15e Jaargang. DONDERDAG 13 DECEMBER 1923 No 4332 $e£cid^eW0ou4a/nl* jDeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bl) vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week I 2.50 per kwartaal !Bij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal. [Franco per post 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., ruai Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Oewons adverlenIISn 30 cent per regel Voor Ingezonden Rïededeelingen wordt het - dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentiën. van ten hoogste SO woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver. huur, koop en verkoop 1O.50. Dit numinep bestaat uit tsreu bladen. Over den Verkiezingsraad. In „De Nederlandsche Hanze" pleit mr. Hubar voor den Verkiezingsraad uit het rapport-Barge, zooals de bij de K. S. A. aangesloten organisaties dezen, gewij zigd, wenschen. Terwijl ook do heer Van Cranenburgh, uit Haarlem, bekend uit do N. K. P.- actio in eenige bladen een ^pleidooi voert voor den Verkiezingsraad. Hij zegt daarin om.: „Het staat vast, dat de Verkiezingsraad van liet Rapport-Barge ten vergadering van de R.-K. Staatspartij geen kans maakt. Maar hoo zal het gaan met den Verkiezingsraad, zooals deze ia gedacht door vier der vijf groote sociale organi saties (werkgevers, boeren, middenstan ders en standsorganisatie der arbeiders), waarin zoowel een plaats wordt toege kend aan door de besturen der sociale organisaties aangewezenen als aan ver tegenwoordigers aller Rijkskieskringen? Ook hiervan schat ik de kans niet al te groot. Maar des te zwaard<ar plicht is het daarom voor mij, uit te spreken mijn overtuiging, dat de verwerping ook van dezen Verkiezingsraad voor de éénheid der R.-K. Staatspartij groote, vermoede lijk onherstelharo gevolgen met zich zal brengen." En verder: „De ontevredenheid is groot. En waar allereerst voor gezorgd moet worden is: de aanvulling van het ontbrekende vertrou wen. Wordt hierin niet voorzien, en al leen een Verkiezingsraad ia competent hierin te voorzien, dan zullen do gevolgen noodlottig wezen." 't Is wel vreemd, dat een voorman uit 'de N. K. P.-beweging zooveel heil ziet in het toekennen van meer invloed aan de sociale organisaties bij de candidaat- s telling voor de Tweede Kamer dat is ons niet recht duidelijk. Maar hoe dit ook zij, wij hopen, dat mcnschen als de heer Van Cranenburgh en mr. Hubar op de Bondsvergadering van a.s. Vrijdag en Zaterdag aanwezig zullen zijn, als afgevaardigden namen» bun Kieskring, en daar bun meeningen zullen verkondigen en verdedigen, óók al is deze niet die der meerderheid van de hun afvaardigende organisatiès. Deze laatste opmerking geeft ons aan leiding, om even terug te komen op wat een afgevaardigdo wij weten niet meer wio op de vergadering van de Kamer- Centrale Leiden verkondigde. Volgens de meerling van deze zou een afgevaardigde op een vergadering moeten overbrengen wat hem bij m .rderheid van stemmen door zijn organisatie is opgedragen voila tout, ziedaar alles! Wij hopen in het belang onzer partij, dat er te Utrecht af gevaardigden zullen zijn, die een eigen, wcl-doordachto meening hebben, welke de overweging verdient, of deze al dan niet is dezelfde als die van de helft plus één van de bun afvaardigende kiezers. Wij hopen ook in het belang onzer partij, dat men uit do Kieskringen óók inenschen heeft afgevaardigd, die behoor en .tot een honorabele, een achtenswaardige min derheid! - Indien men or in het Katholiek Neder land zoo over zou denken als die afge vaardigdo ter Leidsche Centrale, dan zou het alleen voor de sporen en de hotels zin hebben, dat een tweedaagsche samen- spréking in Bondsvergadering te Utrecht ;wordt gehouden. Wij willen hier ten slotte nog verwijzen naar een schrijven van do N. K. P. aan den Algemeenen Bond (in ons 2do blad). Ook al is men bet er niet mode eens; dit schrijven maakt aanspraak op se- rieuse aandacht. Er staan eenige opmer kingen in, die ook naar onze meening in do practijk behartigd kunnen worden. BUITEEflLARG) De crisis in Duitschland. Een nieuwe koers. Hars roopt-de hulp van j den Volkenbond in. Er schijnt met de nieuwe regeering in derdaad een nieuwe koers gekomen te zijn "in de regeeringspolitiek. Deze nieuwe re- ■gecring is nog le jong dan dat men thans reeds precies haar koers zou kunnen vol gen. doch er doen zich verschijnselen voor [Welke wellicht zouden kimnen gelden als aanwijzigingen van do richting, waarin de regeering Marx in de buitenlandsche politiek gaan wil. Die verschijnselen wek ken den indruk, dat men totaal heeft af gezien van alle pogingen tot groot-doen, en dat men onder den druk van den zeer zeker precairen toestand van het land, in tegendeel vervallen is in een staat van pessimisme, dien men niet kan, maar vooral ook liever niet wil verbloemen te genover bet buitenland. Uit zulk een pessimisme zou men bij voorbeeld kimnen verklaren het koppige vasthouden van de regeering aan de ver laging van diet levenspeil der ambtenaren tot een werkelijke ondragelijke situatie, hetgeen natuurlijk in het buitenland oen diepen indruk moet maken. Uit diezelfde politiek ook is de uiterste deemoedige en pessimistische houding te verklaren, wel ke de Rijkskanselier heeft aangenomen te genover vertegenwoordigers van de bui tenlandsche pers, die hij gisteravond bij zich had genoodigd, om hun eenige mede- deelingen te doen. In het kort komt het door den Rijks- kanselier, dr. Marx, in deze bijeenkomst besprokene hierop neer: De regeering is voornemens in ten oproep te verklaren, dat Duitschlands krachten zijn uitgeput en dat bet zelfs met do grootste zuinigheid in de uitgaven en met de uiterste gestreng heid bij de heffing van de belastingen, niet meer bij machte is, zichzelf te helpen De rijksregeering acht het oogenblik voor zulk een oproep, welke waarschijn lijk aan den Volkenbond zal worden ge richt, gekomen, nu in het buitenland en zelfs in Frankrijk, de totale uitputting van Duitschland wordt erkend. Dé besprekingen over het verkrijgen van credieten, welke in de laatste periode van de regeering-Slresemann werden be gonnen, zijn op dit oogenblik geschorst. Men hoopt echter, dat Stresemann, die juist voor dit doel de portefeuille van Bui tenlandsche Zaken heeft aanvaard, er in zal slagen deze onderhandelingen binnen den kortst mogelijken aijd weder op te nomen. Een verlichting van den finan- cieelen toestand van het Duitsche Rijk door oen uitbreiding van de circulatie van de Rentenmark acht de rijksregeering on mogelijk. De Rijksbankcredieten strekken reeds zoo ver, dat zelfs de betalingen over December, welke gebaseerd zijn op cle aan het rijk ter beschikking gestelde Renten- mark-bedragen, niet meer mogelijk z>jn, indien geen bijzondere bronnen van in komsten komen, De regeering zal dan ook niettegenstaande den sterken aandrang van de ambtenaren en zelfs van geheele politieke groepen en partijen, niet kunnen afzien van alles, wat leiden kan tot bezui niging. Het drukken van meer papiergeld, dan op basis van de Rentenmark-emissie werd vastgesteld, zou slechts leiden tot een her haling van de inflatie, ook van de nieuwe valuta. De regeering zal zulks dan ook onder geen voorws^arde toestaan. In het kader van deze mededeelingen, noemde de rijkskanselier een aantal belastingen, wel ke zeer direct in het economische leven van Duitschland zullen ingrijpen. Deze zullen echter niet voldoende zijn om het ojmoodig te maken, dat Duitschland zich wendt tot het buitenland, gerepresenteerd in den Volkenbond, van welk instituut de rijkskanslier verklaarde het te betreuren, dat het niet een Volkenbond was volgens hot ideaal, dat men zicih daarvan mocht denken. Separatistische bewegingen in Oost-Pruisen. Volgens berichten uit Oost-Pruisen zou een separatistische beweging, die gesteund wordt door de groot-grondbezitters, in deze provincie op het punt staan uit te barsten. De beweging zou gericht zijn te gen het Rijk en vooral tegen den Pruisi- schen staat. De bezuiniging en Beieren. Geen pauperiseering van hef staatspërsonoel. De Beiersche regeering heeft krachtig geprotesteerd tegen de nieuwe salaris- regeling voor staatsbeambten en ambtena ren. Terwijl zij volkomen in de opvatting doelt, dat deze salarissen verminderd die nen te worden, wenscht zij niet mede te werken tot een pauperiseering van het staatspersoneel, welke naar bare opvat ting het onvermijdelijk gevolg is van de nieuw ingediende loonschalen. De rechts-radicale kwajongens. Een beroep van de i Katholieken. Sedert de Hitlerputsch wordt de aarts bisschop van München, kardinaal Faulha- ber, die tegen deze putsch had gewaar schuwd, op do grofste wijze door de rechts-xaclicalen behandeld, niet alleen in woord en geschrift, maar en dat voor al sedert de aartsbisschop en hetze tegen de Joden hoeft veroordeeld ook met terdaad. De Hitlergcnooten zien er niet tegen op den aartsbisschop te bedreigen. Mgr. Faul haber heeft dan ook verzekerd, dat de communisten, toen zij te Munch en de baas waren zich veel fatsoenlijker tegenover hem hebben gedragen dan nu de rechts- radicale kwajongens. Do katholieken van Muncken hebben thans een broep gedaan op de Beiersche regecring om de katholieke kerk en haar hoogs ten waardigheitlsbekleeder tegen der gelijke aanvallen le beschermen. Dit be roep gaat vergezeld van de mecledeeling dat indien do provocaties zich herhalen, do katholieke bevolking van Beieren tot bet scherpst verweer zal overgaan. UIT HET BEZETTE GEBIED. Berlijn en de Ruhrbezetting. Bezwaar tegen de oprich ting der Rheinische Goldnotenbank. Het Rijkskabinet heeft, na ampele dis cussie, besloten, do renten-mark in het bezette gebied officieel niet in te voeren in verband met het bezwaar van in be slagneming. Tegen de oprichting van een Rheinische Goldnotenbank bestaat in het kabinet groot bezwaar. Alvorens een defi nitieve beslissing wordt genomen, dient de kwestie, of deze bank in de toekomstige Duitsche centrale circulatiebank zal wor den opgenomen, te worden opgehelderd. De ondersteuning van do arbeiders, die slechts enkele uren per dag werken, moet 1 noodzakelijkerwijze allengs verdwijnen. Bij de ondersteuning van de gevangenen en de uitgewezenen moet nog scherper dan tot nu toe op beperking aangestuurd wor den. De Rijksregeering staat, in volkomen overeenstemming met de Pruisische Staatsregeering, op het standpunt, dat de staatsrechterlijke verandering van het be zette gebied langs constitutioneelen weg kan plaats vinden. Zij wijst derhalve uit drukkelijk elke machtiging tot het doen van stappen, welke buiten een in de Rijksgrondwet vo jrziene staatsrechterlij ke verandering van het bezette gebied voorbereid werden, van de band. De Rijks regeering streeft er naar de volstrekt on dragelijk geworden toestanden te verzach ten en de industrie nieuw leven in te bla zen. Tevens streeft zij naar de invrijheid stelling der gevangenen,den terugkeer van de uitgwezenen en, in het algemeen, naar 't voeren van onderhandelingen met de bezettende mogendheden, ten einde tot een oplossing in zake alle kwesties, welke het bezette gebied betreffen, te geraken. DE HERSTELKWESTIE. H&t deelnemen van Amerika. Het keerpunt? De diplomatieke medewerker van de „Evening Standard" constateert, dat -er te Lenden algemeene voldoening heerscht over het besluit van de Vereenigde Sta ten, om particuliere Amerikaansche fi- nancieele deskundigen te doen deelnemen aan het onderzoek naar den financieelen toestand van Duitschland. Nu Amerika de uitnoodiging aanvaard heeft, kan er geen twijfel meer bestaan, dat het in te stellen onderzoek doeltref fend zal zijn. In het eerst comité zullen Frankrijk, Engeland, Italië, de Ver. Staten, België en Japan elk door 3 deskundigen vertegen woordigd zijn en het is mogelijk, dat ook Duitsche vertegenwoordigers in het comi té zitting zullen hebben. Het tweede comité, dat een Onderzoek zal instellen naar het Duitsck kapitaal in het buitenland, zal uit vertegenwoordigers van elk der bovengenoemde mogendheden beslaan, doch in geen geval zal een Duit- scher er toe behooren. George Reynolds, een bankier uit Chica go en generaal Dawes worden als Ameri- kaanscho gedelegeerden genoemd. Daar de réparatiecommissie de beide comité's zal benoemen, verwacht men spoedig een bijeenkomst van dit lichaam, in elk geval voor Kerstmis. De door Reuter aan de Engelsche pers geseindo Amerikaanscke perscommenta ren zijn over het algemeen gunstig. De „New-York Tribuno" noemt het een hoop vol teeken en een aanwijzing, dat het keer punt ten slotte gekomen is. Nu de eenheid tusschen de geallieerden hersteld is, zegt het blad, besloot onze regeering zeer te recht, baar tegenwerpingen tegen het plan van Poincaré te laten varen. België. De in Nederland geïnterneerde militairen De betaling der onkosten De minister-president heeft bij de Ka mer een memorie van toelichting inge diend tot het wetsontwerp, strekkende tot regeling van de kosten van interneering der Belgische militairen in Nederland ge durende den oorlog. Deze kosten bedragen voor de Nederl. regeering f46.738.355. Na langdurigo onderhandelingen, zoo zet de minister in do memorie uiteen, hebben de Nederlandsche en de Belgische regee ring een schikking getroffen, waarbij de kwestie van de rente geregeld wordt. Van 1 Januari 1923 af is er een nieuwe rege ling getroffen. De hoofdsom van de schuld en de naar een rente van 5 pet. 's jaars berekende interest zullen in 15 jaar afge lost zijn in gelijke 'halfjaarlijksche ter mijnen. Er zullen 5 pet obligaties van de openbare schuld worden uitgegeven tot een nominaal bedrag gelijk aan bet verschul digde. De bepa]ingon van deze overeen komst, waaraan de Belgische regeering haar goedkeuring heeft gehecht, zullen, naar do minister in de toelichting zegt, op allo pimten billijk blijken. De minister brengt huldo aan den gcost van welwil lendheid en verzoening, waarvan de Ne derlandsche regeering bij de onderhande lingen heeft blijk gegeven. Frankrijk. De kieswethervorming. Een stem extra per kind. De Kamer heeft met 440 stemmen tegen 135 het voorstel aangekomen inzake de kiesrechthervorming, waarbij elk gezins hoofd één stem extra voor elk kind krijgt. Engeland. De Labourpartij wil regeeren. Tot den val van Baldwin besloten. Het bestuur van de Labourparty heeft gisteren "een vergadering gehouden, waar do toestand, ontstaan door de verkiezin gen, werd besproken. Zooals verwacht werd, is besloten, dat de partij de regee- ringsverantwoordelijkheid zal aanvaarden, zoodra baar door den val van het conser vatieve mmisterie een kans daartoe wordt gebodc.n De volgende resolutie werd aangenomen. „Het bestuur van de Labourparty ver heugt zich er over, dat de Lagerhuisfractie der partij de officieele oppositie i8 ge bleven en spreekt als zijn-meening uit, dat de Lager hu is fractie, indien de noodzake lijkheid tot vorming van een Labour-re- geering zich voordoet, de algelieele ver antwoordelijkheid voor een regeering dient te aanvaarden, zonder zich door eenigen vorm van coalitie te compromitteeren." Men verwacht., dat de Labourparty on middellijk na de bijeenkomst van het nieuwe parlement in Januari trachten zai de regeering ten val te brengen door mid del van een amendement, op bet adres van antwoord op de troonrede. Dat amendement zal evenwel alleen met den steun van de liberalen aangeno men kunnen worden en daarmede zal men dus bij de opstelling van het amendement rekening moeten houden. Van den inhoud der troonrede zal voor een deel afhangen, of de liberalen met Labour de tcgenwoor- woordigo regeering ten val zullen brengen. Italic- Waarom Mussolini de Kamer naar huis zond. Mussolini heeft door de sluiting van de zittingsperiode van de Kamer een eigen aardige constitutioneele situatie in het leven geroepen. De hem verleende buiten gewone volmacht toch, gaf hem slechts het recht, de overheidsdiensten en de finan ciën van bet land te hervormen. Deze werkzaamheden nu zijn zoo goed als ge ëindigd. Een verlenging van zijn buiten gewone macht zou dus feitelijk niet an ders geweest zijn dan een bevestiging van zijn persoonlijke oppermacht. Mussolini schroomde blijkbaar, deze verlenging te vragen aan 'n Kamer, welke volgens hem hem niet meer op den huidigen volkswil steunt en hij schijnt er de voorkeur aan te geven zijn tegenstanders in den ver kiezingsstrijd van jepliek te dienen. Litauen. Bolsjewistische spionnage. Men is to Wilna een spionnage-organi- satie ten gunste der Sovjets op het spoor gekomen, waarbij verscheidene groote han delshuizen betrokken zijn. Zij wisten de door bolsjewistische agenten ontvangen be richten, verstopt tusschen handelswaren, hetzij in sigarettendoosjes of wel in schoe nen met dubbele zolen, door te zenden. Er hebben verschillende arrestaties plaats gehad. Amerika. De revolutie in Mexico. Tegenstrijdige berichten. Uit New-York wordt geseind: „Het is ondoenlijk, den toestand in Mexico zuiver te beoordeelen, want de berichten, die uit do kampen der strijdende partijen komen, zijn te zeer met elkaar in strijd. Het schijnt echter juist te zijn, dat de rebel len, zonder daarin belemmerd te worden, Uit Vera Cruz oprukken naar Mexico (stad) langs twee spoorlijnen. Zij naderen de hoofdstad snel en het beet, dat de eene kolonne reeds is doorgedrongen tot Apizaco en de andere tot Esperanza. Dit laatste wordt bevestigd door een bericht uit Vera Gruz, waarbij het revo lutionaire hoofdkwartier bekend maakt, dat een rebellenkolonne Apizaco heeft be reikt, zonder tegenstand te ondervinden. De opmarsch was zoo snel geschied, dat de regecringstroepen niet in staat waren geweest den spoorweg op te breken. Versterking der rebellen. In het hoofdkwartier fier revolution nairo beweging in Vera Gruz, is een draadloos bericht ontvangen uit Tampico, behelzende, dat het garnizoen le Tampico zich bij de revolutionaire beweging heeft aangesloten. Indien dit juist blijkt te wezen, be- heerschen de opstandelingen de geheele Mexicaanschd kust aan de Golf van Mexico. - NET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. De Duitsche rijkskanselier dr. Marx heeft verklaard, dat Duitschland zichzelf niet meer helpen kan en om steun zal aankloppen bij den Volkenbond. Men is zeer optimistisch omtrent de re sultaten van de commissie van Experts, nu Amerika eraan wil deelnemen. In Engeland heeft de Labour-partij be sloten het kabinet-Baldwin ten val te brengen. De revolutie in Mexico breidt zich uit BINNENLAND. De Kabinetscrisis. De Anti-Rev. en R.-K. Kamerfracties hebben besprekingen aangeknoopt. IJe algemeene opmarsch naar de hoofd stad Mexico is begonnen; de rebellen zijn reeds gevorderd tot Oriental, ongeveer op de helft van den afstand tusschen Vera Gruz en de hoofdstad. In het petroleumgebied is het r u s tig. Het blad „El Murido" meldt, dat liet petroleumgebied tusschen Tampico en Tuxpan rustig is. Er opereeren geen re bellen in dat rebied. Militairen hebban de burgerlijke autoriteiten vervangen. Tn den gehe-elen staat Tamaulipa^ ia het rustig. *£lÉIN£fgLA&Iii Té Besprekingen tusschen vertege:,oordiger* van de A.-R. en R.-K. fracties. Naar do „Tel." verneemt, zijn gistermid dag in het gebouw der Tweede Kamer be sprekingen aangevangen tusschen vertegen- woordigersva n A.-R.en B.-K. fracties. Ook de groep der 10 R.-K. Vlootwe-t'be- st rijders was daarbij vertegenwoordigd. Burgemeesters. Bij K. B. is aan H. Coolen, op zijn ver zoek eervol ontslag verleend als burgemees ter der gemeente Bladel en Netersel. mei dankbetuiging voor do langdurige diensten door hem als burgemeester van die ge meente bewezen. Notariaat. Benoemd tot notaris te De Ri'p Th. R. Luykx, candid aat-notaris te OM am. Het Kiesreglement van den Alqem. Bond. Do secretaris van den Algcmcenen Bond heeft rondgestuurd de voorstellen en amen, dementen, te behandelen in do Bondsver gadering van 14 en 15 Dec. Tien Centrale Kiesvereen. hebben voor stellen en amendementen. En er zullen er ook nog wel zijn, welko nadien zijn bin nengekomen. R. K. Universiteit. Met ingang van 1 December beeft bet Doorluchtig Episcopaat aan Mr. A. Baron van Wijnbergen op diens verzoek eervol ontslag verleend als lid van do Commissie van Finaniieel Beheer der St- Radboud- stichting en in diens plaats benoemd: Mr. P C. J. Cremer, Biltstraat 135 te Utrecht (na 1 Jan. a.3. Oudkerkhof 31 bis). Mr. Cr erne r zal tevens fungecren als Cen traal penningmees*er der Diocesano Univer- siteitscomité's, waaraan dus de Diocesane penningmeesters de gelden, bij hen inge komen van de parochieele comité's, opzen den. Door het bestuur van de Sf. Radboud- stidhting is op diens verzoek eervol ontslag verleend aan W. Fransen Jzn. te Leeuwar den als lid en penningmeester van het Dio cesaan St. Radboud comité, afdceling Dren theGroningenFriesland. Do fuuctie vort penningmeester zal tijdelijk worden waarge nomen door den Voorzitter van het voor noemde comitéR.. L. A. Muller te Gronin gen. Vrijhandel en invoerrechten. De oud-minister van Landbouw, Handel' en Nijverheid, de heer H. A. van IJsscl- steijn, schrijft in de ,,Ned." over „de ver kiezingen in Engeland in verband met d#i verhooging der indirecte belastingen int Nederland" het volgende: „Een triomfkreet zal zeker door het god heele liberale kamp hier te lande weer^ klinken, nu de uitslag der verkiezingen ij Groot-Brittaniiië toont, dat men daar nie® deni weg der sterke bescherming wens eb» op te gaan, dien Baldwin blijkbaar wild«p inslaan. J Er is gocn twijfel aan, of men zal luid# verkondigen, dat nu bet land, dat tot hoi den liet plechtanker van den vrijhande^ v/as, zijn gedragslijn niet wenscht to vriw zige'n, ons vaderland toch ook zijn tarief niet moet verhoogcr. Daar er in dit op:::: veel mi*

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1