VOOR DE VROUWEN
ondiepte. De man moest in een linnen Meed
„voir die cruse gaen" *-* d.w.z. vóór de
processie loo pen hebbende in zijn
hand een mandje mei aarde; na dezen
boetetocht werd hij voor onbepaalden tijd
verbannen.
Verboden begijnhof. In
1426 werd door Philips van Eourgon-
dië Haarlems rechtsgebied vergroot en
daarbij bepaald, dat binnen de stadsgren
zen geen nieuwe „begijnhoven, zusterhuyse
noch geenrekande vergaderinge van man
nen of van vrouwenpersoenen" mochten
worden opgericht of gesticht. Jacobs-doch-
ter en Margarieto Baudijnsdochter pro
beerden toch zoo iets; straf: een jaar ver
banning.
"Weigeren van den ste
de 1 ij k en a c c ij n e. Dit deed
Jan Gerijtssoen en hij gedroeg
zich daarbij hoogst onfatsoenlijk jegens
den accijusmeester, wien bij 't achterwerk
toonde met de woorden: „hier after in
suldi der stede excijns vinde". Straf: met
een boetekleed „voir die cruco gaen" en
een jaar verbanning.
Bedreiging van kerk
meesters en anderen. Hier
voor had zich te verantwoorden Ja-
cop Goster bij gelegenheid eener vergroo
ting van de St. Bavo. Straf: levering van
„XLm steens en XX hoed calcx", subsidiair'
verbanning tot de levering geschied zou
zijn.
Onruststokers. Ook deze
moesten steenen leveren, op poene, voor
zoover zij poorters waren, van verban
ning, terwijl lieden van buiten borgen
moesten stellen. En 't vonnis vermeldt dan:
„Desen borghen hebben betaelt".
Dragen van verboden wa
pens. Jan Gerijtssoen, do snijder, liep
met een looden bal in zijn mouw. Mocht
niet-' Verbanning tot hij voor de parochie
kerk „III Jm steens en XL schellingen" zou
geleverd hebben.
Elders kerken en geld offeren
Sinds 1923 mocht dit niet zonder verlof en
toch deden het soms meerdere geloovigen
tegelijk. Dezulken moesten ieder „XJm
steens" leveren. Op zoo'n manier kostte de
bouw der kerk niet veel!
Beleediging cn bedreiging.
Zekere Dammas Dammassoen had den
prior van St. Jan met een mes gedreigd en
hem smadelijke woorden toofevoegd. Hem
werd door schout en schepenen voorge
schreven op zijn knieën vergiffenis te vra
gen, twee kaarsen ieder van 3 pond was te
offeren en „sesse dusent steens ende drie
boet calcx" te leveren. Deed hij 't niet:
10 jaar verbanning.
Laster. Hieraan had Masseet Claes-
idochter zich schuldig gemaakt, bij ge
schrifte nog wel, jegens een biechtvader en
andero eerzame personen. Zij moest allen
„terstond alhier voir den huyse" op de
knieën vergiffenis vragen en bovendien stee
nen en kalk leveren; anders: 5 jaar ver
banning.
Boomschender ij in den Haarl.
Hout. Hiervoor moest Gornelis de Vla-
minck, de oude schoenmaker, blootshoofds,
in linnen kleederen en met een palm van
brem in zijn hand een boete-processie hou
den. Zoo niet: een jaar ballingschap.
Twee andere boomschenders móesten dit
ook doen en bovendien „een pont Hollants"
boete betalen.
Weigeren van heerendien-
eten. Hierop stond een boeto van 15
pond en levering van 15 duizend steenen:
bovendien verbanning gedurende 3 jaren.
Roggebrood verkoop en boven
de zetting. Bakkers, die hieraan
schuldig stonden, moesten de kapel van
hun gildenheilige, St. Thaddeus, „stoffee-
ren". anders waren zij „hoir ordinacie"
(patent) kwijt.
Beleediging van den graaf.
Dat was wat 1 Dirc Bertelmeessoen, de var
kensslager, had zich daaraan schuldig ge
maakt tegenover graaf Willem van Ooster-
vant. Blootshoofds, voor 't stadhuis staan
de, moest hij ten aanhoore van 't publiek
„alle die woorden ende loghenlalen" her
roepen; vervolgens „den ghereebte van
Haerlem op zijnen bnyen oetmoedeliken
verghifnisse bidden en 's Zondags daarop
vóór de Hoogmis een boetetocht maken
met in zijn hand een brandende waskaars
van een half pond, welke kaars hij voor 't
altaar moest plaatsen. Deed hij 't niet:
„verbanning ten eeuwigen dage". Maar hij
deed 't.
Beleediging van den honden
slagers der prachiekerk. Jans
Lottijnszoon en Claes Janszoon hadden de
zen kerkdijken ordebewaarder „spitelicke
ende dreygelicke woirde gegeven", toen
hij Symons hond met slagen wegjoeg. Het
koste hun elk een waskaars van drie pond,
mitsgaders het „mit ongedecfen hoofde"
vragen van vergiffenis, hetwelk zekerheids
halve ten stadhuize moest gebeuren. An
ders: een jaar verbanning.
Bedreiging van den Schout en
mishandeling van diens
knecht. Dit kwam Geerijt Buysse en
Jacob Hoflandt te staan op resp. „hon-
dert du vos ent steens ende vijftich hoet cal-
Hcx" en „tachtentich duysent steens ende
viertich hoet callicx". Bij niet levering
binnen zekeren tijd tien jaar verbanr
buiten de baljuwschappen van Kennemer-
land en Rijnland.
T u i n d i e v e n. Met een korf appelen
aan den arm moesten zij 't gerecht open
lijk vergiffenis komen vragen; voortsmoes-
ten zijn „twe stuvers" betalen voor het
fruit en ieder een waskaars van twee pond
offeren.
Beleediging van een vredema
ner, zijndo dit een officieel persoon, die
«He vergrijpen en twisten kon effenen,
•óodat bij goeden wil thq partijen schout
en schepenen er buiten konden blijven Drie
burgers, dio uit wraak bij zoo'n vre-
demaker twist kwamen zoeken en hem
met handtastelijkheden bedreigen, kregen
te betalen: „X pond tot sheeren behoef; X
pond tot des vredemaickers behoef ende
totter stede behoef twintig duysent 6teens
ende X hoet calcx". Bovendien moesten
zij vergiffenis vragen, beterschap beloven
en ieder een kaars van twee pond was of
feren.
Een collega dezer in 't gevang bewaarde
ruziemakers, die gevlucht was, werd voor
10 jaar verbannen. Wie er op die manier
't best aan toe was, kunnen we nu natuur
lijk slecht meer uitmaken.
AJO.
mm-
Gezondheid bewaren.
reeks van artikelen, onder boven
staand opschrift, hebben wij uiteengezet
wat wij moeten doen en laten om do gezond
heid dien kostbaren schat zooveel mo
gelijk te bewaren.
Allereerst wezen wij op de groot© betee-
kenis der prophylaxe d. w. i. op het
groot e gewicht om ziekten te voorko
men.
Al behoort het. tot de taak der overheid te
zorgen voor de algemeene prophylaxe
(zooals zorg voor goede rioleering goed
drinkwater, keuring van levensmiddelen, iso-
leering van lijders aan besmettelijke ziekten
ontsmettingsdienst etc.) wat de indivi-
dueelo prophylaxe betreft hangt
het succes bijna altijd van de betrokken per
soon zelf af. Kook bijv. daarom de melk.
wees voorzichtig met het sputum van tering
lijders, beteugel u in uw driften, eet lang
zaam en op regelmatige tijden. Kleed u doel
(vooral geldt dit laatste voor onze
en meisjes, wier kleeding, voorge
schreven door een tyrannioke mode, absoluut
niet berekend is op de gevaren van ons guur
klimaat). Wees niet eenzijdig in uw voeding
waardoor bijv. vet ziekte kan ontstaan, zorg
voor. uw gebit, vermijd buitensporigheden in
in welke richting ook opdat uw zenuwstelsel
daarvan niet het slachtoffer worde. Houd
vooral rekening met uw c o n s t i t u t i e, uw
want wat den een niet schaadt kan
zeer gevaarlijk worden voor den ander. Me
nigeen met een z.g. zwak gestel wordt door
doelmatige opvoeding en verstandige levens
wijze ouder dan een ander met een krachti
ge constitutie, die goede lêiding mist of ver
standige voorzorgsmaatregelen in den wind
slaat. Zorg ook vooral voor lucht, licht en
zon in uwe woning, want dit zijn onmisbare
levensvoorwaarden.
Een eerste eisch om gezond te blijven en
ziekte te voorkomen, is een doelmatige
1 e v e n a w ij z e, ingericht n r r
individueels verhoudingen en
om dit te bereiken is bet betrachten
der matigheid een der eerste voor
waarden. ,Matiglheid dus 'bij het gebruik van
genotmiddelen, zooa-ls alcohol en tabak, ma
tigheid bij voeding (bijv. geen al te overvloe
dig vleeschgebruik) matigheid bij lichamelij-
ken zoowel als bij geestelijken arbeid, ma
tigheid ook bij ontspanning.
Een tweede voorwaarde is eenvoud
in uw levenswijze, omdat hierin
schuilt zulk een groote opvoedende kracht
die ten goede komt aan het zenuwstelsel.
Vooral voor de jeugd, van wier wilskracht
en zelfbeheersching zoo veel afhangt voor
het later leven, is een eenvoudige opvoeding
en levenswijze van onschatbare waarde.
Een derde en zeer voorname voorwaarde
is de geregelde dagelijksche
arbeid. Uitvoerig hebben wij gewezen
op het opbeurende en verheffende van den
arbeid, hoe hij ons lichamelijk en geestelijk
frisch houdt, opvoedende kracht bezit die
karakters vormt en hoe de arbeid daarom
geen Etraf dodh een zegen voor het mensch-
dom is.
Ziehier in het kort een overzicht van de
voornaamste punten in verschillende artike
len uitvoerig behandeld,
Uit alles wat is meegedeeld blijkt wel vol
doende dat een doelmatige verstandige le
venswijze die rekening-houdt met de eisclien
om onze gezondheid te bewaren, wel verxo
van een leven van opoffering, onthouding en
ontbering, integendeel een leven vol beko
ring, vol afwisseling, vol zelfvoldoening kan
Matigheid in alles, benevens geregelde ar
beid, afgewisseld met rust. en doelmatige
ontspanning, schept voor oud en jong. njk
en arm, zoowel voor den geleerde als voor
den handwerksman de gunstigste voorwaar
den voor het behoud der gezondheid en het
bereiken van een hoogen, kraebtigen en ge
lukkigen ouderdom. Deze eigenschappen of
liever deze deugden, hebben de volkeren
groot en sterk gemaakt, zij hebben de na
tiën doen bloeien het wel zijn van het indi
vidu het. best. verzekerd en meer dan eemg
andere tot het gelukkig volbrengen van onze
levenstaak, tot het bewaren der ge
zondheid. en tot bevordering der
volkswelvaart 'bijgedragen.
Ziehier in 't kort de algemeene grondbe
ginselen eener gezonde levenswijze. Met na
druk zeg ik algemeene grondbeginselen,
want bij de toepassing moeten uit den aard
der zaak specialeindividueele ver
houdingen als leeftijd, constitutie, gewoon
ten, afstamming, neigingen etc. in acht ge
nomen worden. Hier treedt de geneesheer
en bij voorkeur de vertrouwde huisdokter
op de<n voorgrond. Op hem rust de plicht en
de veelal dankbare taak, door doelmatige
en tijdige voorzorgen de gezonds organen
gezond te houden, de zwakke te verster
ken erf el ijken aanleg van ziekten tijdig
in 't oog te houden en bij reeds bestaande
ziekelijke afwijkingen de levenswijze zoo
danig te regelen dat bet evenwicht, trots
anatomische veranderingen, zoo lang moge
lijk verzekerd blijft.
De arts, als verzorger der individueele
prophylaxe, kan liieT vskn onberekenbaar nut
eijrt voor gezin, staat en maatschappij.
m.
0 0® MODEPRAATJE 0
De Mode voor bejaarde dames.
Beschouwen wij aandachtig de silhouetten van de nieuwe voorjaar®-
moden, dan moeten wij erkennen, dat men bij het vaststellen van deze
Mode slechts aan de jonge en slanke persoontjes gedacht heeft. Tot ge
ruststelling van hen evenwel, die zich niet meer onder dezen kunnen scharen,
kan worden medegedeeld, dat deze veronderstelling niet juist Is. Wanneer
wij de bijzonderheden wat nader beschouwen, dan zien wij, dat de schijnbaar
slechts slanke silhouet lijnen en vormen vertoont, die zelfs voor de meer
bejaarde dames en flinker figuren gunstig zijn. In de eerste plaats wijzen
wij op de driekwartlange tunika. Zij Is van voren gescheiden, of van
achteren bij wijze van schort, ook wel eens van voren en achteren op deze
wijze, zoodat de rok slechts gedeeltelijk bedekt wordt.
Het spreekt van zelf, dat de nauwe, gladde rok, wanneer deze ook nog
lang ia, voor bejaarde dames het moeilijkst is; de tunika is in deze een
zeer goede aanvulling, welke vooral voor de wandeling zeer voldoet Ook
de op zij aangebrachte plooien en de doorloopende middengedeelten vormen
een aangename onderbreking van den nog steeds Jeugdelijk uitzienden
gordel. Ook de vestmode en de sjaalkraag zijn vormen, die iedere meer
bejaarde dame zeer goed staan.
Afb. 3. Hemdblouse met staanden
kraag en plissee- garnituur
Afb. 1. Costuum met tunika en
vest voor meer bejaarde dames.
Afb. 2. Mantelcosluum mcf mooi
borduuiwerk voor bejaarde dames.
Waar men bij de kleeding voor bejaarde
dames in de eerste plaats aan moet denken, is de
goede keuze van de stof Zij de meer bejaarde
dame bedoel Ik moet alle opzichtigheid
vermijden, evenals alle scherpe kleuren, alle
moderne, in bet oog loopende modellen,
zooals deze op het oogenblik de Mode be-
heerechen en de voornaamheid van haar
kleeding ligt slechts in het goede materiaal
en In enkele kleinigheden, welke een japon
zoo prachtig kunnen doen uitkomen.
Op het oogenblik is zwart de Mode-kleur,
welke evenwel het spreekt vanzelf met
het vorderen van de lente wat meer op den
achtergrond moet treden. Zwart is een kleur,
die het frisch-uitzlen niet bevordert en hij ts
dan ook niet Altijd voordeelig te neemen.
Noodzakelijk is het daarom ook andere kleuren
te kiezen, als gedekt wit, niet zuiver wit. lila
en zacht groen.
Afb. 1. De taupklcurige gabardine wordt
door een vest van decent gekozen zijde ver
levendigd. De staande kraag is van gladde
tulle, doch man kan dezen ook weglaten. Hier
mede harmonieert het korte op een manchet
gelijkende deel van den mouw Een sn«-
celntur voltooit het uit een stuk gemaakic
kleedingstuk.
Afb. 2. Zwarte zijde is het materiaal van
dit elegante mantelcostuum. Het borduurwerk
Is ta wit uitgevoerd, doch bestaat slechts uit
dunne lijnen om een sterk contrast
te vermijden. De doorloopende banen
worden op zij ingeknipt en de taille
geplooid.
Afb. 3; Deze blouse hel hemd-
model is van donkere lila zijde,
zooals zij zoo gaarne bij een costum
gedragen wordt. De sluiting van voren
sluit aan den staanden kraag aan.
Afb. 4. Het geven van geschenken
is altijd een aardige bezigheid en het
is ongewtijfeld waar, dat meestentijds
de geschenken, hoe weinig van waarde
ook, doch door den gever of de geefster
zelf gemaakt, meer getuigen van de
vriendschap en liefde, dan dure ge
schenken, die men in den winkel koopt
Vriendinnen, die ter gelegenheid van
een of andere feestelijke gebeurtenis
wat geven willen, zullen voor alles
zelf is maken. In de eerste plaats is
er het speldekussen in' den vorm van
een zonnebloem. Het midden moet
donkergroen, geel of zwart zijn, terwijl
de bladeren al naar den gekozen kleur
voor het midden, donker of licht ge
houden moeten worden. Zij moeten
met zijde bestikt worden.
Afb. 8—7. Onze afbeeldingen
toonen eenige boekenleggers, welke
men met verschillende emblemen ver
sieren kan, al naar gelang van het boek,
waar voor de boekenlegger bestemd
Is. De verschillende emblemen kunnen
met den steelsteek uitgevoerd worden.
Afb. 8 toont ons een spelkussentje
In hartvorm. Het gedeelte voor de
spelden is van flanel vervaardigt, het
Afb. 8. Speldekuasen in hartvorm.
overige van linnen. Een lint houdt
alles bijeen.
Afb. 9. De boekenomslagen, die
men gebruikt om een boek tijdens het
lezen in te sluiten, kunnen eveneens
gemakkelijk zelf gemaakt worden.
Donkerlila js een zeer goede kleur
voor dit nuttige geschenk.
Afb. 10. Vaardige handen kunnen
gemakkelijk taschjes zelf maken. Als
materiaal kan men leer, zijde of een
andere sterke stof gebruiken; ook rips-
linnen doet heel goed. Het taschje
bestaat uit een gedeelte, dat omge
slagen wordt, terwijl op zij stukjes
tusschengezet moeten worden. Zeer
vaardige handen kunnen nog een
tusschenbakje maken. Gevoerde tasch
jes doen het't beste, terwijl het bor
duurwerk in lichte of donkers kleuren
kan worden uitgevoerd.
Afb. 11 toont ons een bocken-
taschje,eveneens een practisch geschenk,
dat zelf gemaakt kan worden. Doek
of een stevige linnen stof is het beste
materiaal. Een licht borduursel in
verscheidene variaties van rood en
groen kunnen de stof zeer verleven
digen.
Afb. 12—13. Beide zakdoeken
zijn emzoomd en vertoonen sierlijk
wit borduurwerk in een der hoeken.
Afb. 14. Een klein kistje, dat
met doek, satijn of linnen bekleed
kan worden. Goud- en zilverdraad
doen hier goed dienst
Afb. 11. Boekentaschje met licht
borduurwerk.
Afb. 12—13. Twee zakdoeken met
gaatjesborduurwerk.
Afb. 14. Kistje met borduurwerk.
