15e Jaargang.
WOENSDAG 2 JANUARI 1924
No. 4346
jbeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bi] vooruitbetaling
iVoor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal
Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
franco per poat I 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., r^el Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone a d v e r t e n 118 n 30 een! per regel.-
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
n dubbele van het tarief berekend.
Kleine^ adverlentlën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop fO.SO.
Dit nummer bestaat uit twee
bladen.
7 Wat nu?
Langs den politieken horizon trekken
sombere wolken, bij den aanvang van het
nieuw© jaar* Wat zal er nu gebeuren'?
nu de wonderlijk? opdracht aan de reek-
terzijde, om een ministerie te vormen,
(welke nota bene op een misverstand f-ou
berust hebben') is mislukt. "YVat zal er nu
gebeuren!
Een gereconstrueerd m inisteri e-Ruy s
zeggen sommigen. Maar de \lootwet dan?
Moet dat gereconstrueerd ministerie deze
dan inslikken? 't Is niet aan te nemen. Of
ingrijpend wijzigen? 't Is eveneens moei
lijk te gelooven. En, als do wet niet aan
merkelijk gewijzigd opnieuw zou worden
ingediend, dan zou toch weer dezelfde
meerderheid ze afstemmen - dat is haast
vanzelf sprekend, meenen we; en dat zou
zoo'n gereconstrueerd ministerie natuurlijk
voorzien; en dan toch maar er aan be
ginnen?
Een Zaken-kabinet, zeggen anderen; een
uit do linkerzijde moet de vorming daar
van worden opgedragen, lezen we in do
„N. R. Crt.'\ „Zaken zijn zaken", doch
in de politiek zijn zaken nog niet altijd
zaken In dezen tijd zou een zaken
kabinet allereerst de bezuiniging ter hand
moeten nemen En dat is een zaak, die
geen zaak is waarbij de politieke
partijen, als zoodanig, niet ieder een
voord je willen meespreken cn een eigen
standpunt innemen Een zaken-kabinet
zou in dezen tijd nog vfëemder zijn dan
liet al in vroegere ,meer normale tijden
vas.
Wat nu? Moge het niet zoo lang meer
een vraag blijven. Het land heeft een
ie geering zoo hard noodig!
jgUBTEHLAISD
Ge Crisis in Quitschland.
De öuiische spoorwegen.
Geen deficit m-eer.
Do minister voor de Spoorwegen, Oèser,
*eeft verklaard, dat do inkomsten en uit-
;,aven der IVUsche spoorwegen op het
«ogenblik elkander dekken. De minister
»et de toekomst wat betreft den finan-
rieelen toestand van 'het spoorwegbedrijf
hoopvol tegemoet.
De bezettingskosten.
t
Duitschland herv
in,Januari de betaling
Het Rijkskabinet beeft besloten om on
danks de te verwachten buitengewone fi-
nancieele moeilijkheden in Januari de be
zettingskosten, in den engsten zin des
-woords en voor beperkten tijdsduur, weer
tc gaan betalen. Tegelijk is besloten tot 't
betrachten van den meesten spoed bij de
diplomatieke besprekingen over dezo
Awes tie.
Frankrijk.
Poincaré ontstemd.
Geen Nieuwjaarsrede
voor Engeland.
E? was aangekondigd, dat Poincaré een
nieuwjaarsrede zou houden voor Engeland
Trelko rede draadloos te Londen zou wor
den opgevangen.
Zondag werd radiografisch medegedeeld,
dat dit niet geschieden zou. Men vroeg
zich af, wat biervan de oorzaak kon zijn
en do Parijsche correspondent van de „Ex
press" vernam, dat Poincaré er over ver
stoord was, dat de Britscbo regeering aan
Reuter den inhoud van bet gesprek tus-
Ècben den Franschen premier en den Duit-
«ïcbo zaakgelastigde te Parijs heeft mede
gedeeld.
Poincaré verklaarde, dat de inhoud van
dit gesprek uit beleefdheid aan het foreign
office werd gezonden. Van zijn verstoord
heid geelt bij thans blijk, door geen Nieuw
jaarsgroet naar Engeland to zenden.
Een brutale betocging.
Zaterdagavond zijn cenigo royalisten
'woning van oud-rainister-president Paul
Painlevé binnengedrongen, om gedurende
«enige oogenblikken groot lawaai te maken
en den minister op grovo wijze uit te
schelden.
Daar Painlevé onverstoorbaar was en
«iet reageerde, trok do bende spoedig
weer af.
Een nieuwe Kroonpretendent.
In "Weenen is een nieuwe pretendent
naar de Franscho kroon opgedoken, de
„hertog Jozof van Normanclië-Bourbon"
die sinds eenige jaren in "VVeenen woont.
Hij beweert een afstammeling te zijn
van den Dauphin, dio volgens deg eschie-
denis in den ouderdom van 10 jaar zou
zijn gestorven, doch volgens hem uit de ge
vangenis is gevlucht. Do hertog deelt dan
lerder mede, dat deze Dauphin naar Lip-
pe kwam en door de vorsten van Trautt-
jiianndorff werd opgevoed.
Als verdere bewijzen van erkenning
deelt hij mede, dat de Dauphin van zijn
oom Karei X van Frankrijk geregeld geld
izouden kreeg. Zijn zuster Maria Tke-
resia huwde met den graaf van Ghambord
en deze graaf do Chambord vermaakte den
pretendent zijn slot Chambron aan de
Loire, verschillende rechten in Grohsdorff
in beneden-Oostenrijk en verschillende
rechten die hem als hertog van Madrid
toekwamen. Ook dezen- titel beweert de pre
tendent te hebben geërfd. Hij is echter ln
het bezit van geen dezer rechten en goede
ren gekomen, t> a. omdat Frankrijk een on
derzoek wenschte. Voorts heeft hij recht
op het slot Sobieski in Polen, dat hij van
Maria Lesczinska heeft geërfd.
Hij heeft thans den Franschen afgevaar
digde Daudet gevraagd de zaak in de
Fransohe kamer ter sprake te brengen.
Aanspraken op den troon zal hij niet ma
ken, hij wenscht alleen do hem toekomen
de eigendommen en rechten en verlóf om
naar Frankrijk terug te komen. Hij bezit
vier huizen in "Weenen, waarvan hij (en-
gevolge der huurwet-ten slechts geringe
inkomsten verkrijgt.
Engeland.
De politieke toestand
De Labourkansen verminderen
Do conservatieve cityhond heeft lot Bald
win een schrijven gericht om hem a,an
to sporen toenadering tot Asquith te zoe
ken, een feit, dat zoodanig indruk heeft
gemaakt, dat het 't voornaamste onder
werp van de gesprekken in politieke krin
gen is.
De voorzitter van den bond, de juist tot
peer verheven sir Frederick Banbury, had
zich enkclo dagen geleden reeds in den-
zeltden geest uitgelaten.
Ofschoon er nog geen offiGieole bijeen
komst der conservatieve partij is geweest,
schijnt er toch weinig twijfel aan te be
staan, dat do conservatieven bereid zijn
Asquith to steunen, indien deze er in toe
stemt een kabinet tc vormen. Do brief zal
vermoedelijk op de zitting van het kabinet.
behandeld en men verwacht, dat dien dag
zeer belangrijke besluiten zullen worden
enomen ten aanzien van den door do re
geering to volgen koers.
Het is nog moeilijk de beteekenis van de
actie der conservatieven te schatten, doch
thans reeds kan gezegd worden, dat de
toestand zich in_den loop van de laatste da
gen in zooverre gewijzigd heeft, dat de
komst van een labourkabinet heel wat
minder waarschijnlijk is dan velen haar
eenige weken geleden beschouwd hebben.
Yan radicale zijde poogt men de betee
kenis van den brief van den conservatieven
Citybond te verkleinen, waaruit blijkt, dat
men zich daar eenigszins ongerust maakt
over de wending, welke de zaken nog kun
nen nemen.
Ofschoon men van liberale zijde nog
niets uitlaat, kan men zeggen, dat er voor
de socialisten zeer zeker redenen bestaan
om niet al te vast er op te rekenen, dat
zij binnen enkele weken de lakens zullen
uit deelen. Vooral onder de conservatieven
keert meer en meer het zelfvertrou
wen terug en lord Curzon's jongste poli
tieke verklaring, waarin de aanspraken der
conservatieven tegenover de heide andere
groote partijen zoo krachtig worden ge
handhaafd, zal zeker niet nalaten indruk
to maken.
Daarbij kómt, dat men in steeds ruimer
kring gaat heseffen, hoe onverantwoorde
lijk het zou zijn de politieke macht in
handen te stellen van een partij, die slechts
een vierde deel van het lagerhuis en mis
schien nog niet een zesde deel van de
kiezers achter zich heeft en nog in den
jongsten tijd herhaaldelijk bewezen heeft
zich te beschouwen als de mandataris van
een internationale organisatie, welke vol
komen onder niet-Engelschen invloed staat
Geen protectiepolitiek
In verband met de opennig van de
parlementaire zitting op 14 Januari
schrijft de „Daily Telegraph" dat men „in
unionistische kringen zonder twijfel sterk
van mecning is, dat het do plicht der re
geering is, den steun to verwerven van alle
mannen van gematigde opvattingen buiten
do rijen van haar eigen partij. Hieruit
vloeit voort," gaat het blad vorder, „dat
do regeering haar protectiepolitiek zal moe
ten laten varen en inderdaad gglooft raon,
zooais gisteravond in goed ingelichte krin
gen werd verklaard, dat do regeering daar
toe besloten heeft'.*
Sterke bezuinigingen op de militaire
uitgaven in Ierland
Het leger van den Ierschen Vrijstaat
wordt op krachtige wijzo tot vredessterkte
teruggebracht. De minister van Financiën
heeft bestolen, dat do uitgaven voor liet
leger tot vier millioen pond sterling moe
ten worden beperkt en thans is bekend
gemaakt, dat het staande leger zal bestaan
uit ongeveer 20.000 man. Dit is minder
clan het tweederde deel van hot continent,
dat bij net Engelsch-Iorsche verdrag werd
vastgesteld.
De demobilisatie, welke gepaard gaat
met de vrijlating van meer dan tiendui
zend gevangenen, zal waarschijnlijk een
sterken druk uitoefenen op de arbeids
markt.
Een gezond jaar
Uit .do tot dusverre beschikbare cijfers
blijkt, dat het jaar 1923 het gezondste is
geweest, dat Engeland ooit gehad heeft.
Met uitzondering der oorlogsjaren moest
voor 1923 het laagste geboortecijfer worden
opgegeven, doch het sterftecijfer is het
laagste, dat ooit was waargenomen.
Hongarije.
Do bomaanslag te Csongrad
Eon streng onderzoek
bevolen
Uit Boedapest wordt gemeld:
Wegens deelneming aan den bommen-
aanslag in Csongrad zijn 10 personen in
hechtenis genomen, van wie vier vreemde
lingen, die opzettelijk uit, het buitenland
waren overgekomen oin deel te nemen aan
den aanslag. De gearresteerden zijn zonder
uitzondering jongelicdei die deelnemen
aan de agitatie op gebied van buitenland-
scho politiek.
Vass, do waarnemoDi eerste Minister,
verklaart to bebhen bevolen, dat het onder
zoek in ieder opzicht onpartijdig en met
de grootste gestrengheid moet plaats heb
ben, terwijl do ambtenaren met de opspo
ring belast niets ongedaan mogen laten
om het geheele complot te ontmaskeren en
ook de aanleggers achter do schermen in
handen te krijgen.
Dc aanslag zelf is volgens den minister
geen politiek misdrijf, doch een laaghar
tige schurkenstreek. Do bom in de zaal is
geworpen door iemand, dio daar als be
diende werkzaam was. Hij heet Nicolas
Boeloeny en "bevindt zich-in verzekerde be
waring. Het departement van justitie is
bezig oen wetsvoorstel uit to werken, waar
bij ieder met doodstraf wordt bedreigd, dio
zonder daartoe -gereehiigd to zijn, ontplof-
baro stoffen in zijn bezit heoEt.
Itaïïe
Vooraanstaande socialisten gearresteerd
Do politie hoeft te Bologna in een ver
trek achter een café een gezelschap van
15 socialisten en communisten, dat daar
in het geheim bijeen was,# verrast en ge
arresteerd.
Onder hen bevond zich de hoofdredac
teur van de „Avanti", Nenni, on verschei-
deno Kamer-afgevaardigden.
De politie legde de hand op tal van
documenten.
Een miliiaire operatie in Ncord-Afrika
V. D. maakt in een bericht uit Rome
melding van oen ernstige botsing tus-
schen Ilaliaanscho troepen zuidoostelijk
van Tripolis. Do Mahallas-arabieren had
den in West-Italiaansch Lybië vijf colon
nes van tezamen 7000 man op de been ge
bracht, die tegen de Italianenen oprukten.
In oen strijd, die veertien, dagen heeft
geduurd, hebben <le Italianen de rebellen
verslagen, talrijke gevangenen en een groo-
ten buit gemaakt.
Britschlndië.
Bloedige botsingen tusschen Hindoes en
Mohammedanen.
Uit Calcutta wordt gemeld, dat het daar
tot noodlottige botsingen is gekomen tus
schen Mohammedanen cn Hindoes, nadat
er een dood varken in oen der moskee s
werd gevonden. Er is een doode gevallen,
terwijl verschillende personen zwaar ge
wond werden.
China.
Het banditisme in China.
Drie Amerikaansch-Luthersche missio
narissen, mr. Hoof en zijn eebtgenoote. en
mrs. Bilen, zijn naar gemeld wordt, door
bandieten gevangengenomen.
Japan.
De kabinetscrisis in Japan.
Naar uit Tokio wordt gemeld, heeft de
ontslagneming van het kahinet-Yamamolo
een netelige politieke situatie iil het le\en
geroepen. Het huwelijk tusschen den
prins-regent en de prinses Nagako, het
welk reeds verscheidene malen werd uit
gesteld. zal thans waarschijnlijk wederom
worden uitgesteld.
Amerika.
De opstand in Mexico.'A
'Amerika levert
oorlogsmateriaal
De Amerikaansche regeering, die een
einde wenscht to zien komen aan de revo-
lntionnaire beweging in Mexico, heeft be
sloten president Obregon te steunen in
den strijd tegen de rebellen door hem op
zijn verzoek een groote hoeveelheid mu
nitie en 15.000 geweren te vorkoopen. Zij
weigerde evenwel hem twee lichte kruisers
on vliegtuigen af te staan. De Amerikaan-
scho regeering was tot dezen verkoop be-
reid, daar zij in September j.L de regee
ring van president Obregon formeel heeft HET VOORNAAMSTE NIEUWS*
De commandant van den kruister „Ro
chester" heeft bevel gekregen, zich naar
Amapala in Honduras te begeven en daar
te blijven totdat aan de ordeverstoringen,
welke zich op het oogenblik in Honduras
en Zuid-Mexico voordoen, een einde is
gekomen. In officieelo kringen wordt er
op gewezen, dat dezo actie als een voor
zorgsmaatregel tegen aanslagen op het
leven en de eigendommen van Amerikaan
sche onderdanen le besch'ouwen is. Het
spreekt vanzelf, dat er geen troepenafdee-
ling zal worden geland, tenzij de toestand
dit onvermijdelijk rraakt.
Een gevecht op de Phillippijnen.
Uit Manila wordt gemeld, dat er op 16
December 31 Moto's gedood zijn in een ge
vecht met 60 man Philippijusche gendar
merie te Malunda in (1e provincie Lanao
van het eiland Mindanao. De gendarmerie
Kad geen verliezen.
Buiieni. Berichten
Spoorwegongeluk bij Cassel.
D-trein in botsing met een
goederentrein.
Uit Cassel wordt bericht, dat j.l. Zater
dag een D-trein in de nabijheid van Hün-
feld in hotsing is gekomen met een goede
rentrein. De machinist had door do
sneeuw het signaal niet kunnen zien en
evenmin de lichten van den goederen
trein. Bovendien werkten door de koude
de remmen niet goed, zoodat de D-trein
in volle vaart op den goederentrein reed.
Hot toeval wilde echter, dat achter de
locomotief en den tender twee goederen
wagons waren gekoppeld, terwijl daarna
eerst de slaapwag onvolgdc. Dit had ten ge
volge, dat niet vele persoonlijke ongeluk
ken zijn voorgekomen. Do remmer van den
;oedcrcntrein werd echter gedood en er
zijn vier gewonden. Do machinist en de
stoker wisten zich le redden door van de
machine af te springen. Zij werden be-
Nog een treinbotsing.
Naar do „Ma tin" meldt, is do Parijsche
sneltrein, voor Brussel hij licit gare du
Nord op oen passagièrstrein geloopen. Er
zou oen veertigtal gewonden zijn.
De cverstrooming van dc Seine.
Een p-assagierstroin in een
r a y ij n gestort.
Door de overstrooming van de Seine la
op het traject YirtelRufflieux over een
afstand van 100 meter de spoorlijn ver
zakt. Een passagièrstrein uit Rufflieux
viel in een 50 meter diep ravijn terzijde
van den spoorweg. De machinist en dc
stoker werden gedood, terwijl vele passa
giers werden gewond.
Door hevige stormen in de Riviera is
de telegrafische verbinding met Italië ver
stoord.
BUITENLAND.
Dc politieke toestand in Engeland wij
zigt zich. De kansen der Labourpartij ne
men af.
Amerika levert oorlogsmateriaal aan dtf
Mexikaansche troepen.
Bij Parijs en bij Cassel hebben spoor
wegongelukken plaats gehad.
BINNENLAND.
De Kabinetscrisis Perssitmmen.
Het ontslag van de gehuwde ambtenares
Slachtoffers van het ijsvermaak (Ge
mengde "berichten).
Arrestaties in verband met den moord te
Culemborg (Gemengde berichten).
gebracht, werd het gebouw door duizen
den personen bestormd, die, aldus het
Havas-telegram, dat dit voorval vermeldt,
zicli van den dief meester maakten en
hem doodsloegen.
De „Dixmude".
Half verbrand© materiaal-
stukken gevonden.
Uit Selaccia wordt aan de „Tribuna"
"emeld, dat aan de kust half verbrande
stukken materiaal zijn gewonden, waar
van men vermoedt, dat het (1e overblijfse
len van het Fransche luchtschip „Dix-
mudo" zijn. Deskundigen stellen een
nauwkeurig onderzoek in.
Do overbrenging van het
lijk van den commandant.
Dc overbrenging van het stoffelijk over
schot van den commandant van het Fran
sche luchtschip ..Dixmude" heeft met
groote plechtigheid plaats gehad. De P1*®"
fect hield een gloedvolle rede namens de
Italiaansche regeering. Hot lijk is naar
Napels, getransporteerd. _i_
De „Conejos" met man en muls vergaan.
Gisteren is le Constantmopel bevesti
ging ontvangen van het bericht, dat de
Conejos" van den Amorikaanschen ship
ping Board in de Zwarte Zee gezonken is.
Do geheele bemanning van 37 koppen is
omgekomen. Naar gemeld wordt, is het
schip tijdens do jongste hevige stormen
op een drijvende mijn gestooten
Becg-ongclukken.
Uit geheel Zwitserland komen nieuwe
berichten over lawines. Vier Zwitsersche
ski-loopers werden onder sneeuw bedolven
in het Engadin-dal nabij Maloja en kon
den niet gered worden, terwijl drie toeris
ten bedolven werden te Airoio. Deze laat-
sten werden echter gered.
Bij een bergstorting in Tirol is een
zevental personen om het leven gekomen.
Heiligschenner doodgeslagen.
To Calamo, zoo wordt uit Rome ge
seind. werd een persoon verrast op het
oogenblik, dat hij bezig was in de kathe
draal een schrijn to stelen, die het ge
beente van honderd martelaren bevatte.
Toen de dief naar de gevangenis was over-
BiMBEMLAiéD
Poging lot bijeenroeping der Kamer.
TC.^nr de „Tribune" comm. meldt, heb-
hiïi de Kamerleden Wijnkoop en Van
Ravcstcijn, den voorzitter der Tweede Ka
mer verzocht, thans in verband met de
situatie, zooals die door het Kamer-votum
van 26 Oct. j.l. is ingeleid zoo spoedig
mogelijk de Tweedo Kamer te willen bij
eenroepen.
Tevens, zoo melut liet blad, is de Ka
merfractie van de S.D.A.P. door de com
munistische fractie van dezen stap ver
wittigd.
ambtenares.
Snares hij
voor zoor
et dienst!
Onderstaande „Open Brief" is door den
heer D. Hans gericht aan het hoofdbestuur
van den Vrijheidsbond:
Dames en Heeren:
In verschillende vergaderingen en confe
renties, vaar geprotesteerd wordt tegen heb
voorgenomen ontslag van gehuwde ambte
naressen, treden liberalen op, die het doen
voorkomen, alsof de Vrijheidsbond zich
tegen zulk een maatregel heeft uitge
sproken.
Mij is, als lid van don Bond, van een der
gelijke uitspraak niets bekend. Heb punt
van ons program, waarin gesproken wordt
van de economische gelijkstelling van man
on vrouw, kan hier, naar mijn stellige
meenine, niet van toopassing wordon ver-
klaard.
Hot zij mij vergund, openlijk uit te
ipreken, „dat ik van den bewusten maat-
cgel (onder de restrictie van uitzondering
voor kostwinnerschap) een overtuigd voor
stander ben.". Tal van goede liberalen,
mannen en vrouwen, ook uit de ambte
naarswereld, deelen deze overtuiging met
mij. Zij achten het ontslag van de e^uwde
ambtenares, met toekenning van wachtgeld
en onder bovengenoemde voorwaarde, alles
zins gerechtvaardigd. In deze omstandig-,
heden geef ik u, dames en heeren, ernstig
het denkbeeld in overweging, door middel
van een referendum, een uitspraak van de
leden van den Vrijheidsbond uit te lokken.
Het gaat toch niet aan, dat omtrent dit
belangrijke punt de leiding wordt overge
laten aan het bestuur van de vrouwengroep
Eerst wanneer omtrent deze zaak een
duidelijke beslissing is gevallen, 'heboen
woordvoerders recht zich op heb stand pun t/
van den Vrijheidsbond te beroepen. Maar^
zulk een beslissing kon voor -den tegen
stander van bet ontslag wel eens een on
aangename verrassing beteckenen.
------- - - Hoogachtend. v,
- - (w. g.) D. HANS. j
Pensioenbijdrage door ambtenaren.
Ged. Staten van Zuid-Holland hebben liet,
besluit van den raad der gemeente V ate-,
ringen om de pensioenbijdrage tot 6 put
te verhalen op de ambtenaren, nie»; .-,oc<
gekeurd en medegedeeld dat dit alleen
goedkeuring kan wegdragen, mdien kordü
voor pensioen wordt toegepast op ir.cu
aan te stellen ambtenaren.
Vervoer van gezelschappen op de
Spoorwegen.
Met ingang van 1 Januari
verkrijgbaar gesteld gMclscta*^,
voor een reis been cn terai-"»
dag in do tweede oI>*fS° 10 T'*-
zeischappen vawtSSn per K
kostende^.