15e Jaargang. ZATERDAG 8 MAART 1924 4403 DeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bi] vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal. Franco per post I 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- on Feestdagen II. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II mssmsmm i DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT Gewono advertontiën 30 cent per regefc Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. Kleine adverfentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop 10.50. Git nummer bestaat uit vijf bladen, waaronder het GeTI» iustreerd Zondagblad. V Cnltuur-eischen IV. Het geld. Geld is in het cultuur-proces een factor die eenige beteekenis heeft'. Van be.teekenis is het geld voor de uit erlijke cultuur de cultuur nL, -wel ke uit den aard der zaak ziet op het uiter lijke leven van den mensch, en tot taak heeft een zoodanigen toestand te scheppen, waarbij ook het uiterlijk leven van individu en van volk in voldoende mate zijn verzor ging en veredeling kan vinden. Waar hot geld min of meer direct in ver- liand staat met de uiterlijke cultuur, da-ar is er slechts een indirect verband met de zooveel hoo-ger staande geestelijke •cultuur, waaronder men verstaat „den groei en de ontwikkeling van 's menschen geest door de beoefening van kunst en weten schap", aldus prof. Seysener in zijn reeds meer geciteerd artikel over ..Missie en Be schaving". Zooals we hebben gezien; ontieenen deze vormen van cultuur ten slotte hun waarde, hun be teekenis, hun wezenlijken in houd aan de godsdienstige ze- lelijke beschaving van individu en van volk welke n.l. hierin bestaat, dat het leven van individu en volk gedragen wordt, door een godsdienstige levensbeschou wing, welke de grondslag biedt voor een ze dclijke regeling van 's mensöhen doen "en laten, 's menschen denken en handelen. De erkenning van God als Hoogs ten Wetgever, en de beleving van Diens heilige zedenwet ten, in natuur of openbaring ons gegeven, is aldus pref. Seysener, voor den mensch het meest eigen kenmerk, zet de mensch- •heid tegenover het redelooze in haar hoog- sl e waarde. Men zal klaar inzien, dat met de gods- dienstig-zedielijke beschaving, op zichzelf beschouwd, het geld in geenerlei verband 6taat. - 7- En daarom heeft het geld in het cultuur proces slechts een ondergeschikte, betrekke lijk, een zséér ondergeschikte beteekends. Iemand kan als een Croesus zijn. .zoo rijk 'en toch onbeschaafd wezen ah? een laar- haar, omdat hij mist de godsdienstig-zede- iijke beschaving. Terwijl, van den anderen kant-, de g o d s- dienafcig-z ed e 1 ij k e beschaving, ook met weinig of geen geld, veel gees telijke en zelfs ook wel uiterlijke beschaving kan schenken, 'fc Is todh zonne klaar, dat de waarachtige beleving van deo godsdienst den menschelijken geest veredelt en verfijnt, en zoo, ook zonder bepaalde we tenschap of kunst, den mensch vormt, die is beschaafd in den omgang, bescheiden en be leefd. prettig en aangenam in de conversa- ie. Ieder kent wel zulke mensöhen, die niet 'kennen bijv. de Nederlandsche taal, maar in hun omga na- een fijn-doorvoelde, volko men-ongekunstelde waarheid en waardig heid 1 regen. En dat is toch een uiting van geestelijke cultuur. En wat de boven om schreven uiterliik? beschaving betreft, wij kunnen toch wel dit constateeren, dat een waarlijk godsdienstig mensch wol niet zon der geld zijn uiterlijk loven mcnsch- waardig kan verzorgen, maar toch vaak niet weinig geld in deze veel meer kan deen dan een ander. Gehl is dus in het. cultuur-proces een fac tor. die cenive beteekenis heeft maar een beteekenis. die, helaas, schromelijk erg dooT velen wordt overdreven. Geld-bezit schenkt den mensch niet een zekere meer-waarde. Dat moeten alle standige mensfhen erkennen; en toch zijn cr z.oovelen, die practiscli deen alsof anders ware; zelfs menschen wier geeste lijk "leven ons zulks niet zou doen veron derstellen! Prof. dr. W. Pompe schrijft in een zeer Ie7.enswaardig artikel in ,jDc Nieuwe Eeuw" van 1-1 Febr. j.l., getiteld: Mammonisme: Dc waarde van een mensoli wordt niet meer afgemeten naar hetgeen hij mag •/ijn, maar naar hetgeen hij kan heb- b e n. ,,X. is een paar ton waard," fluis tert de een den ander in het oor, met het noodige respect in zijn stembuiging, ..Die man is goed", bericht een informa tie-bureau u, hiermee doelend op zijn „soliditeit", ik wil zeggen op den toe stand van zijn financiën. „Dit kan ik mij veroorloven", verkondigt de man zelf, zich aan Champagne bedrinkend, nadab hij zijn geld verdiend heeft in du bieuze speculation; hij .bedoeld dan, dat zijn beurs het hem „veroorloo.fi/", of liever, dat hij heb uit zijn eigen beurs kan bétalen. U ziet. de maatstaf der monschelijke handeling is hier niet meer de oude zedelijke, maar de financieele. Niet God geeft meer zijn geboden, maar het Gouden Kalf. -Met het noodige respect in zijn stembui ging" dat is zeer typeerend geschetst de geld-vereering van zoovelen, ook van zoo vele overigens verstandige en brave men- De-ze geld-vereering is velen menschen van dezen tijd als ingedrongen; en, wat er ger is, als zij zelf de kans zien, het zoo ver eerde geld te verkrijgen, zijn verscheiden hunner maar al te weinig kieschkeurig in de keuze hunner middelen, terwijl zij, eenmaal rijk geworden zijnde, dan vaak ziebzelven meer en beier achten dan anderen, van wie zij misschien een deel van 'hun rijkdom heb ben ontstolen of, zachter gezegd., op een minder christelijke wijze hebben genomen. Prof. Pompe zegt verder in bedeeld ar tikel: Het gaat niet om het- erkennen of loo chenen van de waarde van het geld (waaronder hier verstaan wordt, het stoffelijk goed) voor 'b menschenleven, Het. gaat om de opperheerschappij in het menschenleven, het gaat- om het te rugzet-t-en van het'geld op de plaats in de hiërarchie der levensvoorwaarden, die het toekomt. Geld is een middel, geld moet dienen. Ook zij, die 't hiermee eens zijn, dreigen dit middel nog vaalc te overschatten, en geven daarmede steun aan de mammondienaars. "Wij hopen door het bovenstaande er eenigermate in geslaagd te zijn, om aan te toonen welke plaats als middel hét •geld kan innemen in het oultuur-proees, en om le waarschuwen tegen de overschat ting van dit middel^" Mogen de Katholieken en in 't bijzonder do katholieke voormannen niet alleen met woorden, maar ook in daden ce-n voorbeeld geven van de juiste waardeering van het geld. BUITENLAND België. De Kabinetscrisis. Tlieunis stuit op moeilijkheden Tlieunis ondervindt eenigo moeilijkheden bij UB. vmii-nius W.u UB katholieken zijn van meening, diat de liher ralen te -goed bedeeld zijn door de toeken- ning van de portefeuille van Buitenland- solie Zaken aan Hymans en die van Jus titie aan Masson. Zij eischen do portefeul- le van Buitenlandsche Zaken voor een hun ner op, met name voor Poullel. Deze heeft echter geweigerd tot het nieuwe kabinet toe le treden. Het is nog niet bekend, op welke wijze Tlieunis do verschillende groepen der reeh terzijde zal tevreden stellen. Om half één begaf hij zich gister naar den koning om dezen op de hoogte van de door hem gedane stappen lo brengen. Hij kon echter nog niet mededeelen, dat hij de opdracht tot kabinetsformatie definitief aanvaardt. Staking in den sleepdienst te Antwerpen. Do vaart op Nederland niet stilgelegd. De sleepbootfirma's te Antwerpen kregen gistermiddag de aanzegging van den bond van hun personeel, dat zij vóór drie had den in te gaan op een ultimatum betreffen de loonsverhooging. Zoo niet daii zou een algemeene staking volgen. Deze staking, die ingegaan is, beperkte zich lot nu t-oe tot drie firma's van zeosleepbooten, doch door werkwilligen werd do dienst verze kerd. Do -staking zou zich evenwel kunnen uitbreiden lot vier firma's van den sleep dienst voor de binnenvaart met twee en veertig booten en tot tien sleepdiensten van Antwerpen op Dordrecht, met 26 bootenen daardoor groote slaguatio kunnen brengen in het havenbedrijf en do voedselverdee- ling alhier. De patroons besloten niet toe te geven. Mot werkwilligen en booten, wel ke zij uit Jüngeland en N e d 0 r 1 a n d wil len laten komen, hopen ze het verkeer 'te kunnen verzekeren. Duitschland. De beschuldigingen van LudendcrfL Verontschuldigingen aan Mgr*. Pace 11 i. De Pruisische minister-president heeft aan Z. Exc. mgr. Pacolli een schrijven gericht, waarin hij zijn leedwezen betuigt over de uitlatingen van generaal Luden- dorff. Weliswaar is genoemde generaal slechts een privó-persoon, die bovendien als beklaagde voor do rechtbank staande alles naar voren meent te mogen brengen, wat hem voor de verdediging van zijn zaak nuttig lijkt, maar de verhouding van den H. Stoel en Pruisen is zóó uitstekend, dat dat de Pruisische regeering toch niet na laten wil, Haar spijl over liet gebeurde te betuigen. Bovendien is de Pruisische regeering zich bewust van de groote dankbaarheid die zij aan het Vaticaan verschuldigd is voor de vredesbemoeiingou van den Paus en voor alias, wat Deze gedaan hoeft en nog doet, om den nood van het Duitsche volk te lenigen. Frankrijk. De financieele pclitiek van Polncaré. De daling van den franc. 1 Het is duidelijk dat het geduld en het humour van Poincaré er niet beter op worden nu, in weerwil van de gedane voorspellingen, do franc maar steeds blijft zakken. De regcering schrijft dit toe aan de obstructie der Kamer tegen de finan cieele voorstellen cn eischt daarom* dat de Senaat thans wat harder voortmaken zal. Van andere zijde wordt echter de voor naamste oorzaak van de nieuwe daling toe geschreven aan de laatste balans van de Bangue de France, welke op een nieuwe stijging van do bankbiljetten in omloop wijst met bijna één milliard in één week, dat is in veertien dagen 1370 nieuwe m-il- lioenen bankpapier, die zijn uitgegeven, en de door het parlement gestelde limiet van 42 milliard is bijna bereikt, nu voor het eerst de 40 milliard aan circulatie over schreden zijn. De linksehe pers maakt algemeen van den toestand gebruik om Poincaré aan. te vallen en zijn positie als zeer bedreigd voor (e stellen, terwijl Tardieu minder getroffen door de gevaren, die voor Frank rijk uit de voortgaande daling van den franc kunnen voortvloeien dan door het feit dat ze een échec vormt voor Poincaré, die het anders voorspeld had, in zijn „Echo National" handenwrijvend commen laar levert. Romier, die den toestand technisch be spreekt, oordeelt dat de crisis voornamelijk een schatkist-probleem is en dat, indien dit op tijd wordt opgelost, de franc wel weer zal gaan stijgen. Hij spreekt verder de meening uit dat de Senaat eenige wij zigingen zal moeten aanbrengen in de fi nancieele wetten, die door de Kamer ten slotte overhaast zijn aangenomen. In elk geval echter zal de toestand gestabiliseerd moeien worden vóór de opening der on derhandelingen, waartoe het rapport der deskundigen aanleiding geven zal, want Frankrijk kan niet den diplomaticken financieele chantage. Poincaré voer de Kamer. Een heftig incident. Poincaré heeft gisteren in het Palais Bourbon een redevoering gehouden, waar in hij 4 uur lang zijn beleid verdedigde. Hij bracht daarin ook terloops ter spra ke een incident van de vorige week met een zekeren Cassa-gnac, die verschillende ver- kiezingsgeheimen had verklapt. De imperialist Le Provost de La-unay, woedend, dat Poincaré beteekenis hecht to aan de uitlatingen van de Gassagnac, die vroeger imperialist was, doch thans tot de linksehe republikeinen behoort, riep toen tegen Poincaré, of hij een dergelijke „fé lonie" (verraad) voor zijn rekening nam. Poincaré dacht dat deze woorden een persoonlijk verwijt aan zijn adres waren, doch, zijn woede verbijtend, ging hij met zijn rede voort. Na de zitting echter daagde hij Le Pro- vost tot een duel uit, hetgeen deze aannam Men kan zich voorstellen, welk oen sen satie onmiddellijk het geval verwekte. Do 4 getuigen hebben vervolgens vergaderd en. het stenografisch verslag opgevraagd. Na consultatie daarvan hebben zij uit gemaakt, dat het niet de bedoeling is ge weest van Le Provost de Launay, om Poin caré te beleedigen en dat de zaak dus geen gevolg moest hebben. Dit onwaardig schouwspel is intussehen een bewijs te meer, aan welk een nervositeit Poincaré ten prooi is. Engeland. De arbeidsconflicten. Dreigende uitsluitingen. De wilde staking op de scheepswerven te Southampton duurt nog steeds voort en levert gevaar op voor een nationale uit sluiting. Donderdag had een bijeenkomst plaats, waarop de vertegenwoordigers der vakvereenigingen do patroons poogden, over te halen voorloopig van een uitsluiting af te zien. De werkgevers zijn van oordeel, dat met de vakvereenigingsbesturen niet onderhandeld kan worden over een natio nale arbeidsovereenkomst, zoolang de sta king te Southampton, waar de loonen bij zonder laag zijn, voortduurt. De bestuurs leden van den bond trachtten dus Donder dag de gedelegeerden uit Southampton te overreden een einde aan de staking te ma ken. Die gelukte hun evenwel niet, aange zien de gedelegeerden op een massamee ting het mandaat hadden ontvangen in geen enkel opzicht te capituleeren. De mogelijkheid, dat de volgende weck een transportstaking zal uitbreken, waar bij 17.000 man Londensch trampersoneel en misschien ook het Londenschc omnibus personeel betrokken zal zijn, is grooter go- worden. Op een afdeelingsvergadering heb ben eers[genoemden besloten tot staking over te gaan, indien de werkgevers hun eischen niet inwilligen. Ook do omnibus- condacteurs en -bestuurders voeren een actie voor hetere arbeidsvoorwaarden. Wat de uitsluiting an de katoenindustrie aangaat, duren de onderhandelingen voort Donderdag werden de besprekingen, na 4 uur geduurd te hebben, tot Maandag ver daagd. De hond van werkgevers heeft be sloten allen spinners met 7 dagen den dienst op te zeggen en de fabrieken te slui ten tot het conflict zal zijn bijgelegd. Het aantal arbeiders, dat door dit besluit ge troffen wordt, bedraag 150.000. Het gevolg der bootwerkers- staking. Tengevolge van de jongste bootwerkers staking heeft het bestuur van de haven van Londen de tarieven der havenrechten met vijftig tot honderd procent verhoogd. De begrooting veer den vliegdienst. T w e e-e n-e e n-h alf millioen pond meer. De hegrooting voor den vliegdienst werd gistermorgen gepubliceerd en toont een verhooging van twee millioen vijf honderd duizend pond boven het bedrag van het vorige jaar. De Minister voor de Luchtvaart deelt mede. dat de verhooging ho: gevolg is van het voortgang maken met de goedgekeurde uitbreiding van de luchtstrijdkrachten voor de nationale verdediging, van de groolere behoefte aan samenwerking van leger en vloot en van de aanvulling van de voorra den voor technische uitrusting en ander materiaal. Acht nieuwe eskaders voor ie verdediging vau Engeland zullen in het aanslaande jaar worden gevormd. Tsjeclio-Slowakije. Het benzine-schandaal. Het „Berliner Tageblatt" meldt nog uit Praag, dat de bekende benzine-affaire ziek ontwikkeld heeft tot een enorm schandaal. Verscheidene koogo officieren, aan 't mi nisterie van oorlog verbonden en particu liere personen zijn gearresteerd, daar zij, vereeniging met de leverende firma's, door.. 1 f vering, „y q 0. lsc_.kwa li- winsten hebben opgestreken. Ook het verongelukken van de vele mili taire vliegtuigen in den laa-tsten tijd moet voor het grootste gedeelte worden toege schreven aan de slechte kwaliteit van de geleverde benzine." Stinkgas in het parlement. In het Tsjecho-Slowakische parlement is het bij de debatten over de legercontrac- tenschandalen tot onverkwikkelijke too- neelen gekomen. De communisten maakten allo redevoe ringen onverstaanbaar door voortdurend uit te roepen, dat de premier moest af treden. Een der afgevaardigden wist een flesck met stinkbommengas vlak vóór den pre mier te lanceercu, dio ze met zichtbare wal ging op den grond wierp. Éeu agrariër greep de flesch, die nogal sterk bleek te zijn en wierp haar in stuk ken. De zittingszaal werd daarop met het onwelriekende gas gevuld tot ergernis der loden. Turkije. Het afzetten van den Kalief. Verontwaardiging i 11 Britse h-I udi e. Berichten uit Calcutta molden, dat de bevolking aldaar in hooge mate verontwaar digd is over do behandeling, den kalief aangedaan, Men beweert, dat Moestafa Ke- mal geen recht had den kalief af te zet ten zonder do gelieele Mohammcdaansche wereld te Taadplegen. Meer en meer wordt er aangedrongen op het houden van oen conferentie van vertegenwoordigers van alle Moliaminedaansche volken tot liet in stellen van een nieuw kalifaat. Verzet in Egypte. Do berichten uit Caïro geven te verstaan dat de Egyptische Mahommedanen nim mer koning Hoessein, als kalief zouden erkennen. Do „Mahroessa", een Zagloelis- tisch orgaan, zeg-t: Waarom zou de koning van Egypte geen kalief worden? In oude ..tijden was Egypte dc* zetel van den kalief toon hot kalifaat in handen was van de Fatimioten en Abbasiden, totdat het door de Turken werd overgenomen. Bovendien is Egypte thans de grootste Mahomme- daansche staat. De kalief in Zwitserland. Naar gemeld wordt is do kalief in Mon- trcux aangekomen, waar hij zich zal ves tigen.- Britscli-lndië De staking te Bombay. Het is gisteren to Bombay tot een hot sing gekomen tusschen de stakers en de politie, die ingesloten werd en met steenen geworpen. Zij was tor zelfverdediging ge dwongen te vuren, waardoor twee stakers gedood en een derde ernstig gewond wor den. Er hadden enkele plunderingen plaats en de troepen werden lo hulp ge roepen, doch do overheid is thans den toestand meester. NET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. Theunis kan nog niet klaar komen met de vorming van een Belgisch kabinet. Moeilijke positie wordt nerveus. van Poincaré. Hij Amerika. Een minister van marine gezocht. Coolidgo neemt do pers in. don arm. De correspondent van de „Morning Post" te Washington meldt,'dat president Coolidgo den dagbladcorrespondenten lo Washington verzocht heeft hem te helpen een opvolger te vinden voor den lieer Den- by als minister van marie. De president heeft nog niemand van zijn gading gevon den en hij meent, dat de correspondenten to Washington „met hun uitgebreide kennis an openbare personen, hun bekwaamheden en karakter" wellicht in staat zijn den ge- schikten man uit le zoeken. De woord- oerder van den president zeide, (lat do president het ernstig- meende met zijn .be>- Hefc is volgens den corrospOTa^um ,.M. P." voor het eerst, dat een presidon* den steun der pers heeft gevraagd bij de orming van zijn kabinet. De arbeidsconflicten in Engeland. Verzet in de Mohammedaansche wereld tegen de afzetting van den kalief. BINNENLAND. Het Kamerdebat. De financieele posi tie van religieusen onderwijzersfessen). (Staten-Ceneraal en Binnenland). De Federatie van R.-K. Volks- en Werk liedenbonden over de voorgenomen belas ingen en bezuinigingen. (Vierde blad). Het standpunt der organisaties inzake de* salarisverlaging Rijkspersoneel. (Vierder blad). OMGEVING. Aanbesteding van de St. Mariinuskerk te Hillegom. BINNENLAND De salarissen der religieusen- onderwijzers(essen). Bij de kwestie der onderwijzerssahuis- sen wordt ook vaak do vraag ter sprake gebracht, of leerkrachten, die bchooren tot geestelijke orden, lager bezoldigd hcliooven to worden dan andere onderwijzers ca on derwijzeressen. De heer Van Wijnbergen heeft gister in de Tweede Kamer to kennen gegeven, dat hij hieraan niet denkt. Ik zal aldus dit Kamerlid nooit een voorstel steunen om /religieuzen" als zoodanig, met name ge noemd, in een aparte salarisklasse te plaatsen. Iets anders is het, als een alge meene regel voor ongchuwden wordt ge troffen, waaronder ook do „religieuzen' allen. Met andere woorden, de heer Van "Wijn bergen wil wel hel verschil in bezoldiging tusschen gehuwden en oiigehuwden, dat juist reeds de salarisregeling bij ons lager onderwijs kenmerkt, vergrooten. Op dit oogenblik bestaat er onderscheid voorzoo ver cle ider laatste verhoogingen van f 100 betreft, welke alleen aan gehuwde, onder wijzers en onderwijzeressen worden toe gekend. Protesten tegen het anti-papisme. In een paar liberale bladen (Handelsblad en Vaderland) is al van redacticwego met een enk-el woord geprotesteerd tegen de schandelijken aanval, dio te Amsterdam ou der leiding van ds. Bakker is ge-daan op het t-e houden Eucharistisch Congres. In de rN. R. Crt." schrijft nu een zekert Borth-a Cohen Stuart o.rn.: „Wanneer wdj. Protestanten. Roomschc go bruiken belachelijk maken, dan is het een bewijs, dat wij niets, 011 absoluut niets \a-ti hun beteekenis heseffen. ,A an Katholieke zijde werd niet gedebatteerd". Zwijgen is dc^ eenigo weg, wanneer men staat- 'tegenover vijandig niet-begrijpen. Als Protestante bied ik hierbij aan hen, „cld-e niet gedebateerd hebben", maar die wij zeker ccn heel eind verder van ons ver vreemd hebben, mijn verontschuldiging aan, uit naam van allen, die diep betreuren, dat er door een deel onzer zoo weinig begrijpend en zoo kwetsend over hun kerk gesproken werd." Ontduiking van belasting. Men meldt van bevoegde zijde aan liob Haagss oh Corre.spondentieburet.au Het schijnt- voor te komen, dat -personen, diie in vroegere jaren, vermogens- en inkom stenbelasting hebben ontdoken, jaar in jaar nit- onjuiste aangiften blijven inleveren, om dat- dc vrees voor ontdekking van het bc- 1 g-ane verzuim cn dc daaraan verbonden go-

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1924 | | pagina 1