15e Jaargang
4426
peABONNEMENTSPRIJS bedraagt b!J vooruitbetaling
(foor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal
jjij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal
(franco per post I 2.95 per kwartaal
[get Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct per kwartaal bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 s POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlSn 30 cent pep regel
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend. a
Kleine advertentfën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en vei*
huur, koop en verkoop f 0.50.
Dit nummer bestaat uit twee
bladen.
Zondagsblad.
De administratie herinnert er aan dat
'het abcnr.ementsgeld ad 50 cent 2de kwar
taal op het Zondagsblad heden moet wor
den betaald.
Katholieke organisaties.
Onder den titel „Katholiek Maatsch.
.werk in Amsterdam" schrijft mr. K(rop-
man) in „Do Nieuwe Eeuw" een reeks zeer
lezenswaardige artikelen.
In de laatste aflevering noemt hij het
regenten-stelsel, zooals dat in Amsterdam-
gclie liefdadigheids-instellingen bestaat, en
liij wijst op de schaduwzijden daarvan.
Een dier schaduwzijden is de zelfstan
digheid, in dien zin n.l., dat de regenten
ijfolkomen heer en meester zijn over eigen
gelden en die ook geheel cn al ten nutte
yan hun eigen instelling, volgens eigen in
licht, kunnen gebruiken.
Een recent feit geeft den schrijver aan
leiding daarop te wijzen. En hij noemt dat
Een katholieke stichting voor oude man
nen, die een geringe inkoopsom moeten be-
italen, had een groot gebouw op een der
grachten. Een bankinstelling wilde eige
naar van dat gebouw worden en overeenge
komen werd, dat de bankinstelling een
nieuw gesticht zou bouwen. Dit geschiedde
en het nieuwe gebouw is dezer dagen in
gewijd. De bouwkosten bedragen negen
honderd duizend gulden en de stichting is
bestemd voor ongeveer zestig oude mannen.
Er zijn porceleinen badkuipen, zuilen van
.verschillend marmer, recreatie-zalen voor
lookers en niet-rookers etc. In één woord:
inrichting is schitterend. Goed, zal men
zeggen, de regenten hadden volkomen
gelijk. Ze konden deze overeenkomst aan
gaan, waarom zouden zij weigeren? Het is
hun taak voor de zq^tig oude mannen te
zorgen en zij doen dat voortreffelijk. Toe
gegeven. Maar nu denke men even aan het
dringend verval van katholiek Amsterdam,
aan, als enkele oorzaken daarvan, het pau
perisme, de zedelijk verwaarloosde jeugd,
aan het gevaarlijke commensaal-wezen in
de volksbuurten. Deze oorzaken worden
van katholieke zijde bestreden zoo .goed als
't kan, doch men is vrijwel machteloos
bij gebrek aan geld." Wij willen maar zeg
gen met excuus voor deze vrijmoedig
heid, dat wanneer het regenten-college
«en andere overeenkomst had gesloten, zóó,
dat het een gebouw had gekregen .van b.v.
6 in plaats van 9 ton en het 3 ton had ge
schonken aan bijvoorbeeld het St. Fran-
piscus Liefdewerk of had besteed aan het
wegruimen van de krotten onzer paupers
welke een schandaal zijn voor katholiek
'Amsterdam en daarvoor in de plaats
betere woningen had gesticht, dat er dan
meteen iets gedaan was om het verval te
helpen stuiten.
Dit feit is van locale beteekenis en ook
de oorzaak daarvan draagt een locaal ka
rakter, inzooverre als het elders niet zoo
vaak zal gebeuren, dat regenten van een
Katholieke instelling het zóó royaal kun-
fleu aanleggen, zelfs al zouden zij het wil
len.
Maar toch valt er uit to leeren óók voor
de Katholieken buiten Amsterdam.
En wel, dat" er niet alleen onder de Ka
tholieken individueel maar ook onder de
Katholieke instellingen een innige saam-
hoorigheid moet heerscben, een le
vendig bewustzijn van de eenheid,
die er is gelegen in het gemeenschappelijk
eerlijk en ontbaatzuchtig willen dienen
Tan de goede zaakl
En één van de practische gevolgen,
daarvan is, dat de eene Katholieke instel
ling, als cr 'ns wat geld over is, dit ge
makkelijk en met liefde zal afstaan aan
een andere in nood verkeerende Katholie
ke instelling. i
En een andere practische gevolgtrek
king is b.v., dat twee gelijksoortige Ka^
tholieke vereenigingen niet zullen concur-
reeren, welke van haar de andere over
troeft, maar wel hoe de een nóg beter dan
ander zich dienstbaar kan stellen aan
hot min of meer gelijke doel dat zij sa
men beoogen.
Aan de samenwerking tusschen Katho-
lieke vereenigingen onderling daaraan
i^et op de laatste plaats moet nren het
pjtoalktor der Katholieke organisa
tie, als zoodanig, erkennen.
BUBTEMLAMP
DE VOLKENBOND.
Hongersnood in AlbaniS.
200.000 hongerlijdenden.
secretaris-generaal van den Volken
bond heeft van een groep Amerikanen te
New-York 10.000 dollar tot leniging van
den hongersnood in Noord-Albanië ont
vangen, waarvoor de Raad van den V. B.
in zijn jongste vergadering een oproep
deed.
De Italiaansche Senator Ciraola, de
man van het plan-Ciraola tot internatio
nale hulpverleening in geval van groote
rampen, zegde namens het Italiaansche
Roode Kruis een zending kleeren en ge
neesmiddelen toe.
Het zijn omstreeks 200.000 personen,
die in Albanië onder den hongersnood lij
den. In het bergachtige Noorden, dat reeds
zoo veel leed door den oorlog, is de oogst
tweemaal mislukt. De verbindingen zijn
uiterst moeilijk en de Albaneesche regee
ring is door volslagen geldgebrek niet in
staat een voldoende hoeveelheid graan en
mais naar de ongelukkige bevolking te
zenden.
De eventueele toetreding van Rusland
en Duitschiand.
Een solidair optreden?
Volgens een bericht van het H., N. uit
Riga zou er oen afspraak zijn gemaakt
tusschen Rusland en Duitschiand, waar
bij de twee regeeringen zich zouden heb
ben verbonden slechts gezamenlijk als lid
tot den Volkenbond toe te treden. In ge
val de toetreding slechts aan één hunner
zou worden toegestaan, zal ook dez9 wei
geren, zoo heet het.
Duitschiand.
De Duitsche uittocht.
Regeeringsmaatregelen.
Niemand mag Duitschiand verlaten,
tenzij zijn paspoort voorzien is van een
afstempeling, waaruit blijkt, dat hij zijn
verschuldigde belasting betaald heeft.
Geheel onverwacht heeft de minister
van financiën gisteren, de betreffende be
lastingkantoren verboden, deze visa gedu
rende de eerstvolgende dagen te verleenen
De bedoeling, die hierbij voorzit, is o.a.
paal en perk te stellen aan den steeds toe-
nemenden uittocht van Duitschers naar
den vreemde.
De regeering erkent, dat vele Duitschers
het land verlaten, omdat het overal elders
goedkooper leven is dan in Duitschiand.
Maar anderzijds zijn deze buitenlandsche
expedities toch ook voor een groot deel
terug te brengen tot de zucht naar weelde
en overdaad, die in zulk een schril con
trast staat met de armoede, waaronder
zoovele andere klassen der bevolking ge
bukt gaan.
Hierbij dient ook in het oog gehouden
te worden, dat de luidruchtige wijze, waar
op de Duitschers in den vreemde hun geld
verteren, het crediet van het rijk geen goed
doen en een geheel verkeerd beeld wekt
van de werkelijke situatie aldaar.
Ten slotte wordt door deze buitenland
sche reizen een zoo groote hoeveelheid be
taalmiddelen aan de circulatie onttrokken
en naar het buitenland overgebracht, dat
de stabiliteit van de renteraark er door in
gevaar komt.
Kort en goed heeft de regeering dus
het plan opgevat, bovenbedoelde afstem
peling nog slechts te verleenen tegen be
taling van 500 goudmark per persoon.
Zieken, landverhuizers, handelsreizigers
in sommige gevallen en vertegenwoordi
gers van Duitsche couranten, die op dienst
reis zijn, zullen vrijstelling bekomen.
Gisteren hield bet kabinet zich met deze
draconische maatregelen bezig.
Het resultaat van de beraadslagingen is
elk oogenblik te verwachten.
Zoo de minister van financiën zijn plan
er door krijgt, zal zijn maatregel vermoe
delijk den 7den April reeds van kracht
worden.-
Vreemdelingen worden door deze nieu
we belasting niet getroffen.
De sociale crisis.
Wilde spoorwegstakingen.
Er dreigt een strijd in bet spoorweg-
Bedrijf. Vooral in het Westen van Duitsch
land heeft de stakingsbeweging zich reeds
vrij uitgebreid. Oorzaken tot de staking
zijn looneischen. De beweging is uitge
gaan van West- en Zuid-Duitschland. In
Berlijn is het nog gelukt, het personeel
door toezeggingen van staking terug te
houden.
Te Hamburg heeft het personeel zich
evenwel ten deele bij de staking aange
sloten door den dienst te verlaten na af
loop van den achturigen arbeidsdag, hoe
wel de dienst toen nog niet was afgeloo-
pen. Het spoorwegverkeer gaat intusschen
nog zijn gang.
Zeelieden-staking te Hamburg
De zeelieden, die aangesloten zijn bij
den uiterst-linkschen Deutschen Schif-
fahrtsbund te Hamburg, hebben gister
morgen het werk gestaakt. De stakers heb
ben een gansche reeks van eiscken: in
voering van het drieweken-systeem op alle
schepen, gelijkstelling in sociaal opzicht
met de arbeiders te land, controle van
monsterbureaux door de zeelieden, erken
ning van vertrouwensmannen aan boord,
enz. De organisatie, die in Holland de
moderne zou heetcn, doet niet mee aan de
staking. Alle schepen zijn uitgevaren.
Na het Hitler-proces.
Woensdag werden Hitler, Weber en
Kriebel per auto naar de vesting Lands
berg overgebracht. Poehncr bevindt zich
nog in een sanatorium.
Het driemanschap von Kahr, von Los-
sow, Seisser is in Méran gearriveerd.
Munchen begint zijn gewoon aanzien
weer torug te krijgen en de prikkeldraad
versperring rond de cadettenschool is nu
opgeruimd.
Bistnarck-herdenking te Miinchcn.
Een rede van Ludendorff.
Op de door verschillende nationalisti
sche organisaties belegde Bismarck-her-
denking te München, heeft generaal Lu
dendorff een rede gehouden. Toen hij met
Frick, Röhm en Brückner binnenkwam,
werd er stormachtig gejuicht.
Ludendorff herdacht zijn van zijn vrij
heid beroofden medebeklaagde en zeide
dat dit vonnis, uitgesproken op Bismarck's
geboortedag, een ontwijding van dien dag
was.
Ludendorff sprak dan over de twee ele
menten, die de nationalistische gedachte
bedreigen: de oneemgheid en bet ultra-
montaansch gevaar. Bij besloot met een
heil op den frontgeest en kreeg onder ge
juich bloemen.
Frankrijk.
De interpellaties in de Kamer.
Een motie van vertrouwen.
Gisteren zijn de debatten in de Fran-
sche .Kamer voortgezet. Interessant was
een steekspel vóór cn tegen de Roerbezet-
ting. Poincaré vond dit steekspel waar
schijnlijk te stekelig en -zeidc, dat de de
batten dien eigen 'dag moesten gesloten
worden enstelde daartoe de kwestie
van vertrouwen.
De Kamer heeft de motie van vertrou
wen in de regeering aangenomen met 403
tegen 151 stemmen.
Engeland.
Uit het Lagerhuis.
De kapitaalsheffing.
In. den loop van de beraadslaging in het
Lagerhuis over de conservatieve motie,
waarin wordt verklaard, dat de heffing op
het kapitaal noodlottig voor de werkver
schaffing zal blijken, zeide Glynes, dal
terwijl de regeering geen kapitaalsheffing
zou kunnen voorstellen vóór dat zij de
groote meerderheid van het land achter
zich heeft, er geen andere middelen zijn,
die de nationale schuld, welker interest
één millioen pd. st. per dag kost, wezen
lijk verminderen. Het land zal spoedig be
seffen, dat de kapitaalsheffing een ern
stige noodzakelijkheid is, welke het parle
ment moet behandelen;
De motie werd met 325 tegen 160 stem
men aangenomen.
De huurwetten.
Men verneemt, dat de regeering voor
nemens is, het ontwerp betreffende ide
werklooze huurders, in een andere formu
leering in te dienen, n.l. door een nieuw
ontwerp, waarbij de huurpenningen uit
de openbare kas als deel der ondersteu
ning zullen worden voldaan.
Hieidoor zou tegemoet zijn gekomen
aan de bezwaren der liberalen, die zich
bij monde van Asquith er tegen verzetten,
dat de kosten der niet-betaalde huur door
de huiseigenaren zouden moeien worden
gedragen.
De doodstraf.
Het Lagerhuis heeft met 207 tegen 136
(labours en enkele eenlingen) de motie
verworpen om de doodstraf voor militaire
vergrijpen af te schaffen.
Het huis heeft eveneens met 193 tegen
120 stemmen aan veroordeelde militairen
het recht ontzegd om bij een burgerlijk hof
in beroep te gaan. Alle militaire doodstraf
fen zullen echter door een commissie van
zes militairen autoriteiten herzien worden
Het huis weigerde nog met 236 tegen 67
stemmen de soldaten vrij te stellen van het
verleenen van hulp aan de burgerlijk©
autoriteiten bij arbeidsconflicten.
De Wembley-siaking geëindigd.
De -wilde staking op de tentoonstelling
to "Wembley is gisteren geëindigd.
De stakers hadden him vakvereenigin-
gen verzocht him actie te erkennen, doch
hierop kwam een weigerend antwoord.
Een bestuurslid sprak de stakers toe en
gaf hun den raad het werk dadelijk te her
vatten, daar zij 'niet op officieelen steun
behoefden te rekenen.
Hierop werd tot hervatting besloten.
De Tanger-kwestio.
Naar de diplomatieke medewerker van
de „Da. Tel." mededeelt, is het niet on
waarschijnlijk, dat zoowel van labour-
als andero zijde krachtige druk op de
regeering zal worden uitgeoefend om de
Tangerconventie niet door het parlement
te doen ratificeeren. Verklaard wordt, dat
het sluiten van dit verdrag door de vorige
regeering na de verkiezingen, toen zij dus
geen werkelijk gezag meer bezat, gefor
ceerd werd.
Men is van oordeel, dat vooral de mili
taire voordeden, welke in het verdrag van
Frankrijk cn Spanje toegestaan worden,
een gevaarlijke clausule vormen, onver-
eenigbaar met den status van permanente
neutraliteit.
Bovendien wil de regeering een bewijs
van vriendschap aan Italië geven. En
daar Engeland geen volledige voldoening
in do kwestie van Jubaland kan geven,
wenscht hot Italië's eischen ter zake van
Tangcr meer tegemoet te komen.
Italië
Hel Italiaansche vlootprogram.
Een oorlogshaven op
Sardinië.
Uit Rome wordt gemeld, dat onverwijld
zal worden begonnen met de uitvoering
van het eerste deel van het vlootprogTam
Dit program, dat in 1927 moet verwezen
lijkt zijn,' dient om de veiligheid van Italië
in do Tyrrheensche Zee te verzekeren. De
vlootbasis van la Maddalea (Sardinië)
wordt in Italiaansche marinekringen niet
meer te verdedigen geacht en daarom op
geheven. De haven van Cagliari (Zuid-
Sardinië) zal worden gemoderniseerd, ten
einde oen aantal oorlogsschepen te kunnen
bevatten. Bovendien zal er op de westkust
van het eiland een belangrijke oorlogs
haven worden aangelegd. Er zullen krui
sers worden gebouwd van 10.000 ton,
voorzien van kanonnen van 20 cM., welke
schepen een snelheid kunnen bereiken van
35 knooncn. Hot program omvat verder
destroyers en vaartuigen om onderzeeërs
te bestrijden.
Yougo-Stevië.
De politieke toestand.
De rogeering in de
minderheid.
De „Vossische" verneemt uit Belgrado,
dat gisteren nog 26 geloofsbrieven van
Kroatische afgevaardigden onderzocht en
goedgekeurd werden.
Hiermede is de regeering Pasjitsj in de
minderheid gekomen.
De volgende week zou de skoeptsjina
weer bijeen komen en zou de groote slag
geleverd worden. De regeringskringen
zijn van meening, dat met het tegenwoor
dig parlement niets te beginnen is en drin
gen dus op ontbinding aan.
Do oppositie is van een andere meening
en neemt aan, daar het bewijs van te leve
ren, zoo men haar de regeering wil toever
trouwen.
Volgens een bericht van de Berlijnscho
draadlooze is echter de skoeptsjina, in ver
band met den onzekcren parlementairen
toestand, voor onbepaalden tijd verdaagd.
Rusland.
Rusland, Polen en Roemenië.
Een verdachte inspectie-Teis.
Uit Warschau wordt bericht, dat aldaar
op uitnoodiging der Poolsche regeering
is aangekomen de Roemcensche chef van
den generalen staf generaal Floresoe, die
zich daar rekenschap zal geven van de or
ganisatie en van het peil, waarop het
Poolsche leger staat.
Men beschouwt in verschillende kringen
deze uitnoodiging, juist nu de onderhan
delingen tusschen Rusland en Roemenië
in een dergelijk critiek stadium zijn ge
komen, als een uitdaging aan het adres
van Rusland.
De Poolsche minister van oorlog Sik-
rosky, vergezeld van zijn staf, waarbij
zich de verschillende in Polen gedeta
cheerde Fransche hoofdofficieren hadden
aangesloten, heeft de troepen en verdedi
gingswerken aan de Zuid-Poolsche grens
voornamelijk in het deel, waar Polen aan
Rusland en aan Roemenië grensl in
oogenschouw genomen, waarna er uitge
breide manoeuvres plaats hadden, waar
aan de verschillende wapens en ook de
luchtstrijdkrachten deelnamen.
Volgens een bericht van Rosta zijn
Petljoera en Sawinkoff, die steeds contact
hielden met de tweede sectie van den Pool-
schen generalen staf, onder valsclie namen
te Warschau aangekomen, waar 't krioelt
van Russische wittegardisten. De bekende
leider der cadettenpartij het oud-doemalid
Dolgoroeki heeft te hunner eero een feest
gegeven, waaraan tal van Poolsche politici
deelnamen.
China.
China en Sovjet-Rusland.
Hervatting der
onderhandelingen.
In haar antwoord op het memorandum
van den Russischen gedelegeerde Kara-
chan,
HET VOÜBNftASKSa E i<£'_
BUITENLAND.
Regeeringsmaatregelen tegen den uit
tocht van Duitschers naar het buitenland.
De wilde staking rp ie tentoonstelling te
Wembley is geëindigd.
Hachelijke positie van het Yougo-Sla-
vische kabinet.
Onheilspellende geruchten uit Polen.
BINNENLAND.
De begrooting van Arbeid in de Tweede
Kamer. Wijziging bakkersnachtarbeid
te verwachten. Geen landarbeiderswet,
voorloopig qm de hcoge kosten. De uit
voering van de Arbeidswet; een motie-
Schaper. De overwerkvergunningen.
De onderhandelingen in het Twentsche
Textiel-Ccnflict.
Vandaag beginnen we met een nieuw
feuilleton.
dat zij bereid is de voorgestelde overeen
komst tusschen Rusland en China te tee
kenen nadat zekere wijzigingen in die
overeenkomst zijn aangebracht, o.a. on
voorwaardelijke terugtrokking der Russi
sche troepen uit Mongolië.
Naar verluidt is do Russische delegatie
op haar beslissing om de-diplomatieke be
trekkingen met China af te breken terug
gekomen. Zij zal de ondrehandelinven met
het. Chineesehe denfirfor^ent van Buiten-
landscho Zaken hervatten.
BI&NEKfLA^Lc
Het tex'ïicl-conflict
Vanwege het hoofdbestuur van den Ned.
R.-K. Textielarbeidersbond „St.-Lamber-
tus" werd aan den directeur-generaal van
den Arbeid het volgende schrijven verzon
den, in antwoord op het door dezen geda
ne voorstel ter beëndiging van het con
flict
„Wij hebben de eer U hierbij mede te
deelen, dat in de door ons hoofdbestuur
met de bij het Twentsche conflict betrok
ken leden gehouden vergaderingen, het
door U ter conferentie van Woensdag 26
Maart IJ gedane voorstel, alsmede het te
genvoorstel der drie arbeidersorganisaties,
zeer ernstig is besproken.
Algemeen waren onze leden van oerdeel,
dat ongewijzigde aanneming van het door
U gedane voorstel niet tot een ook voor de
arbeiders bevredigende oplossing van het
conflict kon leiden.
Zij beschouwden het door de arbeiders
organisaties gedane voorstel als een belang
rijke concessie hunnerzijds iemeer waar
de nocdzakelijkehid van dit door de ar
beiders te brengen offer hun niet overtui
gend is gebleken.
Waar echter ter conferentie door de com
missie ad-hoc de nadrukkelijke verklaring
is afgelegd, dat de kwestie van den werk
tijd niet kon worden losgemaakt van de
concessie ten opzichte van de loonen en
jyt ons bestuur werkeliik ernst is om tot
een bevredigende oplossing van het. ge
schil krachtig mede te werken, zijn we ba-
reid ook in het door de werkgevers ge-
-weüscht© opzicht toenadering te betoonen,
door het doen van een o.i. belangrijke e n-
cessie ten aanzien van dej^ werktiid.
Deze concessie zou hierin kunnen be
staan, dat wij onzen leden zouden advisee-
ren genoegen te nemen met een aantal
overuren per jaar als reeds vroeger door
de arbeidersorganisaties genoemd, met
dien verstande, dat in dat jaar een aantal
weken niet langer gewerkt zal worden dan
48 uren per week.
Tegenover deze concessie der arbeiders
zouden do werkgeverss de loonsverlaging
terugbrengen tot 5pCt-, zoals dat door
de arbeidersorganisaties in do conferentie
van Woensdag 26 Maart 1.1. is voorgesteld.
Deze regeling te doen. gele en tot 1 Juli
1923.
Het zou ons aangenaam zijn. indien U
deze onze meening den werkgevers zoudt
willen voorleggen, en dat v e van U moch
ten vernemen of 'U nadere toelichting -wan
dit voorstel noodig acht. waartoe we ons
bij voorbaat 'bereid verklaren'
Met de steunbewocinrr wordt het nog
steeds beter. Wij twijfelen cr niet aan, of
dit antwoord van „St.-Lambertus", hetwelk
een zeer verzoenenden geest ademt, zal
de S3"mpathde voor do Katholieke uitgeslo-
tenen nog doen toenemen.
Het. bestuur der Yerccni.ging van Tilborft
scke fabrikanten heeft de besturen van Sint
Lambcrtus en De Eendracht uitgenood:/d
tot een samenkomst met het bestuur en zijn
commissie van arbeidsaangelegenheden. f en
einde van gedachten te wisselen over het
voornemen van de vereeniging, de volgen
de wijzigingen te brengen in de sinds Mei
tril lluooloOiltril gt'ucicjjctriuö üoui - - -j o- c
verklaart de Chineesehe regeeiring 19-2 geldende loonregeling:
