15e Jaargang.
WOENSDAG 19 DECEMBER 1923
No 4337
[DeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bl] vooruitbetaling
•Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
{Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
[Franco per post I 2.95 per kwartaal.
[Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné'a ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., roti Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentlSn 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
n dubbele van het tarief berekend.
Kleine advorïeniiën. van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver*
huur, koop en verkoop fO.SO.
Dit nummer bestaat art twee
bladen.
V Wij, „kapitalisten"!
't Is verwonderlijk, boe verwarrend
werken woorden als „kapitalisme" 1
Men geeft daaraan een beteekenis, die
39 niet hebben men schermt er mee en
slaat er maar op los.
Het is alweer gebleken bij de algemeene
beschouwingen over de gemeentebegrooting
in den Leidscben Raad. De heer v. Eek beeft
over kapitalisme gepraat, als iemand,
diede beteekenis van bet woord niet
kent{ Hij beeft den Katholieken verweten,
dat zij voorstanders van bet „kapitalisme"
<ijn!
Een Katholiek zou voorstander zijn van
bet „kapitalisme" 1 EnKatholicisme en
„kapitalisme" zijn juist tegenstrijdig aan
elkaar
Een Katholiek, als zoodanig, kan niet
zijn voorstander van bet kapitalisme, d.
w. z. van een maatsckappelijken toestand,
waarin bet kapitaal een aan zijn betee
kenis niet geëvenredigen, een te grooten
invloed beeft, en de arbeid niet wordt ge-
eerd als een factor van eveneens zéér
groote waarde in het productie-proces; een
toestand, waarin de bezitter van het kapi
taal een te hooge, de eigenaar van den ar
beid een te geringe theoretische en practi-
sche waardeering geniet.
Wij, Katholieken, zijn voorstanders van
het Christelijk solidarisme zooals ieder
een kan weten, die ook maar iets van do
Katholieke sociologie kent ^d.w.z. van
een solidaire samenwerking tusscben kapi
taal en arbeid, kapitaal-bezitters en arbei
ders.
Van een solidarisme, zooals dat heeft
geleefd in de Katholieke middeneeuwen, in
■bet gildewezen zooals dat gelukkig ook
beden in verscheidene gevallen wordt in
practijk gebracht door de Katholieken, als
individu en in organisatie.
't Is ontstellend, van boe weinig positie
ve kennis van wat is bet Katholicisme
consequent daaraan, van boe weinig waar-
deering getuigt een gepraat als dat een
•toch goedwillend en zachtaardig man als
4e beer mi', v. Eek in den Leidscben Raad.
Wij, Katholieken, erkennen de waarde,
'ie rechten van bet kapitaal; maar onder ons
zijn ook de bezitters van bet kapitaal, de
kapitalisten, geen „kapitalisten"!
BlfiTEMLAMP
De crisis in Duitschland.
De actie der werkloozen.
De politie verschalkt.
Maandag beeft het door generaal von
Seeckt verboden congres der werkloozen
toch plaats gehad; ze hebben de politie
weten te verschalken en een vergadering
belegd, waar ongeveer 400 leden bij tegen
woordig waren.
Later werden deze bezoekers gearres
teerd, maar grootendeels weder op vrije
voeten gesteld.
In verschillende andere boeken der elad
hadden scbijnvergaderingen plaats, die
Ten doel hadden, de politie op een dwaal
spoor te brengen.
Het congres besloot o.a. tot inbeslag
name van levensmiddelen over te gaan, in
dien de steun aan de werkloozen gestaakt
mocht worden.
Het vorderde wijders een. regeeringsuit-
keering van 200 gouclmark per werklooze
als Kerstgeschenk.
Ten slotte zullen er op 27 Januari o.k.
over geheel Duitschland en ondanks een
eventueel militair verbod grootsch opge-
zetto demonstraties gehouden worden, als
protest tegen de kapitalistische dictatuur.
De nieuwe Rijksbank-president.
Scbacbt's benoeming te
verwachten.
Do Rijksraad heeft besloten, den tegen-
Woordigen deviezen-commissaris, dr. Hjal-
mar Schacht, aan den Rijkspresident voor
te dragen voor bet ami)t van president van
de Rijksbank. Hiermede is de benoeming
van dr. Schacht zoo goed als verzekerd.
Dr. Hjabnar Schacht, die pas 30 jaar
oud is, was vóór zijn benoeming tot devie
zen-commissaris, directeur van de Darim-
stadter und National Bank, een der groot
ste bankconcerns.
Amerika en het Herstel.
Een groote leening aan
Duitsohland?.
Een Exchange-telegram uit Washington
meldt, dat aangenomen wordt, dat de
'Amerikaanscbe regeering samenwerkt met
4e bankiers voor een grootsch opgezette
iherstielleening aan Duitschland, In geval
het onderzoek van de commissie van ex
perts een gunstig resultaat' mocht opleve
ren.
In niet-officieele kringen verwachl men,
<?at deze leening de grootste in de historie
der financieele transacties van Amerika
worden, uitgezonderd natuurlijk de
leeningen, die Amerika gedurende den oor
log aan de geallieerden toestond.
Verwacht wordt, dat Groot-Brittannië
en andere mogendheden zullen deelnemen,
doch het grootste gedeelte van de leening
zal in Amerika ondergebracht worden.
Frankrijk.
De Tangerconventie geteekend.
Gistermiddag is na wekenlange onder
handelingen de Tanger-conventie te Parijs
geteekend. De overeenkomst zal binnen
kort door de betrokken regeeringen worden
geratificeerd
Engeland.
lila de verkiezingen.
Een belangrijke rede
van Asquitk.
Asquitk beeft gisteren in de nationaal-
liberale club een groote redo gehouden.
Alle liberale parlementsleden waren aan
wezig. Asquith nam op het podium plaats
tusscben Lloyd George en sir John Simon.
Men is van meening, dat Asquith met
zijn rede het lot van de tegenwoordige re
geering heeft bezegeld.
Spreker begon met to verklaren, dat het
een noodlottige politiek is om de tegen
woordige regeering te handhaven of oog-
luikend haar aanblijven toe te laten. An
derzijds liet Asquith ook duidelijk door
schemeren een eventueele Labourregeering
evenmin de hand lioven het hoofd te zul
len houden. Met zekere voldoening consta
teerde spreker dal do liberale partij in het
nieuwe parlement de positie behecrscht.
De liberale partij vormt in het nieuwe
parlement den beslissenden factor. Met de
tegenwoordig^ regeering moeten korte
metten worden gemaakt.
Ik hen niet gewoon overdreven taal te
bezigen, zeide Asquith, doch moet hier
ronduit verklaren, dat het goed zal zijn,
dat op dit meest critieko moment in de we
reldpolitiek, aan do noodlottige leiding van
deze regeering een einde wordt gemaakt.
Zwitserland.
Het „complot" tegen den president.
Een driftig geneesheer.
Het is met het „complot" tegen den
Zwitserschen hondspresident Chuard een
zonderlinge geschiedenis.
Een dokter, uit Lausanne, die beweerde
van Chuard nog een huurschuld te vorde
ren te hebben, meende niet verstandiger
te kunnen doen dan deze vordring op den
nieuwen president te verhalen op en wij
ze, zooals minder wereldwijze crediteuren
dat wel meer doen. Toen Chuard namelijk
op het punt stond gekozen te worden, zond
hij dezen een telegram, waarin hij op on
behouwen wijze zeide, dat Chuard eerst
maar eens zijn schuld moest betalen en
dat men, als hij daartoe niet in staat was,
maar een collecte voor hem moest houden.
Bovendien zond hij Chuard oen brief, waar
in bij dezen schreef, dat hij heon geen
haar op het hoofd zou krenken, hoewel hij
leefde in het „dorado" voor moordenaars,
waar in korten tijd vijf moordenaars zijn
vrijgesproken.
Daar men nu nooit kon weten, waartoe
zulk een opgewonden standje zou kunnen
komen, achtte de politie te Lausanne het
heter om den dokter tijdens het korte ver
blijf van Chuard in Lausanne zoolang in
verzekerde bewaring te nemen en zóó is
het bericht ontstaan omtrent den beraam
den aanslag tegen den nieuwen bondsraad
president.
Griekenland.
5 Republiek of Koninkrijk'.
Koning George vertrekt.
De regeering heeft Maandagavond ko
ning George schriftelijk medegedeeld, dat
zij het wenschelijk achtte, dat hij Grie
kenland verliet, totdat de Nationale Verga
dering beslist zou hebben over de vraag
welke bestuursvorm de beste voor bet land
is.
Daarop heeft de koning gisteren besloten
•heden naar Roemenië to vertrekken. (An
dere berichten melden, dat de koning en
de koningin naar Rome zouden reizen).
Admiraal Councouriotis zal, zoolang nog
geen beslissing over den toekomstigen
staatsvorm is genomen, als regent van
Griekenland optreden.
Het vertrek van den koning beleekent
niet, dat hij afstand van den troon doet,
hoewel zijn terugkeer naar Griekenland
niet wordt verwacht.
De koning ontvangt als reiskosten 1
millioen drachmen en als toelage 14 mil-
lioen drachmen.
[Wie zal president worden.
Het plan bestaat, direct na het bijeen
komen van de nationale vergadering een
volksstemming te houden over den regee-
ringsvorm. Indien de republiek wordt in
gesteld naar het Fransche systeem zal Ba
sil Zaharoff worden uit.genoodigd, de eer
ste president .van de Grieksche republiek
te worden.
Worden evenwel de Vereenfgde Staten
als voorbeeld genomen, dan zal bet pre
sidentschap worden aangeboden aan Ve-
nizelos.
Alweer een koning minder.
Het vertrek van koning George II van
Griekenland uit zjin hoofdstad, onder pres
sie der regeering, komt na de ontwikke
ling van zaken gedurende de laatste maand
niet onverwacht.
Begin November al hebben de leiders
der republikeinsche partij hun desiderata
scherp en duidelijk geformuleerd. Zij stel
den voor, het referendum over het voort
bestaan van het koningschap uit te stellen
tot na do verkiezingen, mits dc koning het
land onmiddellijk zon verlaten en de troon
vacant zou worden verklaard. De regeering
van generaal Piastiras wilde daar niet
aan. "De republikeinen zouden toen ertoe
zijn overgegaan, den koning te verzoeken,
„in 't belang van dc-n staat tijdelijk het
land te verlpten". Te Boekarest, de hoofd
stad van George's schoonvader, Ferdinand
van Roemenië, hield men al rekening met
do aanstaande komst van het jeugdige
Grieksche koningspaar.
Do uitslag der verkiezingen zal in dezo
voor den koning wel een duidelijke vinger
wijzing geweest zijn. Daaruit toch mag hij
concludeeren, dat het koningschap in
Griekenland heeft afgedaan.
Koning Georgo is 33 jaar en was sinds
September -1922 aan de regeering. Geduren
de den oorlog, toen hij officier was van
het Grieksche leger, hing hij niet, als zijn
vader, wijlen koning Constantijn, de zaak
der Centralen aan, hetgeen zijn positie als
koning na Gonslantijn's tweede aftreden
tenminste aannemelijk maakte. Hij is ge
huwd met prinses Elizabeth van Roemenië
Rusland.
Communistisch congres.
Del meening s verschil Ie n.
De centrale uitvoerende commissie van
de Russische communistische partij hoeft
besloten voor het midden van Januari a.s.
een conferentie bijzon, ie roepen, waarop
allo organisaties der sovjet-republiekota
zullen vertegenwoordigd zijn. Allo voor
name kwesties wat betreft de buitenland-
sche en economische politiek van de sov
jet-regeering zullen op dezo bijeenkomst
worden besproken.
Men verwacht aanzienlijke meenings-
verschillen tusscben den linker- en rech
tervleugel van de communistische leiders.
De linkervleugel, aan het hoofd waarvan
Zinovieff, Boekharin, Radek en Stalin
staan, hebben eon groep achter zich,
welke ontevreden is over den loop der
nieuwe economische politiek. Met deze
groep gaan ook mee de slechtbetaalde en
ontevreden arbeiders uit de provincies.
De tweede groep staat! onder leiding
van Kameneff, Rijkoff en Sokolnikoff en
wordt gesteund door de hoogere commu
nistische bureaucratie en zakenleden der
sovjet-trusts.
Men verwacht, dat het op het congres
„bolsjewistisch" er naar too zal gaan, en
dat oppositie zich zoowel tegen do politiek
van concessies als tegen den uitvoer van
graan en andere regelingen zal verzetten,
wijl de linkervleugel juist daarin de oor
zaak ziet van de vreeselijke verarming
van de laagste arbeidersklassen.
De Ver. Staten en Sovjet-Rusland.
De tijd voor onderhamdelingen
nog niet gekomen.
Staatssecretaris Hughes heeft door
middel van den Amerikaanschen consul
te Reval de sovjet-autoriteiten er van in
kennis gesteld, dat „er ook dezen keer
geen reden voor onderhandelingen schijnt
te bestaan," welke werden voorgesteld in
de gisteren op het "Witte Huis van den
Volkscommissaris voor Buitenlandsche
Zaken ontvangen nota.
Hughes voegde hieraan toe: „De Ame-
rikaansche regeering is niet van plan haar
beginselen te verkwanselen." Het ernstig
ste feit is de voortgezette propaganda om
de staatsinstellingen in Amerika omver te
werpen.
De regeering kan niet in onderhande
ling treden, alvorens deze door Moskou
voorgeschreven gedragslijn prijs wordt
gegeven.
TurUsche plannen In den Kaukasus
De „Vorwarts" verneemt uit Moskou,
dat het commissariaat voor buitenland
sche politiek zich ernstig ongerust maakt
over de houding, welke Turkije tegen
Rusland aanneemt.
Het schijnt, dat Turkije genoeg begint
te krijgen van de communistische drij
verijen binnen zijn landspalen en dit aan
Moskou heeft doen weten. Tegelijk heeft
het militaire maatregelen getroffen in de
omgeving van Kara.
De bedoeling der Turken zou zijn tot
de oprichting te geraken van een mobam-
medaanschen bufferstaat in den Kau-
Amerika
Dé revolutie In Mexlctf,
Hevige gevechten'.
Maandag is er gevochten om £et b$zlt
van Apizaco. De bijzonderheden zijn nog
niet bekend. Ook elders wordt hevig ge
vochten. Versterkingen der rebellen ruk
ken uit Vera Cruz aan. In do omgeving
van San Marco doen de federalisten aan
vallen.
Do Mexicaansche consulaten
vóór de nieuw© regeering.
Het consulaat-generaal van Mexico te
Hamburg deelt mede dat de jongste be
richten uit Mexico melding maken van
beslissende overwinningen der voorloopigo
regeering te Vera Cruz. De staat öaxaca
benevens_Jiet noordelijk deel van Yucatan
zijn naar do nieuwe regeering overge
gaan. I)e candidaten voor het president
schap Madero en Villareal hebben zich
teruggetrokken ten gunste van De la
Huerta.
Het consulaat-generaal te Hamburg be
nevens schier alle consulaten in Duitsch
land en in andere Europeesche landen,
hebben zich ter beschikking gesteld van
de nieuwe regeering.
Een dansverbod.
Een decreet van kardinaal Bégin
Kardinaal Bégin, de katholieke pri
maat van Canada en aartsbisschop van
Quebec heeft een dansverbod afgekondigd.
Begrijpelijkerwijze heeft zijn decreet nog
al eenige sensatie in deze provincie ge
wekt vooral daar vele hotels en cabarets
in verband met de Kerstdagen en Nieuw
jaar een reeks populaire programma's
hadden gearrangeerd. Vele programs, ook
particuliere dansavonden, zijn reeds afge
zegd.
In zijn decreet, waarin hij o.a. de waltz,
fox-trot en de one-step noemt, zegt de
bisschop deze dansen als wulpsch te be
schouwen.
Oe Kabinetscrisis.
Wegens het voortduren van de kabiDets-
crisis heeft do Koninklijke familie van
haar voornemen, afgezien, do Kerstdagen
op Het Loo te gaan doorbrengen.
PROVINCIALE STATEN VAN
ZUID-HOLLAND.
Onder voorzitterschap van den Commissa
ris der Koningin, baron Sweerts de Landas
Wyborgh, bobben de Prov. Staten van Zuid-
Holland gisteren in het gebcruw der Tweede
Kamer vergaderd.
Het verslag betreffende de electriciteits-
voorziening in Zuid-Holland gaf aanleiding
tot het maten van verschillende opmerkin
gen.
Het verslag werd hierop voor kennisge
ving aangenomen
Een voorstel van Gedeputeerden om het
voorstel betreffende de subsidie-aanvraag
voor de restauratie der Oude Kerk te Kat
wijk aan te houden tot de zomerzitting werd
vervolgens aangenomen met 61 stemmen te
gen 1,' nadat de heer De Graaff er op had
aangedrongen reeds thans iets over dit voor
stel in het. midden te tongen brengen.
Zonder stemming werd aangenomen het
voorstel betreffende <le subsidie-aanvrage
van de R. K. vereeniging Herwonen Le
venskracht voor bestrijding der tuberculose.
Bij hef, voorstel tot inwilliging van het.
verzoek om eubsidie-verhooging aan dc
Centrale Commissie vior uitzending van Ne-
derlandsche kinderen naar buiten, maakte
do heer Kersten (St. Ger.) bezwaar, om
dat deze zaak tot armenzorg behoort en niet
op don we# der provinciale bemoeiing ligt.
Ook moest spreker 1 enken aan 'het gezegde
van den vinger on de hand. Voorts is het
zee? moeilijk do resultaten van dit werk aan
te toonen, Terwijl het niet aangaat al deze
zaken op de schouders der overheid te leg
gen. Spreker wilde het subsidie, zooals het
thans geregeld is, gehandhaafd zien, doch
wensóhte in geen geval verder te gaan. Ten
slotte bepleitte spreker een krachtige door
voering van het beginsel, dat ook de ouders
hebben bij te dragen. Daarbij ware van de
diensten der Avmenraden gebruik te maken.
Het lid van de Gedeputeerde Staten, de
heer Schokking, betoogde, dat men re
kening heeft te houden met den historiseken
gang der dingen in het maatschappelijk le
ven. Een definitie van armenzorg zal niet
zonder moeilijkheden zijn te geven. Voor
breede beschouwingen over deze materie
was het thans echter niet de gelegenheid.
Eenerzijds moet inderdaad de verantwoor
delijkheid van de directie belanghebbenden
worden verstrekt., doch anderzijds moet
ook de noodige steun niet worden onthou
den ter behartiging van het bij de zaak
betrokken belang. In die richting gaat ook
het voorstel van Gedeputeerden.
De heer Kersten drong in zijn repliek
nogmaals aan cp gebruikmaking van de
diensben der Armenraden.
Moj. Groeneweg (S.-D.J vondt het
betoog van den heer Kersten nogal verward,
Deze heeft echter eenige uitspraken geda-au,
die van de zijde van de fractie van spr. niet
zonder tegenspraak mogen blijven. Dat het
verantwoordelijkheidsgevoel der ouders voor
op moet staan is niet voor tegenspraak vat
baar. Maar dit brengt juist met zich mede,
MET VOORNAAMSTE NIEUWSu
BUITENLAND.
Asquith heeft gister een belangrijke reda
gehouden.
Een „onthulling" van het complot tegen
den Zwitserschen bondspresident.
De koning van Griekenland heeft onder
pressie der regeering het land veriaën.
De Mexicaansche consulaten in Europa
kiezen de partij der nieuwe regeering.
BINNENLAND.
De vergadering van Prov. Staten van
Zuid-Holland.
Vergadering van de Alg. Ver. v. Bloem
bollencultuur. (L. en T.).
De arbeidsregeling in het Bakkersbedrijf
LEIDEN.
Voortzetting van de behandeling der Ge
meentebegrooting.
OMGEVING.
De opening van paviljoens voor opvoe
ding en verpleging van idioten en achter
lijke kinderen te Ncordwiik.
dat de gemeenschap de plicht heeft de
ouders, waar noodïg. ter zijde te staan.
De heer Hovy: Wie is de gemeenschap?
Mej. Groeneweg: Daar ben ik een
stuk van. ook r.l ben ik niet getrouwd en
heb ik geen kinderen
De V o o r z. Ik neemt het den lieer Hovy
zeer kwalijk, dat hij u geïnterrumpeerd heeft
Gaat u dus niet op deze interruptie in.
Mej. Groene w e g betuigde hierop ver
der, dat men de zaak niet geheel aan parti
culiere veroenigingen mag overlaten. De ge
meenschap heeft ten deze ook een taak te
vei vullen. Het gaat hier om iets. dat icdei
ouder, dia er toe bij machte' is, gaarne zelf
zal doen.
Het voorstel van Gedeputeerden werd
hierop zonder stemming aangenomen. Alleen
de heer Kersten wensehte geacht te worden
te hebben tegengestemd.
Na do pauze werd besloten tot verscl^L
lende subsidieeringen en werden eenige
voorstellen aangenomen die voor onze omge
ving niet van belang zijn.
Uit de textielindustrie.
Steun aan uitgestotenen.
Vanwege het Burgerlijk Armbestuur
worden te Enschedé aan do uitgesloten,
ongeorganiseerde textielarbeiders de vol
gende steungelden uitgekeerd: gehuwden
f 8, voor ieder kind 75 cent meer, aan
alleenstaande personen (kostgangers) f5.
„St. Raphael".
Vergadering.
Onder voorzitterschap van den heer J.
Hcllemons, uit Boxtel, kwam te Utrecht
de Centrale Raad van Afgevaardigden
van den Ned. ,R.-K. Bond van Spoor- en
Tramwegpersoneel bijeen.
Allereerst deed de voorzitter mededoe-
ling, dat de organisaties zelf met voor
stellen in zake de loonen zullen komen.
Voorloopig zol dc directie wel blijven vast
houden aan de voorgestelde 10 pCt. loons
verlaging.
Wat do 4de lclasso betreft, zal ze niet
stijf aan haar standpunt vasthouden,
maar ook voor de 4de klussers een loons
verlaging invoeren.
Er zal met do B.A.N.S. worden samen
gewerkt, dofch onder geen beding mogen
voor de organisatie vernederende voor
waarden worden aanvaard.
Het voorstel-Gennep, ook den Bonds
voorzitter vrijgesteldo der organisatie t©
doen zijn, werd verworpen.
Aangenomen werd het voorstel-Boxtel
om een spoedige invoering der nieuw©
pensioenregeling to bevorderen.
Do Voorzitter deelde nog mede, dat zoo
dra do nieuwe bepaling er i_s, geen jong©
menschen meer uit het bedrijf zullen wor
den gezet, maar degenen, die reeds lang©
diensttijden hebben, zoodat dezen er dan.
goed aan toe zijn. De directio steunt den
Bond in deze.
Moeilijkheden in het Rijn- en Roergebied.
Zij, wier per spoor verzonden goederen
nog in het Rijn- en Ruhrgobicd vastge
houden worden, en er prijs op stellen
deze alsnog te ontvangen, worden ver
zocht, zich te wenden tot bet Bureau der
Kamer van Koophandel, alwaar nader©
inlichtingen verstrekt kunnen worden.
Steenkolen naar Nederland.
V-^De aanvoer van' Duitsche sleoiijvo.jnl
is opnieuw toegenomen, zoo meldt racn
uit Zevcnaar aan de „Tel.".
Zaterdag zijn te Elten vier extra u-ei-j
nen met steenkolen gepasseerd, boven
het gewone aantal.
Het hongerend Duitschland.
Hot R.-K. Vabureau heeft aan do au-»
1 dere vakcentrales een schrijven gezon*
