15e Jaargang.
DINSDAG 18 DECEMBER 1923
No 4336
iDeABONNEMENTSPRIJSbedreagt bi] vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal,
iBij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
iFranco per post f 2.95 per kwartaal.
Eet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., roet Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gawone advsrientiën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
- dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentfën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en ver.
huur, koop en verkoop IO.SO.
Hit nummer bestaat uit twee
bladen.
BUITENLAND
De crisis in Duitschland.
De directe onderhandelingen met
Frankrijk.
t Wisselende stemming
te B e r 1 ij n.
Het optimisme, waarmede de Duitscke
demarche te Parijs te Berlijn aanvanke
lijk gevolgd werd, is door een diepe in
zinking gevolgd.
Deze kan direct toegeschreven worden
aan de ietwat opgewonden rede, welke dr.
Stresemann tijdens een pers-receptie ge
houden heeft en waarin een voorstelling
van de ontwikkeling der dingen gegeven
werd, die niet precies met de waarheid
strookte. Stresemann zeide toch het vol
gende: De slap van de Duitsche regeering
te Parijs, heeft de tegenwerping uitgelokt,
dat het lijdelijk verzet niet als geëindigd
beschouwd kan worden, omdat de militai-
ïe controle nog niet weder ingevoerd is.
Daar nu Poincaré reeds eerder gezegd had
niet in onderhandeling te willen treden,
zoolang dat verzet niet was opgeheven,
knoopte men er bier de conclusie aan vast,
dat de démarche ongeveer als mislukt kon
beschouwd worden.
Het blijkt nu achteraf, dat Poincaré de
kwestie van de militaire controle slechts
even aangeraakt heeft en in hef' geheel
niet in verband met het lijdelijk verzet,
maar wel in dat met het vredesverdrag in
het algemeen. Dit verandert de zaak aan
zienlijk en de stemming is dan ook weer
naar het optimisme doorgeslagen en of
schoon men zijn hoop binnen de engste
perken der redelijkheid tracht samen te
persen, is men er toch niet blind voor,
dat er een succes behaald is en de baan nu
open is voor directe onderhandelingen van
-cr(ad,t 'TOt staat.
Om redenen van zakelijkheid koestert
men te Berlijn de hoop, dat de beide on-
derzoekings-commissies Berlijn en niet Pa
rijs als hoofdzetel voor haar beraadsla
gingen zullen kiezen, omdat men hier meer
dan ergens elders alle noodige documen
ten bij de hand hoeft.
Gistermiddag is von Hoesch' schriftelijk
bericht betreffende Poincaré's antwoord te
Berlijn binnengekomen. De regeering con
stateert, dat beide partijen het daarover
eens zijn, dat het kernpunt van geheel de
aangelegenheid een voorloopige regeling ia
van den toestand in het bezette gebied.
.Wat Poincaré zegt betreffende het tractaat
jan Versailles en zijn ongerepte handha
ving moet opgemerkt worden, dat dit trac
taat in het geheel niet spreekt over een
bezetting van de Ruhr. Wel voowsiet het in
een bezetting van den Rijn en het is de
toprechte wensch van de Duitsche regee
ring, dat deze bezetting zoo spoedig mo
gelijk in een vorm zal teruggebracht wor
den, die met de artikelen van het verdrag
van Versailles overeenstemt, hetgeen nu
beschouwd wordt niet het geval te zijn.
Het Engelse he
optimisme...
ïn officieelo kringen te Londen verwacht
men, volgens den politieken medewerker
van de „Star", dat ten slotte een definitie
ve actie zal volgen op de meer inleidende
gedachtenwisseling, welke nu tusschen
Frankrijk en Duitschland heeft plaats ge
had.
Aan het foreign office is men ervan
overtuigd, dat de berichten, volgens wlflke
Duitschland meer een politiek spel speelt
'dan oprechte bedoelingen heeft, ongegrond
zijn; zegt het blad. Volgens de „Star" zou
Frankrijk ook er toe overgaan, om de hui
dige Rukrbezetting in eon onzichtbare te
.veranderen in overeenstemming met de
zienswijze van de Britscke regeering. -1
v - Een communistisch rijkscongres
- overvallen.
'i 300 gedelegeerden^
g e a-r r e s t e e r d.
Zondag heeft de Berlijnsche politie eten
Sloor de communisten bijeengeroepen en
ifloor generaal von Seeckt verboden rijka-
Congres der geheel en gedeeltelijk werkloo
sen, dat onder den schuilnaam „groote
©lub wedstrijd in worstelen en gewichthef
fen" zou worden gehouden, overrompelden
flOO gedelegeerden uit het geheele rijk ge
presteerd.
- De economische crisis. A
i. Hot verzet der ambtenaren.
1 Zondag zijn te Berlijn drie protestver-
gjaderingen van ambtenaren tegen de sala-
Sisregeling en het ontslag der ambtenaren
£n voor een nieuwe regeling der werkzaam
i^eden gehouden. Verschillende radicale
Sprekers spoorden aan tot de algeinetone
staking, doch onder de ambtenaren schijnt
tep het oogenblik nog geen groote neiging
sfit staken te bestaan.
Ook in O.-Silezië verle n-
gingvan denarb eids tij d.
De Opper-Silezischo ijzer- en staalin
dustrie heeft verklaard, dat ook daar een
verlenging van den arbeidstijd niet meer
te vermijden is. Tegen 1 Januari zullen de
bestaande arbeidsvoorwaarden opgezegd
worden. De Silezischo vakvereenigingen
willen tegen dit plan der werkgevers front
maken.
UIT HET BEZETTE GEBIED.
De activiteit der industrieelen.
De leider den Belgische economische com
missie in de Ruhrstreek heeft in zijn we-
kelijksch rapport aan Jaspar als zijn mee
ning uitgesproken, dat de industrieele ac
tiviteit in de bezette gebieden steeds toe
neemt en dat binnen afzienbaren tijd' het
rendement van vóór de bezetting zal be
reikt worden.
Vanaf Maandag heeft de Italiaansche
regeering haar aandeel in de kolenleve-
ranties, die naar aanleiding der jongste
overeenkomsten met de Duitsche industri
eelen aan de bezettende overheden moeten
gedaan worden.
Overeenkomst.
Te Dusseldorf is tusschen vertegenwoor
digers van de Duitsche textiol-industrio
uit do bezette gebieden en een comité, dat
optrad in naam van de intergealliecrde
commissie, een overeenkomst gesloten,
waarbij de hoofden van bedoelde industrie
zich verbinden om door het vredesverdrag
voorgeschreven leveringen in natura aam
de geallieerden te doen.
De betaling dezer leveringen zal door
Duitschland moeten gedaan worden. Deze
overeenkomst is geldig tot 15 April 1924.
Verlaging kolenprijs.
In eene te Essen gehouden vergadering
van Duitsche mijn-eigenaren is besloten
tot verlaging van den prijs der steenkolen,
om de Duitsche metaal-industrie in de ge
legenheid te stellen met-het buitenland te
concurreere'j.
Van 28 goudmarken zal de prijs per ton
steenkolen gebracht worden op 23* goud-
mniL.
Terugkeer van Duitsche ambtenaren.
Meer dan 300 Duitsche douaneambtena
ren zijnw eder in de Belgische zone in
dienst gesteld, terwijl 200 verbannen amb
tenaren naar hun woonplaatsen zijn terug-
Frankrijk.
Clemenceau gekwetst.
Op den weg naar St. Germain-en-Laye
is een auto, waarin zich Clemenceau be
vond, met een anderen wagen in botsing
gekomen. Clemenceau werd door glas
scherven aan voorhoofd, neus en lippen
gewond. Hij werd in het hospitaal te St.
Germain verbonden en daarna naar Parijs
teruggebracht.
Clemenceau heeft geen koorts en men
hoopt, dat hij binnen enkele dagen gene
zen zal zijn.
Zwitserland.
Het complot tegen den president.
Uit de lucht gegrepen?
Het Zwitsersehe Tel. Ag. verklaart, dat
het bericht omtrent een op den Bonds
president beraamden aanslag van, allen
grond ontbloot is.
Tsjecho-Slowakije.
Een alcohol-schandaal.
Socialisten omgekocht.
Tegen Prasek, lid van den senaat, en
president van het grootste branderijen-
syndicaat in Tsjecho-Slowakië, is een
aanklacht ingediend, daar gebleken moet
zijn, dat Prasek den staat voor 83.000.000
kronen benadeeld heeft door leden van de
socialistische partij om te koopen tot het
geven van hun stem voor het aannemen
van een wet, welke voor zijn syndicaat van
van groot belang is, terwijl hij tevens de
protectie-politiek van zijn land misbruikt
heeft om zich van alle monopolies voor
tien afcohol-handel te verzekeren. Als ge
volg hiervan zijn de prijzen van 6080
kronen omhoog geloop en.
Senator Prasek ontkent het hem ten
laste gelegde, bewerende, dat het geld ge
bruikt werd om oneenigheden tusschen
verschillende distilleerderijen bij te leg
gen, doch van bevoegde zijde wordt me
degedeeld, dat de 33.000.000 kronen voor
propagandadoeleinden zijn uitgegeven.
Het alcohol-vraagstuk heeft in het gan-
sche land veel sensatie verwekt en zal
spoedig voor het gerechtshof dienen. Pra
sek heeft besloten een aanklacht wegens
laster tegen zijn beschuldigers, in te (Be
nen.
Griekenland.
De verkiezingen.
1 Republiek' of Koninïr ij k
Zondag hadden in Griekenland de
nieuwe verkiezingen plaats, waarbij zou
worden beslist over het lot van het land,
over de vraag koninkrijk of republiek. Tot
nu toe vonden nergens rustverstoringen
plaats, doch de winkels zijn
Athene werd in 250 kiesdistricten ver
deeld. Patrouilles bewaken de stemlokalen.
De oppositie onthoudt zich geheel van
stemming, terwijl ook de monarchisten,
overeenkomstig hun leuze, tehuis blijven.
Hoofdzakelijk komen Venizelistische stem
biljetten binnen.
Successen der republikeinen?
In oud-Griekenland zijn zoo goed als
alle Jiheraleu gekozen. Macedonië en Thra-
cië hebben republikeinsch gestemd. De
candidaten van Venizelos.komen overal
aan het hoofd van de lijst. Te Athene
hebben de republikeinen tegen de regee
ring gestemd.
Gonatas en twee andere leden van het
kabinet schijnen groote kans te hebben
niet gekozen te worden.
De algeheele uitslag wordt ongeveer als
volgt gedacht:.250 liberalen cn niet-repu-
blikeiuen. 120 republikeinen en 6 Agra
riërs.
Naar de „Vossisc he" uit Athene ver
neemt, zijn ongeveer 100 republikeinen en
Venezelisten gekozen. De republikeinen
moeten het plan gehad hebben gistermid
dag te 3 uur de republiek uit te roepen.
Genatas verklaarde den correspondent
van dit blad, dat de royalistische order,
zich van de stemming te onthouden, niet
gevolgd werd. In Athene deden omtrent
70.000 85.000 royalisten aan de stem
ming mee. Venizelos werd in 15 provin
cies gekozen.
Groot opzien wordt gewekt door een ge-
meenschappelijken stap van Frankrijk,
Roemenië en Joego-Slavië, die gezamen
lijk het handhaven van het koninkrijk
aanbevolen zouden hebben. Servië zou
zelfs gedreigd hebben Saloniki te bezetten,
indien de republiek wordt uitgeroepen. Dit
laatste bericht wordt echter door Gonatas
tegengesproken.
Turkije
Pest te Konstantinopel.
Gemeld wordt, dat in de stad Konstan
tinopel pest is uitgebroken. De gezond-
heidsautoriteiten treden zeer actief op en
Feeif't'iicFfAtito' 'nru1 vertrek-
Amerika.
De revolutie in Mexico.
Puebla ontruimd.
De berichten over de gebeurtenissen in
Mexico zijn schaarsch. De berichten van
de zijde der regeering-Obregon melden,
dat de garnizoenen trouw blijven aan de
regeering. Van de zijde der rebellen
wordt evenwel gemeld, dat de federale
troepen in verschillende garnizoenen zich
bij generaal Sanchez, den revolutionnai-
ren leider aansluiten.
Uit Vera Cruz wordt gemeld, dat de
regeeringstroepen Puebla hebben ont
ruimd.
Buitenl. Berichten
Ernstige bergstorting dreigende.
De Zwitsersclhe stad Ohur
loopt gevaar.
Naar bericht wordt dreigt een bergstor
ting en aardverschuiving 't zuidelijk gedeel
te der stad. Chur te bedelven.
(Ohur is de hoofdstad van het kanton
Graubünden en telt omstreeks 15.000 inwo
ners). j ,jiU.ki
Groote brand.
'Walff meldt uit Maagdenburg f
In de suikerraffinaderij Tangennuende, de
grootste fabriek van deze soort op het Euro-
peesche vasteland, is Maandagmorgen half
drie een geweldige brand uitgebroken. De
sohade valt nog niet te overzien. Een der
gebouwen is reeds door de zeer snel om
zich heen grijpende vlammen in asch ge
legd. ,£iii2.
Een schipbreuk.
Uit Norfolk (Virginia), wordt geseind: De
kustwachtkotter pikte een boot op met zes
dooden van het Noorscho stoomschip „Ru-
na", dat Zaterdag ter hoogte van de Fruy-
ingpan bandbariken zonk. Een tankstoom
sdhip pikte een andere boot met vier man op
die, naar men gelooft, de eenige overleven
den der bemanning zijn, welke uit 27 koppen
bestond. De „Runa" was op weg van Ha
vana na-ar Liverpool.
Nog een schipbreuk.
Het twaalfduizend ton metend stoom
schip „Armagh", met 'bestemming naar
Australië, 6tootte in de Mersey (Engeland)
op een muur onder water. Het schip brak
binnen een paar uren onder de werking van
de hooge zeeën. De bemanning bestaande uit
97 koppen, vier blinde passagiers en drie
gewone passagiers, werden door een redding
boot, die een hevigen strijd met de golven
had te voeren, gered.
Warmte In den Kaukasus.
iTJib Lot-sji wordt aan de „Izweshia"
medegedeeld, dat daar een ongekend hooge
temperatuur heersckt. De rozen staan in
bloei. Citroenen en mandarijnen rijpen. Het
badseizoen is in vollen gang.
BINNENLAND
OUD-MINISTER DE GEER
OVER DE VLOOTWET-STEMMING.
Voor do Christ.-Hist. S talen kring-ver-
*eeniging Delft heeft gistermiddag jhr. dr.
D. J. do Geer, oud-lid der Ged. Staten van
Zuid-Holland, ex-minister van financiën,
een lezing gehouden over: „Het ontstaan
der crisis in verband met de Vlootwet, en
de politieke toestand van ons land".
Wij ontleenen aan een verslag dezer
rede het volgende:
Spreker zegt, dat ér wel geen verschil
van gevoelen zal bestaan omtrent het
hoogst en ernstige en betreurenswaardige
van de kabinetscrisis, waarvan de gevol
gen nog niet zijn te overzien.
Wie draagt de schuld daarvan? Men
kan natuurlijk zeggen: de tegenstemmers
der vlootwet. Maar men kan evenzeer
zeggen: het Kabinet, dat in dit tijdsge
wricht tot urgentverklaring der Vlootwet
besloot en daarbij de Kabinetskwestie stel
de. Schuld in dien zin, dat er causaal ver
band is tusschen eigen daad en de crisis,
hebben beide partijen. Schuld in moreelen
zijn behoeven geen van beide te hebben.
Zoowel de Regeering als de tegenstem
mers kunnen gehandeld hebben naar
hetgeen zij in s lands belang plicht acht
ten, een hoogeren plicht dan dien tot hand
having van het Kabinet. Men moet wel
aannemen, dat de tegenstemmers aldus
oordeelden; immers zij zagen het moge
lijk gevolg van hun tegenstemmen vlak
vóór zich. Maar men moet ook aannemen,
dat het Kabinet aldus oordeelde; m.a.w.
dat het met de scherp gestelde kabinets
kwestie niet hoog peil speelde en een on
geoorloofde intimidatie beoogde, maar dat
het inderdaad de urgentie der vlootwet
zóó diep gevoelde, dat het zonder een
onmiddellijk ingevoerde vlootwet de ver
antwoordelijkheid voor 's lands betstuur
niet meer kon dragen.
De ramp der crisis is dan over ons ge
komen zonder iemands bepaalde schuld.
Er zijn er, die daar anders over oor-
tegênstemmérs^gevLaf'^a.sriiuld aan de
tien tegenstemmers van rechts. Immers
dezen waren niet meer vrij in hun oor
deel; zij hadden in den zomer van 1922
zich bij accoord tot voorstemmen ver
bonden.
Deze voorstelling is onjuist.
Vooreerst reeds omdat men niet op een
dergelijke bindende wijze zijn stem kan of
mag vastleggen. Spr. wil waarschuwen
tegen een in zwang komende opvatting,
die de vrije in het volle licht der open
baarheid gevoerde gedachtenwisseling
tot een scliijnvertooning maakt; tot een
„film", in elkaar gezet in een partij-onder
onsje, en afgedraaid in het parlement. Dit
is in strijd met het christ.hist. beginsel,
dat zich tegen partijtirannie niet min
der gevaarlijk dan vorstentirannie ver
zet.
Een gezonde gang van zaken is, dat een
optredend Kabinet een program heeft, het
welk in overeenstemming is met de pro
gramma's of op andere wijze uitgespro
ken wenschen van de meerderheid van het
parlement. Zoo omtrent deze laatste on
zekerheid bestaat is er ook niets tegen, dat
het Kabinet zich vóór zijn optreden te
dien aanzien nader vergewist. Maar dit
mag nooit beteekenen een contract of bin
dende afspraak of vastleggen van stem
men. Nieuwe argumenten kunnen verno
men worden; nieuwe situaties kunnen zich
voordoen. Elk Kamerlid blijft tot op het
oogenblik der stemming vrij. Een tegen
overgestelde opvatting is in strijd met do
grondwet; ontzielt het parlement debat; en
schaadt liet vinden van do meeste juiste
soluties.
Dit moet in 't algemeen vooropgesteld.
Maar in concreto was er bovendien
geen schijn van afspraak. Er werd in
1922 niet anders aangekondigd, en ander
zijds aanvaard, dan dat de Staatscommis
sie met de bekende opdracht zou "worden
ingesteld. Die opdracht was, gelijk spr.
nader uiteenzet, van dien aard, dat twee
leden van de Staatscommissie, handelende
binnen de grenzen der opdracht, konden
adviseeren tot uitstel van de invoering,
terwijl bovendien de rest van de Staats
commissie, blijkens de onderdeelen 139 en
149 van haar rapport, dit uitstel ernstig
overwogen heeft en slechts op zakelijke
gronden het heeft ontraden.
Do Regeering had dus na het verschij
nen van het rapport zich te beraden, of
zij met de meerderheid dan wel met de
minderheid van de Staatscommissie hun
instemming hadden betuigd, waren volko
men vrij de keuze der Regeering niet
juist te achten, -ook zonder dat zij iets
afdeden van hun destijds betuigde instem
ming met de benoeming der Staatscom-
missie.
Do onbestaanbaarheid van bindende af
spraken behoeft 'hier dus niet eens in .ge
ding gebracht. Er was in 1922 geenerloi,
ook niet voorloopige, verklaring afgelegd
waarmee de later uitgebrachte stem
strijd is gekomen.
Den tien mannen treft derhalve geen
schuld, indien zij in gemoede overtuigd
NET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Wisselende stemming te Berlijn over het
welslagen der directe onderhandelingen
met Frankrijk.
In Berlijn zijn 300 communistische afge
vaardigden gearresteerd.
De verkiezingen in Griekenland. Repu
bliek of koninkrijk?
BINNENLAND.
Oud-minister De Geer over de afstem
ming van de Vlootwet.
Onderhandelingen betreffende een over
eenkomst inzake een melkleverantie aan
Duitschland.
LEIOEN.
De Gemeenteraad is begonnen met de
behandeling van de begrooting.
OMGEVING.
De Gemeenteraad van Lisse heeft beslo
ten in beroep te gaan bij de Kroon tegen
een besluit van Ged. Staten, waarbij goed
keuring is onthouden aan een Raadsbesluit
tot korting op de salarissen voor pensiren.
De Gemeenteraad van Noordwijk contra
den burgemeester inzake aanstelling in
specteur van politie. Een Raadscommissie
zal Ged. Staten inlichten.
waren, dat invoering der wet op dit oogen
blik in die mate schadelijk was, dat zelfs
het aftreden van het Kabinet als het min
dere kwaad moest worden beschouwd.
Ook het Kabinet treft geen schuld, in
dien het naar waarheid kon verklaren
waaraan spreker niet twijfelt „dat het
Kabinet in zijn geheal en ieder zijner
leden individueel bij afstemming do ver
antwoordelijkheid voor het bestuur van
lands zaken niet zouden kunnen dra
gen."
R.-K. UNIVERSITEIT.
Baccalaureaats-examen in de Theologie.
ricvslaacrd de weleerw. hecren Edmund
torhout, Willem van met en
schuoren O. F. M.
Door den ZeerEerw. heer Dr. A. H.
Smits te Breda is aan de R.-K. Universi
teit een fraai bronzen borstbeeld van Dr.
Schaepman naar het model van Toon.
Dupuis ten geschenke gegeven.
Ook werd de Universiteit in het waar
devol bezit gesteld van een brief van den
Zaligen Petrus Canisius.
De Rijksmiddelen.
De rijksmiddelen hebben in November
ongeveer f 10?* millioen minder opgebracht
d.an verleden jaar, toen do halen echter
een nog nimmer voorgekomen hoogte van
hijkans f 51 millioen hadden bereikt, wat
ruim f 15 millioen meer was dan in No
vember 1921. Het nadeelige verschil komt
nagenoeg geheel voor rekening van inkom
stenbelasting en successierechten. Ook de
buitengewone bronnen hieven sterk bij ver
leden jaar ten achter; de o.w. belasting
gaf zelfs een negatief resultaat; eon minus
De gewone audiënties van de ïninis-
Melk voor Duitschland.
De vertegenwoordigers van- de melk-
voorziening in het industriegebied van
Rijnland en Westfalcn, waartoe gemeen
ten van Dortmund tot Keulen too behoo-
ren, zijn naar Nederland gegaan om over
een overeenkomst voor de levering van
melk tot een bedrag van twee millioen
gulden onderhandelingen te voeren.
De gewone audifnties van de minis
ters van financiën, van koloniën en van
•marino zullen deze week niet gehouden
worden.
Gemengde Berichten!
Verduistering to Utrecht.
Een bekend advooattt 1
voor bvluoli tig.
Naar -wij vernemen, is Zaterdag j.l. dooÉ
den Officier van Justitie te Utrecht tegenl
den advocaat en procureur mr. J. A. K., ts
dezer stede een bevel .tot inhechtenisneming
uitgevaardigd, op grond van bij do Justitie
ingekomen klachten van eenigen zijner
cliënten ove r diens weigering om voor hert
geïnde bedragen uit te betalen.
Uit het ingestelde onderzoek bleek, da#
mr. H. deze gelden, minstens twintig dui
zend gulden bedragende, verduisterd moet
hebben. Toen de rcchereho zich ian iijrr
woning vervoegde, bleek mr. 11. et er.
juist vertrokken te zijn, zonder adres
ter te laten. Daar vermoed werd dab hij
weg was naar het buitenland, werd onmiu^
dellijk telegrafisch bericht aan alt? t^ens*
plr: Isen zijn aanhouding verzocht, doch!
tot nu toe zonder resultaat. J
Het Zaterdagmorgen op aanvraagvar*
mr. H. Hijmans, namens do firma B. Mid-f
1 dclbeek uitgesproken faillissement van ma
