15e Jaargang.
DINSDAG 8 JANUARI 1924
No. 4351
jOeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
jVoor Leiden 19 cent per week I 2.50 per kwartaal.
Bij onze Agenten 20 cent per week (2.80 per kwartaal.
France per post I 2.95 per kwartaaL
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor do Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., iuii Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gswona advartentidn 30 cent per regel*
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
2 dubbele van bet tarief berekend.
Kleine adverlenliën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en ver
buur, koop en verkoop 10.50.
9it nummer bestaat uit twee
bladen.
Het krijgt geen ontslag.
'"t Is niet anders kunnen gaan blijk-
fcaar; de vorming van een nieuw ministerie
is onmogelijk gebleken. En de Koningin
heeft nu de ontslagaanvrage van het mi-
nis terie-Ruya niet ingewilligd.
Het ministerie-Kuys zal dus zijn taak
voortzetten.
Een tegenspraak met de door minister
Buys voor de Vlootwet-afstemming afge
legde verklaring ligt hierin niet, wat
duidelijk is.
Het ministerie wilde immers heengaan,
maar de Koningin heeft geen kans gezien
om een ander daarvoor in de plaats te krij
gen. Het moet dus nu wel blijven.
Misschien dat de een of ander zal spreken
fvan „comedie"; maar voor een ernstig toe
schouwer is het nu toch wel zonneklaar ge
worden, dunkt ons, dat de loop van zaken
een dergelijke oplossing naar voren heeft
geschoven, tegen andere bedoeling en ander
streven in.
De toestand zal er echter niet gemakke
lijker op geworden zijn noch voor het
'Ministerie zelf, noch voor de meerderheid.
Een enkele, zich allereerst naar voren
dringende vraag: Wat moet er nu gebeu
ren met de Vlootwet?De tien katholie
ke tegenstemmers kunnen toch, dunkt ons,
niet of heel moeilijk terug, krachtens hunne
jverklaringen of krachtens hun met gegeven
verklaringen instemmend stilzwijgen. Zal
dan de regeering water in de wijn doen?..-
Men ziet het, dat een spoedige botsing
tusschen Regeering en Kamer lang niet is
/uitgesloten. En -dan zou er geen ander mid
del dan kamerontbinding en verkiezingen
gijn, met bijv. als inzet het ontworp-Vloot-
iwebl
i 't Schijnt vast te staan, dat een tweetal
ministers individueel hebben besloten, toch
heen te gaan, en wel de heeren Aalberse
jen De Visser. Door de uittreding van de
genoemde ministers echter zal het
aninisterie-Ruys wellicht ook al niet sterker
komen te staan. Indien andere ministers dit
voorbeeld zouden volgen en individueel
izouden bedanken, dan zou heb ministerie-
IRuys toch verdwijnenMaar zulks mag
niet waarschijnlijk worden geacht.
Wij gaan een toekomst in, waarin iedere
dag een verrassing in de politiek kan bren
ger.
aUITEHLAHP
De Crisis in Ouitschland.
De Duitsche financiën.
Geen critiek op de
rentenmark.
Haar do „Deutsche Handelsdienst" ver
neemt heeft generaal v. Seeckt den eco
noom en statisticus Richard Calmer te
Berlijn-Wilmersdorf laten waarschuwen,
omdat hij in zijn „Wirtschaftliche Tages-
jberiehten" van 24 Dec. 1.1. in een artikel
„Wokin die Reise gekt" de rijksregeerng
heeft' verwelen, door een nieuwe inflatio
het volk bewust of onbewust, te bedriegen.
Dergelijke artikelen kunnen het vertrouwen
dn de economische maatregelen der regee-
rir.g schokken en onrust onder het volk
■wekken.
Dij herhaling zal tegen den schrijver
.worden opgetreden op grond van de bepa
lingen van den slaat van beleg.
Dit optreden van do militairen vindt in
de „Lokal Anz." afkeuring. Het blad
jmeent, dat het vertrouwen in de finan-
ciec-lo regeeringspolitiek allorminst ge
diend wordt door het beletten van eerlijke
objectieve critiek van volstrekt deskundi
gen, dio eventueel weerlegd, maar niet ge
smoord moet worden. Het rechtsche blad
zou gaarne zien, dat de rijksminister van
'financiën zelf, in het belang van de hem
opgedragen taak, in dezen geest met ge
neraal v. Seeckt overleg zou plegen.
De Sociaal-Democraten in Saksen.
[Aftreden van den premier
geëischt.
De partijdag van de Saksische sociaal-
'domocratio heeft gisteren met 74 tegen 116
stemmen het aftreden van den eerst eenige
'dagen geleden gekozen nieuwen Saksischen
piinister-president geëischt. Voorts heeft de
partijdag met groote meerderheid de on
middellijke ontbinding van den Saksischen
landdhg geëischt.
Heldt blijft aan.
Volgens een bericht uit Dresden zullen
'de Saksische premier, Heldt, en de andere
socialistische ministers ondanks den eisch
.van den partijdag der Sakischa sociaal-
jdemoeratie niet afgetreden De groote coa
litie blijft dus bestaan en de Landdag
Wordt niet ontbonden.
UIT HET BEZETTE GEBIED.
Nieuw arbeidsconflict aan de Ruhr.
Groote uitsluiting in de
Dusseldorpscho metaal
industrie.
Iu de Dusseldorpscho metaalindustrie is
ten gevolge van een loonconflict een zeer
gespannen toestand ontstaan. Tot dusver
zijn ongeveer 30.000 arbeiders uitgesloten
De communistische bedrijfsraden ageeren
voor een algemeone staking.
Een geheime organisatie in het
Rij'niand ontdekt.
Van Fransche zijde wordt gemeld:
De Fransche autoriteiten in het Rijn
land hebben een geheime organisatie ont
dekt, welke onder het mom van anti-sepa
ratistische tendensen onder do bevolking
anli-Franschgezinde en onder de troepen
anti-militaristische propaganda voeren,
terwijl zij tevens opwekte lot daden van ge
weid. De leden dezer organisatie ontvin
gen hun bevelen uit Heidelberg van de
zelfde leiding als de vroegere organisatie
„Pfaltz-Zentrale", welker opheffing reeds
tot twee maal toe door de geallieerden was
geëischt, terwijl de Duitsche regeering ten
opzichte van de opheffing van deze orga
nisatie had verzekerd, alle noodige maat
regelen te hebben genomen.
Geen terugtrekken der Engelsche troepen
uit het Rijnland.
In do pers van het vasteland is een ze
kere mate van ruchtbaarheid gegeven aan
oen bericht, als zoude de huidige regeering
besloten hebben de Britsche troepen uit
Keulen terug te trekken en de Britsche
vertegenwoordigers in de Commissie van
Herstel en den Gezantenraad terug te roe
pen. In officieelo kringen wordt dit be
richt nadrukkelijk tegengesproken.
Het aantal Duitsche gevangenen.
In de gevangenissen van hot Rijnland en
het Ruhrgebied bevinden zich nog c.a.
2000 door de Franschen gevangen gezette
Duitschers.
DE HERSTELKWESTIE.
De Fransch-Duitsche toenadering.
Rechberg over den
verzoeningsgezind e n
geest te Parija.
Arnold Rechberg heeft een onderhoud
gehad met een vertegenwoordiger van de
„Kölnische Zeitung" waarin hij o.m.
heeft gezegd:
„Mijn besprekingen met de Fransche
staatslieden hebben tot een zeer belang
rijk resultaat geleid. Zonder uitzondering
hebben de Franschen zich tegenover mij be
reid verklaard om tot overeenstemming te
komen met de Duitschers. Zelfs hebben
officieele personen in Frankrijk woorden
van verzoening gesproken, zooals die se
dert het einde van den oorlog niet meer
zijn gehoord. Wanneer de Rijnsch-West-
faalsche grootindustrie zich tegenover
deze verzoeningsgezindheid stelt, pleegt zij
zelfmoord. Ik zal binnenkort den Rijks
kanselier verzoeken mij te ontvangen, op
dat ik hem kan uitleggen, wat de Fran
sche ministers mij in urenlange bcsprekin
gen hebben gezegd. Ik geloof niet, dat, ge
zien den groot-en nood waarin het volk
verkeert, één Duitsche Rijkskanselier de
verantwoordelijkheid 'op zich zou durven
nemen, om de hand, die Frankrijk ons
toesteekt, te weigeren".
Voorts heeft Rechberg een schrijven ge
richt tot de „Neu© Berliner Zeitung",
waarin hij de pers verzoekt haar critiek
uit te stellen, tot zij een volledig overzicht
zal hebben verkregen van bet resultaat
van do door hem gevoerde besprekingen.
Rechberg geeft in dit schrijven tevens de
verzekering, dat dit resultaat nieuwe hoop
volle vooruitzichten opent voor het Duit
sche volk.
Frankrijk.
De Senaatsverkiezingen.
Hot oordeel der bladen.
De Franscho bladen leggen er den na
druk op, dat de algemeen© positie der par
tijen onveranderd is en dat alle gekozenen,
behalve de twee geunifieerde socialisten,
voorstanders van Poincaró's buitenland-
sche pjolitiek zijn. Het „Journal" zegt, dat
de triomfale herkiezing van Poincaxó cn
de goedkeuring van zijn politiek door bij
kans alle kiezers hem nieuw gezag ver-
leenen in den strijd voor de verdediging
van Frankrijk's rechten.
De fraude met de medische bonboekjes.
Een tiental doktoren
veroordeeld
Men herinnert zich dat geruimen tijd
geleden een bedróg op groote schaal aan
het licht is gekomen, gepleegd door me
dici en apothekers, die de z.g. bonboek
jes, waarop oorlogsverminkten gratis ge
neesmiddelen kunnen erlangen, misbruik
ten tot het zich verschaffen van allerlei
artikelen voor eigen gebruik. Het schan
daal werd is Marseille ontdekt, doch bleek
later in nog tal van andere steden even
eens te hebben plaats gehad. Verscheidene
bekende en geachto medici waren er bij be
trokken en moesten zich verantwoorden.
De rechtbank van Bordeaux heeft thans
do eerste groep beklaagden berecht en
vier doktoren veroordeeld tot vier a zes
maanden gevangenisstraf en verbod tot het
uitoefenen der geneeskunde gedurende vijf
jaren: vier anderen bij verstek tot drie a
vier maand enen gevangenisstraf met een
boete van twee tot drieduizend francs.
Eveneens werd een apotheker tot vier
maanden gevangenisstraf en 3000 fres.
boete veroordeeld.
Poien.
Polen en de kleine entente.
Een uiteezetting van liet
standpunt der rcgecring.
In verband met de a.s. bijeenkomst der
kleine entente te Belgrado publiceert de
Poolsche regeering een soort uiteenzet
ting van haar standpunt inzake buitenland-
sche politiek.
In deze verklaring wordt gezegd, dat
Polen niet kan denken aan een aansluiting
bij de kleine entente, omdat Polen een
eigen buitenlands'che staatkunde hoeft ge
kozen, die het denkt te blijven volgen.
Maar van den anderen kant heeft Polen
herhaaldelijk blijk gegeven de verschillen -
do .staten der kleine entente genegen te
zijn; het wil vriendschap zonder zich de
handen te binden.
Reeds wegens zijn aardrijkskundige
ligging moot Pélen politieke verbintenis
sen vermijden, die zijn vrijheid van bewe
ging naar de eene of de andere richting
zouden kunnen beperken, zonder biervoor
een behoorlijk equivalent aan te^ bieden.
Het nieuwe Polen kan zich in zijn politiek
niet uitsluitend laten, leiden door overwe
gingen van politiek, dio centraal-Europa
betreffen, omdat het ook in het Noorden
en in het Oosten zeer groote belangen
heeft.
De uiteenzetting herinnert dan verder
do Staten der kleine entente, dio zoowei
to Genua en Den Haag als in Genève is
gebleken. Polen is niet voornemens veran
dering in dezo samenwerking te brengen.
De belagen der beide groepen loopen groo-
tendeels parallel, doch dit beteekent niet,
dat er eenige voordeel voor Polen in zou
liggen, als 't zich door de kleine entente
op sleeptouw liet nemen.
Ten slotte wordt herinnerd aan het be
zoek van Foch te Warschau en Praag, om
er op to wijzen, dat Polen, hoewel bet in
het samengaan met Frankrijk een der
hoofdpunten zijner staatkundo ziet, zich
toch zelfs door Frankrijk niet heeft laten
overhalen, lid te worden van de kleine
entente. Men blijft to Warschau do vriend
schappelijke overeenstemming met de be
doelde landen als een gewichtigen schakel-
in de buitenlandsche staatkunde beschou
wen, doch volstrekt niet als het allesover-
heerschende feiL
Juist het feit, dat dezer dagen te War
schau een conferentie der Oostzee-staten
plaats heeft, bewijst hoezeer Polen niet
alleen als midden-Europeesche staat een
rol speelt, doch ook gewichtige andere be
langen in het oog heeft te houden.
Servië.
Joego-Slavië's oorlogsschulden
Engeland vraagt
in 1 ichtingen over betaling
Naar de bladen melden is te Belgrado
een Engelsche nota ontvangen, waarin om
inlichtingen wordt verzocht omtrent de
plannen der Joego-Slavische regeer ing tot
betaling barer oorlogsschulden.
In politieke kringen is men van mec-
ning, dat de kwestie der geilleerde schul
den noch in het algemeen, noch in het bij
zonder voor Joego-slavië reeds rijp is voor
een oplossing.
Britschlndië.
Onrust in Engelsch-Indië.
Uit Delhi wordt geseind: Vier-en-zestig
Akali Sikhs zijn te Gudwraa gearresteerd,
wegens het niet opvolgen van een bevel
der regeering om het comité hunner par
tij te ontbinden. De politie wachtte vijf
uren, tot de El klokhenen in den gouden
tempel hun godsdienstoefeningen hadden
gehouden, alvorens zij tot hun arrestatie
overging.
De houding der Akali's is provoceerend.
De stad blijft rustig.
Amerika.
Het drankverbod voor de schepen.
Opnieuw een Engelsche
schoener opgebracht
De Amerikaansche douane-autoriteiten
hebben den» schoener „Muriel Minters",
wrelke de Britsche vlag voert, in de Golf
van Mexico, buiten de driemijls-zone, aan-,
gehouden en naar do liaven opgebracht.
Zij beweren, dat in het manifest oen oor
spronkelijke lading van 3400 kisten whis
key vermeld staat, terwijl er volgens de
papieren van den kapitein 800 kisten min
der zijn.
De prijsvraag-Bok beslist.
Het plan.
De jury heeft uitspraak gedaan inzake
de toekenning van den prijs van 50.000
dollar, uitgeloofd door deu Amerikaan Ed
ward W. Bok (die, zooals men weet, van
Nedcrlandsche afkomst is) voor het meest
practische plan, dat Amerika in staat zou
stellen om met andero naties te kunnen
samenwerken voor de handhaving van den
wereldvrede. De naam van den ontwerper
van het bekroondo plan zal eerst worden
bekendgemaakt na den uitslag van het re
ferendum, dat betreffende dit plan in ge
heel Amerika zal worden gehouden. Wordt
liet bekroonde plan algemeen ook hij het
referendum goedgekeurd, dan zal do ont
werper er nog behalve deze 50.000 dollar
nog een tweeden prijs "van gelijk bedrag
ontvangen.
Het bekroonde plan is in hoofdtrekken
als volgt:
Amerika zal zich, overeenkomstig het
streven van staatssecretaris Hughes en
wijlen president Harding, moeten aanslui
ten bij bet Permanente Hof van Interna
tionale Justitie. Amerika zal, zonder lid
van den Volkenhond te moeten worden,
zooals dezo thans is samengesteld, aanbie
den om zijn huidige samenwerking met
den Volkenbond uit te breiden en aan alle
werkzaamheden van den Bond deel te ne
men op de volgende voorwaarden:
1. Do militaire en economische macht
moet worden vervangen door de moreele
macht en door do openbare meening, zoo
als oorspronkelijk lag opgesloten in do ar
tikelen 10 en 16 van het Volkenbonds
statuut.
2. De moreele beginselen moeten worden
geëerbiedigd.
3. Geen verplichtingen moeten aan Ame
rika worden opgelegd uithoofde van het
vredesverdrag van Versailles, tenzij door
verplichtingen door het Congres bij een
wet worden aanvaard.
4. Het lidmaatschap van -den Volken-
bon/L moet voor a^° :na^es morden open-
5. Voorziening in de verdere ontwikke
ling van het volkenrecht.
Do jury, waartoe oud-staatssecretaris
Root behoorde, en voorts kolonel House, do
vroegere vertrouwde van president Wilson,
on miss Pendleton, koos uit 22.165 inge
zonden ontwerpen eenparig het bekroonde
plan.
BIHBEKLAiaP
De Kabinetscrisis.
De ontslagaanvrage niet aanvaard.
De Koningin heeft op het den 27en
October 1923 gedaan verzoek van de Minis
ters om ontheffing uit hun ambt, geant
woord zich genoodzaakt te zien, dit niet
in te willigen.
Mr. P. J. M. Aalberse en Het Kath. Soc.
Weekblad.
Het jongste nummer van 'het K. S. W.,
no. 1 van <len 23sten jaargang, verscheen
wederom onder redactie van mr. P. J. M.
Aalberse, die ofschoon nog als Minister
in functie in elk geval zijn portefeuille
wensoht neer te leggen.
Mr. Aalberse vangt in Jit. nummer een
serie artikelen aan over het Economisch
Liberalisme, een vrije bewerking van
Heinrich Pesch „Die philosophischen Gruncl-
lagen des ökonomischen Liberalismus".
Aan zijn woord terinleiding ontlecnen
we het volgende:
„Moeilijk kon ik denken, toen ik mij be
gin November verhond, om met 1 Januari
de redactio van dit Weekblad te hervatten,
dat ik op dat oogenblik nog geen ambteloos
burger zou zijn. Na de zeer uitdrukkelijke
en zelfs ongewone verklaring van den Voor
zitter van den Ministerraad, dat na verwer
ping van do Vlootwet niet alleen het Kabi
net zou aftreden, maar dat zelfs de indivi-
dueele ministers zich voor een volgend Kabi
net niet meer beschikbaar zouden stellen,
kon ik mij na 26 October vrij gevoelen, om
over mijn persoon te beschikken. De moge
lijkheid, dat zelfs na ruim twee maanden er
nog geen nieuw Kabint zou zijn opgetreden,
bestond zeker in theorie. Maar behoefde
men daar practisóh ook mee te rekenen?
Zeker, ook de vorige crisis duurde lang,
maar de oorzaak daarvan was het buitens
lands vertoeven van verschillenden, met wie
onderhandeld moest worden Thans bestond
deze moeilijkheid niet. Maar het schijnt bij
ons gebruik te worden, dat een Kabinets
crisis langer duur heeft dan in het buiten
land oen Kabinet.
Thans sta ik voor het feit. dat ik nog niet
vrij ben. en toch mij bond. Veel van wat ik
bij de hervatting van mijn oude taak in dit
Weekblad had willen zeggen, zal ik daar
om thans in de pen houden. Weldra zal er
wel gelegenheid zijn, dit tot uiting te bren-
NET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
In de Dusseldorpscha metaalindustrie
zijn 30.000 arbeiders uitgesleten.
Rechberg over de Fransch-Duitsche toe
nadering.
De Amerikaansche drankautoriteiten
hebben weer een Britschen schoener bui
ten de 3-mijl grens gearresteerd.
Groote brand in de haven van Londen.
BINNENLAND.
H. M. de Koningin heeft de ontslagaan
vrage van het Kabinet-Ruys niet aanvaart
Benoemingen in het Bisdom Haarlem.
De verheoging van invoerrechten voor
Hellandsche haring in Frankrijk.
Berichten over ijs en schaatsenrijden
in September 1918 verliet. Veilig is het al
die jaren door de branding gestuurd door
hem, dien ik hiervoor openlijk mijn harte-
lijksten- dank 'breng.
Maar is het Weekblad betzelfde gebleven,
do omstandigheden zijn wel zeer veranderd.
Wij hebben in 5 jaren snel geleefd. In de
sociale wetgeving van ons land zijn wijzi
gingen en aanvullingen gekomen van zeer
verre strekking. De sociale organisaties zijn
uitgegroeid, als niemand had verwacht, zoo
zelfs, dat thans na dien 'springvloed reeds
weer do eb gekomen is. De sociale denkbeel
den hebben mede een verandering onder
gaan; nieuwe gedachten zijn onder het volk
•gebracht, vaak onrijp, vaak zonder te letten
op het historisch verband, en hebben zoo
aanleiding tot begrijpelijke verwarring ge-
gven. De economische en sociale toestanden
hebben evenzeer aanzienlijke wijzigingen
ondergaan. Na korten opbloei een geweldige
depressie en schier algemeene malaise. Van
daar een zeer bedenkelijke verscherping in
do^verhouding tusselien werkgevers enarbei-
De „Nederlandschc Ha^ verneemt d<J.
een benoeming* van Minister Aalberse in
deh ofodredactie van „Het Centrum"" bin
nen afzienbaren tijd kan worden tegemoet
gezien.
Ook wij hadden reeds lang van een der-
glijk gerucht vernomen. Bij heden nog
door ons inge. informatie, werd ons
tor bevoegder plaatse medegedeeld, dat
omtrent een dergelijke benoeming nog niets
definitief:» vaststaat.
Ontslag gehuwde ambtenares
Het Comité, inzake het ontslag van de
gehuwde ambtenares, heeft bericht gekre
gen van H. M. dc Koningin, dat zij
Woensdagmiddag 9 Januari ta kwarto voor
6 een deputatie uit het Comité zal ontvan
gen.
Een 10 millicen leeninj van Airsterdam.
Do Gemeenteraad van Amsterdam is le
gen hedenmiddag met spoed bijeengeroepen
ter behandeling van een voordracht van
B. en W. tot het aangaan van een lcer.ing
van ten hoogste tien millioen gulden tegen
een rente cn koers nader door B. en W. na
overleg met de commissie van bijstand voor
do financiën te bepalen.
gen,
Een paar korte opmerkingen dus sleclds.
Ik vind dit Weekblad terug, zooals ik het
KERKSI9EUW&
Eerste plechtige H. Mis.
De WelEerw. Pater Evcrardus Muien-
graaf f. van 'het klooster der II.II. Harten
te Valkenburg, droeg Zondagmorgen aan liet
eenvoudig versierde altaar der St. Bnnifa-
cius-kerk te Rijswijk zijn eerste plechtige
H. Mis op. Tater Eve radius, in do wereld
W. Molcngraaff, was vroeger bouwkundig
ingenieur en is de zoon van prof. dr. Mn-
longraaff, hoogleeraar aan de Technische
Hoogeschool te Delft. Deze eerste plechti
ge H. Mis had te Rijswijk, waar hij na zijn
overgang tot het Katholieke geloof woonde
voor hij in het klooster trad. veel belang
stelling gewekt.
Pater Molengraaff werd door den Zeer
Eerw. Zeer Gel. Heer'J. D. J. Aengencnt,
professor te Warmond, dio hem onder zijn
leerlingen heeft geteld als presbyter-assis-
tens geassisteerd. Als diaken en sub-diaken
fungeerden de WelEerw. heeren H. C. Kop
per t en C. F. J. Berkcmeycr, kapelaans der
parochie. Tot de aanwezigen in het priedcr-
koor behoorden pastoor H. A. van hcsseL
O. F. M., pastoor A. M. Eilerbeck, O. F. M.
en Pater G. Vrijmced O. F. M., allen van
Delft.
De feestrede werd uitgesi vo.cen <loo.
ZeerEerw. heer J. S. van Buchem, r-.s.oor
te Rijswiik. naar aanleiding der
van het K. Evangelie: Wij nobben Zijn ster
gezien en zijn gekomen om Hem te
den.
