WOENSDAG 23 JANUARI 1924
No. 43S4
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
Bekendmaking.
No. 15.
No. 935.
v
jHSSSBSM
15e Jaargang.
3e Scicbehe £ou/fca/nt
DoABONNEMENTSPRUSbedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post 1 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct.f met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
TEL. INT. ADMINISTRATIE 935 REDACTIE 15
GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertenliën 30 cenl per regel-
Voor Tnpezonden Mcdedeelinecn wordt het
- dubbele van het tarief berekend.
Kleine adverlentlën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, hnur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
Pit nummer bestaat uit twee
bladen.
WIJ vestipen er de aandacht op. dat
vanaf heden de Redactie een eigen
telefoonnummer heeft.
Men belle dus op:
Voor de Redactie
Voor de Administratie
de Katholieken al gauw demonstreeren
door een verschillend antword op de hier
boven gestelde vragen 1 en 4, gevolg van
erschil inzicht in kwesties van practischen
cn feitelijken aard. De eerste vraag: Is heb
drankkwaad op Zaterdagmiddag en op Zon
dag zoo groot, dab voor het algemeen
belang een maatregel als het tap verbod
noodig is? Op deze vraag kan verschil
lend geantwoord. Maar ook bij een bevcsti-
_;end antwoord., komt nog als bron voor
meeningverschil vraag 4, en wel of dat tap-
verbod inderdaad zulk een op het drank
gebruik gimstigen invloed zal hebben, dat-
men dwang niet om niets heeft- opgelegd,
doch ook werkelijk daarmrde heb alge
meen belang, dat een ingrijpen noodig
zou maken, hoeft gediend, ten voordcelo is.
Men ziet, dat in kwestie als die van een
tapverbod verschil van meening onder
de Katholieken heel gced te verklaren is.
V Het Tapverbod.
De gemeenteraad van Leiden heeft beslo
ten. het tapverbod weer in te trekken.
Er is in deze een en ander, wat bevreemdt.
Eerstens, do houding der S. D. A. P. Wa
ren bij een vorige gelegenheid voor het tap-
rerbod alle sociaaV-democratische Raadsle
den, uitgezonderd één, die. ais we ons niet
vergissen, zich voor de stemming verwilderd
had nu gingen met anr. v. Eek slechts
tweo partijgenooten mede, vier stemden
voor afschaffing van het tapverbod terwijl
er één absent was. De communist dr. Knut
tel interrumpeerde, dat do verkiezingen aan
deze veranderdo houding der roodo fractie
niet vreemd zijn. En ook wij kunnen deze
booze veronderstelling niet van ons zetten!...
Hoe het ook zij. een indruk van soliditeit
maakte dezo ommekeer iu ieder geval niet;
en den FVr v. Eek kunnen wij met de hou
ding zither fraotiegenooten in deze niet ge-
lukwenschen.
Wat ook, min of meer, bevreemdt, is dab
niemand van do tegenstanders van een tap
verbod noch onder de Raadsleden nooh
ia heb college van B. cn W. nu do toch
eenmaal vastgestelde verordening nog
slechts zoo kort heeft gewerkt, zich ver
klaarde voor een voorloopige handhaving
ervan.
deneRnad Verbaren, tiftfc <fe lieer v. Eek oen
BVmrv»thieke rode heeft gehouden voor de
drankbestriiding. Wij kunnen het wel niet
eens zim met alles, wat liii zeide over-
driivine was er niet vreemd aan maar
heel veel onderstreepen we van gansoher
harte.
Het drankgebruik maakt ook nog oo den
huidigen dag vele slachtoffers: is ook no*
lieden dage te diep ingeworteld in de
vol'-sarden hoewel verbetering én groote
verbetering in deze gohikkig kan worden
gennnsKteerd.
Do Voer Wilmans liaal'le aan liet woord
van dr. Srhacpman, dafc den werkman
tweo korrels vier das toekomen.... Prof.
Ecrdmnns arlillo zich «pdronscn, te
klaren dat liii liet met den lieer Snhaep-
man niet eens is. Neen, m'nheer Eordmana.
v ii ook niet. En do aroclo dort-or heeft wcl-
!icht ze'f nok al 'ns later spijt geliad van
deze uitlstmf-, vaarmede vaak wordt ce-
ananoenvreerd door menschea, die verder
zoo ongeveer geen tittel of jota van Schaap
man weten.
Hoe staan wij. Katholieken, als zoo
danig tegenover een tapverbod.
't Kan nuttig ziin, dat nog eens m het
kort te zeggen, omdat er veel misverstand
in deze lieerscht.
Een l^cl verdienstelük lid uit de vorige
Katholieke Raadsfractie te Leiden is als 't
ware verketterd, omdat hij voor een tap
verbod was, terwijl wij elders sommigp
Katholieken eons vurig het tapverbod heb
ben zien verdedigen, dat zij mode-Katho
lieken. die tegenstanders waren, als vilden
bi-o nd merken en uitstóo.tën.
Wanneer mac de everbeid een beoerking
aan do individneelo vrijheid stellen?
Lemkuhl (geciteerd door prof. Aengenent in
zijn Leerboek der Sociologie) geeft- daar
voor do volgende regels aan:'
lc Ts er in ca.su een maatregel noodig
'Voor heb algemeen belang?
2e Zco ja, is dan het particulier initiatief
iiieb voldoende, tot het nemen van dien
maatregel?
Se Zoo neen, kunnen dan de door de
overheid to nemen middelen niet worden
toegepast zonder dat do vrijheid, van adde
ren wordt aangetast?
4c Zoo neen, staat dan het to verwachten
•gevolg in verhouding tot den opgelegden
dwang?
Deze regels zijn zóó duidelijk cn vormen
feullc ccn klaar opengelegde conclusie uit.
Katholieke beginselen cn leer, dab we mee-
aien ze wel tc mogen aanduiden als hot
'Katholieke program, -be treffend© het reolit
der overheid om in de individueel© vrijheid
Hn te grijpen.
Deze regels moeten' ook wordciï aange
past aan de vraag: mag een gemeenteraad
invoeren een tapverbod zooal3 men dat to
Leiden -hoeft gedaan en waarvan men nu
(vreor is teruggekomen'.
- Hu aal zich.het- verschillend inzicht onder
BUITENLAND
Duifschland.
Nieuv/o Pauselijke gift.
Z. H. de Paus heeft wederom een be
drag van een millioen liro aan den nun
tius te Munchen gezonden. Deze heeft het
geld naar Paderborn overgemaakt.
De 10-urendag in Ocst-Pruisen.
Do werkgeversorganisaties in Oost-Prui
sen hebben besloten met ingang van 2 Fe
bruari a.s. den lü-urendag in te voeren.
Indien do arbeiders weigeren dezen to aan
aarden, zullen de bedrijven worden ge
sloten.
UIT HET BEZETTE GEBIED.
Om hei behoud van den achturendag.
Kranten-staking in Rijn 1 and
en "Wes tf a 1 on.
Het gcheele technische personeel van
allo bladen in bet Rijnsch-Weslfaalsche
industriegebied is in staking gegaan, we^
geus de invoering.^ppadftnbh reMieramen
van een nooclkrant.
De eloctriciteitsvoorziening.
Do directie van de Rijnscli-Westfaalsclie
Eleclriciteitswerken deelt mede, dat geen
vrees behoeft to beslaan voor liet in ge
vaar brengen van de electriciteitsvoorzie-
ning van het Rijnland cn Weslfalen, daar
allo stroomloverende fabrieken van deze
electriciteilswerken voort kunnen werken.
De Separaiisten in de Palt9.
Volgens dp „Vossiselio Ztg." zal dö-ge-
heele Paltscho pers ophouden to verschij
nen als protest tegen do onderdrukking
dcor do bezettende mogendheden.
DE HERSTELKWESTiE.
Het onderzoek der experts.
Dr. Schacht's plannen'
aannemelijk.
Do commissie van experts, belast met
het onderzoek naar do mogelijkheid der
stabiliseering van do Duitsckc valuta cn
het in evenwicht brengen van het Duit-
scho budget, heeft als haar meening uit
gesproken, dat een goudbillettenbank kan
worden opgericht: primo .door aanwen
ding van een deel der metaalvoorraden en
do buitenlandscho deviezen, welke zich
kunnen bevinden in handen van Duit-
.schors en welko momenteel niet voor han
delsdoeleinden worden aangewend en
cundo; met behulp van buitenlandscli ka
pitaal.
Het komt der commissio voor, dat ze
kere onderdeelen van het door den presi
dent dor Duilscho Rijksbank, dr. Hjalmar
Schacht, uiteengezette plan, te gelegener
tijd met vrucht zouden kunnen worden
toegepast. De commissio verklaarde met
genoegen, dr. Schacht te hebben gehoord
aangezien diens ideeën do kiem bevatten
voor een aantal maatregelen, welko men
iu hun geheel zou kunnen toepassen, of
waaruit men een keuze zou kunnen doen.
De commissie is er van overtuigd, dat
het evenzeer gewenscht is, dat, ten einde
1 het succes van de bedoelde bank to verze
keren, buitenlanders in do directie der
bank zullen zitting nemen.
Met het oog op do urgentie van liet ne
men van een beslissing en de uitvoering
daarvan, heeft do commissie dr. Schacht
medegedeeld, dat zij op 30 Januari a.
het definitieve plan van de commissie zal
behandelen.
Engeland.
Hei nieuwe kabinet.
1 Snel vorlo-op de
gebeurtenissen.
De jongste gebeurtenissen op politiek
gebied in Engeland hebben -zich snel op
gevolgd. Nauwelijk was Maandagavond
gen, of Ramsay MacDonald, de Labour-
leider, kwam reeds met -zijn ministerlijst
voor den dag. Het afgetreden kabinet
heeft gistermorgen om kalfelf zijn laatste
bijeenkomst gehouden. To zelfder tijd
kwam do parlementaire Labourfractio in
een der zalen van het Lagerhuis bijeen.
Om halftwaalf begaf Baldwin zich naar
het Buckinghampalace om den koning hot
ontslag van het kabinet aan te bieden.
Kort daarop werd MacDonald ten paleizc
ontboden.
Voordat aan MacDonald do opdracht
lot vorming van een kabinet kon worden
gegeven, moest dezo eerst lid zijn van den
Staatsraad. Zijn drie collega's: Hender-
son, Glynes en Thomas, zijn dit reeds.
Om twaalf uur begaven Henderson,
Thomas en Cllynes zich eveneens naar het
palcis tot bijwoning van de zitting van den
Staatsraad, waar MacDonald do eed zou
worden afgenomen.
Nadat dit was geschied, ontving Mac
Donald de opdracht tot vorming van een
kabinet, welke opdracht hij verklaarde t&
aanvaarden. Baldwin verliet kort daarop
liet paleis, maar MacDonald had nog een
onderhoud met den koning, hetwelk tot
één uur duurde. Daarop verlieten ook de
vier Labourleiders gezamenlijk het pa
leis. Toen zij buiten verschenen, werden
zij door do daar verzamelde menigte har
telijk toegejuicht, terwijl vele persfotogra
fen hun lenzen op de nieuwe ministers
richtten. MacDonald had bovendien nog
lal van handen te drukken.
De positio van de Labour--
regoering.
De Labour-regeering zal wel afhanke
lijk zijn van den steun der liberalen, die
an een kapitaalheffing, een der hoofd
punten van het Labour-program, niet moo
ten hebben. Men kan daarom verwachten,
dat MacDonald het bestaan van zijn ka
binet wel niet in gevaar zal brengen door
het indienen van voorstellen, die door do
liberalen bestreden rillen worden. Veel
eer zal Lij zich beperken tot. moer jieu-
i^xi-ciienr aismecre den landbouw^ ziokrö-
erzekering. ouderdomspensioenen, enz.,
waartegen de conservatieven zoomin als
do liberalen bezwaren kunnen hebben.
Maandagavond verklaarde MacDonald
reeds, dat hij voornemens was, do hervor
mingen, in de troonrede genoemd, te zul
len uitvoeren. Daardoor zal hij zich met
zijn kabinet wel een jaar lang kunnen
handhaven.
Haar invloed op de Entente.
De regeeringswisseling in Engeland
wordt in Duitschland natuurlijk in de
eerste plaats beschouwd van het stand
punt, welken invloed zij zal kunnen heb
ben op de betrekkingen tnsschen Frank
rijk, Engeland en Duitschland.
In Duitsch-nationalo kringen is men van
meening, dat Ramsay MacDonald er niet
in slagen zal, positievo politieke resulta
ten te bereiken.
Do „Berliner Lolcalanzeigcr" schrijft,
dat thans een periode van ideologische
verklaringen zal aanbreken, welke niet do
minste uitwerking zal hebben op s we
relds beloep.
Do „Kreiizzeilung" zegt, dat, indien
Ramsey MacDonald het Engelsche pres
tige wil herstellen, hij in de eerste plaats
„sterk zal moeten zijn". Het blad betwij
felt echfer, of do Labour-Party dat is.
Ook do sociaal-democraten zijn niet ge
heel gerustgesteld.
Zij erkennen, dat, zooals de toestand
thans is, van MacDonald niet verwacht
mag worden, dat hij een zuiver socialis
tisch regime zal voeren, doch wol mag
worden verwacht, dat zijn politiek geheel
doortrokken zal zijn van een socialisti-
schen geest. Eerste voorwaarde echter
voor het herstel van den Europeeschon
vrede, zoo meent do orwarts is een
sterk Engeland. Ook de Engelsche Ar
beiders-Partij zal haar streven naar do
verzekering van den vrede slechts kunnen
doorvoeren, wanneer zij steunt op ccn
werkelijke macht.
De Spoorwegsiakir.i
Eorste ge volg en
3"oor do Industrie
De spoorwegdirecieuren hebben aan
don bond van machinisten en stokers me
degedeeld dat zij aan hun vroeger gedane
voorstellen nog steeds vasthouden doch
dat deze de uitersto grens vormen waar-
too do spoorwegmaatschappijen kunnen
Rusland.
LENIN OVERLEDEN
gaan.
De directeuren gaven voorts hun be
reidheid te kennen, het uitvoerend comité
van don hond te ontvangen, indien een
ondc-rhoud door dezen gewenscht wordt
geacht. De toestand is niet veel veran
derd, hoewel men, in de kolenmijnen de
eerste gevolgen van do slaking begint te
gevoelen. Reeds zijn eenigo duizenden
mijnwerkers buiten werk geraakt.
Ook in enkele staal- en blikfabrieken
lei''consc™, versla- is het W* noMonge» stormt.
Derouw in Rusland.
Do toestand van Lenin was vanaf 21
Januari j.l. plotseling verergerd. Tegen
den avond van dien dag verloor liij het
bewustzijn en om 6 uur 50 minuten des
avonds stierf hij aan verlamming van het
ademhalingscentrum. Aan zijn sterfbed
waren, behalvo de doktoren cn professo
ren, ook nog aanwezig zijn vrouw,
Kroepskaja, en zijn zuster. Poljinowa.
Reeds in den avond van 21 dezer publi
ceerde de volkscommissaris, Femasjke het
door do geneesheeren onderteekende
doodsbericht. Het officieelo bulletin van
de regeering verscheen eerst gistermorgen
om elf uur. Om twee uur gistermiddag
werd de dood van Lenin door aanplakking
algemeen bekend gemaakt.
Ter gelegenheid van den communistl-
schen rouw van O Januari j.l. hiugen
overal in do stad de vlaggen uit. Reeds
in den namiddag waren al deze flaggen
met" rouwfloers omhangen, waama zij
^^jW^door^ zwarte vlaggen werden ver-
van Lottin zal lieden, des namiddags te
1 uur uit Gorki, niet ver van Moskou,
waar I-enin in een sanatorium werd ver
pleegd, te Moskou aankomen. Een cere-
wacht zal de haai vergezellen naar het
vakvereenigingsgebouw, waar het in een
der zalen zal worden tentoongesteld. Deze
eerewacht zal niet alleen uit communis
ten beslaan, doch eveneens uit vertegen
woordigers van alle standen en klassen
des bevolking. Om 7 uur des avonds zal
aan het publiek toegang tot de lijkzaal
worden verleend.
Do dood van Lenin heeft overal een die
pen indruk gemaakt.
Zijn levensgeschiedenis.
Wladimir Iljilsch Mjanow is na oen
langdurig lijden in den ouderdom van oo
jaren gestorven. Geboren te Simbirsk,
verloor Wladimir reeds in zijn prilste
jeugd zijn vader. De begaafde moeder
moest zich toen met de opvoeding vanaf
kinderen belasten. Zij vestigde zich te Ka
zan, waar ze een landgoed bezat. Zoowel
moeder en kinderen kregen daar rcvolulio-
naii'O denkbeelden, en do jonge Wladimir
was or getuige was, dat zijn broeclei
Alexander in 1887 weid terecht gestelc
enkel cn alleen cm het feit, dat liij i er-
klaard had, ct trolsch op to zijn, ach re
volutionair to kunnen noemen. Op üen
jongen Wladimir maakto dit een diepen
indruk, en hij zwoer den eed, niet te
rusten voor in Rusland- „recht voor allen
zou lieerschen.
Vernemende, dat de justitie het ook op
zijn leven gemunt had, verliet Wladimir,
die den naam van Lénin had aangenomen,
Rusland. Hij studeerde in Zwitserland
rechtsgeleerdheid, woondo in Engeland en
keerde in 1895 te Petersburg terug, waar
hij echter direct gearresteerd werd.
Levenslang naar SibeTië verbannen.,
wist hij evenwel in 1899 te vluchten, en
in 1900 vé&tigde hij zich opnieuw in
Zwitserland, als leider der Russiscne re
volutionair-socialistische parlij.
Hier lieeft hij vertoefd tot 1917, toen
do regeering van Keizer "Wilhelm II hem
minzaam oen extra-trein aanbood, om
Rusland door revolutie te kunnen vcr-
^Lónin en Trotski organiseerden daarop
de Sovjets, en brachten hot reginie-Ke-
xensky ten val. Sedert veerde Lénin in
Rusland do „dictatuur van het proleta
riaat."
De geschiedenis van do vijf jaren van
bolsjewistisch bewind in Rusland is, voor
zoover reeds thans te doorgronden, ge-
nocgzaam bekend. Het ia de geschiedenis
van de uilleving van idealen, dio Lenin
zijn hcele leven bad voorgestaan, als amo-
ralist, als een. die niet- schroomt, de door
hot menschel ijk geweten diepst veraf-
scliuwdo middelen te gebruiken het
heilige» doel te bereiken. In het iueuvo
Russische staatsleven van na 1917 werd
HET VOORNAAMSTE NIEUWS»
BUITENLAND.
Lenin is Maandag te Moskou overleden.
Wij geven een levensbeschrijving van
hem.
De positie van het nieuwe Labourkabi'.
net in Engeland.
De uiteenzettingen van dr. Schacht in
de commissie van experts gunstig ont
vangen.
Amerika wil de Ncordpoolgebisden an-
nexeeren.
BINNENLAND.
Tweede Kamer Moties voer Kamer
ontbinding verworpen. Moiie3 inzake
ontslag gehuwde ambtenares. (State»
Generaal).
Mei 1 Juli a.s. zouden de ambtenaars*
salarissen met 10 pet. verlaagd wordeiv
LEIDEN.
Een overzicht van wat de Jubileum-»
Tentoonstelling der Leidcche Pluimvee*
Vereeniging bieden zal.
liij de organisator; dat wil zeggen, hij
zeüe een Russisch bouwwerk op, dat het
nauwelijks drie jaar heeft kunnen vol-,
houden, zonder een grondige verandering
te ondergaan. Lénin heeft de practijk on
derschat. Rusland heeft in de iwea
jaar van do „nieuwe economische politiek''
een gedaante verkregen, die wein rr mesi;
heeft van de figuur van den commu.
nistisclien heilstaat, die den grondvester
van het bolsjewisme heeft voor oogen ge*
staan. Om de revolutie le redden, zei hij-,
zijn dezo concessies aan do bourgeois-
samenleving gedaan, is een aanzienlijke
mate van particulier initiatief vrijgela
ten, heeft de handel moer vrijheid gekre
gen, zijn groole inkomensbronnen van Riut-
kuid aan buitenlanders verpacht. „Om do
rovolutie te redden" neen, bij wijze van
kunstmatige ademhaling lot het weer op
wekken van de levensgeeesien van het
.nrU "Rnccicnho holsiewisnie.
Kamerontbinding
Naar de „Vossische" uit Piome ver
neemt, zal de koning nog in den loop van
deze week de kameT ontbinden.
Heden zou Mussolini in den minister
raad verklaringen over de hinnenlandscho
politiek afleggen. Naar do „Tribuna"
meldt, is levens een belangrijke uitspraak
over de buitenlandscho aangelegenheden
te wachten, vermoedelijk over het Itali-
aansch-Joego Slavisch verhond cn over
de nieuwe situatie, door do benoeming
van Mac Donald in Europa geschapen.
Mussolini heeft geen zuiver fascistischo
kieslijst opgesteld, maar ook kans gege
ven aan staatslieden, welke bereid zijn do
fascisten als bondgenooten te onderslcu-
nen. Zoo prijken op zijn lijst b.v. ook
do namen van Salandra, Orlando en oo
Nicola.
Amerika.
Expansie-politiek der V. S
D c „Shenando a It" n a ar de
Noordpool.
Naar telegrammen uit "Washington
melden, koestert do regeering plannen om
haar gebied naar het Noorden uit lo
breiden en cvcntueclo belangrijke handels
gebieden voor de toekomst te ontdekken.
De regeering der Vercenigde Staten is
n.l. voornemens de Poolstreken door haar
luchtschepen te doen onderzoeken, het on
bekende "land als haar eigendom m bezit
te nemen en het nieuwe gebied m kaart
te brengen.
Denby, de staatssecretaris van marine,
heeft over dezo plannen in de loot-com
missie van het huis van afgevaardigden
o.m. het volgend o medegedeeld:
Het luchtschip „Shenandoah" (waar
mede do vorige week oen ongeval is ge
beurd, gelijk men weet) zal naar do
Noordpool worden uitgezonden om do
Poolstreken te onderzoeken en liet land
voor de Ver. Staten te aunoxceren. Het
uitgestrekte (ongeveer oen millioen
mijl groot), niet geëxploiteerd gebied,
vormt een voorotdurendo uildaging voor
de Vereen. Stalen. Wij kunnen met toela
ten, aldus Denby, dat dit omvangrijke go-
bied in handen van oen andere mogend
heid komt.' Indien wij dezen zomer dezo
vlucht niet maken, zal do geheet I ooi
streek binnen een jaar door een anücro
mogendheid gefotografeerd en in kaart
gebracht worden.
Do kosten van deze expansie-exploita
tie schal lo Denby op ongeveer l-*1-
dollar. „„o,.
De „Shenandoah" zal van ^ork nm.r
Nome in Alaska worden gezonnen.
