15e Jaargang.
DINSDAG 11 DECEMBER 1923
No 4330
iDeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bl] vooruitbetaling
jVoor Leiden 19 cent per week I 2.50 per kwartaal
ÏBy onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
JFranco per post I 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., roei Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Fesstdager
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 P03TBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gawonadvartentlën 30 cent per regel.
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
s dubbele van bet tarief berekend. a
Kleine advortentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver*
huur, koop en verkoop fO.50.
Dit nummer bestaat uit twee
bladen.
V De Vrijheidsbond aan 't woord.
Gisteravond heeft te Amsterdam voor
leden van den Vrijheidsbond mr. H. G.
Dresselhuys gesproken over den politieken
toestand in ons land.
Spreker vond, dat de politieke crisis
ernstiger schijnt dan de kabinetscrisis.
Die politieke crisis kan wel eens blijken
te zijn geweest niets anders dan een coa
litie-operette merkte de geestige spre
ker op
Den laatsten tijd, zoo vervolgde hij, heb
ben de linksche Kamerleden altijd, zonder
invloed te kunnen uitoefenen, mogen mee
doen. De politiek bleef een onder-onsje van
de coalitie. En bij de oplossing van de
crisis is dit even sterk tot uiting gekomen
"Wij aldus spr. weten niet welke
opdracht de heer Kooien als kabinetsfor
mateur kreeg; of hij een coalitie-kabinet
moest formeeren of een nationaal kabinet
Evenmin weten wij, wat de opdracht van
jhr. Beelaerts geweest is; we hebben gele
zen, dat de heer Beelaerts overleg pleegde
mei leiders van do rechterzijde; van de
linkerzijde echter niemand.
Dat laatste is niet waar!
En zal de heer Dresselhuys zelf iets
anders aan H. M. de Koningin hebben
kunnen verklaren, dan dat de linkerzijde
niet regeeren kan!
En nu, op een volksvergadering van
den Vrijheidsbond, het voorstellen, alsof
do rechtsche partijen zichzelf op
dringen rondom de regeeringstafell
Indien wij aan een rechtsch Kabinet
zoo groote waarde hechten, dan geschiedt
dit, niet omdat wij met alle geweld willen
blijven regeeren.
Dan geschiedt dit, omdat wij van een
extra-parlementair of zakenkabinet alles
te vreezen hebben voor onze welvaarts-
politiek; omdat zulk een Kabinet i n
zich als aangewezen is op een zwak,
wankelend en weifelend regeeren.
Dan geschiedt dit, omdat de heeren
Dresselhuys en de zijnen indirect maar
zeer duidelijk hebben erkend en toege
geven, niet een regeering te kunnen
vormen!
BUITEfêLaëiD
De crisis in Duitschland.
eerste maatregelen.
Verlaging a mb tenaron-
s a 1 a r i s.
Nu de rijksdag hot kabinet-Marx met
do meest uitgebreide finantieele, econo
mische en sociaal-politieke volmachten
omkleed heeft, welke het voor het beheer
van het Duitsche rijk, noodwendig oor
deel!, kan men er rekening mede houden,
dat er in den loop der eerstvolgende da
gen een vloed van allerlei regeeringsver-
ordeningen los zal komen. In 't bijzonder
op belastinggebied staan krasse verande
ringen te wachten.
Het schijnt echter-in het plan te lig
gen, systematisch te werk te gaan en, al
vorens met nieuwigheden te beginnen,
eerst de erfenis-Stresomann te beredderen
De hoofdschotel van de erfenis is de
kwstio der opruiming van de beambten en
tie bezoldiging van degenen, die nog over
blijven.
Deze bezoldiging is een uiterst moeilijke
aangelegenheid. Zij is zoo karig afgeme
ten, dat de vraag rijst, of do staatsbeamb
ten van het hun toegedachte loon nog wel
cenigszins volgens hun stand kunnen loven
In elk geval is het zeker, dat het rijk
do grootste moeilijkheden zal hebben, op
den duur behoorlijke krachten in zijn
dienst te krijgen.
Deze karige bezoldiging staat in nauw
verband met do kwestie van de rente
mark. Ongeacht het rentelooze voorschot
van 300 millioen, dat het rijk ter beschik
king gesteld is voor de inwisseling van de
papieren marken, mag het in den loop van
liet jaar nog over 900 millioen rent «mar
ken beschikken.
Men had aanvankelijk gemeend, het
met dit bedrag gemakkelijk een jaar te
kunnen uitzingen. Het lijkt echter, dat
deze berekening kant noch wal raakt en
dat dit bedrag nu reeds ten einde loopt.
Men heeft daarom het plan, nog deze
maand allerlei belastinghervormingen in
te voeren. Maar het zal wel voorjaar wor
den, vóór do staatsinkomsten cenigszins
geregeld beginnen te vloeien. Er wordt
hier en daar al twijfel geopperd, of het
rijk de geringe bezoldiging zijner diena
ren zal kunnen betalen en of het niet op
nieuw bereid is, tot inflatische maatrege
len zijn toevlucht te nemen.
De autonomie-beweging In Hessen.
Do Duitsch-nationale Volkspartij in Hes
sen heeft een manifest gepubliceerd 'in
verband met de van officieel© zijde geuite
bewering, dat oen aantal leiders der Hes-
sische regeringspartijen, met goedvinden
der Hsssische regeering, een separatis-
der Hessische regeering, een separatis
tisch streven, waarvan de bedoeling is ge
heel Hessen in een eventueel op te. richten
nieuwen Duitschen bondsstaat onder te
brengen, zouden steunen.
Het manifest der Duitsch-nationalen
roept alle Hessische onderdanen, die niet
onder „Fransche heerschappij" willen ko
men, op, overal in het land groote demon
straties tegen een dergelijk voornemen te
houden.
Het Handelsverdrag met Amerika.
Het Zaterdag te Washington door staats
secretaris Hughes en den Duitschen ge-
belangrijkste verdragen sinds het verdrag
wordt te Berlijn beschouwd als een der
belangrijkste verdagen sinds het verdrag
van Versailles. Verwacht wordt dat dit
verdag een belangrijken invloed zal heb
ben op het herstel van Duitschland.
Het nieuwe verdrag is gebaseerd op gè-
lijke rechten voor de onderdanen van con-
tracteerende partijen. Het waarborgt vol
ledige gerechtelijke bescherming en be
paalt, dat voor hen geen hoogere belastin
gen zullen gelden dan voor de eigen on
derdanen.
UIT HET BEZETTE GEBIED.
De arbeiders in het Ruhrgebied.
Verlenging van den
arbeidsduur.
Uit bet bezette gebied komen eindelijk
eens goede berichten. Ongeveer 50 Ve van
do mijnwerkers is weer aan den arbeid
gegaan.
Do christelijke werkliedenvereenigingen
zijn op haar aanvankelijk verzet terugge
komen en hebben nu ook er in toegestemd,
den 8-urigen werkdag voorloopig prijs te
geven.
In de metaalindustrie hangt alles nog
in het onzekere. Ook wordt hier gepoogd,
in den loop dezer week den arbeidsduur
met het oog op de tijdsomstandigheden
veranderd te krijgen.
De separatisten-actie.
Gesteund met Fransch geld.
Naar de „Montagpost" uit Duisburg
verneemt, zou uit den twist tusschen Dor-
ten en Mattb iS aan het licht zijn getreden
dat de Rijriandcommissie den separatis
ten met een ondersteuning van circa
40.000 francs per dag terzijde stond.
Duitsch-geallieerde onderhandelingen?
De „Koln. Volksztg." meldt: „De rijks
minister van buitenlandsche zaken, Stre-
semann, heeft opdracht gekregen, een
nieuwe poging te ondernemen om met de
geallieerdo mogendheden tot onderhande
lingen van regeering tot rogeering te ko
men, voor do door de invasie in het Ruhr
gebied in het leven geroepen politieke en
economische kwesties.
Er zullen dus binnen korten of lange-
ren tijd in plaats van particuliere bespre
kingen officieel© onderhandelingen komen
Engeland.
De nederlaag der conservatieven.
Zal Baldwin aftreden?
Thans wordt beweerd, dat de premier
voorloopig niet zal aftreden, maar op 8
Januari voor het nieuwe parlement zal
verschijnen om dan af te wachten, of de
heide oppositiepartijen bean ten val zuilen
brengen.
Van conservatieve zijde wordt gezegd,
dat Baldwin niet anders kan of dient te
handelen. Geen enkele van do drie par
tijen wenscht met een andero partij een
coalitie te vormen. Do Labourpartij en de
liberalen zouden wel ieder geheel zelf
standig een regeering willen vormen, die
zich dan zou verlaten op dien steun der
andero partijen. Maar dan kan ook even
goed do conservatieve partij, dio boven
dien do sterkste is aan het bewind blijven,
zoo wordt gezegd. Deze partij kan dan
trachten de noodige wetgevende maatre
gelen met den steun van een der beide
partijen door te voeren. De conservatieve
regeering zou er in zulk een geval na
tuurlijk wel niet aan denken, haar pro-
tectieplannen door te zetten. Voor de bo-
grooting en de maatregelen tegen de werk
loosheid moet zij zich dan verstaan met
een der beide oppositiepartijen. De pre
mier wil evenwel eerst zijn collega's raad
plegen en waarschijn;ijk zal er ook een
vergadering der conservatieve partij voor
noodig zijn om hom een definitief besluit
to doen nemen.
Sommige conservatieve afgevaardigden
achten een aftreden van Baldwin op dit
oogenblik erger dan zijn aanblijven, om
dat in het eerste geval do teugcis van het
bewind is handen van do Labourpar
zouden komen. Sir William Bull, de oud
ste conservatieve afgevaardigde van Lon
den, heeft tegen heden in do Carlton Club
een vergadering van conservatieve Lager
huisleden bijeengeroepen met het doel,
aan Baldwin in overweging te geven zijn
ontslag niet in te dienen.
Austen Chamberlain daarentegen is de
meening toegedaan, dat het een groolo
fout is, de bestaande onzekerheid tot aan
de bijéénkomst van het nieuwe parlement
te laten voortduren. Hij heeft er op ge
wezen, dat de uitspraak van de kiezers het
doorzetten van do politiek der conserva
tieve partij voor het oogenblik onmogelijk
maakt. Volgens heon zullen binnenkort in
do Engelscho politiek ingrijpende verande
ringen worden ingevoerd, die naar zijn
meening een nodeeligen invloed zuilen
uitoefenen op de industrie en het sociale
en economische leven. Maar al kan de con-
servatievj partij op het oogenblik haar
politiek niet doorzetten, aldus zeide Cham
berlain, zoo zal het toch in overeenstem
ming zijn met de groote traditie van deze
groot» partij dat zij gen hinderlijke oppo
sitie gaat voeren tegen de een of andere
gematigde regeermg, die gevormd zal
kunnen worden en die in dezen tijd de
vooruitzichten van het land kan bestendi
gen cn verzekeren.
De verhouding tot Frankrijk.
Een verklaring van
H a 1 d a n e.
Het Journal publiceert een verklaring
van den vroegeren Britschen minister van
Oorlog Haldana (liberaal), dat de libera
len althans verlangen tot algeheele over
eenstemming met Frankrijk te komen.
Wij moeten, aldus Haldane, tot oen ac-
coord geraken over de Ruhr- en andere
kwesties, en een programma van samen
werking opstellen dat ons in slaat zal stel
len, den vrede aan Europa terug te bren
gen. Wij moeien een verdrag mei frank
rijk sluiten, ten einde een inogeiijken toe
stand aJs in 1913 het hoofd to kunnen
bieden.
Oostenrijk.
De P. T. T.-beamLitenstaking.
Do post-, telegraaf-"en lelefoon-beamb-
ten-staking is gistermorgen om 6 uur be
gonnen.
Het telefoonverkeer met Duitschland is
verbroken, maar telegrammen worden 'nog
aangenomen.
Vergeef sche onder
handelingen.
In langdurige tot middernacht durende
onderhandelingen besprak de regeering
met het comité van actie, dat do ontevre
den groepen der Oostenrijksche beambten
vertegenwoordigt en dat Zaterdagavond
het stakingsbesluit genomen heeft, op
nieuw alle gestelde eischen.
De regeering stelde een hervormings
program voor, hetwelk een nieuwe rege
ling van de gezamenlijks dienstbepalingen
bevat.
Ofschoon deze voorstellen door de be
ambten als juist erkend werden, stelden
zij toch nieuwe eischen inzake uitbetaling
vóór Kerstmis en, ofschoon do rogeering
ook hier zich tegemoetkomend toonde, ver
klaarden zij deze tegemoetkomendheid
voor onvoldoende en beschouwden zij de
onderhandelingen als zonder resultaat af
gebroken.
Itaiië
Pariementsonfbinding
Do huidige zittingsperiode
door Mussolini gesloten
verklaard.
Do Ifaiiaanscho premier, Mussolini heeft
gisteren in den ministerraad medegedeeld,
dat hij na een nauwgezette beoordeeling
van den algemeenen toestand besloten
heeft het huidige parlement niet om een
verlenging van de indertijd aan de regee
ring verleende algemeene bevoegdheden
te verzoeken, ofschoon alle parlementaire
fracties zich reeds daartoe bereid hadden
verklaard.
Mussolini voegde hieraan toe, dat hij
den koning van zijn besluit had verwittigd
cn tegelijkertijd had gewezen op de nood
zakelijkheid de huidige zittingsperiode te
sluiten. De Italiaansche premier las daar
op het desbetreffende decreet voor. Do
sluiting van het huidige parlement behoeft
niet noodzakelijkerwijze te leiden tot par-
lementsontbinding, ofschoon men ver
wacht, dat deze ontbinding later zal vol
gen en do nieuwe verkiezingen in het
voorjaar zullen plaats vinden.
Tot zoolang zou Mussolini dus zonder
parlement regeeren.
Mussolini's besluit wekt in parlemen
taire kringen groote verbazing, te meer,
daar hij niet behoefde te vj eezen, dat hem
de verlenging van de buitengewone re-
geervolmacht zou worden geweigerd. De
regeeringspers zet uiteen, dat het huidige
parlement niet langer als de uitvoerder
van den volkswil kan worden beschouwd.
Men verwacht, dat hij nieuwe algemeene
verkiezingen de fascisten in het parlement
vrijwel de meerderheid zullen verkrijgen.
Hierdoor zou uiteraard verlenging der bui
tengewone regeer ingsbevoegdh eden niet
langer noodig zijn, daar het kabinet-Mus-
solini zich dan op constilutioneele basis
zou bevinden.
De werkelijke bedoelingen van de regee
ring zijn echter nog moeilijk te beoor-
dcelen. Afgewacht dient to worden of de
sluiting van de parlementair© zittingspe
riode, al of niet tot parlementsontbinding
zal leiden.
Griekenland.
De bloedige botsingen te Athene.
8 dooden, 29 gewonden.
Bij de bloedige botsing, welke Zondag
te Athene tusschen royalisten .en republi
keinen heeft plaats gehad, werden vol-
s officieele mededeelingen in totaal
acht personen gedood en 29 gewond. Tot
de gewonden behoort ook de oud-minister
Kalligas, die door een verdwaalden kogel
werd getroffen.
Rusland.
Rusland en Polen.
De „Reichspost" verneemt uit Moskou,
dut de spanning tusschen Rusland én Pe
len voortduurt.
De gedachte aan een oorlog met Polen
zou niet alleen in de regeeringskringen,
doch ook daarbuiten voortgang maken.
Vooral de wijze, waarop Polen optreedt
tegen joden en communisten, zet wrok
in de Russische regeeringskringen.
Er is reeds een betrekkelijk groot aan
tal Russische troepen in de nabijheid der
Poolsche grenzen geconcentreerd, en door
het oproepen van de lichtingen, die tot
do reserve belmoren, kan deze troepen
macht nog belangrijk worden versterkt.
Deze oproepingen hebben reeds voor een
deel plaats gehad.
De Kerstmisviering.
De sovjet-autoriteiten hebben aan alle
afdeelingen van den communistisch en
jeugdbond instructies gezonden, om de
anti-godsdienstige Kerstmis-festiviteiten
tot wetenschappelijke atheïstische propa
ganda te beperken, om openlucht-maske
raden achterwege te laten en hun pogen
tot het aan kweek en van een materialisti
sche levensbeschouwing bij de arbeiders
jeugd to bepalen.
Elke vakvereeniging heeft opdracht ge
kregen om met Kerstmis feesten to arran-
-geeren, en daarop zooveel jongens en
molojoo aio aaaoffolijlr ia liiioon tn hren£TDn,
De vakvereenigingen zelf moeten aan de
feesten deelnemen en hen financieel onder
steunen.
De sovjotregeering van Georgië heeft de
Kerstvacantie op de scholen afgeschaft en
haar vervangen door vrije dagen, welke
met bolsjewistische revolutionnaire feesten
samenvallen.
Amerika.
De revolutie in Mexico.
Een succes
der regeeringstroepen.
Federale troepen ter sterkte van 3000
man hebben onder aanvoering van gene
raal Amero de stad Victoria bezet en zijn
thans meester van het zuidelijk gedeelte
van den staat Tamaulipas.
Uit de hoofdstad van Mexico wordt ge
meld, dat men in officieel© kringen blijft
rekenen op onderdrukking van den op
stand. Verklaard wordt, dat de regeering
alle buitenlandsche overeenkomsten, ook
die aangaande de buitenlandsche schuld
van Mexico en de met Amerika gesloten
conventie zal uitvoeren.
Do s p o orwegv er bin,ding
Juarez-Mexico verbroken.
De rechtslreeksche spoorwegverbinding
JuarezMexico City is verbroken, daar
de opstandelingen de lijn hij Ganitz in de
lucht hebben doen vliegen.
Coelidge candidaat voor het presidentschap
Een intiem particulier vriend van Coe
lidge heeft meegedeeld, dat deze zich can
didaat stelt voor het presidentschap.
iSlüHEMLAhD
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND
In Duitschland zullen krasse bezuini
gingsmaatregelen ingevoerd worden.
Het is nog steeds onzeker of Baldwin zal
aftreden of aanblijven.
In Oostenrijk is de staking van het P.
T. en T.-personeel uitgebroken.
BINNENLAND.
De Kabinetscrisis. De Koningin heeft
gisteren opnieuw dr. Nolens in conferentie
ontvangen. Zal öe regeering aanblijven?
Vergadering van den Centralen Raad
Ned. R.-K. Volksbond in het Bisdom
Haarlem.
De arbeidstijd in slagerijen.
De loonen van het spoorwegpersoneel.
De commissie, aan wie de minister van
Landbouw had opgedragen een plan te
ontwerpen, dat in tospassing zou kunnen
worden gebracht teneinde proefnemingen
hier te lande met het vaccin tegen mond
en klauwzeer van prof. Pfeiler te Jena,
zooveel mogelijk in goede banen te leiden,
heeft haar rapport uitgebracht.
LEIDEN
Verhooging van den melkprijs met 1 ct
per liter.
De loonen van het spoorwegpersoneel.
Nadore mededeel ingon.
Volgens „Het Volk" zijn Zaterdag in de
loonraad voor het spoorwegpersoneel de
besprekingen niet gegaan over het voor
stel om met 1 Januari de loonen imet 10
pet. te verlagen, maar over een vraag van
verdere strekking n.1.: of loonsverlaging
op het oogenblik gewettigd is.
Het „Gentr." meldt, dat de acht leden
van de organisatie en drie leden der di
rectie tegen loonsverlaging waren, terwijl
vijf leden der directie en de voorzitter voor
loonsverlaging waren.
Naar men aan het „Hsgz." meedeelde,
zullen op 30 December do gewone periodie
ke verhoogingen voor de beambten en 1
Januari die voor de ambtenaren der
spoorwegen voorloopig niet worden toege
kend.
Levensmiddelen voor het Fransche leger in
het bezette gebied.
Do Kamer van Koophandel en Fabrieken
voor Rijnland te Leiden verzoekt ona heb
volgende mede te willen deelen:
Voor de levering van levensmiddelen enz
aan het Lranscho leger in het bezette gebied
kunnen belanghebbenden zioh wenden tot
ue „Première Sous-in tendance" te. Düssel*
dorf, Harolds trass e, zonder eenige nadere
opgave van persoon of titel.
Artikelen, waaraan men 'behoefto heeft,
zijn onder meer hooi, st-roo, haver, aardap
pelen, meel conserven, enz. waarin schrifte
lijke aanbieden met prijzen in francs uitge
drukt en per 100 Kilo, kunnen worden inge
zonden. Betaling geschiedt na aflevering in
Düsseldorf, of in een andere plaats in het
ed van het Rijnleger volgens de keus
van de Sous-intendance.
IMcil. n. K. l/nlLr-tinnf)
Buitengewone algemeene
vergadering van den
Centralen Raad.
Gistermorgen vergaderde in huize Padua
te Rotterdam de Centrale Raad van den
Ned. R.-K. Volksbond, onder voorzitter
schap van den heer H. C. Silvius, die deed
uitkomen, dat deze 33e centrale raadsver
gadering in de eerste plaats belegd was om
in juiste wederzijdscbe' behandeling de ver
schillende inzichten te leeren kennen.
Sedert lang deed zioh de behoefte gevoe
len ook in organisatie-verband meer een
heid te brongen in de Roomsohe. Arbeiders
beweging. Een opwekkend geluid liet spr.
vooral hooren om in alle opzichton een'
flinke propaganda te voeren. De Volksbank
gaat uitstekend, ook andere semi-finan-
caeelo instellingen als Levensverzekering
„Concordia", functionneeren goed; op meer
belangstelling mag echter de verecniging
„Herwonnen Levenskracht rekenen".
Eenige opmerkingen meende ben^ slotte
spr. nog te moeten maken, dat sommige be
sturen misschien niet altijd van hun ver-
antwoordings-zware taak doordrongen zijn;
daartegenover zijn er ook verscheidene
lichtpunten, daar zeer vele afdeelingen zich
in een gestagen bloei mogen verheugen.
Overal wordt krachtig gewerkt in verband'
met het Internationaal Eucharistisch Con
gres, om een grootsch opgezette propaganda
daarvoor door te voeren. Een lichtpunt is
ook het goede gebruik, dat gemaakt wordt
van do re traite clubs, die semper crescendo
gaan.
Na het zingen van het bondslied werd nu
_iet het afwerken van de agenda een aan
vang gemaakt.
Aanwezig zijn 79 afdeelingen met 100 af
gevaardigden.
Vooraf werden eenige mededeelingen ge-
daan. I
Van de Roümsohe Reis, die dit jaar naar,
Rome is geweest, is van do hand van pas-)
toor Offormans eene Reisbeschrijving ver-J
schenen. Omstreeks Mei zal weer zoo'n reis',
georganiseerd worden, die omstreeks veer-j
tien zal duren'. Daarenboven ligt hetil
in de bedoeling can overigens het reis-
systeem ook onder de Roomsohe arbeiders*
te propageer en. Voorts werd nog aan allef'
afdeeliiigs'besburen verzocht spoedig melt
daadwerkelijken steun de strijdende tes*
tielarbeiders in Twenthe te hulp te komemi
Met ingang van April wordt de bijbank vanfi
de Volksbank gebracht onder leiding vatfj
bet centraal bestuur. j
Met de Federatie zal voorts nog in ovewf
leg worden getreden over het ontwikkelen
van t practróeh vakonderwijs in do divers*
afdeelingen. y
Na een kleine opmerking van den atg«
vaardigde van Haariem over ©en substdj*
aan „Herwonnen Levenskracht"werden
notulen goedgekeurd.
Blijkens het jaarverslag waren er tha
ongeveer 30.000 leden, verdeeld over 1
afdeelingen. 'T
In de vorige Centrale R y^yevgauenn»
werd eeai reorganisatie-commissie benoemd^
A
