15e Jaargang 4375 DeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling iVoor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal. Franco per post I 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen i Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewono adverfentlën 30 cent per regel- Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele yan het tarief berekend. Kleine advertentleny van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver* huur, koop en verkoop 10.50. Dit nummer bestaat uit tarea bladen. Een Koninklijk Besluit en zijn gevolg. Verschenen is een Koninklijk Besluit van 19 Januari 1924, waarin wordt be paald, dat: „de kinderen, die tot een school voor gewoon lager onderwijs wor den toegelaten, bij het begin van het schooljaar of van den schoolcursus den leeftijd bereikt moeten hebben van zeven jaren, verminderd met zooveel tijd als de helft bedraagt van den klasseduur dier school". Het Koninklijk Besluit heeft ten doel de kinderen een jaar later op school te doen komen en wel tusschen den 6* en 71 jarigen leeftijd, gemiddeld dus op een leeftijd van 7 jaren, inplaats van tus schen 5^ en 6* jaar. Do beslissing van het Koninklijk Besluit om de kinderen, inplaats van op 5^-jarigen leeftijd, op 6i-jarigeiL leeftijd op school - toe te laten, heeft de volgende voordeelen. a. Zeer moeilijk, ja, bijna onmogelijk, is het om de aandacht der zeer jonge kin deren gedurende den geheelen schooltijd a oortdurend gespannen te houden. b. Bij behoud van het zevende leerjaar zal het opschuiven van den leerplichtigen leeftijd een beter aansluiting geven met de arbeidswet. ludien een kind op zeven-jarigen leef tijd beginnend een schooltijd van- zeven jaren moet doorloopen, dan wordt daar door de leeftijd bereikt, waarop, volgens do arbeidswet, met arbeid mag worden begonnen. Tegenover deze voordeelen staat echter dit groote nadeel, dat kinderen van 5* tot 6- jaar moeilijk meer kunnen worden be ziggehouden met de „fröbelmethode", wel ke op onze voorboreidings- of bewaarscho- Jen wordt gevolgd. Het werkplan der bewaarschool omvat: spelen, vooral dienstbaar gemaakt __aim lichamelijke ontwikkelino;- - b. oefenen van oog en hand, daaronder begrepen het doen verrichten van handen arbeid, tot ontwikkeling der zintuigen; c. vertellen; d. leeren van kinderversjes en zingen daarvan op het gehoor. Bij do ten uitvoerlegging van het Ko ninklijk Besluit is dus allereerst noodig de „methode" van het hewaarschoolonder- wijs te herzien en goed te ke.uren, dat in het laatste jaar van dit onderwijs een ge deelte van den tijd gebruikt wordt aan do beginselen van leeren lezen, schrijven en rekenen, zonder evenwel daaraan den ganschen tijd te besteden. Op deze wijze wordt het bewaarschool- onderwijs nog meer dan tot nu toe „voor her eidingsonderwijs". Do gevolgen van het verschuiven van de leerplichtigen leeftijd met één jaar zijn, dat do kinderen langer op do bewaar school moeten blijven èn dat het aantal kinderen greoter zal zijn, vooral in het laatste jaar, indien de methode van dit onderwijs op boven aangegeven wijze verandering zou ondergaan. Meer dan tot nu toe zal dan ook van de besturen dier scholen gevorderd worden en zwaro geldelijke offers zullen noodig zijn omdat meerdere scholen moeten worden gebouwd en meer leerkrachten moeten worden aangesteld. Billijk is het derhalve^dat dan ook do Overheid voor het bewaarschoolonderwijs hulp zal verkenen en al is thans, tenge- volgo van do noodzakelijke bezuiniging, geen aïgeheelc gelijkstelling tusschen openhaar- en bijzonder bewaarschool- onderwijs mogelijk, meer geldelijke tege moetkoming dan tot nog toe in de kosten van dit onderwijs mag toch zeker worden gevraagd. Dozo geldelijke hulp, welke ten gevolge van liet intrekken van het wetsontwerp tot regeling van het bewaarschoolonderwijs, zooals dit in 1921 werd ingediend, niet door den Staat wordt verschaft, wordt ge heel aan de Gemeentebesturen overgelaten en dus door ieder Gemeentebestuur naar eigen goeddunken bepaald. De kosten van het bewaarschoolonder wijs kunnen worden verdeeld in: a. kosten van houw of verhouw; b. salarissen-voor onderwijskrachten; c. kosten van exploitatie. Onder de verschillende Gemeentelijke verordeningen voor het verkenen van steun aan bijzondere bewaarscholen mo gen wel, voorzoover ons bekend is, de ver ordeningen van Amsterdam en Schiedam i als de hesten worden genoemd. Do Gemeente Amsterdam geeft aan de besturen van bijzondere bewaarscholen 4r" 'sjaars van de geschatte waarde der gehouwen, hetgeen ongeveer gelijk is aan i tweederde derstichtingskosten, terwijl do Gemeente Schiedam zelfs 85 als rente- loozo hypotheek geeft. Ook .geven zij tege moetkoming in de kosten, genoemd onder a. en c. De Gemeentebesturen van Rotterdam, 's-Gravenhage, Utrecht en Arnhem geven slechts tegemoetkoming in do kosten, ge noemd onder b. on c. In de Gemeen to Leiden wordt tot nog toe alleen tegemoetkoming gegeven in de kos ten der salarissen, terwijl wijziging der verordening aanhangig is (en hoogstwaar schijnlijk a.s. Maandag in den Raad zal worden behandeld. Red. L. Grt.) Bij do meerdere eischen, welke nu aan do besturen der bewaarscholen worden ge steld door het verschuiven van het eerste leerjaar op de lagere school, mag, naar onze meening, deze regeling wel degelijk worden herzien en is het wenschelijk dat het Gemeentebestuur geldelijke hulp ver leent in do drie soorten van kosten. Indien het Gemeentebestuur zou kunnen besluiten om behalve twee-derde der kos ten van salarissen aan do besturen der bijzondere bewaarscholen te vergoeden, zooals thans geschiedt, bovendien twee-derde der stichtingskosten als ren- telooze hypotheek te geven en twee-derde der exploitatie te dragen na aftrek van de schoolgelden, zoodat van ieder deel der kosten nog één-derde voor rekening der schoolbesturen bleef, dan zouden daardoor de besturen der bijzon dere bewaarscholen ten zeerste zijn gebaat dan zou daardoor het particulier initiatief tot stichten van bewaarscholen sterker worden geprikkeld en tenslotte zou het Ge- meentebstuur zichzelf daardoor bcvoor- deelen, want, als bijzondere bewaarscholen worden gebouwd, zullen minder openbare scholen noodig zijn, waarvoor de Gemeen- to alle kosten dragen moet. Bij de zwaardere eischen, welke wor den gesteld, kunnen de besturen geen nieuwe bijzondere bewaarscholen bouwen zonder krachtigen geldelijken steun van het Gemeentebestuur, terwijl de steuii, welken de Gemeente geeft, toch altijd eén besparing is van een derde op ieder on derdeel der kosten. Het particulier initiatief steunen is het ware belang van de Gemeente zelf. Hoezeer men hiervan overtuigd is blijkt wel uit do motie, welke in den Raad van a» a—uucviit utjzcr jn_ gediend, dat do Gemeente zich niet verder wel met het geven van 'voorbereidings- onderwijs zou belasten, en dit alleen op te dragen aan de besturen, bedoeld in ar tikel 97 der L.O.-wet 1920 cn zelfs do ge meentelijke gebouwen voor dat onderwijs aan particuliere instellingen en vereeni- gingen te verburen. Dezo motie zal wel weinig kans van slagen hebben, want de Gemeentebesturen zullen wel altijd te zorgen hebben voor openbaar bewaarscUoolonderwijs voor hen, die dit verlangen, doch deze motio doet zien dat de voorstellers er van overtuigd zijn dat het steunen van het particulier initiatief goedkooper is dan onderwijs voor Gcmeenterekening te doen geven. A. LEUSEN, Pr. BUITEMLAMP Duitschland. De moord op Erzberger. De daders niet gearrestaelrd Het bericht, dat de moordenaars van Erzberger in Hongarije zijn gearresteerd, is volgens het „8 Uhr Abendblatt" niet in overeenstemming met de feiten. Omstreeks 14 dagen. geleden deelde iemand aan do Duitsche delegatie te Boe dapest mede, dat hij de heide moordenaars in een bepaalde straat te Boedapest had gezien.Bij onderzoek bleek de genoemde straat aldaar evenwel niet te bestaan. De Hongaarsche regeering nam in dezo zaak een zeer loyale houding aan en steunde de politie zooveel zij kon. Een verzoek tot uitlevering is zelfs niet gedaan, daar een arrestatie dei loordenaars toch daaraan natuurlijk moet voorafgaan. De tanende macht der separatisten. In den nacht van Maandag op Dinsdag hebben do separatisten hot te Mainz ge vestigde districtsgebouw ontruimd. Naar de Duitsche bladen melden, heb ben aanhangers van den autonomen Palts er zich thans gevestigd en dit gebied bij den Palts „ingelijfd". Frankrijk. De positie van Poincaré In de Kamer. Oppositie tegon zijn wetsvoorstellen. Groot is, zooals men weet, de tegenzin van een aanzienlijk deel der linkerzijde tegen het voorstel van Poincaré, hem de bevoegdheid te geven om bij decreet ver schillende hervormingen 'in te voeren, op do eenige voorwaarde, dat binnen zes maanden wettelijke ratificatio gevraagd zal worden van de decreten, .waardoor bestaande wettelijke bepalingen worden aanjgetast. De discussie hierover is gis teren begonnen. De socialist Paul Boncour ontwikkelde - in een magistrale rode; zijn oppositie. Hij betoogde de onwettigheid van een derge lijke machtsdelegatie door de gekozenen van liet algemeen stemrecht. Boncours mooie, gematigde rede werd ook op de banken van het blok algemeen toegejuicht. Van veel meer beteekenis nog was do instemming, waarmee do meerderheid der oppositie aanhoorde van een der meest- uitgeeproken nationalisten, met name den oud-oorlogsminister André Lefèvre, die zoowel opkwam tegen do decreten als tegen do financieelo voorstellen, die nieuwo of fers aan belasting vragen. Hij wees op het gevaar, dat een cn ander bij de ko mende verkiezingen voor het nationale blok hebben kan, vooral als de voorge stelde maatregelen geen verbetering van de waarde van den franc mochten ten ge volge hebben, an op de funeste uitwerking, die liet aan het bcwindkomen van een meer linkscho meerderheid zou kunnen hebben, vooral als Engeland het volgende jaar mocht beginnen met een gedeeltelijke op heffing van dS Rijnbezetting. Dezo oppo sitie, waarbij vele meerderheidsleden zich door hun applaus aansloten, heeft tie meer beteekenis, omdat Lefrèvre begon nen was zich als ccn overtuigd aanhanger van Poincaré en zijn politiek aan te kon digen. De indruk vain deze eerste bespre kingen der „décrets-lois" was dus vrij ongunstig voor de regeering. Rusland. Rusland in den Volkenbond. Eenvoor waarde van Engeland De „Daily Telegraph" meldt, dat de jongste Britsche nota aan de Russische Sovjet-regeering eerst werd aangeboden, nadat de Sovjet-regeering in beginsel zich bereid had verklaard, Rusland tot den Volkenbond tte doen toetreden. Volgens het blad zal eerstdaags een verzoek om te mogen toetreden als lid van den Volken bond van de zijde der Russische regeering worden verwacht. Het let van mgr. Cieplak. Uit welingelichte bron wordt gemeld, dat het Vaticaan, nadat het vernomen had, dat de Britsche regeering voorne mens was do Sovjet-rcgeering te erken nen, door middel van den Britschen ge zant bij den Heiligen Stoel de Britsoho re geering verzocht eheft bij de Sovjet-regee ring aan to dringen op invr ij heads tel ling van den aartsbisschop Cieplak en an dere geestelijken. Het Sovjet-bestuur. Behalve Rijkof, die, zooals gemeld, tot voorzitter van den Raad van Volkscom missarissen is benoemd, zijn door hot executief comité van de Unie van Sovjet republieken nog de volgende benoemingen gedaan: Tsjitsjerin, tot Volkscommissaris van Buitenlandsehe Zaken. Trotski, tot Volkscommissaris van Oor log. Krassin, tot Volkscommissaris voor den Handel met het Buitenland. De pest in Zuid-Rusland. De „ïswestia" publiceert een mededee- ling van het commissariaat voor volksge zondheid over de uitbreiding van de pest in Zuid-Rusland. In de Kirgisen-republiek werden vijftig haarden dezer ontzetlende ziekte geven de. Sedert 9 Januari zijn 281 pestgevallen geconstateerd, waarvan er 249 doodelijk zijn geweest. Voorts werden pestgevallen geconsta teerd in het Kalmükengebied, in het Oeral gebied en in het gouvernement Astrakan. Roemenië. Waarom dc Fransche leening afsprong. Geen Fransch oorlogsmateriaal. Naar aanleiding van het afspringen der onderhandelingen over de in Frank rijk te sluiten leening is een officieus com muniqué veerschenen, waarin verklaard Avordt ,dat de Roemeensche rogcering de loenling niet weaischto te sluiten, omdat deze in oorlogsmateriaal zou worden vol daan, dat de Fransche industrie zou le veren. De regeering heeft echter besloten, dat de uitrusting en de bewapening van het Roemeensche leger geschieden zou door bemiddeling van binnenlandscho nij verheid. De levering door de Fransche in dustrie zou aan deze een monopolio heb ben verschaft, dat ten nadeele van de bin- nenlandsclie nijverheid zou zijn. In verhand met do plannon der regeo- ring wordön de fabrieken der onderne mingen Reschitza en Astra belangrijk uitgebreid. Volgens de bladen worden thans tusschen de verschillende fabrieken onder handelingen gevoerd, om een trust voor de ijzer- on metaalnijverheid te stichten. Deze trust wil geheel voorzien in de be hoeften van het leger, van de spoorwegen, de mijnen en de pelroloumondernemingen. Griekenland. De ziekte van Venizelos. Z ij n aftreden n o o d z a k o 1 ij k. De geneesheeren, die Venizelos -behan delen, hebben thans uitgèmaakt, dat zijn aftreden als premier noodzakelijk is. K af andar i s volgt hem op. Op raad van zijn doktoren heeft Veni zelos zijn ontslag aangeboden, nadat hij van Kafandaris de verzekering liad ont vangen, dat dezo een kabinet zal kunnen vormen, hetwelk op steun in do Natio nale Vergadering kan rekenen. Kafandaris, minister van Justitie, heeft gisterenmiddag in de Nationale Vergade ring het aftreden A-an het kabinet-Veni- zelos aangekondigd. Amerika. De bijzetting van Wilson's stoffelijk overschot. Het stoffelijk overschot van Wilson zal waarschijnlijk in een tijdelijk graf worden bijgezet, totdat de nationale graftombe op een door de familie te bepalen plek zal zijn opgericht. Het peiraleum-schandaal. Een dementi van MacAdoo. Er is weer een nieuwe phase in het petroleum-schaudaal. De schoonzoon van ex-president Wilson, do bekende vroegere minister van Financiën, William MacAdoo heeft een dementi gepubliceerd met betrek lang tot de verklaringen, afgelegd door den multi-millionair Dcheny. Deze had n.l. ver klaard, dat hij sedert 1819 aan MacAdoo zestigduizend rond sterling had uitbetaald en dat do ex-minister nog steeds elfdui zend pond sterling per jaar ontvangt, als rechtsgeleerd raadsman van do maat schappij, waarvan Doheny president is. Doheny, die verklaard had, dat hij geld gezonden had aan den minister van Bin nenlandscho Zaken Fall, verklaarde te genover do commissie, welke in zake de ten lasto gelegde omkooperij een oniTer- ZüL-K ueeit ingesteld, atii LIJ 3X,_A,1a bruikte, omdat deze invloed had op nét kabinet van ex-president Wilson. In zijn verklaring, welke door Reuter uit Los Angelos wordt geseind, zegt Mac Adoo, dat iedere poging om zijn naam te betrekken in het Teapot-scliandaal abso luut ongerechtvaardigd is_. Hij verklaart, dat hij nimmer advies gegeven heeft of geraadpleegd is, met betrekking tot de petroleumconcessies .in de Vcreenigde Sta len. Wat zijn adviezen aan de Doheny-maat schappijen betreft, deze waren zoo zegt MacAdoo geheel beperkt tot de Mexi- caanscho belangen van die endernemingen MacAdoo heeft senator Walsh A'erzocht, hem -in de gelegenheid te stellen voor de commissie getuigenis af te leggen. Zooals bekend, werd MacAdoo tot dus ver beschouwd als de ernstige candidaat van de democratische partij voor het pre sidentschap. De onthullingen van Doheny worden evenwol in Aveerwil van Mac Adoo's ontkenning beschouwd als de doodsteek voor deze ambitie. Men is in Amerika van meerling, dat de mogelijk heid van een candidatuur-MacAdoo op de aanstaande democratische conventie door het gebeurde is uitgeschakeld. Aanbouw van oorlogsschepen in Amerika Bij het congres is oen wetsontwerp in gediend A'oor het uittrekken- van ©en som van 97 millioen dollar voor den aanbouw van acht nieuwo verkenningsvaartuigen en zes xivier-kanonneerbooten. Britsch-lndië De staking te Bombay. Ernstige ongeregeldheden De staking in do katoenspinnerijen neemt een ernstige wendig aan. In een drietal districten werd met steenen naar de treinen en trams geworpen. Met stok ken gewapende stakers, hebben ©en Euro- peesch magistraatspersoon, die in een auto voorbijreed, ernstig gewond. Gandhi in vrijheid gesteld. De regeering te Bombay heeft last ge geven den nationalistisch en leider Gandhi in vrijheid te stollen. Tibet. Revolutie-geruchten uit Tibet. De Dalai-Lama gevlucht. De „Daily Telegraph" meldt uit Tibet, dat in vele steden aldaar een revolulion- naire beweging is uitgebroken. Naar ver luidt, zou de Dalaï-Lama de geestelijke en wereldlijke heerscher in Tibet t gevolge van den opstand zijn gevlucht. Hij zou het voornemen hebbon zich met de Mongolen tegen de regeering van Da lai te vereenigen. Volgens berichten uil andera bron evenwel zou de hoogepricstcr van plan zijn te trachten naar Britsch WET VOORNAAMSTE NIEUtfS. BUITENLAND. De positie van Poincaré-heefl ecu gevue- ligan duw gehad in de Fransche Kamer. Pest in Zuid-Rusland. Hei petroleuni-schandaa! in de Vereen Staten wordt noodlottig voor de president» ambitie van Mac Adoo. Revolutie-geruchten uit Tibet. Dc Daial Lama zou gevlucht zijn. BINNENLAND. Verschenen is de Memorie van Ant woord op de Begrooting van Onderwijs Bij het hooger onderwijs is ruim een mil lioen bespaard Met inkrimping van het aantal leerstoelen wordt voortgegaan Stopzetten van den bouw middelbare en lagere scholen. De Zomertijd gaat 30 Maart in. Aanvaarding van de foonsvoorstelien der Directie der Spoorwegen door de bonden onder zeker voorbehoud. De Ned. R.-K. Boerenbond en de Belgi sche Boerenbond stellen een Nederlandsch- Belgische economische commissie in voor wederzijdsche economische hulp. (L. en T.) Stcpzetting opleiding onderwijzers. (On derwijs). gebied uit te wijken. Te dien einde zou hij door do Noordelijko vlakte van Mongolië trekken, waar de priesters een diepe ver eering voor hem koesteren. Men vreest voor verwikkelingen in verband met de levendige militaire actie aan de Oostgrens an Tibet. Nader wordt nog gemeld, dat de onge regeldheden in Tibet worden toegeschre ven aan een agressieve militaire politiek, voor welker financiering men tot scherpe maatregelen zijn toevlucht moest nemen. Zoo zijii--^-^-a-__zïvni'o belastingen van de ge hiervan zou onder de edeiiieuen een op stand zijn uitgebroken BIMIiEMLArifa DE ZOMERTIJD. Bij K. B. is bepaald, dat in 1924 do vervroeging met een uur van den wettelij- ken tijd, bedoeld in art. 1 der wet van 23 Juli 1908, zal aanvangen 30 Maart en zal eindigen 5 October. Actio tot afschaffing. Het centraal bestuur vau den Nederl. Tuinbouwraad heeft besloten, met kracht to gaan werken voor de afschaffing vau den zomertijd. Mochten de pogingen daar toe falen, dan zal men trachten den zomer tijd beperkt te krijgen van 15 Juni tot 3L Augustus. Spoorwegpersoneel. R.-K. Bon d. Naar wij vernemen is in een gisteren te Utrecht gehouden huishoudelijk con gres van den R.-K. Bond van Spoor- en Tramwegpersoneel „St. Raphael" besloten de voorstellen der directie inzake de loonsverlaging te aanvaarden, mits het karakter van art. 36 Reglement Dienst Voorwaarden onaangetast blijft en over eenstemming verkregen wordt inzake de af ronding der uurloonen en dor periodieke verhoogingen. Nederlandse lie Veroenging van Spoorwegpersoneel. In het Zondag te Utrecht gehouden Con gres der Ned. Vereeniging van Spoor- crT Tramwegpersoneel werd met 1519 tegen 476 stemmen de volgende motie aangenomen: „Het Congres, enz.: aanvaardt de wijzi gingen in de arbeidsvoorwaarden zooals deze zijn aangegeven in bijlage A van den brief van 19 Januari 1924 R. D. V. no. 21 der directie, waarbij echter aan de na volgende drie bezAvaren zal moeten worden tegemoet gekomen: le. de sub 1 en 3 genoemde loonsvcrj lagingen moeten zich inderdaad blijven' bepalen tot eene verlaging van daarin ge noemde percentages zoowel wat bet loon als do periodieke verhoogingen betreft, zulks met dien verstande, dat de uurloonen Avor- den afgerond op do gebruikelijke wijze (t. w. Vi cent en minder O, bo\'en 3 - cent 1 cent). 2o. bet eerste lid sub. 9 kom', lo A-ervahcn de Nedorlandscho Vereeniging verbindt zich daartegenover om over do reeds ingevoerde 4e klasse en do nu in to veren ver Li egde loonregeling niet lo procedeoren en de reeds aanhanging gemaakte procedure in te trekken, 3e, in de laaisto alinea var. punt 11 de woorden „te maken" te vervangen c.uot „aan" de organisatio A*oor tc Ic-ggon". Bovendien spreekt het congres hel veis

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1924 | | pagina 1