15e Jaargang.
VRIJDAG 18 JANUARI 1924
No. 43S0
boABONNEMENTSPRUSbodraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal
éij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
(Franco per post I 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., roei Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen l
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advorSenftiën 30 cenl per regel»
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
v dubbele van het tarief berekend. u
Kleine advorientfën, van ten hoogste 80 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ven
huur, koop en verkoop 10.50.
QH nummer bestaat uit twes
bladen.
V Waarom toch?
Er is gister iu de Tweede Kamer nar
mens alle drie de reclitsche partijen ver
klaard, dat. de coalitie niet ls verbroken,
niet ia beëindigd.
"Wij verwijzen daarvoor naar ons ver
slag, waarin wij eenige uitlatingen ge
spatieerd hebben doen drukken.
Op één uitlating willen wij echter hier
even de aandacht vestigen, n.l. die van
den heer Schokking, leider der Chr.-His-
lorischen:
„Tusschen rechts en links bestaan ver
schillen, waarbij die tusschen Protes-
tantsch en Katholiek klein zijn
Deze bewering, waarmede de Katholie
ken zich vereenigen zooals ook uit hun
practijk wel duidelijk blijkt dringt bij
ons 'n enkele vraag naar voren, en wel
naar aanleiding van een recent gebeuren
in onze stad Leiden, 't Is deze vraag:
Als tusschen Proles tantsch en links het
verschil veel grooter is dan tusschen Pro-
lestantsch en Katholiek waarom wordt
dan door sommige dominé's b ij voor
keur geageerd niet tegen links, niet ^te-
gen het ongeloof, maar tegen Roomsch-....
Waarom op een eersten avond van een
apologetischen cursus, zooals j.l. "Woens
dag in Leidon, niet gegeven een apologie
voor het Protestantisme, maar een bestrij-
diug niet allereerst van het ongeloof, maar
van Ttome, en dan nog wel zóó, dat wij
kunnen het niet anders zeggen *cr
enorme onwaarheden werden ver
teld van de Katholieke loer, die geheel
verwrongen en verdraaid werd voorge
steld
Waarom zulk een optreden?
Het Protestantisme kan toch wel zich
zelf aanbevelen en verklaren, zonder
Rome te bestrijden en te belasteren?
Gf hehooxen do op deze wijze optreden
de dominé's misschien tot „links", zoodat
ds. Schokking, naar diens eigen ver
klaring, dichter bij do Katholieken staat
dat hij deze confraters? 't Is mogelijk;
maar wij betwijfelen het toch sterk, of
zulks van allen kan worden gezegd. En
waarom protesteeren de „reclitsche" Pro
testanten er dan niet meer togen?
't Zijn enkele vragen; en als e8n Pro
testant in ons blad dat ons zoo bevreem
dend, dat o.i. onlogisch èn ook onwaar
dige optreden van bedoelde dominé's zou
willen U-achten te rechtvaardigen, hem zij
bij voorbaat, natuurlijk binnen zekere
g i-enzen, de gastvrijheid verzekerd.
BUITEHLAHP
Duitschland.
De economische crisis
De financieels toestand
des r ij k s
In do eerste 10 dagen van 1924 heb
ben de rijksinkomsten, naar van bevoegde
zijde wordt medegedeeld, voor de eerste
maai de uitgaven overtroffen. De ont
vangsten bedroegen circa 100 trillioen, de
uilgaven nog geen 64 trillioen, zöodat in
dezo 10 dagen een overschot van 86 tril
lioen werd verkregen.
De Duitschers in den vreemde
Duurte in eigen land
Do Berlijnsche redacteur van de „Msb."
schrijft:
Over de aanwezigheid van talrijke
Duitschers in den vreemde, waarover inen
zich in het buitenland schijnt te ergeren,
dient opgemerkt te worden, dat bet met
het oog op de levenskosten momenteel
veel goedkooper is in een goed hotel in
Zwitserland of elders te wonen, dan in
een burgermanshuishouden te Berlijn of
elders in Duitschland.
Ook over de slemppartijen in Berlijn
zelf bestaat een onzuiver beeld." Zulks
wordt het best geillustreerd door do groo-
te werkloosheid, welke in het eethuisbe-
drijf heerscht. Van de 28.000 personen,
die onder gewone omstandigheden in dit
bedrijf werk vinden, staan er nu omtrent
1500 arbeidloos op straat. Bovendien
wordt in do café's en de restaurants per
gast veel minder verteerd dan vroeger.
Do bierbrouwerijen werken nog maar
met halve kracht. Vele hotels rijn go-
heel of gedeeltelijk gesloten en vele
groote cafe's geheel, terwijl de destijds
als paddenstoelen uil den grond verrezen
Likörstuben weer snel verdwijnen.
UIT HET BEZETTE GEBIED
5sl|. Ovtveenkomst met de Franschen
"t Ook de Textiel-Industrie
Onk de textielindustrie in het Ruhrge-
bied heeft thans, naar de „Bergwerkszei-
•itimg" meldt, een overeenkomst met de
'Franschen getroffen. Volgens de overeen
komst krijgt de textiel-inclustrie een ver
laging der douane-rechten voor den uit
voer van haar producten uit het bezette
gebied van a tot 2 pet. van de waarde der
uitgevoerde artikelen, terwijl tot dusver
de uitvoerrechten ongeveer B pet. bedroe
gen. Bovendien zijn de uitvoerhoeveelhe-
den der textiel-industrie verhoogd. De
verplichtingen der textiel-industrie be
staan in hoofdzaak hieruit, dat zij bereid
moet zijn do gevraagde text-iel-producten
op rekening der schadevergoeding te leve
ren. Deze leveringsverplichting zal echter
in den regel nieth ooger zijn dan ongeveer
15 pet. van de productie der verschillen
de fabrieken.
Het Schupo-proces
Het verzoek aan revisio
afgewezen
De revisie-rechtbank verwierp het ver
zoek om revisie van bet vonnis in het
Schupo-proces van Dus-seldorf.
Wcrkloozen- en Communisten-opstootjes.
Te Aken.
To Aken begint 't weer onrustig te
worden. Groote troepen werkloozen trek
ken door de straten en houden betoogin
gen, ondanks het verbod der politie. Ook
de separatisten beginnen zich woer te
roeren. Op aanplakbiljetten maken ze be
kend dat ze binnenkort weor terug zullen
komen.
Te Dusseldorp
To Dusseldorp is liet gisteren tot eeni
ge rustverstoringen gekomen. Zoo werden
twee tramwagens ..door oen menigte be-
toogers omvergeworpen. Bij bet uitgaan
van een vergadering tor eere van do na
gedachtenis van Rosa Luxemburg werd
een groot aantal ruiten van de tramwa
gens door do communisten vernield, tor-
wijl do passagiers werden mishandeld.
Ook werden vele automobielen aangehou
den en de inzittenden mishandeld.
Te Keulen, Remscheid en Hilden moest
de politie eenige koeren optreden om de
betoogers, uiteen te -jagen, waarbij een
groot aantal arrestaties lieeft plaats ge
vonden. ..i
Het separatisme In de Palts.
Het Engolsche standpunt.
Do Britscho gezant heeft een bezoek bij
Poincaró afgelegd. Engeland dringt er op
aan, dat de hooge Rijncommissie niet het
reclit heeft de daden van het separatisti
sche directorium te Spiers te erkennen,
welks verordeningen zij besloot met twee
stemmen tegen één te „registreeren". Dit
besluit word niet uitgevoerd on de kwestie
werd uitgesteld op voorstel van België.
Doch Londen stelt zich niet met eon een
voudig uitstel tevreden, doch eischt een
duidelijken toestand, welke geen enkele
mogelijkheid eener de facto-erkenning van
de z.g. autonome regeering insluit.
Volgens de „Echo de Paris" werd in het
onderhoud tusschen Poincaró en den Brit-
sclien gezant te Parijs besloten, dat de
Rijnland-Commissie de verordeningen van
de separatisten niet zal erkennen.
DE HERSTELKWESTIE.
Het onderzoek der experts.
De voorbereiding en te Parijs.
Do commissie van deskundigen voor het
onderzoek naar de middelen tot het sta-
biliseercn van het Duitsche 3>etaalmiddel
en het herstel van het Duitscke budget,
heeft Woensdag onder voorzitterschap van
generaal Daves twee zittingen gehouden.
Van dr. Schacht, den directeur van de
Rijksbank, was bericht ingekomen, dat hij
Vrijdagavond te Parijs zal aankomen en
Zaterdag ter beschikking van de commis-
sie zal zijn.
Generaal Dawes is van meening, dat
ongeveer een week werken met de Duitsche
vertegenwoordigers noodig zal rijn, om
zich een duidelijk beeld te vormen van den
toestand van hot Duitsche rijk op fiscaal
en monetair gebied, en dat alsdan het
oogenblik daar is om naar Berlijn te gaan
en het noodige onderzoek ter plaatse in
te leiden.
Frankrijk.
Do Fransche franc.
Een verklaring van Poincaré.
De minister van financiën De Lasteyrie,
heeft gister de aangekondigde voorstellen
tot bescherming van den franc bij de Ka
mer ingediend.
Daarop nam Poincaré het woord, ten
einde te verklaren, dat de regeering in
haai* geheel de verantwoordelijkheid mot
betrekking tot de aanneming of verwer
ping, alsmede ten aanzien van de bespre
king der ingediende voorstellen aanvaardt.
Frankrijk heeft wel ernstiger tijden ge
kend, moeilijkheden, welke werden over
wonnen door de dapperheid der soldaten
en de volharding van bet Fransclie volk.
Reeds het feit. dat de regeering haar vaste
voornemen hoeft aangekondigd, de noodige
maatregelen te nemen, is voldoende ge
weest, een stijging van den franc-koers te
bewerkstelligen. Wij zullen een einde ma
ften aan bet hevige offensief, dat tegen
den franc gericht is, indien wij hun, van
wiedeze aanval uitgaat, him motieven
ontnemen.
De koers van een betaalmiddel van een
land houdt verband met het evenwicht in
zijn begrooting. Een regeering dient dus
een volkomen ia evenwicht zijnde begroo-
ling op te stellen, ion einde den specula-
tours de troeven uit handen te nemen; die
speculaleurs zullen slechte zakonmenschen
blijken te zijn!
De hulpbronnen van Frankrijk zijn on
metelijk. Daar Frankrijk zich nooit met
politieke of militaire avonturen zal in
laten, kan de toestand zich slechts verbe
teren. Do kenteekenen van zulk een verbe
tering zijn talrijk. Men beschouwe slechts
onze handelsbalans.
In weerwil van den schijn, wordt de
toestand vaü Frankrijk steeds heter. Aan
gezien echt» de regeering van meening is,
dat in den- logenwcordigen toestand on
middellijk Verbetering moet worden ge
bracht, is zij vastbesloten, die maatregelen
(e nemen, welke 'Je juaraer zal goedkeuren.
Een der voorgestelde maatregelen is het
vermijden van t Ike nieuwe uitgave, of
schoon dit buitengemeen lastig is voor de
regeering, welk*! bovendien besloten heeft
zonder verwijl andere bezuinigingsmaatre
gelen toe te passen.
Engeland.
De debaiien in het Lagerhuis.
Het juiste tijdstip van den dood
van het Kabinet.
Onder groot gejuich van de Liberalen
on Labour-leden gaf gister in het Lager
huis de liberale leider Asquitk te kennen,
dat hij zou stemmen voor het amende
ment van de Labour-party op het adres
van antwoord op de troonrede, en hij zijn
vrienden aanried hetzelfde te doen. Door
deze verklaring is het lot der tegenwoor
dige regeering bezegeld.
Het gister aangevangen debat over het
Labour-amenderaent zal worden voortge
zet tot Maandagavond 11 uur, het tijdstip
waarop dus de regeering ten val zal wor
den gebracht.
Rusland.
Troisky moet plaats maken.
Afgetreden als bds t uur te lid.
De „Echo de Paris" verneemt uit Stock
holm, dat Trotsky uit het bestuur van de
communistische partij is getreden. (Vrij
willig?)
Het triumviraat Kamenef, Zmowjef, Sta
lin, tracht hem als opperbevelhebber to ver
vangen door den cavalerie-chef Boedjenny.
Amerika.
De revolutie in Mexico.
Een chaos.
Er is weinig betrouwbaar nieuws om
trent do opstand in Mexico. De spoorweg
verbinding tusschen Laredo en de hoofd
stad blijkt niet te zijn verbroken. Het de
partement van ooilog te Washington ver
trouwt, dat een gedeelte van het oorlogs
materiaal, waaronder zich ook vliegtuigen
bevinden, in het bezit der Obrogon-regee-
ring is gekomen, zoodat dit kan medehel-
pen tot beslechting van den strijd,
Intusschen baart de stand van zaken in
het olicgebied een groote zorg. De oliebron
nen zijn in banden van de rebellen, die het
vervoer van olie naar Tampicoo en andere
havens geheel afsnijden. Ingevolge een
ontvangen bericht zijn de opstandelingen
in de oliestreken zeer populair en men
verwacht derhalve, dat de onderbreking
van het olievervoer naar de kust, ondanks
de protesten van bet staatsdepartement te
Washingon, nog langen tijd kan duren.
Een draadloos boricht van een tankschip
in de golf van Mexico meldt, dat een ka
nonneerboot der1 Mexicaansche rebellen
gisterochtend om 11 uur de baai van Tara-
pier heeft gebombardeerd. Toen het tele
gram werd verzonden, waren ongeveer 15
schoten gelost.
De Balkan.
Ds Kleine Entente.
Onoenigheid ter conferentie
van Belgrado?
Omtrent den afloop van de conferentie
te Belgrado wordt gemeld, dat deze met
oen wanklank is geëindigd, en dat dr. Be-
nes blijkbaar ontstemd vertrokken ls.
Te Belgrado zelf heerscht een crisis
stemming, gevolg van het conflict tusschen
den minister van huilenlandsche zaken en
den Zuid-Slavischcn gezant te Parijs naar
aanleiding van het vraagstuk der erken
ning van sovjet-Rusland in het leven ge
roepen. De bladen zijn van oordeel, dat
of dr. Mintsjttsj of dr. Spalaikogitsj de
consequenties uit dit conflict zullen moe
ten aanvaarden.
Alleen de Roemeensche minister van
buitenlandsche zaken is tevreden naar huis
teruggekeerd. Dezo' was dan ook de oonige,
die reeds te voren de geruchten over do
groote betcekenis der conferentie van Bel
grado had tegengesproken en daarbij liet
doorschemeren, dat de belangen van Roe
menië niet toelieten, op het gebied van de
buitenlandsche politiek bondgenootschap
pen te sluiten, die Roemenië in verband
met de bestaande verdragen met Polen
van de hand moest wijzen.
De beraadslagingen te Belgrado hebben
geleerd, dat de belangen van de verschil
lende staten der kleine entente te zeer
uiteenloopen, zoodat elk zich de vrije hand
ook voor de toekomst wil voorbehouden.
In het bijzonder is gebleken, dat noch
Zuid-Slavië, noch Roemenië lust hebben,
zich door Tsjeclio-Slowakije op sleeptouw
te laten nemen; zij willen dr. Benes niet
als woordvoerder van de kliene entente la
ten optreden.
Te Boekarest richt men zich duidelijk
naar Londen en men wordt daarbij ge
steund door de Polen, wier gezant to Bel
grado reeds voor het begin der conferentie
op opzienbarendo wijze het standpunt van
Polen togen de kleine entente liet uitko
men, hetgeen een indirecte demonstratie
tegen Benes was.
SSgSBiEÜLAIMD
Het Schoenwetje.
De Minister van Arbeid heeft ingevolge
het z.g. Sehoenwetje bepaald, dat met 18
Januari invoer van schoenwerk, waarvan
het bovenstuk grootendeels van leder is ver
vaardigd, zal kunnen worden toegestaan
indien daartegenover een aankoop van
schoenwerk van binnenlanclsch fabrikaat
staat tot een tweevoudige waarde van het
in te voeren schoenwerk.
Een buitenlandsch schip in Nederland
besteld.
De Finsclie regeering heeft- besloten een
nieuwen grooten ijsbreker te bestellen,
welke de Machinefabriek en Schepswerf van
T. Smit Jr. te Rotterdam zal bouwen. De
prijs mag ton hoogste f 1.5G3.000 bedragen.
De loonsverlaging bij de spoorwegen.
Een nieuwe conferentie.
jTar.t wij vernemen zullen de onderhan
delingen over de bezuinigingsvoorstellen
tusschen de directie der Nedorlandsche
Spoorwegen en de vertegenwoordigers der
vakbonden, die Maandag werden afgebro
ken, doordat beide partijen'niet tot over
eenstemming konden komen, weder worden
opgevat.
Zaterdag as. zal opnieuw een conferentie-
plan ls hebben.
Tegen misdrijven op watergebieden.
Een wetsontwerp ingediend.
Eon wetsontwerp is ingediend bcoogendc
voorziening ter bestrijding van de begunsti
ging van misdrijven op bepaalde watergo-
bieden.
In de memorie van toelichting wordt erop
gewezen, dat het- vervoer te water, in het
bijzonder het internationale vervoor van
massa-goederen een gunstigen voedings
bodem voor vermogensdelicten levert. Al
leen Indirect is hier veel t-e bereiken als
men de mogelijkheid van heling zooveel
mogelijk opheft.
Aldu3 heeft het ook de gemeente Rotter
dam begrepen, die met -gebruikmaking van
door de Helingwet verleende bevoegdheden
ten aanzien van "haar havens een strenge
controle op 't verkeer met de schepen heeft
ingevoerd. Zoowel heb bedrijf van rivier-
venter onder den dekmantel, waarvan ge
makkelijk misbruiken plaats vinden, als
dat van opkooper te water is daar onder
regelen gesteld.
Het behoeft echter weinig betoog, dat een
dergelijk optreden van de gemeenten voor
het- verkeer op de -groote rivieren, waar het
opkoopersbedrijf evenzeer welig tiert, niet
kan baten. Het betreft daar immers water
gebieden, die over tal van gemeenten, ja
ovor meerdere provinciën zijn verdeeld. Hier
kon alleen het centraal gezag optreden. Het
is den minister voorgekomen, dat voor der
gelijke maatregelen niet anders dan
heb Rijksgezag kan worden uitgegaan. Do
aard dezer maatregelen is echter zoodanig
dat regeling daarvan slechts 'bij algemeenen
maatregel'van bestuur 'behoorlijk kan ge
schieden. Het wetsontwerp strekt dan ook
alleen voor dergelijke voorschriften de
mogelijkheid te openen.
STATEfg-SEfóERAAL
TWEEDE KAMER.
Vergadering van: gisteren.
De Kabinetscrisis
De katholieke leider dr. Nolens on
der groote belangstelling hot woord
nemende, zinspeelt op de artikelen over
hom van den heer Van Vuuren in „De
Tijd", waarin gezegd is, dat spreker karig
is met vurige woorden. Bij deze gelegen
heid zal spreker met zulke woorden nog
meer gereserveerd zijn dan anders.
(Vroolijkheid).
Het aanblijven van het Kabinet is niet
de meest gewenschte oplossing van de
crisis. Wie meent, dat is aangestuurd, op
NET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
In Aken, Keulen. Dusseldorf en nog en
kele plaatsen Is het onrustig.
Verklaringen van Poincaré omtrent dc
positie van de Fransche franc.
Maandagavond om 11 uur zal het Ka-
binet-Baldwin vallen. Asquith zal vóór d«
motie van wantrouwen stemmen.
Oneenigheid onder de Kleino Entente
BINNENLAND.
Het verdere debat over de Regeerings-
verkiezing in de Tweede Kamer. Hei
voornaamste: Dr. Nolens verklaart, dat
geen der leden van de Katholieke fractie
bereid was tot eenige samenwerking met
de S. D .A. P. Minister Ruys verklaart,
dat er nu geen afspraak met de partijen
van rechts meer bestaat De plannen-Co-
lijn zullen gehandhaafd blijven „voorzoo
ver de omstandigheden zich niet hebben
gewijzigd" (^een der leden van hei
Kabinet weet iets van het voornomen der
Koningin, om het ontslag te weigeren.
(Staten Generaal).
LEIDEN.
Twee Leidsche personen verdronken.
OMGEVING.
Inbraak met geweldpleging te Oude-
Wetering.
het aanblijven, dan geldt dit zeker niet
oor spr. en zijn fractie en spr. vermoedt
dat hetzelfde gezegd kan worden van de
andere fracties. Het is echter niet on
mogelijk dat als een andere oplossing was
gevonden, men zou ervaren hebben, dat
het maar beter ware geweest hot oude
Kabinet te houden. Welk Kabinet ware
dan het beste geweest? In ieder geval
hebben wij een verantwoordelijk Kabinet
looclig wast een ander Kabinet kent onze
Constitutie niet. De grondslag voor de
verantwoordelijkheid van dat Kabinet
ligt in het berusten hij do weigering van
het ontslag door de Koningin. Het is in
zijn wezen een reclitsch Kabinet: de groe
pen waaruit het is voortgekomen zullen
hun nieuwere betrekking lot het Kabinet
niet kunnen verloochenen. .Wat de toe
komst is van dit Kabinet? Krakende
wagons loopen dikwijls het langst. (Hila
riteit.)
Aan de groepen der rechterzijde kan de
lange duur en de oplossing der crisis
worden toegeschreven. Do rechterzijde is
tekort geschoten en het is moeilijk te be
palen hoeveel ieder der drio groepen er
schuld aan heeft. Men bedenke dat een
reclitsch Kabinet do Kabinelskwestie stel
de en het zou voorbarig rijn af te leiden
dat de samenwerking tusschen do drie
groepen voor goed van do baan is.
Sommigen wenschen dit wel maar dia
samenwerking bestaat reeds lang en beeft
wel eens meer verkoeling gekend. Zij bo-
rust nog altijd op een gemeenschappelijke
wereld en levensbeschouwing, ook op poli
tiek terrein. Daardoor is verschil van op
vatting over concrete vragen niet uiige-»
sloten. Daarbij kunnen zich moeilijkheden
voordoen die een vorgelijk noodig makon
Spr. heeft al 27 jaar lang gehoord dat er
een andere par tij groepeer ing moet komen
Het verloop der crisi3 besprekendo
vraagt spr. of voldoende pogingen zijn
aangewend om tot een andero oplossing
to komen. Spr. is niet voor het verloop
verantwoordelijk. Hij gaat do verschil
lende opdrachten na. Do opdracht van een
rechtsch Kabinet mislukte; die van een
oxtra-parlementair Kabinet eveneens. Er
is toen een opdracht geweest aan de rech
terzijde. Wie daartoe geadviseerd heeft,
weet spr. niet. Die opdracht is niet aan
vaard. Het denkbeeld was niet van spr.
uitgegaan. Een antecedent is er geweest
in 1907, toen do opdracht is gegeven aan
de rechterzijde. Gezegd is dat rechts en
links moesten samenwerken. Bedoelde men
dan do geheele rechterzijde en de gehecle
linkerzijde? Dat zou niet gemakkelijk ge-
weest zijn.
Spr. zegt dat in het verloop van de
crisis spr. zich heeft moctep vergewissen
van do stemming in zijn fractie. Z.ij was
bereid de samenwerking met
■de andere rechtsche fracties
voort to z e 11 o n, ook na de misluk
king van Mr. Kooien; zij was niet be»
reid samen to werken met do
sociaa 1-democratischo fractie
De regeeringsverklarng slaat op den
grondslag van de realiteit. Het votum van
26 October bemstto op verschillende mo
tieven; het Kabinet aanvaardde het ala
een feit en die aanvaarding rechtvaardigt
rijn aanblijven. Spr. hoopt dat de fin an-»
cieele toestand zoo spoedig mogelijk her-i
steld moge zijn.
Een beroep op de Slaten-Generaal sluit
de regeeringsverklaring. Do afgeloopen
maanden zijn rijk aan ervaring op staat-
1 kundig gebied en hebben geleerd dat dez§
