15e Jaargang.
ZATERDAG 5 APRIL 1924
No. 4427
peABONNEMENTSPRIJSbedraagt bl] vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 6 2.50 per kwartaal
pij onze Agenten 20 cent per week 6 2.60 per kwartaal,
franco per post t 2.95 per kwartaal,
[get Geïllustreerd Zondagsblad 13 voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
^ondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
T*-L. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 3Q cent per regel>
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van bet tarief berekend. 3
Kleine advertenfiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop fO.50.
Dit nummer bestaai uit vijf
bladen, waaronder het Geïl
lustreerd Zondagblad.
Cultuur-eischen. VIII.
I Samenvatting.
1 Op achtereenvolgende Zaterdagen lieb-
jfln vrij enkele losse opmerkingen gemaakt
pyer de beschaving, de cultuur, begrepen
#n bezien in Christelijken zin en in het
]jclit vau de rede en van den godsdienst.
't Ware slechts, enkele losse opmerkin-
g611 en de stof is natuurlijk in de ver
ste verte nog niet uitgeput. V oor loo
pt g willen wij echter er mee eindigen
'de aandacht van een dagblad-lezer mag
diet te lang naar één kant worden gericht,
£elfs al zijn aan dien kant zeer veel ver-
gohilliende dingen te bekijken.
Wij willen nu nog 'ns overzien, wat wij
;joo achtereenvolgens hebben beschouwd
pa behandeld of beter gezegd: even
lebben aangeduid en aangestipt.
Wij zijn da.n begonnen met een verkla-
hag van wat cultuur is en hebben toen,
jan de hand van een artikel van prof.
Beysener, onderscheid gemaakt tussehen
godsdienst'"g-zedelijke, geestelijke en uiter
lijke beschaving.
Als eerste cultuur-eisch hebben we ge
noemd het: k'eur-hekcnnen en gezegd, dat
let door ieder, die ware beschaving kan
jpprecieeron, zal crewaardeerd worden, als
wij in ons uiterlijk doen, in onze waar
neembare gedragingen conseciueit zijn
lan de beginselen, die wij zeggen te erken
nen en te belijden.
Vervolgens hebben w:j getracht de juiste
afmetingen aan te geven van de waardee-
ring der stoffelijke dineeu, waarbij do
menschen vaak maar al te weinig het
verstand gebruiken en zoodoende zich fei
telijk onbeschaafd gedragen.
Onder de stoffelijk dingen neemt het
'geld een eersto p'aa's in. En, hoewel het
geld in het cultuur-proces inderdaad eeni-
go beleekenis heeft, wordt d;e beteekenis
dikwijls zeer erg en schandelijk-on
christelijk! overdreven.
Een bewijs van gemis aan ware, Chris
telijke» beschaving is het overdreven en
dwaze standsonderscheid, het hoogharti
ge en kleingeestige standsverschil, dat men
m de samenleving (ook onder Christenen)
&an constateeren. Wij erkennen stands
verschil, maar niet zóó, gelijk dat in een
feitelijk heidenscho en in wezen onbe-
Hchaafdo maatschappij geschiedt.
Als een speciale cultuur-eisch In den
^nderlingen omgang hebben wij gewezen
jp het „l'h onneur a u x dame s"; 'dit
.,jVhonneur" is, gee d-on gevat, waarlijk
?ep voornaam verpischte voor en een
Schoons n'tuig van beschaving maar,
^oed-opgovat, en niet in huichelarij of
Verdrijving.
lil ons laatste artikeltje hebben «wij de
baarde van de vormen in het licht gesteld
>*en ook weer aangeduid de overdrijving
^aar beido z:jden: een te weinig of oeoi
iveel.
Wij zouden wenschen, dat als hoofd-in-
kuk van deze artikeltjes zoo mogelijk bij
Onze lezers n-o helderder is geworden in
«uil inzicht en vaster is ge'egd io hun
«ver lui ging, dat: de ziefi der cultuur is do
cultuur der ziel. Dit woord is den laalsten
tijd „gevleugeld" geworden en vb'egt daar
door do attentie en aandacht maar al to
■lauw voorbij, zooals het meer met „ge-
tleugeldc" woorden gebeurt. Maar kern-
lek ti g drukt het uit, dat het wezen, hot
3%enliiko van al'.e beschaving ligt in de
Verheffing, do veredeling van het ziele-lo-
?ên. En het ziele-Ieven kan niet groc'en
kracht en in schoonheid tenz'j in den
ïadsdienst.
Do primaire, de allereerste cultuur*-
*sch, de cultuur-bron is: do Godsdienst
los heilig Geloof!
h Een wGord van lof.
r Dij do Arbeidshegrooting heeft Minister
Aalberso verklaart, dat het meerendeel
Ier arbeiders open oog heeft voor de eco
nomische noodzakelijkheid, die dwingen
Jaa althans tijdelijk afstand te doen
ifan verkregen rechten.
Dat is een woord van lof uit den mond
Jan iemand, die den toestanden kent, die
jfreet, hoe de arbeiders zich feitelijk stol
en tegenover een besprekng en behande-
ihig van een van werkgeverszjdc voorge
melde en bepleitte afwijking van de Ar-
?oidswet.
Dat do arbeiders niet zoo maar daarin
gillen toegeven 't is zoo verklaarbaar
jus iets; het tegendeel ware onbegrijpe
lijk!
Maar dat zij wel open oog toonen te heb-
Maar dat zj wel open oog toonen te heb
oid, dezo willen inzien en erkennen en
daarna bereid zijn toe te geven in wat van
jten wordt gevraagd 't strekt hun tot
kf» dat de Minister van Arbeid dat opea-
«A kan verklaren; zoo vaak wordt het
anders gezegd en voorgesteld, heel dik
ste ook door menschen, die zelf zitten
vastgeplakt aan wat zij hebben
h 1 Is een welverdiende lof!
BUITENLAND
De Herstelkwestie.
De naderende moeilijkheden.
De verkiezingen en de
rapporten d.or deskundigen.
Aan het H.N. wordt uit Londen gemeld,
dat men aldaar niet gerust is over den
vermoedelijken gang van zaken op het ge
bied der huitcnlandsche politiek. Men
vreest, dat de verkiezingen, zoowel in
Duitschland als in Frankrijk een verster
king der rechtervleugels zullen veroorzaken
en is overtuigd, dat do tegenstellingen tus
sehen de beido lanxlen dan nog sterker
zullen uitkomen dan nu reeds het geval is.
Als de chauvinisten in Duitschland aan 't
roer komen of althans een overwegenden
invloed op do regeering zouden kunnen
gaan uitoefenen, zou Frankrijk meer dan
ooit motieven hebben om zich bedreigd te
gevoelen en dus aan te dringen op krach
tige maatregelen. Het is zeor de vraag of
de belanghebbende mogendheden zich zul
len uitspreken over do rapporten der des
kundigen alvorens de verkiezingen in
Frankrijk achter den rug zijn, omdat een
demissionaire Kamer moeilijk beslissingen
zal kunnen nemen of aan do besluiten van
een op haar berustend kabinet haar zegel
zal kunnen hechten. Bovendien zal het
onderzoek, zoowel door de Commissie van
Herstel, als door de verschillende regee
ringen vrij veel tijd in beslag nemen, en
zal er vermoedelijk een bijeenkomst, der
premiers plaats hebben alvorens de ge
allieerden hun meening uitspreken. Het
spreekt van zelf, dat dezo meening den
invloed zal ondergaan van den uitslag der
verkiezingen en van do vermoedelijk door
Duitschland aan te nemen houding. Op
deze gronden acht men de vaak gehoorde
meening, dat het officieelc Engeland het
principieel oneens is met het standpunt
van Poincaré ten opzichte der ontruiming
van het bezette gebied, voorbarig. Vermoe
delijk zal MacDonald in deze aangelegen
heid een afwachtende houding aannemen,
tot tijd- en wijle er een oordeel kan worden
geveld over de rapporten der experts en
op grond daarvan een gemeenschappelijke
gedragslijn kan worden vastgesteld.
Het werk der experts.
E en verklaring van Schacht.
Rijksbankpresident Schacht verklaarde
aan een vertegenwoordiger van de
„Braunschweigische Staatszeitung" dat
met zijn laatste reis zijn persoonlijke
medewerking aan de Parijsche experts
besprekingen is geëindigd. Hij zal niet
weer naar Parijs gaan.
De vooruitzichten voor handhaving der
verkregen marktslabilisatie zijn volgens
hem zeer gunstig.
De Duitscho regeering zal tegenover het
besluit der experts haar volledige vrijheid
behouden. Er is volgens Schacht alleen die
oplossing mogelijk, waarbij Duitscklands
economische gelijkgereclitigheid en econo
mische souvereiniteit binnen het geheele
rijksgebied wordt hersteld on dat een ont
ruiming van het Roergebied beoogt.
Groote belangstelling.
Uit Parijs wordt bericht, dat do belang
stelling voor de rapporten der Commissies
van Experts zoo groot is, dat de tekst naar
alle deelen der wereld zal geseind worden.
Alle telegraafkabels tussehen Frankrijk en
de Ver. Staten zijn tegen Zondag voor den
duur van acht uren afgehuurd ten behoeve
van de overzending der rapporten naar
Amerika.
België.
Kardinaal Mercier.
Gouden priesterjubileum
De redacteur van de „Msbd." te Brussel
seint d.d. 4 dezer:
De koning is persoonlijk te Mechelen
kardinaal Mercier gaan gelukwenschen
met diens 50-jarig priesterfeest.
De openbare huldebetooging van katho
liek België zal eerst op 12 Mei nlaats
hebben.
Duitschland.
De toestand in hot Roergebied.
Maatregelen tegen
Nationalistische actie.
De Belgische, Britsche en Fransche ge
delegeerden hebben allen in hun respec
tieve zones een heropleving van de agita
tie en propaganda der geheime ultra-
nationalistische bonden geconstateerd. Zij
signaleerden een inlijvingssysteem bij de
rijkweer, dat het mogelijk maakt, aan allo
jongo mannen militaire opleiding te geven
Dienovereenkomstig zijn onmiddellijk
repressie- en controle-maatregelen getrof
fen.
Dit Havas-bericht houdt natuurlijk ver
band met de jongste Duiischo nota aan
gaande do militaire geallieerde controle
in Duitschland.
Het bezette gebied weder ee>n
weinig uitgebreid.
Volgens oen bericht uit Elberfeld aan de
„Rhein.-Westf. Ztg." zijn de Fransche
troepen in het N. der stad op het gebied
van Elberfeld doorgedrongen en nebben
zij een aantal in het gebied slaando hui
zen bij het bezette gebied gevoegd.
De spoorwegstaking in Duitschland.
Uitbreiding in Hamburg.
De staking van spoorwegpersoneel heeft
zich te Hamburg in zooverre uitgebreid,
dat de rijksorganisatie van beambten een
solidariteits-verklaring voor de stakers
heeft afgelegd. Daar zij niet willen samen
werken met den technischen hulpdients
hebben ook do rangeerders bij verschil
lende Hamburgsche goederen-stations het
werk neergelegd. In totaal zijn thans
1500 man van den technischen hulpdienst
te werk gesteld. Het reizigersverkeer heeft
voorloopig nog niet van de staking te lij
den.
De positie van de rentemark.
Enkele bladen beweren, dat de rijks-
autoriteiten thans de bewijzen in handen
hebben, dat bepaalde kringen trachten,
zooveel mogelijk rentemarken naar het
buitenland en wel in de eerste plaats naar
Tsjecho-Slowakije te smokkelen. Het staat
vast, dat van Tsjechische, Poolsche en
Fransche zijde wordt getracht, de positie
van de rentemark to ondermijnen. Hierbij
wordt elke gelegenheid te baat genomen
om in het bezit lo komen van rentemar-
ken, die dan over do Duitsphe grenzen wor
den gezonden. De directie van do rente-
bank verzekert harerzijds, dat in sommi
ge Duitscho grensstreken en vooral aan de
Tsjechische grens de navraag naar rente
marken zeer groot is. In Tsjecho-Slowa
kije wordt do ren'temark opgekocht en
vervolgens naar Frankrijk gestuurd.
In een communiqué van de directie der
rentebank wordt o.a. gezegd: „Dat bepaal
de groepen speculanten en helaas ook be
paalde groepen uit het bedrijfsleven trach
ten, de stabiliteit van de rentemark aan
te tasten door het verspreiden van onjuis-
to berichten, is maar al te zeer bekend.
Men wil door dergelijke berichten de
groote menigte bewegen, haar rentemarken
af te staan aan hen, die de sabolagepo-
gingen tegen de rentemark leiden, Een der
gelijke sabotage is van Fransche, Tsjche-
chische en Poolscho zijdo ondernomen".
Frankrijk.
De Kamerdebatten.
Thans een meerderheid voor
het pensioenwet j e.
De Kamer heeft gister opnieuw het
wetsontwerp betreffende de burgerlijke en
militaire pensioenen behandeld. De mi
nister van Financiën, Marsal. stelde de
vertrouwenskwestie tegen het amende
ment van Bouisson, strekkende om deze
wet ook uit te breiden over de slaatsarbei-
ders. De minister verklaarde, dat de po
sitie van deze laalsten bij een afzonderlijk
wetsontwerp zal worden verbeterd.
Het amendemenl-Bouisson werd daarop
verworpen met 327 tegen 201 stommen.
Do bcitcnlandsche politiek.
Toch een wijziging?
Tn weerwil van de verzekeringen door
Poincaré gegeven, dat zijn buitenlandsche
politiek volstrekt niet veranderd is, is
tock_ de opvatting te Parijs, dat dit wel
zoo is en dat de Fransche Roerpolitiek ge
heel anders zal worden, wanneer eenmaal
de plannen der deskundigen worden uit
gevoerd. Dit wekt bij links verheugenis en
bij rechts ongerustheid. Er komt nu ein
delijk een eind aan den oorlog, schrijven
de linkscho bladen. Poincaré zal hot na
tuurlijk wel zoo inrichten, dat er een paar
nuüelooze garnizoenen in de Roer blijven
om den schijn to redden, maar dat wil
niets meer zoggen. In dit verband wordt
het vertrouwensvotum waarbij Poincaré
zulk een groote meerderheid kreeg, gelcwa
lificeerd als een moratorium, dat Poincaré
juist den tijd laat om rechtvaardiging te
vinden van hetgeen er essentieel is in de
politiek, die aan de Poincaristisclie lijn
recht tegengesteld is. Die zal liij voortaan
gaan volgen, oordeelen de radicale bladen
Ook bij rechts houdt men dit voor waar
schijnlijk en daarom regent hot van dien
kant waarschuwingen. Poincaré zegt nu
wol dat de militaire bezetting van de Roer
gehandhaafd blijft, zoo schrijft men daar,
maar hij spreekt niet van onze economi
sche bezetting. Denkt hij die dan toch op
te geven? Dat zou zijn een loslaten van de
prooi voor een schaduw. In elk geval moe
(en do Micum en do Fransch-Belgische
regie blijven beslaan; zonder dezo tweo
machtige lichamen, waardoor wij do Duit
scho groote industrieolen beheerschen, be-
teekent de militaire bezetting niets meer.
kien troost zich echter in de nationalisti
sche pers met do overweging, dat do voor
stellen der deskundigen Poincaré wel zoo
zullen tegenvallen, dat hij van zijn ge
vaarlijke plqnnen lot het economisch los
laten der Roer afziet, al lijkt men er toch
niet heel gerust op.
tngelanü.
De nieuwe Huurwu.
Het gewijzigde ontwerp.
In het Lagerhuis heeft de regeerings-
leider Glynes gister een verklaring afge
legd in zake de woningkwestie. Hij zeide,
dat de regeering heeft besloten de bepa
ling, tegen welke bezwaar werd gemaakt
in dien zin te wijzigen, dat de plaatselij
ke autoriteiten in de eerste plaats de kos
ten zullen dragen en dat do vraag, of deze
vanwege den staat zullen worden geresti
tueerd, eerst naderhand onder de oogen
zal worden gezien.
Dezo verklaring werd door de conser
vatieven en liberalen met terughoudend
heid ontvangen, terwijl van de Labour-
banken geprotesteerd werd, en er op gewe
zen werd, dat de plaatselijke autoriteiten
zulk een last niet kunnen dragen.
In het bijzonder verzette de uiterst-
linksche Labour-af ge vaardigde Kirkwood
zich togen de door de regeering voorge
stelde wijziging. Hij oefende felle critiek
op de houding van de J.abour-regeering en
vroeg op hartstochtelijken toon, of de
Engelsche arbeiders op zulk een krachtige
wijze en met zooveel energie hebben ge
streden om zulk een regeering te hebben.
Bulgarije.
De actie tegen hst Communisme.
De communisten zijn in Bulgarije bui
ten do wet gesteld. Do regoering heeft aan
het Hof van Cassatie verzocht een onder
zoek in te stellen naar het optreden van
de communistische partij en de van deze
afhankelijke 'arbeidersparlij.
Dit onderzoek geschiedde in verband
met de onlangs uitgevaardigde wet tegen
de communistische actie.
Na langdurige besprekingen verklaarde
het Hof van Cassatie, dat beide partijen
als een gevaar voor de veiligheid van den
staat moeten worden beschouwd. Om deze
reden gelastte het Hof de ontbinding van
allo communistische en van alle van de
communistische partij afhankelijke arbei
dersorganisaties.
Polen.
De mijnwerkersstaking.
Een gevecht met de politie.
Bij een gevecht tussehen politie en sta
kende mijnwerkers in het district Sosno-
wic werden twee mijnwerkers gedood,
veertien zwaar en tientallen licht gewond
De botsing was het gevolg van het in
grijpen der politie, toen de stakers demon
streerden tegen do loonsverlaging. Ver
scheidene politie-agenten zijn gewond.
Rusland.
Dreigbrieven aan Russische
Volkscommissarissen.
De vooraanstaande loden der Russische
Sovjetregeering hebben brieven ontvangen,
waarin zij door do nieuw-Russische poli
tieke groep met den dood worden bedreigd
Zij schijnen deze bedreiging ernstig op te
vatten en de Tsjeka doet links en rechts
arrestaties in de hoop het centrum van het
complot te ontdekken. Ook zijn de lijf
wachten der politieko leiders verdubbeld.
In een van die brieven werd de raad ge
geven, naast 't graf van den „Tiran Lenin
al maar vast een vijftal nieuwe graven te
doen delven.
Honderden kinderen in Rusland van koude
gestorven.
Naar uit Riga wordt gemeld, stijgt het
aantal verwaarloosde kinderen in de
steden der Oekraïne voortdurend. Een cor
respondent van de „Izwostija" meldt uit
Tsjarkoff dat henderden kinderon in de
Oekraine zijn doodgevroren ten gevolge
yan de zeer strenge koude.
Do correspondent meldt verder, dat de
kinderen in heelo troepen, als zigeuners,
rondzwerven en leven van bedelen en
stelen.
In vele gevallen hebben beele troepen er
de voorkeur aan gegeven van koudo en
honger om. te komen, dan zich in de bols
jewistische kinder-tehuizen to laten op
nemen.
Communistische Paschen.
Volgens het Moskouscho blad „ïswestia"
heeft de centrale commissm van den bond
der communistiscbo jeugd een program
uitgewerkt voor een „communistische
Pasclien".
Dit program omvat een intensieve cam
pagne tegen eiken godsdienst, zoowel onder
de communistisch georganiseerde als niet-
georganiseerde jeugd. Do propaganda zal
worden gevormd door het houden van
lezingen en conferenties tegen den gods
dienst.
Amerik?
Corruptie in Amu
De meening van
Frank Vanderlip.
Frank A. Vanderlip, die hier veel op-
1 zien heeft gewekt in verband met zijn be-
HET VOORNAAMSTE NltJ. J,
BUITENLAND.
Maatregelen der geallieerden tegen een
toenemende nationalistische actie in het
Roergebied.
Nieuwe Roerpolitiek van Poincaré?
In Bulgarije is de communistische par
tij ontbonden.
De corruptie der ambtenaren in Amerika
BINNENLAND.
Bij de behandeling der Marine-begroo
ting heeft de Kamer de socialistische
amendementen om de posten voor nieuw-
nieuwbouw uit de begroeting te lichten
verworpen met 57 tegien 21 stemmen.
Het amendement-Dresselhuys, schrap
ping van den pest voor onderzoek naar
den bouw van een onderzeeboot-mij nleg-
ger, werd aangenomen met 6116 stem
men, nadat de Minister had verklaard, de
beslissing aan de Kamer te willen over
laten.
De begrooting werd met 52 tegen 19
stemmen goedgekeurd.
OMGEVING.
In verschillende gemeenten in de bollen
streek, die eerst den Zonnetijd wilden
handhaven, wordt a.s. Maandag den Zo
mertijd ingevoerd.
Zondagsblad.
De administratie herinnert er aan dat
het abonnementsgeld ad 50 cent 2de kwar
taal cp het Zondagsblad heden moet wer
den betaald.
schuldiging en corruptie van staatsambte
naren, heeft zijn voornemen te kennen ge
geven, zijn ontslag te nemen als directeur
van de talrijke maatschappijen, waarmede
hij tot dusver in betrekking beeft gestaan.
Hij deelde dit besluit mede in antwoord
op een brief van den president der Frce-
port Texas Company, die hem verzocht,
zijn ontslag le nemen als lid van den Road
van Commissarissen dezer maatschappij.
Vanderlip schreef den president terug, dat
hij er zich van bewust is dat de houding
van zijn medeleden in den Raad tegenover
hem wordt gedeeld door verscheidene
zijner vroegere medewerkers.
In zijn brief herhaalde Vanderl'P, dat
verschillende regeerings-departementen van
Washington besmet zijn met corruptie,
waaromtrent hij onthullingen zal doen.
Voorts verklaarde hij: „Ik geef aan U
en de andere zakenvrienden de volgende
vraag in overweging: Wanneer d't land
plotseling mocht worden blootgesteld aan
een crisis, dio een verstandig en doortas
tend optreden noodzakelijk zou maken tot
bescherming van hot nationaal bestaan,
zoudt gij dan gerust zijn met oen regee
ring, gelijk die, welke in de drie laatste
jaren in dit larl hooft bestaan?"
BIMNËHLAMiJ)
KONINKLIJK BEZOEK AAN BE
HOOFDSTAD.
Met- -den gewonen trein van do Holland
s-olie Spoor, waarin zich achteraan het Ko
ninklijk salonrijtuig bevond, zijn. zooals
reeds medegedeeld, de Koningin en Prin
ses Juliana gisterenmiddag te 2 uur 5G van
'het bezoek aan Amsterdam te 's-Gravcn-
hago teruggekeerd. De Prins is, zooals be
kend, nog een dag te Amsterdam blijven
vertoeven.
H. M wensehte, teneinde rangeeren van
den trein te vermijden, geen gebruik to
maken van het perron voor de Koninklijke
wachtzaal als plaats van aankomst, doch
kwam op het gewone reizigersperron aan,
van waar de Vorstelijke personen begeleid
door den stationschef den heer Muller, door
den timnel langs den hoofdingang het sta
tionsgebouw verlieten.
In open auto's werd naar het palcis aan
het Noordeinde gereden, waar de Prinses
uitstapte, terwijl de Koningin onmiddellijk
daarop doorreed naar het landhuis ,.Dcn
Ruigon Hoek" te Seheveningen.
Omstreeks kwartier over vieren gister
middag heeft Prins Hendrik de Telefoon
centrale Centrum, aa-11 de Heerengracht be
zocht. Hij werd daar ontvangen door den
wethouder voor de Gemeentebedrijven, den
heer F. M, Wibaut, en door den directeur
van de gemeente-telefoon, den heer G. C.
Snijders. Na eenigen tijd in de kamer van
den directeur te hebben vertoefd, heeft de
Prins de Centrale in* oogenschouw genomen
Hij toonde bijzonder veel belangstelling.
Na afloop van de bezichtiging dankte hij
wethouder en directeur voor de gelegen
heid hem geboden, om deze groote Centrale
te bezichtigen.
