwoordelijk
werd gesteld voor de betaling van de huur
der werkloozen. Zoowel Baldwin als As
quith verklaarden, dat deze wijziging niet
voldoende was om het voorstel aanneme
lijk to maken. Zij verlangden het terug
nemen dezer paragraaf.
Namens de regeering verklaarde Tho
mas dat het artikel niet kon worden te
ruggenomen. waarop Chamberlain de ver
werping voorstelde. Dit voorstel werd met
221 stemmen tegen 212 'aanvaard.
De regeering treedt niet af
Na de verwerping van het wetsontwerp
inzake do huurwetten verklaarde Mac Do
nald, dat de regeering zou overwegen, of
zij een nieuw wetsontwerp zou indienen.
Dit wijst er op, dat do regeering het
verwerpen van het wetsontwerp niet als
een opzeggen van het vertrouwen be
schouwt.
Engeland en de schadevergoeding
Volgens de „Daily Mail" zal de heer
Baldwin, de leider van de oppositie in
het Lagerhuis, tden premier vragen, de
verzekering te geven, dat het Lagerhuis
in de gelegenheid zal worden gesteld, een
bespreking te wijden aan nieuwe schik
kingen, die de regeering eventueel treft
met betrekking tot de schadevergoedingen
en intergeallieerde schulden. De conserva
tieve leiders zouden n.l. reden hebben om
te gelooven dat Mac Donald, bezield
door den wensch een algemeen© Europee-
sclie regeling te verkrijgen, met Poincaré
een overeenkomst treft, welke de schuld,
die Frankrijk aan Engeland heeft, zou
overdragen aan Duitschland, tengevolge
waarvan de waarde van de obligaties op
Duitschland twijfelachtig zou worden.
De dreigende uitsluiting
De voorwaarden verworpen
De scheepsbouwarbeiders te Southamp
ton hebben de voorwaarden verworpen,
door aanneming van welke de nationale
uitsluiting zou zijn voorkomen.
Oostenrijk.
De actie tegen mr. Zimmerman
Hoe hij zelf daarover denkt
Een tot mr. Zimmerman in nauwe be
trekking staande persoonlijkheid publi
ceert in de „Sonn. u Montagztg" het vol-
.gende communiqué:
De algemeene staatscommissaris mr.
Zimmerman beschouwt de door enkele
politieke partijen en een deel der pers
tegen hem gevoerde actie, welke zijn
spoedig heengaan ten doel heeft, geens
zins als tegen hem persoonlijk gericht.
Hij betreurt evenwel, dat men bii een
campagne zoo ver kan gaan, dat er on
waarheden omtrent hem worden rondge-
i strooid en dat zelfs zijn vrouw daarvan
niet verschoond blijft.
Als competent forum inzake de beoor
deeling zijner werkzaamheid bschouwt de
commissaris uitsluitend den' Volkenbond,
Aan dezen laat hij het over, na te gaan
of hij de hem opgedragen taak behoorlijk
vervult.
Wat zijn verder verblijf te Weenen
aangaat, hij zal op de te Genève te nemen
besluiten geen invloed uitoefenen. De Vol
kenbond heeft te beslissen of hij het tijd
stip gekomen acht do controle over de
financieele saneering al of niet op te hef
fen. Bij de beslissing omtrent deze quastie
zal al het vóór en tegen nauwkeurig wor
den overwogen. Wellicht, fcullen ook de
psychologische momenten! een rol spelen.
Dit communiqué slaat op de aanvallen
der soc.-dem. partij en dor links staande
pers.
Hongarije.
Typografensfaking te Boedapest.
De zetters bij de dagbladdrukkerijen zijn
heden, wegens loongeschillen in staking
gegaan. Het groote deel der avondbladen
kan niet verschijnen.
Roemenië.
De antisemitische beweging.
Het B. T. A. meldt uit Boékarest, dat de
regeering, teneinde elke agitatie onder do
antisemitische studenten te voorkomen,
besloten heeft de wet weer van kracht te
verklaren, waarbij openbare betoogingen
en samenscholingen worden verboden;
overtreders zullen worden gestraft door de
krijgsraden en de toegang tot de hooge-
school zal hun worden ontzegd.
Italië
Do verkiezingen.
Deelneming van het Vaticaan.
Do Romeinsche bladen vestigen er de
aandacht op, dat voor het eerst sedert
1870 weer Vaticaansche waardigheidsbe-
kleerders aan de Kamerverkiezingen heb
ben deelgenomen.
Finland.
Een bolsjewistisch complot.
Talrijke arrestaties.
In Finland is een door de Sovjet-regee
ring georganiseerde omvangrijke spion-
na ge-organisatie ontdekt welke tot doel
bad, in dat land de revolutie voor te be
reiden. Talrijke Finsche communisten zijn
gearresteerd.
Rusland.
Nieuwe arrestaties van katholieke
geestelijken.
Er worden nieuwo arrestaties van ka
tholieke geestelijken uit Rusland gemeld.
Trotzky geheel hersteld.
Uit Moskou wordt officieel gemeld, dat
Trotzky geheel hersteld is en zijn functie
aan het ministerie van Oorlog weder zal
opvatten.
Turkije.
Botsingen met de Franschen.
Een Exchange-telegram uit Adana
meldt, dat er aan de Syrische grens weder
om botsingen hebben plaats gehad tus-
schen de Turken en Franschen.
De Turken vielen een Franschen post
aan. Twee Fransche soldaten werden ge
dood.
Een in de nabijheid van Antioch operee-
rend Fransch detachement werd eveneens
door de Turken aangevallen.
Zuid-Afrika.
Een nederlaag voor de regeering.
Vier stemmen meerderheid.
Een draadloos bericht meldt, dat bij een
aanvullingsverkiezing voor den Volksraad
in 't district Wakkerstroom de regeerings-
candidaat, de heer A. Robertson, (oud-
administrateur voor Transvaal) de neder
laag beeft geleden."
Door dezen uitslag wordt de meerder
heid van de regeering in den' Volksraad,
die in den loop van den tijd voortdurend
is afgebrokkeld, tot vier stemmen terugge
bracht. Verwacht wordt, dat hij het einde
der loopende parlementaire zitting alge-
meone verkiezingen zullen worden uitge
schreven.
Britsch-lndië
De nationalistische actie.
Ghandi c.s. naar Engeland?
Do correspondent van de „Daily Tele
graph" te Calcutta deelt mede dat'aldaar
het gerucht loopt, volgens hetwelk Ghandi,
Das en andere Swaraj-leiders door de
Britsche regeering zijn uitgenoodigd naar
Londen te komen voor een conferentie met
de regeering.
Japan
Japan en het Singapore-plan.
Een verklaring
van den minister van
Buitenlandsche Zaken.
In een interview met een correspondent
van de „Times" heeft de Japansche mi
nister van Buitenlandsche Zaken de vol-
gendo verklaring afgelegd:
„Het verheugt ons, dat de Britsche re
geering besloten heeft, geen groote vloot-
basis te Singapore te vestigen. Wij zijn
volstrekt geen vijanden van Groot-Brittan-
nië en daar er geen andere maritieme
mogendheid in het Oosten is, zou de ves
tiging van zulk een vlootbasis te Singa
pore geheel noodeloos teleurstelling in Ja-
panscho kringen veroorzaken. Ons lid
maatschap van den Volkenbond, onze on
dubbelzinnige deelneming in het verdrag
van Washington, het vier-mogendheden-
verdrag en andere overeenkomsten, worden
door ons van het hoogste belang geacht.
Bovendien is er geen enkele kwestie, waar
over tussclien de beido landen een conflict
zou kunnen ontstaan en voor zoover ik op
het oogenblik kan nagaan zal dit ook in do
toekomst waarschijnlijk niet het geval
zijn".
„Het is onjuist, dat wij schepen in aan
bouw zouden hebben op zulk een schaal,
dat hierdoor gevaar voor de veiligheid
van andere naties zou ontstaan. Wij zijn
méér dan andere naties nog, er op uit, het
verdrag van Washington niet alleen naar
den geest, doch ook naar den letter uit te
voeren en wij hopen, dat dit verdrag tel
kens vernieuwd zal worden, zoodat een
einde zal worden gemaakt aan de concur-
rentio in de bewapening ter zee."
mmEHLmïi
Koninklijke Besluiten.
Notariaat.
Bij 'Kon. besluit van 4 dezer is aan W.
van Campen, op zijn verzoek, met ingang
van. 7 dezer, eervol ontslag verleend uit
zijne betrekking van notaris te Goes.
DE VERMINDERING DER SALARISSEN
Opschorting der verlaging?
Naar de „Tel." verneemt, is de aange
kondigde verlaging van de salarissen van
de rijksambtenaren en van het overige
rijkspersoneel voorloopig opgeschort. De
eersto vermindering ad 5 pCt. zal niet
vóór het najaar, vermoedelijk October a.s.
ingaan.
ArtikeMO ïs ingetrokken.
Morgen gaat de intrekking in.
Bij Kon. besluit is. overwegende, dat
een bepaling als in artikel 40 van het Be
zoldigingsbesluit Burgerlijke Rijksambte
naren 1920 is vervat, onjuist moét voor
komen, omdat rij ten aanzien van het be
houd van bepaalde wedden verwachtingen
wekt, welke desondanks om den aard
van de rechtskracht van het voorschrift,
waarbij de bepaling is gegeven, niet zijn
verzekerd
Overwegende voorts, dat onder de tegen
woordige omstandigheden de noodzakelijk
heid bestaat eener algemeene vermindering
van wedden en inachtneming daarbij voor
de onder bovengenoemd Bezoldigingsbe
sluit vallende ambtenaren van de in arti
kel 40 van dat besluit betreffende een ver
mindering van wedden gesteld© 'bepaling
niet mogelijk is, zoodat ook uit dien hoof
de het artikel niet kan worden gehand
haafd
Artikel 40 van het bovengenoemd besluit
ingetrokken.
Dit besluit treedt morgen in werking-
Wettelijke regeling van de Coöperatieve
Vereenigingen.
Een wetsontwerp ingediend.
Een wetsontwerp is ingediend tot wette
lijke regeling opnieuw van de coöperatieve
vereenigingen.
Behoudens enkele ondergeschikte veran
deringen is dit ontwerp geheel ontloend
aan do Staatscommissie vooi* de herziening
van do wet op de coöperatieve vereenigin
gen, wier verslag met bijlagen in Juni 1923
is openbaar gemaakt en waarvan belang
stellenden thans voldoendo gelegenheid
hebben gehad, zich een oordeel te vormen.
In de memorie van toelichting wordt
een woord van waardeering gebracht voor
den door de commissie, onder leiding van
mr. J. A. A. Bosch, thans vice-president
bij den Hoogen Raad verrichten belangrij
ken! arbeid.
NET VOORNAAMS I E NSEühfS.
BUITENLAND.
In Duitschland wordt het gevaar voor,
een algemeene spoorwegstaking minder.
De arbeiders doen tegenvoorstellen.
De verkiezingen van den Beierschen
Landdag hebben een belangrijke winst
zoowel voor uiterst rechts als voor uiterst
links opgeleverd.
In Engeland heeft do Labourregeering
een nederlaag geleden. De huurwetten zijn
vorv/orpen. De regesring treedt niet af.
Uit Rusland worden nieuwe arrestaties
van katholieke geestelijken gemeld.
De nationalistische Britsch-lndischc lei
der Ghandi naar Engeland
BINNENLAND.
Het lid van de Prov. Staten van Zuid-
Holland mej. E. M. G. v. Berkel is te
Ncordwijkerhout overleden.
De Staatscourant bevat het Kon. Besl.
tot intrekking van art. 40 van het Be
zoldigingsbesluit voor üe Burgerlijke
Rijksambtenaren.
De ArbeidsgeschiNenv/ct treed 10 April
a.s. in werking; oud-ministors S. de Vries
Czn. en H. A. van IJsselstcijn, mr. dr.
S. van Ketwich Verschuur en ir. L. A.
Fruytier tot Rijksbemidde!aars benoemd.
De aangekondigde verlaging van do
salarissen dor Rijksambtenaren en van
het overige Rijkspersoneel zou voorlocpig
zijn opgeschort; de eerste vermindering
ad 5 pCt zal vermoedelijk nist voor
October a.s. ingaan.
Bemoeilijking van de Duitsche Regee
ring om naar Holland te komen. Onze
Badplaatsen. (2e blad).
LEIDEN.
Prof. dr. W. A. Kuenen te Amsterdam
is thans benoemd als opvolger van prof.
dr. W. Nclen te Leiden., aan wien op zijn
verzoek, eervol onts'ag is verleend.
Arbeidsgeschillenwet.
Treedt 18 April in werking.
Bij Koninklijk Besluit van 7 April is be
paald, dat de Arbeidsgeschillenwet 1923 in
werking zal treden met ingang van IS April
Voor de uitvoering van die wet is het
Rijk verdeeld in vier districten, waarvan
omvatten
het le district de provincies Friesland,
Groningen en Drenthe;
het 2e district de provincie Noord-Hol
land;
het 3e district de provincies Zuid-Hol
land, Utrecht en Overijsel, benevens het
gedeelte der provincie Gelderland, dat ge
legen is benoorden de Waal;
het 4e district de provincies Limburg,
Noord-Brabant en Zeeland, benevens het
gedeelte der provincie Gelderland, dat ge
legen is bezuiden de Waal.
Door de Koningin zijn benoemd tot Rijks-
bemiddelaar in het
late district: mr. dr. E. van Ketwich
Verschuur, burgemeester ven Gronin
2de district: mr. S. tie Vries Czn., oud
minister van Financiën, te 's-Gravenhage;
3de district: Ir. H. A van T.Tsselstcyn,
oud-Minister van Landbouw, Nijjveibeid
en Handel, te 's-Gravenhage;
4de distriet: Ir. L. A. Fruytier, lid van
de Tweede Kamer der Sta ten-Genera al te
's-Gravenhage.
De Eerste Kamer en de halve cent.
Bij het afdeelingsonderzoek over de wij
ziging van de wet op het statistiekrecht is
in de Eerste Kamer de opmerking gemaakt
dat de verwaarloozing van den lvilven. cent
zoowel economisch als paedagogisch ver
keerd moet werken. De halve cent staat in
waarde nominaal ongeveer gelijk met d©
centime in Frankrijk en den Pfennig '.ra
Duitschland, zoodat het niet aangaat hem
eenvoudig buiten beschouwing te laten Ook
heeft de laatste tijd voldoende geleerd, dat
het werken met groote cijfers een onguns'i-
gen invloed op den spaarzin heeft F©
.kleintjes" moeten niet over het hoefd wor
den gezien. He ouders plachten vroeger
hun kinderen van jongsaf in te scherpen:'
„Past op de Heintjes" maar dit zoo juist©
'oude spreekwoord is tegenwoordig maar al'
te zeer in onbruik geraakt. De Staat f-vo
in deze het goede voorbeeld en verwaaid o-
ze niet langer den halven cent.
Daartegenover is aangevoerd, dat ton
gevolge van de gedaalde ko.-pkracM van
ons geld do halve cent thans in waarde r c-
lijk staat met een fwrlb cer.t. van vror" ~r.
Toch maakte toen, naar werd beweerd, r.e-
mand bezwaar, dat deze fractie werd ver
waarloosd,
Tegenover de vrijwel denkbeeldige 1 e-
sparing on het te stellen voorbeeld stoat j
1 de administratieve omslag, tot welken het
