15s Jaargang. ZATERDAG 16 FEBRUARI 1924 Mo. 4385 Sfe Êeicbdic Gou/ïoi/nt PoABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling ,Voop Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal. jBij onze Agenten 20 cent per weck 12.60 per kwartaal. 'Franco per post 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de AbonntAs ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nunnncrs 5 ct., met Geïllustreerd Zondageblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone advertentiën 30 cent per regel- Voor Ingezonden Mededeelingen wordt liet dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentiën, van ten hoogste 30.woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver-* huur, koop en verkoop fO.50. Dit nummer bestaat uit vier bladen, waaronder het Geïl« lustreerd Zondagsblad. V Cultuur-eischen I. Cultuur is een slagwoord. Men gebruikt liever hot vu-emde woord cultuur" dan het Hollandschp „bescha ving". Door het gebruik heeft liet woord cul tuur meer de heteekenis gekregen van „be schaving54 dau het Hollandseho woord „be schaving" zelf, dat vaak gebezigd wordt om aan te duiden het hebben van goede manieren, een betrekkelijk klein onder deel van de beschaving. Cultuur tl. w. z. beschaving in de uitgestrekte en veelzijdige heteekenis - van liet woord is, zooals wij opmerkten, een slagwoord. Velen gebruiken liet en slingeren cn zwaaien er mee, zonder ook zelfs .maar «ven na te denken, wat liet woord eigen lijk be teek ent on welke zijn dc e i s c h e n van de cultuur, de beschaving. «Wij willen in ons Zaterdag-nummer in de eerstvolgende weken eens wijzen op enkele van die cult u u r-e i s c li e 11, Niet in een logisch onderling verband, maar meer in een telkens op zich zelf staand artikeltje. Vandaag alleen een antwoord op de vj'aftg: W-at is eultuur. En dan meencn wij niet beter to kumion doen, dan to herdrukken wat professor Seysener hoogloeraar aan con onzer cultuur-centra, het groot-seminarie to "War mond in ons blad heeft geschreven. Wij laten dat hier volgen: ..Th het algemeen beleekent beschaving als tegenstelling van verwildering en bar- baarschheid, verheffing, veredeling van den menscli als geestelijk-stoffelijk wezen in zijn zelfstandige en maatschappelijke Avaarde. Zij is de harmonische ontwikke ling van de vermogens in den niensch naar ziel en lichaam, waarbij hel geeste lijke de leiding neemt over liet stoffelijke in individu en gemeenschap. Zij is de yol- ledigo ontplooiing van het menschelijke in mensoh en menschheid. Ter nadere verduidelijking kan men in de menschelijke beschaving meerdere op zichten onderscheiden, die, hoezeer ook van elkander verschillend, toch onderling ten nauwste samenhangen. Men spreekt •van godsdienslige-zodolijko, van geestelijke en van uiterlijke beschaving. Do godsdienstig-zedelijko beschaving der Eienschheid bestaat hierin, dat liet leven van individu en volk gedragen wordt door ëèn godsdienstige levensbeschou wing, welke tevens den grondslag biedt voor een zedelijke regeling van 's men- Sthen doen en laten. Do erkenning van Sod als Hoogsten Wetgever, en do bele ving van Diens heilige zedenwetten, in latuur of openbaring ons gegeven, is voor 'den mecsch het meest eigen kenmerk, ze-t -ie menschheid tegenover liet rcdelooze in Óaar hoogslo waarde. Onder geeslelijko cultuur verslaat men den groei en de ontwikkeling a an 'smen- schen geest door de beoefening van kunst en Avetenschap. De uitdrukking, dat de niensch waard is, Avat hij Avoet, zegt ons reeds, dat een behoorlijke ontwikkeling van liet verstandelijk leven mede behoort tot dc edelste vruchten der besfchaving. Op dc derde plaats noemden wij de •uiterlijke cultuur, welke uit den aard der zaak ziet op liet uiterlijke leven van den niensch en tot ütak heeft oen zoodanigen toestand te scheppen, Avaarbij ook liet uiterlijk leven van volk en individu in voldoende mate zijn verzorging en ver edeling kan vinden. Daartoe behoort een zekero mate van sociale en economische ontwikkeling. Sociale of maatschappelijke beschaving vraagt, dat de samenleving der individuen behoorlijk zij geregeld, zoodat ieder in het genot zijner natuurlijke of rechtmatig verworven rechten, bijzonder Avat betreft de veiligheid van leven en tij delijk bezit, verzekerd zij tegenover moge- lijken willekeur van anderen, die in macht hem overtreffen. Eén geheel als hel Avaro vormt hiermede de economische of stoffelijke Avolvaart, hierin gelegen, dat in de samenleving gunstige condities aan- AYt-zig zijn voor het materieele Avelzijn der menschen vooral door de gunstige ontwik keling van- handel, nijverheid, landbouw, scheepvaart en andere factoren van stoffe- lijken bloei. Daarbij Avorde oen redelijke verdeeling der goederen nagestreefd, zoo dat het Aoor ieder individu mogelijk zij in de samenleving een passende male van welstand zich te verwerven. Wanneer wij zoo do menschelijke cul tuur in haar ver-schillende vertakkingen beschouwen, dan is het aanstonds dui delijk, dat do godsdienstig-zedelijke be schaving de kern vormt in het cultuur proces. Zij is de voornaamste bron van menschelijke grootheid, het punt van uit gang van alle Avare ontwikkeling. Het overwicht der,godsdienstig-zedelijke beschaving hoven de anclero onderdeelen Jan hel pulfuurlovon is zoo groot, dal zij lot zekere hpogte dezen vervangen kan. Al is iemand niet in staat door do beoefe ning van wetenschap zijn geest tot vol doende wasdom te brengeD, al moet hij maatschappelijk misdeeld en misschien tot dé armen gerekend AA'orden, Avanneer zijn leven echter bezield wordt in gedachte en praclijk door een godsdienstig-zedelijke overtuiging, dau neemt hij een eervolle plaats in onder do dragers der cultuur en vormt hij een gulden schakel in de keten der menschelijke beschaving. Daartegenover kan het zijn, dal iemand, die behoort lot de maatschappelijk avcI- gesitueorden en misschien door rijkdom van gcestes-ontwikkelmg uitmunt, toch het vollo licht der beschaving mist, Avijl hij wandelt in de duisternis der god loochening of op het denker pad der zede lijke verwildering. Verder is het bij eenig nadenken duide lijk. dat de verschillende uitingen der cul tuur aan de godsdienstig-zedelijke ont wikkeling van individu en volk haar waarde en heteekenis onlleenen. Weten schap en kunst ziillen slechts zoolang haar veredelenden invloed op den niensch uit oefenen, als zij geïnspireerd Avorden door zedelijk en godsdienstig levensbesef. Zon der dit zullen zij gemakkelijk ontaarden en in dienst komen van naturalisme en zinsgenot. Ditzelfde geldt nog in hoogero malo ten aanzien der uiterlijke beschaving in de sociale- en economische verhoudingen der gemeenschap". eyiTE&gLAISSü CuilschlanU. Arheidsdienstplicht in Beieren. Een plan van Von Kahr. De dictator van Beieven Von Kahr heeft .aan het kabinet een Avetsontwerp voorge legd ten aanzien van ccn algem ene dienst plicht. Natuurlijk spreekt Von Kahr niet van een militaire conscriptie, zulks is doorliet verdrag van Versailles verboden, maar van een arbeids-dienslplicbt. De dienstplicht is vastgesteld op een jaar en omvat de mannen tusschen 20 en 30 jaar. Ook do vrouwen tusschen 18 en 25 jaar moeten dienst doen, doch fcleclits gedurende O maanden. De ..dienstplichti gen", zegt het ontwerp, zullen A'oor pu blieke en particuliere hulpbetoon, in lijden van groot gevaar of tijdelijke noodzake lijkheid worden aangewend. Voorts be oogt de conscriptie de mannen nationaal te leoren denken en hun gezondheid en lichaamssterkte te verbeteren. De GcudbUjettenbank. Schacht opnienav naar het buitenland vertrokken. De president van de Duitsche Rijks bank, dr. Schacht is naar het buitenland vertrokken om debesprekingen over de oprichting van do nieuwe goudbiljetten- bank en de daarvoor noódige credielen te hervatten. UIT HET BEZETTE GEBIED. De toestand in de Palis. E en b er o ep op do bevolking De bijzondere commissie beeft na over leg te hebben gepleegd met gedelegeerden der Höoge Intergeallieerdo Rijnland-com- misste, vertegenwoordigers van de mili taire autoriteiten en vertegenwoordigers van de voornaamste steden in de Palts, in overeenstemming met do autoriteiten van de Palts, besloten onder de aandacht van de bevolking to brengen, dat het herstel van de openbare orde een noodzakelijke voorwaarde voor de werkzaamheden der commissie is. De pers in dc Palts heeft toegezegd in gelijken geest te zullen han delen. De vertegenwoordiger van de auto- nomisten is uitgenoodigd soortgelijke in structies te geven, ten einde elk incident te vermijden. Algcmccno staking. De arbeiders, beambten en ambtenaren in do Palts hebben besloten in staking te gaan, totdat de separatisten ook uit dc ste den en dorpen, Avaar zij zich nog door den steun der Franschen handhaven, zijn ver- dAvencn. Mgr. Testa in de Palts. Do pauselijkegedelegeerde mgr. Testa is in de Palts aangekomen, en heeft een bezoek gebracht aan den bisschop van Spiers. Nieuwe botsingen bij Keulen. Een telegram uit. Bonn nieldt. dat op nieuw ongeregeldheden hebben plaats ge had in de omstreken van Keulen. Een ge vecht jmet de politie onstond, Avaarbij dc demonstranten gebruik maakten van ge- Averen en handgranaten België. De bescherming van den Franc. i t v o e r v e r bode n. De commissie voor verleening van uit voervergunningen voor levens middelen heeft, in verband met het -opkoopen in België door Nederlanders, Duitsc-hers en Franschen van levensmiddelen, besloten, dat voorlaan do grensdouane strenger toe zicht zal moeten uitoefenen op het uit het land medenemen van levensmiddelen. De lot nu toe geoorloofde hoeveelheid, van 2 K.G. zal av orden verminderd. Eerstdaags zal bij koninklijk besluit verboden worden» dat varkens en kaas worden geëxporteerd. Een uitvoerverbod voor eieren, groenten, zeep, koffie, eiz., zal.eveneens afgekondigd worden. Aard appelen en suiker zullen nog mogen uitge voerd worden tot ceil hoeveelheid Aan 50 der productie. Engeland. Het Engelsche havenconflict. Onderhandelingen mislukt. De algemeens werkstaking der havenar beiders zal naar alle waarschijnlijkheid lied emnidda g a a n va n gen De sedert Maandag j.l. door bemidde ling van het*ministerie van Arbeid ge voerde onderhandelingen zijn gisteravond zonder .resultaat tot een plotseling einde gekomen. Do leiders der havenarbeiders houden fieri inent vast aan de geëischte loonsverhoging van 2 shilling per dag. Volgens de loop.ende geruchten waren de werkgevers in do kleinere havensteden be reid dezen eisc-h in te willigen, terwijl de Avcrkgevcrs to Londen niet verder wénsch ten te gaan clan een loonsvorhooging van 1 shilling per dag. Of dit juist is, kan niet worden gezegd, Avant op liet ministerie van Arbeid heeft men zich sedert Maan dag over de gevoerde onderhandelingen in het 'geheel niet uitgelaten. Mocht heden de algemecne werkstaking in het havenbedrijf niet meer kunnen wor den voorkomen, zooals het er op het oogenblik naar uitziet, dan komt dit land to slaan voor een economischen strijd, veel feller dan ooit te voren tusschen kapitaal cn arbeid gevoerd. Alle vorige havenarbei dersstakingen zouden daardoor ver in dc schaduw wc 'e rrosteld. Het gebeele openbare lei en .zal or wellicht door Worden verlamd. Om den ernst van den toestand ten volle te kunnen begrijpen, moet men niet verge ten, dat met do havenarbeiders ongeveer een millioen arbeiders in aanverwante be drijven zijn verbonden. Rechtstreeks zou de algemeene werkstaking in het haven bedrijf in totaal tusschen 110.000 cn 120.000 bootwerkers betreffen, doch de na tionale organisaties, n.l. de Bond van Transport- en Ongeschoolde Arbeiders om vat ook nog ongeveer 200.000 arbeiders, die bij hel havenbedrijf ten nauwste be trokken zijn, zooals lickterlieden en ver schillende andere categorieën. Be Bond van Transport- cn Ongeschool de Arbeiders behoort tot de federatie, Avaarbij ook zijn aangesloten dé Nationale Bond van Algemecne Arbeiders, die 443.000 leden telt, o.a. alle arbeiders van de gas fabrieken over het geheele land. Ook .do Nationale Gemengde Arbeidersbond met 170.000 leden. de'Vereenigde Orde van A1- gomeeno Arbeiders met 150.000 leden en de Bond van "Wagenvoerders bij de Elec- trisc-he Spoorwegen en Arbeiders bij de Electriseho Centrales met 40.000 leden be- hooren er toe. Al deze organisaties verklaarden zich reeds solidair met de havenarbeiders, toen eenige"weken geleden een datum voor do staking werd vastgesteld. Sedert dien heeft ook de Nationale Bond van Spoonvegpersoneel met bijna oen half millioen leden zich met de havenarbeiders solidair verklaard. Een staking zal dus alle vervoer te water cn te land stopzetten. IX1 fabrieken cn werkplaatsen zullen verstoken zijn van den aanvoer van sleenkool cn grondstoffen en ook de aanvoer van levens middelen zal gestoord Avorden. Te Londen zal spoedig vleescli gebrek hecrschen cn de prijzen zullen weldra omhoog loopen. Hel Poplar-incident. M o t i e v a li afkeuring. Do liberale partij hoeft oen motie van afkeuring tegen liet beleid van don minis ter van gezondheid Wlieatloy op de agenda van het Jngerhuis geplaatst. Of Ramsay Mac Donald de motie ook als een votum van afkeuring zal beschou wen is volgens de .Daily Tel." twijfelachtig. Geruchten, volgens welke Wheatley zou overwegen af te treden zijn ongegrond. Di het lioogerhuis zal de Poplar-kAvestie door graaf Beauehainps ter sprake worden gebracht. Verzet tegen de hulpactie voor Duitschland. Te Bath hebben do kwakers gepoogd con een propagandameeling to orgauiseëren ten behoeve van het hongerend Duitsch land. De openbare meening in Engeland, n.l. weigert nog steeds te gelooven, dat er in Duitschland veel meer armoede geleden ordt dan in Engeland en meent zelfs, de Engelsche industriegebieden veel grooter 7ao«Ü lieersclit. Voor de meeting was groote reclame ge maakt. Maar reeds een uur voor den aan vang had zich een sterke, vijandig gezinde menigte voor liet gebouw verzameld en toen de vergadering zou worden geopend, brak een lievig tumult in de zaal les. Geen dei- sprekers kon aan het Avoorcl komen, zoodal de meeting moest worden opgeheven. De sprekers werden, ten einde do menigte te vermijden, langs een öndergrondsche gang tot ver buiten liet gebouw en van daar naar het politiebureau geleid, van waar zij ongemerkt huiswaarts konden keer Rusland, Trotzki. AI', u maakt zich te Moskou ongerust over den gezondheidstoestand van Trotzki. die niet. alleen lijdt aau een ontsteking der luchtwegen, doch vermoedelijk ook aau een maagzweer. Men hoopt, echter, dat een verblijk van eenige maanden in liet Zuide lijk deel van den Kaukasus veel tot zijn herstel zal bijdragen. Zijn toestand iva door het verblijf in het Zuiden reeds ver beterd, toen zijn terugkeer naar de hoofd stad in verband met liet overlijden van Lcnin zijn ziekte Avcer verergerde. Onlusten in de* Oekraine. Volgc-ns berichten uit Jassy is er in verschillende deelen van do Oekraïne oen revolutie uitgebroken. Er wordt van over de grens sehic-len vernamen. Tal van vluch telingen van Russisch grondgebied willen do Roeméenscho grefis oversteken, maar worden aan do grens tegengehouden. De Rooniornsclic grenswacht wordt versterkt. Zwitserland. Een ccmp'ot Volgens tie „Tribune" zou do politie te Lausanne een complot tegen Gonradi en Polounin ontdekt hebben, die door den agent van de tseheka, Lulschinski, respec tievelijk to Lausanne en Parijs vermoord zouden moeten worden. Amerika. De opstand in Mexico. uemeld Avordt, dat de rebel longen oraal Pinaxla de rigueimgslroepen van'generaal Belascos in den slaat Chia.pa.s verslagen hoeft. Uit Mexico City wordt gemeld:" De troepen van Obregon zijn Guadala jara binnengerukt. Bevolen is onmiddellijk naar Morëlia op le rukken, waar dc rebel len nu geconcentreerd zijn. Een niet bevestigd bericht meldt, dal de regeeringsjroepen Tuxpan bezet hebben. De Noordpoolvliegtöcht afgelast. De president heeft gelast do voorberei dingen voor den voorgenomen vliegtocht naar do Noordpool tc staken. Dit besluit berust op bezuinigingsoverwegingen. Aau liet Congres zal gelegenheid Avorden gege ven zich omtrent deze aangelegenheid uit le spreken. HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. Het conflict in de Engelsche havens is niet meer te voerkomen. Hedenmiddag zal de itaking geproclameerd worden. De liberale partij in Engeland zal een motie van afkeuring indienen tegen het be^ leid van Wheatley.. l5j De geruchten omtrent cpstandaa ia Oekraïne blijven aanhouden. BINNENLAND In de Tweede Kamer hebben gisteren bij de Aigemeene Beschouwingen ever dc Sieaisbegrooting de heeren Rutgers, J. ter Laan, Fleskens. Schckking, Weitkamp, Beumer en mej. Grceneweg het woard ge voerd. BIBHEMLftBaa Staats'oegrooting voor 1924. Verschenen is de Memorie van Antwoord Hoofdstuk V (Biimenlandsche Zaken en Landbouw). Wij kunnen met- de vermelding daarvan Avel volstaan. Nieuwe dingen worden er niet. in gezegd en bij de aanstaande behandeling in de Tweede Kamer krijgen wc alles nog eens weer opnieuw. De Rijksmiddelen. De middelen hebben in Januari bedragen f 35.905.263.73 of ruim 2 millioen minder dan in Januari 1923. Wettelijke bescherming van hel diploma voor Ziekenverpleging. De Ministers van Arbeid en van Bin- neiilandscbe Zaken lubben bepalingen vastgesteld tot wettelijke bescherming van het diploma voor ziekenverpleging. De voornaamste bepalingen luiden: Algemeene ziekenhuizen met ten minste 40 bedden en ten minste 14.000 vcrplöeg- tlagen per jaar, kannen door den Minister van Ai beid als opleidingsinrichting worden erkend. De opleiding wordt gegeven door ge neeskundigen. Algemeene ziekenhuizen, die niet liet vereischte aantal bedden en verpleegda- gen hebben, kunnen voor een gedeelte dei- opleiding- in aanmerking komen. De theoretische opleiding wordt gegeven in een cursus van drie jaar, waarin het geheele programma moet worden onder wezen cn omvat de volgende vakken: De beginselen van den. bouw en de ver lichtingen van het niensch olijk lichaam cn van de gezondheidsleer, do algemeene en bijzondere verpleging van lijders aan in- en uitwendige ziekten, ook van kinderen en zuigelingen. De practische opleiding wordt gegeven in dier voege, dat ieder leerling-verple gende bij liet einde van zijn leertijd zoo veel mogelijk lijders aan allerlei ziekten heeft verpleegd. Reconstructie-politiek. De Memorie yan Antwoord op do Wa- terstaatsbegrooting behandelt als'volgt do concurrentie, die de spoor- en 'tramwegen A'an de autobussen ondervinden: In allen gevalle schijnt op den voorgrond te moeten komen do vraag, of autobussen, hoe nuttig zij ook als aan- cn. af voor middel van spoor- cn tramwegen en voor afgezon derd liggende plaatsen kunnen zijn, niet temin behooren te worden geweerd, voor zooveel zij als schadelijke mededingers togen spoor- cn tramwegen optreden. Moraal: I, wanneer uwconcurrent u hin dert steek hem overhoop Bij een radicale Avijziging in het stelsel van den vrijhandel wordt door de Regee- rin£ niet overwogen tenzij voor baai- eigen bedrijven. II. l'amour bien ordonné uornmmce pat soi-même. De B K Werkgever." De gcbccrte der socialistische Partij De communist v. Winsum heeft, naar hei ..Volk" bericht, in ilen Deventer Raad, zich lichtende tegen dc Kothek-vertegenwoordi gers.-medegedeeld, dat in 1918 vóór dc can- drdaalsltflingcii voor de Tweede Kamer, do 1 eer Kolthek, die toen Juist wit Frankrijk terugkwam,' heeft getracht op de lijst der cunnmmi.stc.il, toenmaals S. D. P., geplaatst te worden. Bestuurders der 8. D. I'. heb ben. toen besprekingen met hem g:voord, cn reeds was overeengekomen hem op No. 2 le plaatsen onder Wijnkoop. De partij raad der S. D. P. kon ten slotte echter geen vrijheid vinden dit aan de partij voor le stellen cn eerst na deze afwijzing is Kolthek ter toe overgegaan, zelf aanknoo- pingspuriten te zoeken a oor het stichten van ceil eigen partij, die hem naar do Kamer afvaardigde. „Graag op baantjes". Wij vragen do aandacht voor het vol gende slatisliekje: Nederland hooft niet ui (zondering van Noord-Brabant en Limburg, waar cr trouwens slechts enkelen zijn, 85 (Hoofd-) commissarissen vanPolitic. Van deze 85 zijn cr 3 Ruumsi-h-KMiio- liek. Ziehier: Hoof doommiss. 1oc ai- -K..1 i. Amsterdam 19 3 Rotterdam 10 O Den ITaag 5 I Utrecht 3 Groningen 2 O. Van de overige 40 commio-ari- v *•- deold over 46 gini' iulcu. i cr sloom.; n II.-K. cn dat is die te Nijm m. dat tavti zeker overwegend Kalhclick mag v u: -a genoemd. Dc benoeming tóf «•ommi.-.-.iris v;.,i - litie geschiedt door do Koningin, on v<.u-- dracht van den ^linister van Justin SPÖfST Be alen is F. W. C. H. 2arün v. Tuyil van Serccskerks. Gisteren had te Wcsterveld do Ioim ;rde- bestelling plaats van hot stoffelijk over schot van den leer F. V. G. H. Baron van Tuyll van Scrooskcrke, in leven ka merheer in buit. dienst van -do Koningin, voorz. van liet Ned. Ö'ymp. Comité on van de Alg. Vereen, v. Vreemddingeuv -rki cr. Onder het groot aantal belangstellenden werden opgemerkt jhr. mi-, C Feith. als vertegenwoordiger van Minister de K- ser, kapt. dr. Hubert van Bleyenburg als vertegenwoordiger van don Minjs A me- v.B. Oorlog, dc Belgische, Engelscl rikaansche gezanten, de bestuuvdcri •het N. O. G., kapt. Scharroo, Hir> Waller on mr. Fcsclioltc; van deu de lieereu Staal en Boeljon, en vele an dere vertegenwoordigers van vereenigingen en honden, waarvan do overledene deel uitmaakte. Toen do kist in de groeve avcs ncerg-'ia- ten, trad'els. Greutz-herg naar voren, dio zeido dat op uitdrukkelijk verlangen n. den overledene hier niet gesproken zou worden, waarna do predikant in gebed voorging. Do jongste zoon van den over ledene dankte voor do groote belangstel ling, zijn oüYcrgctelijken vader bewezeu.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1924 | | pagina 1