15e Jaargang
4375
DeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
iVoor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post I 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
i
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewono adverfentlën 30 cent per regel-
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele yan het tarief berekend.
Kleine advertentleny van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver*
huur, koop en verkoop 10.50.
Dit nummer bestaat uit tarea
bladen.
Een Koninklijk Besluit
en zijn gevolg.
Verschenen is een Koninklijk Besluit
van 19 Januari 1924, waarin wordt be
paald, dat: „de kinderen, die tot een
school voor gewoon lager onderwijs wor
den toegelaten, bij het begin van het
schooljaar of van den schoolcursus den
leeftijd bereikt moeten hebben van zeven
jaren, verminderd met zooveel tijd als de
helft bedraagt van den klasseduur dier
school".
Het Koninklijk Besluit heeft ten doel
de kinderen een jaar later op school te
doen komen en wel tusschen den 6* en 71
jarigen leeftijd, gemiddeld dus op een
leeftijd van 7 jaren, inplaats van tus
schen 5^ en 6* jaar.
Do beslissing van het Koninklijk Besluit
om de kinderen, inplaats van op 5^-jarigen
leeftijd, op 6i-jarigeiL leeftijd op school
- toe te laten, heeft de volgende voordeelen.
a. Zeer moeilijk, ja, bijna onmogelijk,
is het om de aandacht der zeer jonge kin
deren gedurende den geheelen schooltijd
a oortdurend gespannen te houden.
b. Bij behoud van het zevende leerjaar
zal het opschuiven van den leerplichtigen
leeftijd een beter aansluiting geven met de
arbeidswet.
ludien een kind op zeven-jarigen leef
tijd beginnend een schooltijd van- zeven
jaren moet doorloopen, dan wordt daar
door de leeftijd bereikt, waarop, volgens
do arbeidswet, met arbeid mag worden
begonnen.
Tegenover deze voordeelen staat echter
dit groote nadeel, dat kinderen van 5* tot
6- jaar moeilijk meer kunnen worden be
ziggehouden met de „fröbelmethode", wel
ke op onze voorboreidings- of bewaarscho-
Jen wordt gevolgd.
Het werkplan der bewaarschool omvat:
spelen, vooral dienstbaar gemaakt
__aim lichamelijke ontwikkelino;- -
b. oefenen van oog en hand, daaronder
begrepen het doen verrichten van handen
arbeid, tot ontwikkeling der zintuigen;
c. vertellen;
d. leeren van kinderversjes en zingen
daarvan op het gehoor.
Bij do ten uitvoerlegging van het Ko
ninklijk Besluit is dus allereerst noodig
de „methode" van het hewaarschoolonder-
wijs te herzien en goed te ke.uren, dat in
het laatste jaar van dit onderwijs een ge
deelte van den tijd gebruikt wordt aan do
beginselen van leeren lezen, schrijven en
rekenen, zonder evenwel daaraan den
ganschen tijd te besteden.
Op deze wijze wordt het bewaarschool-
onderwijs nog meer dan tot nu toe „voor
her eidingsonderwijs".
Do gevolgen van het verschuiven van de
leerplichtigen leeftijd met één jaar zijn,
dat do kinderen langer op do bewaar
school moeten blijven èn dat het aantal
kinderen greoter zal zijn, vooral in het
laatste jaar, indien de methode van dit
onderwijs op boven aangegeven wijze
verandering zou ondergaan.
Meer dan tot nu toe zal dan ook van de
besturen dier scholen gevorderd worden en
zwaro geldelijke offers zullen noodig zijn
omdat meerdere scholen moeten worden
gebouwd en meer leerkrachten moeten
worden aangesteld.
Billijk is het derhalve^dat dan ook do
Overheid voor het bewaarschoolonderwijs
hulp zal verkenen en al is thans, tenge-
volgo van do noodzakelijke bezuiniging,
geen aïgeheelc gelijkstelling tusschen
openhaar- en bijzonder bewaarschool-
onderwijs mogelijk, meer geldelijke tege
moetkoming dan tot nog toe in de kosten
van dit onderwijs mag toch zeker worden
gevraagd.
Dozo geldelijke hulp, welke ten gevolge
van liet intrekken van het wetsontwerp tot
regeling van het bewaarschoolonderwijs,
zooals dit in 1921 werd ingediend, niet
door den Staat wordt verschaft, wordt ge
heel aan de Gemeentebesturen overgelaten
en dus door ieder Gemeentebestuur naar
eigen goeddunken bepaald.
De kosten van het bewaarschoolonder
wijs kunnen worden verdeeld in:
a. kosten van houw of verhouw;
b. salarissen-voor onderwijskrachten;
c. kosten van exploitatie.
Onder de verschillende Gemeentelijke
verordeningen voor het verkenen van
steun aan bijzondere bewaarscholen mo
gen wel, voorzoover ons bekend is, de ver
ordeningen van Amsterdam en Schiedam
i als de hesten worden genoemd.
Do Gemeente Amsterdam geeft aan de
besturen van bijzondere bewaarscholen
4r" 'sjaars van de geschatte waarde der
gehouwen, hetgeen ongeveer gelijk is aan
i tweederde derstichtingskosten, terwijl do
Gemeente Schiedam zelfs 85 als rente-
loozo hypotheek geeft. Ook .geven zij tege
moetkoming in de kosten, genoemd onder
a. en c.
De Gemeentebesturen van Rotterdam,
's-Gravenhage, Utrecht en Arnhem geven
slechts tegemoetkoming in do kosten, ge
noemd onder b. on c.
In de Gemeen to Leiden wordt tot nog toe
alleen tegemoetkoming gegeven in de kos
ten der salarissen, terwijl wijziging der
verordening aanhangig is (en hoogstwaar
schijnlijk a.s. Maandag in den Raad zal
worden behandeld. Red. L. Grt.)
Bij do meerdere eischen, welke nu aan
do besturen der bewaarscholen worden ge
steld door het verschuiven van het eerste
leerjaar op de lagere school, mag, naar
onze meening, deze regeling wel degelijk
worden herzien en is het wenschelijk dat
het Gemeentebestuur geldelijke hulp ver
leent in do drie soorten van kosten.
Indien het Gemeentebestuur zou kunnen
besluiten om behalve twee-derde der kos
ten van salarissen aan do besturen der
bijzondere bewaarscholen te vergoeden,
zooals thans geschiedt, bovendien
twee-derde der stichtingskosten als ren-
telooze hypotheek te geven en
twee-derde der exploitatie te dragen na
aftrek van de schoolgelden, zoodat van
ieder deel der kosten nog één-derde voor
rekening der schoolbesturen bleef, dan
zouden daardoor de besturen der bijzon
dere bewaarscholen ten zeerste zijn gebaat
dan zou daardoor het particulier initiatief
tot stichten van bewaarscholen sterker
worden geprikkeld en tenslotte zou het Ge-
meentebstuur zichzelf daardoor bcvoor-
deelen, want, als bijzondere bewaarscholen
worden gebouwd, zullen minder openbare
scholen noodig zijn, waarvoor de Gemeen-
to alle kosten dragen moet.
Bij de zwaardere eischen, welke wor
den gesteld, kunnen de besturen geen
nieuwe bijzondere bewaarscholen bouwen
zonder krachtigen geldelijken steun van
het Gemeentebestuur, terwijl de steuii,
welken de Gemeente geeft, toch altijd eén
besparing is van een derde op ieder on
derdeel der kosten.
Het particulier initiatief steunen is het
ware belang van de Gemeente zelf.
Hoezeer men hiervan overtuigd is blijkt
wel uit do motie, welke in den Raad van
a» a—uucviit utjzcr jn_
gediend, dat do Gemeente zich niet verder
wel met het geven van 'voorbereidings-
onderwijs zou belasten, en dit alleen op
te dragen aan de besturen, bedoeld in ar
tikel 97 der L.O.-wet 1920 cn zelfs do ge
meentelijke gebouwen voor dat onderwijs
aan particuliere instellingen en vereeni-
gingen te verburen.
Dezo motie zal wel weinig kans van
slagen hebben, want de Gemeentebesturen
zullen wel altijd te zorgen hebben voor
openbaar bewaarscUoolonderwijs voor hen,
die dit verlangen, doch deze motio doet
zien dat de voorstellers er van overtuigd
zijn dat het steunen van het particulier
initiatief goedkooper is dan onderwijs
voor Gcmeenterekening te doen geven.
A. LEUSEN, Pr.
BUITEMLAMP
Duitschland.
De moord op Erzberger.
De daders niet gearrestaelrd
Het bericht, dat de moordenaars van
Erzberger in Hongarije zijn gearresteerd,
is volgens het „8 Uhr Abendblatt" niet in
overeenstemming met de feiten.
Omstreeks 14 dagen. geleden deelde
iemand aan do Duitsche delegatie te Boe
dapest mede, dat hij de heide moordenaars
in een bepaalde straat te Boedapest had
gezien.Bij onderzoek bleek de genoemde
straat aldaar evenwel niet te bestaan. De
Hongaarsche regeering nam in dezo zaak
een zeer loyale houding aan en steunde de
politie zooveel zij kon. Een verzoek tot
uitlevering is zelfs niet gedaan, daar een
arrestatie dei loordenaars toch daaraan
natuurlijk moet voorafgaan.
De tanende macht der separatisten.
In den nacht van Maandag op Dinsdag
hebben do separatisten hot te Mainz ge
vestigde districtsgebouw ontruimd.
Naar de Duitsche bladen melden, heb
ben aanhangers van den autonomen Palts
er zich thans gevestigd en dit gebied bij
den Palts „ingelijfd".
Frankrijk.
De positie van Poincaré In de Kamer.
Oppositie tegon zijn
wetsvoorstellen.
Groot is, zooals men weet, de tegenzin
van een aanzienlijk deel der linkerzijde
tegen het voorstel van Poincaré, hem de
bevoegdheid te geven om bij decreet ver
schillende hervormingen 'in te voeren, op
do eenige voorwaarde, dat binnen zes
maanden wettelijke ratificatio gevraagd
zal worden van de decreten, .waardoor
bestaande wettelijke bepalingen worden
aanjgetast. De discussie hierover is gis
teren begonnen.
De socialist Paul Boncour ontwikkelde
-
in een magistrale rode; zijn oppositie. Hij
betoogde de onwettigheid van een derge
lijke machtsdelegatie door de gekozenen
van liet algemeen stemrecht.
Boncours mooie, gematigde rede werd
ook op de banken van het blok algemeen
toegejuicht.
Van veel meer beteekenis nog was do
instemming, waarmee do meerderheid der
oppositie aanhoorde van een der meest-
uitgeeproken nationalisten, met name den
oud-oorlogsminister André Lefèvre, die
zoowel opkwam tegen do decreten als tegen
do financieelo voorstellen, die nieuwo of
fers aan belasting vragen. Hij wees op
het gevaar, dat een cn ander bij de ko
mende verkiezingen voor het nationale
blok hebben kan, vooral als de voorge
stelde maatregelen geen verbetering van
de waarde van den franc mochten ten ge
volge hebben, an op de funeste uitwerking,
die liet aan het bcwindkomen van een meer
linkscho meerderheid zou kunnen hebben,
vooral als Engeland het volgende jaar
mocht beginnen met een gedeeltelijke op
heffing van dS Rijnbezetting. Dezo oppo
sitie, waarbij vele meerderheidsleden zich
door hun applaus aansloten, heeft tie
meer beteekenis, omdat Lefrèvre begon
nen was zich als ccn overtuigd aanhanger
van Poincaré en zijn politiek aan te kon
digen. De indruk vain deze eerste bespre
kingen der „décrets-lois" was dus vrij
ongunstig voor de regeering.
Rusland.
Rusland in den Volkenbond.
Eenvoor waarde van Engeland
De „Daily Telegraph" meldt, dat de
jongste Britsche nota aan de Russische
Sovjet-regeering eerst werd aangeboden,
nadat de Sovjet-regeering in beginsel zich
bereid had verklaard, Rusland tot den
Volkenbond tte doen toetreden. Volgens
het blad zal eerstdaags een verzoek om te
mogen toetreden als lid van den Volken
bond van de zijde der Russische regeering
worden verwacht.
Het let van mgr. Cieplak.
Uit welingelichte bron wordt gemeld,
dat het Vaticaan, nadat het vernomen
had, dat de Britsche regeering voorne
mens was do Sovjet-rcgeering te erken
nen, door middel van den Britschen ge
zant bij den Heiligen Stoel de Britsoho re
geering verzocht eheft bij de Sovjet-regee
ring aan to dringen op invr ij heads tel
ling van den aartsbisschop Cieplak en an
dere geestelijken.
Het Sovjet-bestuur.
Behalve Rijkof, die, zooals gemeld, tot
voorzitter van den Raad van Volkscom
missarissen is benoemd, zijn door hot
executief comité van de Unie van Sovjet
republieken nog de volgende benoemingen
gedaan:
Tsjitsjerin, tot Volkscommissaris van
Buitenlandsehe Zaken.
Trotski, tot Volkscommissaris van Oor
log.
Krassin, tot Volkscommissaris voor den
Handel met het Buitenland.
De pest in Zuid-Rusland.
De „ïswestia" publiceert een mededee-
ling van het commissariaat voor volksge
zondheid over de uitbreiding van de pest
in Zuid-Rusland.
In de Kirgisen-republiek werden vijftig
haarden dezer ontzetlende ziekte geven
de. Sedert 9 Januari zijn 281 pestgevallen
geconstateerd, waarvan er 249 doodelijk
zijn geweest.
Voorts werden pestgevallen geconsta
teerd in het Kalmükengebied, in het Oeral
gebied en in het gouvernement Astrakan.
Roemenië.
Waarom dc Fransche leening afsprong.
Geen Fransch
oorlogsmateriaal.
Naar aanleiding van het afspringen
der onderhandelingen over de in Frank
rijk te sluiten leening is een officieus com
muniqué veerschenen, waarin verklaard
Avordt ,dat de Roemeensche rogcering de
loenling niet weaischto te sluiten, omdat
deze in oorlogsmateriaal zou worden vol
daan, dat de Fransche industrie zou le
veren. De regeering heeft echter besloten,
dat de uitrusting en de bewapening van
het Roemeensche leger geschieden zou
door bemiddeling van binnenlandscho nij
verheid. De levering door de Fransche in
dustrie zou aan deze een monopolio heb
ben verschaft, dat ten nadeele van de bin-
nenlandsclie nijverheid zou zijn.
In verhand met do plannon der regeo-
ring wordön de fabrieken der onderne
mingen Reschitza en Astra belangrijk
uitgebreid. Volgens de bladen worden thans
tusschen de verschillende fabrieken onder
handelingen gevoerd, om een trust voor
de ijzer- on metaalnijverheid te stichten.
Deze trust wil geheel voorzien in de be
hoeften van het leger, van de spoorwegen,
de mijnen en de pelroloumondernemingen.
Griekenland.
De ziekte van Venizelos.
Z ij n aftreden n o o d z a k o 1 ij k.
De geneesheeren, die Venizelos -behan
delen, hebben thans uitgèmaakt, dat zijn
aftreden als premier noodzakelijk is.
K af andar i s volgt hem op.
Op raad van zijn doktoren heeft Veni
zelos zijn ontslag aangeboden, nadat hij
van Kafandaris de verzekering liad ont
vangen, dat dezo een kabinet zal kunnen
vormen, hetwelk op steun in do Natio
nale Vergadering kan rekenen.
Kafandaris, minister van Justitie, heeft
gisterenmiddag in de Nationale Vergade
ring het aftreden A-an het kabinet-Veni-
zelos aangekondigd.
Amerika.
De bijzetting van Wilson's stoffelijk
overschot.
Het stoffelijk overschot van Wilson zal
waarschijnlijk in een tijdelijk graf worden
bijgezet, totdat de nationale graftombe
op een door de familie te bepalen plek zal
zijn opgericht.
Het peiraleum-schandaal.
Een dementi van MacAdoo.
Er is weer een nieuwe phase in het
petroleum-schaudaal. De schoonzoon van
ex-president Wilson, do bekende vroegere
minister van Financiën, William MacAdoo
heeft een dementi gepubliceerd met betrek
lang tot de verklaringen, afgelegd door den
multi-millionair Dcheny. Deze had n.l. ver
klaard, dat hij sedert 1819 aan MacAdoo
zestigduizend rond sterling had uitbetaald
en dat do ex-minister nog steeds elfdui
zend pond sterling per jaar ontvangt, als
rechtsgeleerd raadsman van do maat
schappij, waarvan Doheny president is.
Doheny, die verklaard had, dat hij geld
gezonden had aan den minister van Bin
nenlandscho Zaken Fall, verklaarde te
genover do commissie, welke in zake de
ten lasto gelegde omkooperij een oniTer-
ZüL-K ueeit ingesteld, atii LIJ 3X,_A,1a
bruikte, omdat deze invloed had op nét
kabinet van ex-president Wilson.
In zijn verklaring, welke door Reuter
uit Los Angelos wordt geseind, zegt Mac
Adoo, dat iedere poging om zijn naam te
betrekken in het Teapot-scliandaal abso
luut ongerechtvaardigd is_. Hij verklaart,
dat hij nimmer advies gegeven heeft of
geraadpleegd is, met betrekking tot de
petroleumconcessies .in de Vcreenigde Sta
len.
Wat zijn adviezen aan de Doheny-maat
schappijen betreft, deze waren zoo zegt
MacAdoo geheel beperkt tot de Mexi-
caanscho belangen van die endernemingen
MacAdoo heeft senator Walsh A'erzocht,
hem -in de gelegenheid te stellen voor de
commissie getuigenis af te leggen.
Zooals bekend, werd MacAdoo tot dus
ver beschouwd als de ernstige candidaat
van de democratische partij voor het pre
sidentschap. De onthullingen van Doheny
worden evenwol in Aveerwil van Mac
Adoo's ontkenning beschouwd als de
doodsteek voor deze ambitie. Men is in
Amerika van meerling, dat de mogelijk
heid van een candidatuur-MacAdoo op de
aanstaande democratische conventie door
het gebeurde is uitgeschakeld.
Aanbouw van oorlogsschepen in Amerika
Bij het congres is oen wetsontwerp in
gediend A'oor het uittrekken- van ©en som
van 97 millioen dollar voor den aanbouw
van acht nieuwo verkenningsvaartuigen en
zes xivier-kanonneerbooten.
Britsch-lndië
De staking te Bombay.
Ernstige ongeregeldheden
De staking in do katoenspinnerijen
neemt een ernstige wendig aan. In een
drietal districten werd met steenen naar
de treinen en trams geworpen. Met stok
ken gewapende stakers, hebben ©en Euro-
peesch magistraatspersoon, die in een
auto voorbijreed, ernstig gewond.
Gandhi in vrijheid gesteld.
De regeering te Bombay heeft last ge
geven den nationalistisch en leider Gandhi
in vrijheid te stollen.
Tibet.
Revolutie-geruchten uit Tibet.
De Dalai-Lama gevlucht.
De „Daily Telegraph" meldt uit Tibet,
dat in vele steden aldaar een revolulion-
naire beweging is uitgebroken. Naar ver
luidt, zou de Dalaï-Lama de geestelijke
en wereldlijke heerscher in Tibet t
gevolge van den opstand zijn gevlucht.
Hij zou het voornemen hebbon zich met
de Mongolen tegen de regeering van Da
lai te vereenigen. Volgens berichten uil
andera bron evenwel zou de hoogepricstcr
van plan zijn te trachten naar Britsch
WET VOORNAAMSTE NIEUtfS.
BUITENLAND.
De positie van Poincaré-heefl ecu gevue-
ligan duw gehad in de Fransche Kamer.
Pest in Zuid-Rusland.
Hei petroleuni-schandaa! in de Vereen
Staten wordt noodlottig voor de president»
ambitie van Mac Adoo.
Revolutie-geruchten uit Tibet. Dc Daial
Lama zou gevlucht zijn.
BINNENLAND.
Verschenen is de Memorie van Ant
woord op de Begrooting van Onderwijs
Bij het hooger onderwijs is ruim een mil
lioen bespaard Met inkrimping van het
aantal leerstoelen wordt voortgegaan
Stopzetten van den bouw middelbare en
lagere scholen.
De Zomertijd gaat 30 Maart in.
Aanvaarding van de foonsvoorstelien der
Directie der Spoorwegen door de bonden
onder zeker voorbehoud.
De Ned. R.-K. Boerenbond en de Belgi
sche Boerenbond stellen een Nederlandsch-
Belgische economische commissie in voor
wederzijdsche economische hulp. (L. en T.)
Stcpzetting opleiding onderwijzers. (On
derwijs).
gebied uit te wijken. Te dien einde zou hij
door do Noordelijko vlakte van Mongolië
trekken, waar de priesters een diepe ver
eering voor hem koesteren. Men vreest
voor verwikkelingen in verband met de
levendige militaire actie aan de Oostgrens
an Tibet.
Nader wordt nog gemeld, dat de onge
regeldheden in Tibet worden toegeschre
ven aan een agressieve militaire politiek,
voor welker financiering men tot scherpe
maatregelen zijn toevlucht moest nemen.
Zoo zijii--^-^-a-__zïvni'o belastingen van de
ge hiervan zou onder de edeiiieuen een op
stand zijn uitgebroken
BIMIiEMLArifa
DE ZOMERTIJD.
Bij K. B. is bepaald, dat in 1924 do
vervroeging met een uur van den wettelij-
ken tijd, bedoeld in art. 1 der wet van 23
Juli 1908, zal aanvangen 30 Maart en zal
eindigen 5 October.
Actio tot afschaffing.
Het centraal bestuur vau den Nederl.
Tuinbouwraad heeft besloten, met kracht
to gaan werken voor de afschaffing vau
den zomertijd. Mochten de pogingen daar
toe falen, dan zal men trachten den zomer
tijd beperkt te krijgen van 15 Juni tot 3L
Augustus.
Spoorwegpersoneel.
R.-K. Bon d.
Naar wij vernemen is in een gisteren
te Utrecht gehouden huishoudelijk con
gres van den R.-K. Bond van Spoor- en
Tramwegpersoneel „St. Raphael" besloten
de voorstellen der directie inzake de
loonsverlaging te aanvaarden, mits het
karakter van art. 36 Reglement Dienst
Voorwaarden onaangetast blijft en over
eenstemming verkregen wordt inzake de af
ronding der uurloonen en dor periodieke
verhoogingen.
Nederlandse lie Veroenging
van Spoorwegpersoneel.
In het Zondag te Utrecht gehouden Con
gres der Ned. Vereeniging van Spoor- crT
Tramwegpersoneel werd met 1519 tegen 476
stemmen de volgende motie aangenomen:
„Het Congres, enz.: aanvaardt de wijzi
gingen in de arbeidsvoorwaarden zooals
deze zijn aangegeven in bijlage A van den
brief van 19 Januari 1924 R. D. V. no. 21
der directie, waarbij echter aan de na
volgende drie bezAvaren zal moeten worden
tegemoet gekomen:
le. de sub 1 en 3 genoemde loonsvcrj
lagingen moeten zich inderdaad blijven'
bepalen tot eene verlaging van daarin ge
noemde percentages zoowel wat bet loon als
do periodieke verhoogingen betreft, zulks
met dien verstande, dat de uurloonen Avor-
den afgerond op do gebruikelijke wijze (t.
w. Vi cent en minder O, bo\'en 3 - cent
1 cent).
2o. bet eerste lid sub. 9 kom', lo A-ervahcn
de Nedorlandscho Vereeniging verbindt zich
daartegenover om over do reeds ingevoerde
4e klasse en do nu in to veren ver Li egde
loonregeling niet lo procedeoren en de
reeds aanhanging gemaakte procedure in te
trekken,
3e, in de laaisto alinea var. punt 11 de
woorden „te maken" te vervangen c.uot
„aan" de organisatio A*oor tc Ic-ggon".
Bovendien spreekt het congres hel veis