15e Jaargang.
VRIJDAG 28 DECEMBER 1923
No 4343
Ste Stoidéohz 0oti^anl'
iDeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bl) vooruitbetaling
[Voor Leiden 89 cent per week I 2.50 per kwartaal
[Bij onze Agenten 20 cent per week f 2.60 per kwartaal.
[Franco per post 2.95 per kwartaal.
(Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., roei Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Oowone adverfientiën 30 cent per regel*
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
y dubbele van het tarief berekend.
Kleine adverienUën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 8 0.50.
Dit nummer bestaat uit twee
bladen.
Over een kleinigheid.
Het „Kath. Soc. Weekblad" heeft on
langs minister Golijn verweten, dat hij op
het Katholiek Reconstructie-Congres is
verschenen tegen de afspraak in, die
gemaakt zou zijn op den ministerraad, dat
do ministers zich niet meer in het open
baar zouden vertoonen.
Wij hebben dat artikeltje uit het „K. S.
W." overgenomen, zonder evenwel er daar
door geheel onze ins temming mede te be
tuigen.
De „R.-K. WerkgeveY schrijft er nu
jo. m. over:
„Nu is het bovendien zonder meer dui
delijk, dat de heer Colijn door ons Congres
te bezoeken, volstrekt niet handelde tegen
het besluit van den Ministerraad, gesteld
dat de Ministerraad eenig besluit genomen
beeft, dat luidt, zooals in bet „K. S. W."
is geopenbaard. Tusscben haakjes: wij
meenden, dat de besluiten van den Minis
terraad geheim waren. Doch dit daarge
laten: de heer Golijn kwam in het Con
gres zeer uitdrukkelijk, niet als regee-
ringsvertegenwoordiger, liij is als zoodanig
door den Voorzitter niet verwelkomd.
Daarmede kan de zaak uit zijn.
Doch daar komt nog wat bij. Heeft de
eveneens demissionaire minister Aalberse
bij gelegenheid van het bezoek van de
booge Chineescbe gasten dezen niet offi
cieel en openbaar op zijn departement ont
vangen en hen zelfs in een redevoering
verwelkomd?
Mag de beer Aalberse wel beleefdheden
liewijzen aan Chineescbe industrieelen, en
is bet den beer Golijn verboden een con
gres van Nederlandsche nijveren te be
zoeken?
Verder beeft de beer Aalberse aange
zeten aan een diner, door de Amsterdam-
sche Kamer van Koophandel aan dezelfde
Chineezen aangeboden: dat was een „open
baar" diner: de lafelspeecbes stonden den
volgenden dag in do krant en de namen
der aanwezigen werden eveneens ver
meld."
Er is nog al been en weer geschrijf over
wat wij willen noemen: een kleinigheid.
Overdreven was bet, minister Colijn
zoo in-eens maar, al was het dan in
wat zachter termen, van woordbreuk te be
schuldigen. Volgens diens opvattingen
was bet verschijnen op genoemd congres
blijkbaar wel overeen te brengen met de
bedoelde afspraak.
Maar, ais de Katholieke ministers daar-
över anders dachten, dan is ook bun
opvatting ongetwijfeld te eerbiedigen. Een
congres is toch b.y. nog wel 'n weinig ver
schillend van een diner, meenen we! En
de tegenstelling tusscben den beer Aal
berse, die beleefdheden bewijst aan Chi
neescbe industrieelen, en den heer Colijn,
die zulks doet aan Nederlandsche nij veren
t— zij is meer „aardig", dan waarl
Wij hebben een en ander over deze
kleinigheid willen zeggen, juist omdat
zulke kleinigheden zich zoo gemakkelijk
in Hollandsche hoofden vastzetten. Wij,
Hollanders, zijn nuchter, maar in
kleinigheden toch vaak niet!
BUITENLAND
De Crisis in Duiischland.
Bezuinigingsmaatregelen.
Bezuiniging op de
rechters.
Do Duitsche minister van justitie, dr.
■fcutber is aan bet bezuinigen geslagen en
/daarover een halfambtelijk communiqué
gepubliceerd. Ei blijkt uit, dat een staat
als Pruisen, die in vredestijd 73 rnillioen
per jaar voor bet beoefenen der gerechtig
heid uitgaf, nu nog maar 4 rnillioen voor
idat departement ter beschikking heeft. Er
werd dan ook al gemompeld, dat men uit
ibezuinigmgsoogpunt de gevangenissen
maar moet sluiten.
Voorloopig zal het echter zoover nog
liiet komen. Men hoopt door inkrimping
ivan het aantal rechters en door eenige
andere hoogst bedenkelijke maatregelen,
die slechts door den nood gerechtvaardigd
zijn, den wagen nog aan 't rollen te hou
den.
Tegelijk wordt der ijksbemoeienis inge
krompen en gaat een deel van de strafza
ken aan do verschillende landen over. Dit
deelt in het bijzonder op het rijks-gerecht,
/dat alle gevallen van landverraad aan d"e
betrokken staten zal overdoen.
Be rbode regeering in Saksen en Thuringen
•Toenemende invloed der
I communisten.
j Hot lid van het sociaal-democratische
partijbestuur Dittmann doet in de „Vor-
fVarts" verslag van zijne ervaringen in
Saksen en Thuringen, waarbeen hij door
£ijn partijbestuur is gezonden ter bestu-
«deering van 'dien toestand. Volgens zijne
ïnededeelnigen wordt in Saksen een prole
tarisch voorspel vertoond. Een half dozijn
jeugdige redacteuren en een half dozijn
onderwijzers beheerschen op het oogen-
blik pers en organisatie van de Saksische
sociaal-democratische partij, d.w.z. van
de partij die thans de landsregeering van
Saksen vormt.
Die handvol meiischen doet al het moge
lijke om de sociaal-democratie onder den
invloed der communisten te krijgen Met
het oog op de verkiezing van een nieuwen
minister-president ter vervulling van de
vacature, ontstaan door het heengaan van
Fallisch, dringt Dittmann aan op een
coalitie van de Saksische sociaal-demo-
craiten met Gentrum en Duitsche Volkspar
tij, ten einde los te raken van de commu
nisten. In Thuringen zijn onder commu
nistisch bewind toestanden ontstaan, die
het ingrijpen van het rijk noodzakelijk ma
ken. Sedert 1921 is in het geheel geen be-
grooting aangeboden; ambtenaren- en on
derwijzerspos ten zijn slechts gegeven aan
partijgenooten, zonder dat op hun capaci
teit is gelet.
De rijksregeering overweegt dan ook oen
nieuwe uitzonderingsverordening voor Thu
ringen en heeft oen commissie naar Wei-
mar gezonden om den toestand te onderzoe
ken en eventueel de Thuringsohe regeering
af te zetten.
Uit de geschiedenis van den oorlog.
Een vredespoging van
Fred, van Eedeh.
In liet Kerstnummer van het „BerL Ta-
geblall" doet Frederik van Eeden een ont
hulling van een klein stukje historie. Hij
vertelt n.l., dat. hij in 1917 een poging
heeft gedaan om vrede tusscben Duitsoh-
land en Engeland te bewerken.
„Mijn hooge achting voor Duitschland
en de Duitsche dichtkunst en wetenschap,
schrijft hij, heb ik nooit verloren. Ook niet
toen ik gedurende den oorlogstijd als een
anti-Duitsclier uitgekreten werd.
Gedurende den oorlog heb ik mijn
vriendschap voor Duitschland daardoor
getoond, dat ik in den moeilijken tijd
Januari 1917 persoonlijk getracht heb
den vrede nader te brengen en voor Duitsch
land opgekomen ben cloor een reis naar
Engeland met medeweten der Duitsche
regeering te ondernemen. Ik ben er toen
in geslaagd een onderhoud met Lloyd
George te hebben en hem namens den ge
zant in Den Haag dr. Rosen het voorstel
te doen een competenten vertegenwoordiger
dra: beide partijen te zenden, opdat dezen
in Den Haag een bespreking zouden hou
den.
Een uur lang heb ik toen met den En-
gelschen staatsman gesproken. Ik heb ge
poogd -hem te bewegen als eerste vredes-
uiting de naar Engeland uitgestrekte hand
te grijpen en het eerste rechtstreekscho on
derhoud voor te bereiden. Maar Lloyd
George en Henderson, die ook bij de be
spreking tegenwoordig was, bebben het
voorstel toen beslist van de hand gewezen
Mijn anti-Duitschheid was toenmaals
mijn pas voor Engeland. Maar nu kan
iedere Duitscber heoordoelen, dat het in
mijn hart toch nog liefde voor Duitsch
land was, welke mij tot deze moeilijke en
gevaarlijke reis bracht".
UIT HET BEZETTE GEBIED.
Het Schupo-proces*
Do vonnissen.
De krijgsraad te Dusseldorf heeft gister
uitspraak gedaan inzake de schietpartij
op den z.g. „Separatisten-Zondag" te Dus
seldorf. Hoewel er van weerskanten werd
geschoten en het wel vast staat, dat de se
paratisten het eerst sohoten, zoodat de
Schupo-agenen slechts handelden uit zelf
verweer, hebben de Frans che bezettings
troepen alleen de Schupo's gearresteerd en
voor den krijgsraad gebracht. Do separatis
ten waren immers „vredelievende" demon
stranton en gingen vrij uit.
Bij de gister gedane uitspraak zijn ne
gentien der beklaagden vrijgesproken. Van
de veroordeelden kreeg óén, n.l. Grützner,
bij verstek 20 jaar dwangarbeid, een an
der eveneens bij verstek, 10 jaar tuchthuis,
een derde, die was verschenen, vijf jaar en
duizend goudmark boete, terwijl een vier
de werd veroordeeld tot 3 jaar en 800
goudmark boete. De overige opgelegde straf
fen varieerden van één tot vijf jaar ge
vangenis.
Het vonnis is in vele opzichten' minder
streng dan aanvankelijk de eascli luidde.
Niettemin heersebte er onder de bloedver
wanten van de beklaagden, die in grooten
getale de uitspraak bijwoonden, de groot
ste verslagenheid. Men zag vele vrouwen
bitter weenend de verdedigers omringen,
die trachtten haar te troosten met de me-
dedeeling, dat zij van het vonnis in hooger
beroep zullen gaan.
Dit proces, waarbij de bewaarders van
de orde veroordeeld worden omdat zij op
traden tegen ordeverstoorders, steekt wel
scherp af tegen het vonis van de rechtbank
te Parijs, waarbij oen anarchistische
moordenares werd vrijgesproken.
DE HERSTEL-KWESTIE.
Da samenstelling der experts-commissies
Uit Parijs wordt draadloos gemeldt: In
de "Woensdagmiddag gehouden vergadering
heeft de G. v. H. de lijst van de experts,
die in de beide commissies van experts zul
len zitting nemen, definitief vastgesteld:
De eerste commissie is als volgt samen
gesteld:
Veroenigde Stat en: generaal Da
wes en Owen Young.
Groot-Brittannië: sir RobertKin-
dersloy, directeur van de Bank of England
en Joshua Stamp, secretaris van de Nobel
Industries Ltd.
Fran k.r ij k: Parmentier, vroegere
chef van de Mouvement Général des fonds
bij heit ministerie van Financiën en direc-
■teud generaal van het Crédit Foncier de
France; prof. Alix, prof. in de rechtsge
leerdheid te Parijs.
Italië: Alberto Pirelli, industrieel en
Federico Flora, prof. in de economie aan
do universiteit te Boulogne.
België: baron Houlard, lid van de
Kamer en bankier; End li Fraucqui, minis
ter van staat cn onder-directeur van de
Société Générale .de Belgique.
Generaal Dawës zal do eerste commis
sie presideeren.
In de tweede commissie zullen zitten
vöor:
Vereenigdo Staten: Henry Ro
binson, voorzitter van de de First Natio
nal Bank te Los Angelos.
Groot-Brittannië: Reginald McKen
na, directeur van de Midland Bank en ex-
kanselier van de schatkist.
F r a n k r ij k: Laurent Atthalin, direc
teur-generaal van de Banque de Paris et
des Pays-Bos.
Italië: Mario ALberti, onder-directeur
van de Credito Italiano.
België: Albert Ecluard Jansen, direc
teur-generaal van do Banquo Nationale de
Belgique.
Rusland.
Een nieuwe Tsaar aller Russen
Een koning zonder land.
Een draadloos N.T.A.-bericbt uit Parijs
meldt, dat grootvorst Nicolaas, een neef
van. den overleden Tsaar,, in het geheim
gekroond ia als Tsaar- aller Rosen achter
de met luiken gesloten ramen van het huis
van zijn neef, grootvorst Boris. Waar deze
plechtigheid heeft plaats gehad en door
wie, vermeldt 'het draadlooze bericht niet.
Volgens een H.N.-berioht had de kroning
plaats te St. Gloud.
Griekenland.
De terugkeer van Venizelos.
Daar Venizelos het verlangen heeft te
kennen gegeven, dat alle officieele en po
pulaire recepties hem hij zijn terugkeer in
Griekenland bespaard blijven, zal Plas ti
ras hem op zee tegemoet varen en in zijn
gezelschap op onbekende plaats ©n tijd
landen.
Volgens de bladen bobben de militaire
liga's, nadat zij Venizelos' besluit verno
men hadden, besloten zich te ontbinden.
De officieren hebben een protocol getee-
kend, waarbij zij zich verbinden zich uit:
sluitend aan bun militaire plichten te wij
den.
Spanje.
Het communistische complot.
Een officieel communiqué meldt, dat alle
hoofdleiders van de communistische, revo
lutionaire beweging, welke den 28sten de
zer tegelijkertijd in Spanje en Portugal
moest uitbreken, in hechtenis zijn geno-
Turkije.
Oe Republiek Angora
Eon journalist veroordeeld
Het Tribunaal van Onafhankelijkheid
heeft vonis geveld tegen een der drie Turk
sche redacteuren, n.1. Loeti Fiki Bey. Hij
werd veroordeeld tot vijf jaar dwang
arbeid.
Dit vonnis maakte een pijnlijken in
druk -op het bij de zitting aanwezige pu
bliek, waarvan vele personen schreiden.
Toen de veroordeelde de zaal werd uitge
leid, drong het publiek op hem aan om
hem de hand te drukken, terwijl het riep:
„Leve het Turksche volk". De leden van het
Tribunaal vertrokken onder doodscht
stilte.
Dezelfde redacteur kreeg onder liet ré
gime van Sultan Abdoel Hamed een jaar
gevangenisstraf voor een critiscli couran
tenartikel, dat niets minder erg was dan
dat, waarvoor bij onder het republikedn-
sche régime tot vijf jaar dwangarbeid
werd veroordeeld.
Palestina.
Bestorming van Medina?
De correspondent van de „Msbd." te Je
ruzalem meldt:
Er gaan geruchten, dat Ibn Saud, ko
ning der Wababieten een inval voorbe
reidt in het rijk van Hedjaz en de heilige
stad Medina in Arabië wil bestormen. Tot
groote ongerustheid van de drie koningen
van Hedjaz, Irak en Transjordanië neemt
met den dag zijn troepen-contingent, toe.
Koning Fay cal en zijn broeder, emir
Abdallah willen nu met 80.000 man hun
vader, koning Hussein te hulp komen.
Hussein werkt intusschen ook aan de ver
betering van zijn leger en luchtvloot.
Britsch-lndië.
De Afghaansche troepen „in actie".
In een telegram van den Britschen ge
zant te Kaboel wordt medegedeeld, dat
Afghaansche troepen in actie zijn ge
weest, doch waar en tegen wie is niet dui
delijk.
Het blijkt, dat do Afghaansche strijd
krachten, die eenige dagen uit de hoofd
stad werden afgezonden, thans een dis
trict in het gebied van Shinwari hebben
bereikt, waar men veronderstelt, dat de
moordenaars van verschillende Britsche
onderdanen de vlucht hebben genomen.
Japan.
Het Japansche Kabinet afgetreden.
Oproerige demonstraties
te Tokio.
Het Japansche kabinet heeft zijn ont
slag ingediend.
Een oproerige menigte trachtte Woens
dagavond de woningen van den premier
Jamamoto en den minister van Binnen-
landsche Zaken Goto binnen te dringen,
doch werd daarin door de politie verhin
derd.
De mislukte aanslag op Hiro-Hito.
Een schot uit een stokgeweer.
Voor de tweede maal binnen het jaar is
zooals gemeld, in de straten van Tokio een
mislukte moordaanslag gepleegd op den
23-jarigen prins-regent van Japan. Den
vorigen ,keer werd nabij het keizerlijk
paleis een bom naar keim geworpen. Thans
werd op hem geschoten.- Beide keeren is
Hiro-Hito er ongedeerd afgekomen.
In zake den moordaanslag kunnen nog
volgende bijzonderheden worden ge
meld:
Toen de prins-regent zich per auto, ver
gezeld van burggraaf Irije, naar bet parle
mentsgebouw begaf om aldaar de zitting te
openen, werd plotseling vanuit de menigte
op hem gevuurd. Het schot werd gelost uit
een stokgeweer. De kogel verbrijzelde de
voorruit van den auto en vloog rakelings
langs den prins-regent, die zijn koelbloe
digheid geen oogenblik verloor. Burggraaf
Irije werd door glasscherven gekwetst. De
chauffeur stopte een oogenblik en reed
daarop in volle vaart door naar het parle
mentsgebouw.
Aldaar aangekomen, las Hiro-Hito de
troonrede zonder één blijk van emotie te
geven, met luide en heldere stem voor.
Vervolgens keerde hij in denzelfden
auto naai- het paleis terug, Op zijn terug
tocht werd hij begeleid door een sterke af-
deeling militairen.
Onmiddellijk nadat het schot gelost was,
greep het publiek den dader vast. Deze zou
stellig gelyncht zijn, indien de politie dien
man niet in bescherming had genomen
'Hij is een jongeman van omstreeks 20 jaar,
als werkman gekleed. Volgens sommigen is
hij 'Sen socialist, volgens anderen een
krankzinnige.
Nader wordt nog gemeld, dat tegelijk
mot den dader ook een medeplichtige is
gearresteerd.
BINNENLAND
MET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Dr. Frederik van Eeden deelt mede, dat
hij in 1917 een poging deed den vrede te
bewerken.
Het Schupo-proces In Dusseldorf. De
vonnisen.
Hevige sneeuwval in bijna alle Euro-
peesche landen.
BINNENLAND.
De Antirev. en Chr.-Hist. pers over dc
opdracht tot Kabinets-formatio aan de
rechterzijde.
Het visum voor Duitsche dienstboden is
verhoogd.
De Eerste Kamer heeft het „Schoen
wetje" aangenomen.
steld door den Volkenbond. De beer van
Oostveen en baron van Lijnden zijn beiden
naar Athene vertrokken.
„Jeugdleiding".
Met het verschijnen van de December
aflevering houdt op te bestaan, het bekende
maandblad „Het Patronaat", uitgegeven
door bet Centraal Comité der R.-K. Jon-
In plaats daarvan zal verschijnen een
nieuw tijdschrift „Jeugdleiding", Tijd
schrift voor besturen van R.-K. Jeugd-
De Haagsche Burgerwacht.
Subsidie verworpen.
Het subsidie voor de Haagsche Burger
wacht, groot 10.000 gld., is in den Haag-
schen Gemeenteraad verworpen met 19 te
gen 18 stemmen. Tegen stemden sociaal
democraten, communisten en eenige Ka
tholieken de beer Wittert van Hoogland
had zijn stem gemotiveerd door te bewe
ren, dat de Burgerwacht niet noodig is,
daar op den Katholieken werkman valt te
rekenen tot handhaving van het wettig
&eza^-
De Burgerwacht te s-Gravenhage heeft
in een spoedeischende vergadering een
adres gericht tot den Raad om op dit be
sluit terug te komen.
Nederlanders in de Grieksch-Turksche
Uitleveringscommissie.
Het hoofdbestuur van het Ned. Roode
Kruis heeft een telegram ontvangen van
de Commissie uit Athene, om twee afge
vaardigden te willen zenden voor do uit
wisseling van de krijgsgevangenen tus
scben Griekenland en Turkije en de over
brenging van de uitgewezen bevolking uit
deze landen.
Het heeft daartoe bereid gevonden de
heeren A. M. van'Oostveen en C. "W. F.
baron van Lijnden en aangewezen den
beer van Oostveon als zijn eerste vertegen
woordiger in deze missie.
De taak van deze heeeren is verre van
gemakkelijk, maar voor bet Ned. Roode
Kruis is bet wederom aangenaam, dat
twee Nederlanders voor deze internationale
taak werden opgeroepen.
Da Commissie is een commissie, inge-
Dit nieuwe tijdschrift stelt zich ten dien
ste van alle R.-K. Jeugdorganisaties in
Nederland.
Baron Fors ter von Pusztado wordA
gezant van Hongarije bij ons land.
Schout bij nacht A. F. Gooszen is be'
noemd tot vioe-admiraal.
Einde Sept. j.l. bedroeg te 's-Graven
hage bet aantal personen in gemeente
dienst 10.508.
UIT OE OMGEVING
SASSENHEIM.
„St. Paschalis". De R.-K. geitenfok-
vereeniging „St. Paschalis", liield gister
avond een zeer geanimeerde vergadering
in het K. S. A.-gehouw alhier.
De voorz. opende de vergadering niet
den Chr. groet, waarna volgde de verloting
door het bestuur georganiseerd tot ver
sterking barer kas.
De prijzen kunnen worden afgehaald op
vertoon van het lot bij den penningmees
ter, den heer Zeestraten, Vaartkade 3.
De verloting had plaats onder politie
toezicht in het openhaar.
De heer Haver bracht een kort zakelijk
verslag uit der gehouden geitenkeuring.
Bij de bestuursverkiezing werd als Voor
zitter gekozen de heer G. A. v. d. Poel,
terwijl als commissarissen werden geko
zen do heeren: Ph. v. d. Meij en R. Slot,
De voorzitter deelde mede, dat op aan
vrage van bet bestuur door de gemeente
aan de vereeniging voor 1924 een subsidie
is toegekend, groot f 50. Spr. brengt daar
voor het bestuur der gemeente dank.
Bij do rondvraag werd de geitenkeuring
'besproken en werd vooral or op aange
drongen, dat de exemplaren geknipt moe
ten zijn.
De voorzitter stelde na een bespreking
keuring af te staan aan den knipper, voor
ring af te staan aan den knipper, voor
het wegbrengen der geiten naar den heer
Noort, voor keuring der geiten door het
fokstation. Aldus wordt besloten.
De heer "Weijers vraagt naar de geiten-
verzekering. De heer Beijk wil omtrent
deze zaak wel eens een deskundige hporen.
Aan het bestuur wordt opgedragen te
komen tot oprichting cener onderlinge
kleinveoverzekering.
Daarna volgt sluiting.
ALPHEN AAN DEN RIJN.
Jubileum. Gisteren herdacht de heer J.
v. d. Berg Az., hoofd der Chr. Oranjeschool
aan de Torenstraat, onder vele blijken van
belangstelling, zijn 25 jarig jubileum als
onderwijzer. De Chr. Muziekvcreeniging
,Arti ct Religione", bracht den jubilaris gis
terenavond voor het gebouw Concordia een
serenade.
NOQRDWUK.
Militie. In de maand Januari zal do
verplichte inschrijving plaats hebben van do
mannelijke personen welke in 1905 geboren
zijn voor den dienstplicht. Voor het. doen
van deze aangifte zal meer in het bijzonder
gelegenheid bestaan op Dinsdag 22 Januari
1924, 's morgens van 10 tot 1 uur ter Ge
meente-secretarie.
Sr.eeuwsport. Door den laatston sneeuw
val is het wintervermaak met de bob-sle
den in de duinen en van do hoogten weder
in vollen gang. Tot zelfs zeer laat m den
avond ziet men de honderden sleden da
st ijle hoogte afvliegen en door elkander
krioelen, wat altijd niet ongevaarlijk olij W
te zijn. daar men meermalen er één zie»
