15e Jaargang. DONDERDAG 29 NOVEMBER 1923 No, 4320 3)e Êeidóehe 0ou/tomï DeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal. Bij onze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal. Franco per post f 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., mei Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezanderd Zon- en FeesiJagen I. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. tl DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gswone advsrtentiön 30 cent per regel» Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. Kleine adverteniiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop fÖ.50. Dit nummer bestaat uit t«?@e bladen. V Geestelijke reconstructie. De R. K. Werkgever, officieel orgaan der Algemeene R. K. Werkgeversvereeni- ging en van het R. K. Verbond van Werkgevers-Vakvereenigingen, heeft ter voorbereiding van het „Reconstructie-Con gres" op 3 December a.s. te 's-Graven- hage een „reconstructie-nummer" uitge geven, waarin zeer lezenswaardige arti kelen voorkomen. Hier willen wij even een passage citeeren uit een artikel „Geestelijke reconstructie" van Cassianus (blijkbaar pater Gassianus Hentzen O. F. M.). Hij schrijft daarin: Er zal vooreerst meer a r b e i d s o p- gewektheid moeten komen. Waar bij loon trek kenden arbeidssckuwke'd bestaat, incet deze door meer rechtvaardigheidszin en christelijke opvatting van den arbeid als een adel' worden overwonnen. Waar do malaise in werkgeverskririgen luste loosheid en loomheid bracht zal moeten gaan lieerscben meer vertrouwen op Gods Voorzienigheid, in Wiens hemd wij allen zijn Gil Die ook onze, t'jdeüjk wellicht minder succesvolle, da<jelijksche bemoei ingen ordent tot het acc!; door Hem ge steld tot ons geluk. Vervolgens is noodig, zooalis Benediclus en Pius vermaanden, meer liefde en meer geest van offer. In vele kringen zal men tot ware versobering moe ten overgaan en afstand doen van-ejschen die rum of meer luxe zijn. Andere groe pen zullen door niet te rechtvaardigen prij zen den levensstandaard met kunstmatig hoog mogen houden en daardoor tevens de loonen en den kostprijs. De geest van offer, door de christelijke liefde gewekt, zal de leiders der productie zoolang moge lijk doen volhouden ook al worden er wellicht geen noemenswaardige winsten meer gemaakt door de overtuiging, dat daardoor tenminste in ve'e arbeidersgezin nen het gebrek geweerd wordt en de niateri- eele gronds'ag van liooger cultureel welzijn daar onaangetast blijft. Die geest christelijke liefde en offer zal hij (1e e tot economische reconstructie niet uitslui tend van één zijde de offers vragen; maar zal van den anderen kant ook in de rijen onzer arbeiders niet te ontkomen wijzi gingen in gunstige sociale voorwaarden en wetten doen accepteeren. niet alleen om dat ten s'otte de vrees voor eigen mate rieel welstandspositie dit onverbiddelijk eischt, maar ook omdat dit noodig is voor anderer welvaart, zelfs voor die van den werkgever. Het. groote saneeringswerk, de economi sche reconstructie vraagt bovenal een mildere mentaliteit, een geest van toenaderi 11 g, van elkander wil len hegrijpen, waardeeren en helpen, tus- séüen de heide groote groepen, patroons en arbeiders. Wij hopen, dat vooral ook op dit laatste het Katholieke reconstructie-congres de volle aandacht zali laten vallen; nio«, op de laatste plaats daardoor zou het congres zich onderscheiden van liberale congressen en een katholiek karakter toonen BUITENLAND De crisis in Duitschiand. Nog geen kabinet. Stogsnvald aan het werk De rijkspresident Ebert heeft gisteren besprekingen met Stegerwalcl gevoerd en hem de opdracht gegeven een nieuw ka binet samen to stéllen. Stegerwald zou reeds zoover gevorderd zijn, dat hij een vooïloopige lijst van mi- Distors had opgesteld, n.l.: Helfferich, minister van financiën, Stresemann, minister van buitenlandsche zake, Jarres, minister van bimienlandscho zaken; Gessier, rijksweerminister; Brauns minister van arbeid. Indien do democraten tot bet kabinet toe treden, zou Walraff vice-rijkskanselier zonder portefeuille worden. Stresemann was op verzoek van alle partijen der rechtscke coalitie op zijn be sluit terug gekomen en zou als minister van buitenlandsche zaken in het kabinet zitting nemen. Re politiek van dit iiieuwe kabinet was ook al klaar. Daaromtrent werd geseind: Wat de buitenlandsche politiek betreft, deze zal worden voortgezet volgens de richtsnoeren van bet kabinet-Stresemann Do hinnenlantlsche politiek zal zich krach rigor uiten tegen de communisten en so cialisten. Een langere arbeidstijd zal wor den voorgesteld en alle pogingen zullen worden gedaan om do fabrieken in het Piet-bezette Duitschiand weer op gang te brengen. Re financieelo politiek zal in hoofdzaak dezelfde blijven als die van 't kabinet- Stresemann met enkele kleine wijzigin- £?n, welke door de bankwereld worden ge- risent. Do hoofdzaak zal zijn het organi- sfëerea van een „goud-bank" steunende op buiteniaïïusch kapitaal, welke bank ook voor het buitenland waSrdeyasf_ geld zal uitgeven. Een candidatuu r-V on K a h r? Nadat den geheelen dag in politieke kringen druk geconfereerd was, zag Ste gerwald zich in den loop van gisteravond genoopt, den Rijkspresident to doen we ten, .dat hij geen kans zag, onder de gege ven omstandigheden een kabinet to vor men. Men spreekt thans van een candida- tuur-Yon Kahr. Nieuwe pogingen van Stegerwald. President Ebert heeft Stegerwald ver zocht, zijn pogingen tot samenstelling van een kabinet alsnog te hervatten. Steger wald zou zich zijn beslissing hieromtrent hebben voorbehouden, totdat hij heter is ingelicht omtrent de meeningen der Rijks dagleden. Zooals hekend waren Steger- wald's pogingen erop gericht, een coalitie to vormen, bestaande uit de Duitseh-na- tionalen, Duitscho volkspartij en Centrum, zoo mogelijk ook met de democraten. De Duitsch-nationalen hebben zich be reid verklaard, aan bovengenoemde coali tie deel to nemen op voorwaarde, dat aan een hunner de post van vice-kanselier wordt gegeven en dat do andere portefeuil les worden verdeeld overeenkomstig de sterkte der partijen. De' Communistische relletjes ïa Berlijn. Over bet algemeen is het te Berlijn vrij rustig gebleven, doch op en om de Spit- telmarkt kwam het tot straatgevechten mei do politie. Een bende opgeschoten jongens gewapend met revolvers en messen, deed een aanval op do politie, waardoor drie politie-agenten gewond werden. Do politie heeft daarop met behulp van een pantser auto de straat ontruimd. Ook in de Leipzigerstrasse is het relle tjes gekomen. Het gelukte de politie ech ter spoedig de rust te hersteken. Ongeveer 70 personen zijn gearresteerd, o.a. het communistische lid van den Pruisischen Landdag Rosi Wolffs tem. De gearresteerde Saksische oud-premier Zeigner. De te Leipzig in voorarrest zittende vroegere Saksische minister-president Zeigner heeft een ernstige (zenuwcrisis doorstaan. Van ontslag uit de hechtenis kan echter desniettegenstaande geen spra ke zijn. Zeigner loochent nog steeds dat hij zich aan strafbare handelingen zou hebben schuldig gemaakt. Doktersstaking. De te Leipzig zetelende bond van Duit scho geneesheeren besloot. eergisteren iu staking le gaan. De bediening der zieken fondsen door de leden van den bond is to gen 1 December definitief opgezegd. De plunderingen in Silezië. Een g e r e g e 1 d bod r ij f De bijzondere correspondent van de „Chicago Tribune" schrijft uit Glogau, in Silezië, aan zijn blad bet volgende: Zes groote gebouwen, waaronder liet prachtige oude kasteel Hernndorffen ruim honderd boerderijen en schuren zijn to taal verwoest, terwijl duizenden huizen in do asch zijn gelegd tijdens de jongste plunderingen in het distriet Glogau en andere dëelen van Silezië. Het platteland ziet er uit als een gewapend kamp, en bo ven Glogau zweeft een observatieballon, bemand door Schupo's en rijksweeroffi- cieren, die, gewapend met veldkijkers, den omtrek afspeuren, terwijl autopatrouilles van de rijks weer de omstreken doorrijden, om bij het minste alarm ter plaatse te zijn. In weerwil van het feit, dat de Rijks- weer den toestand meester is, worden de boeren in de afgelegen landstreken geter roriseerd door do benden roovers, die plunderend en brandstichtend de landen afstroopen. De plunderaars, die eerst met fakkels en lucifers 'werkten, gebruiken nu reeds dynamiet en olie. Zij hebben zich georganiseerd tot ben den, „Roodo Haan" genoemd. Hun tactiek is als volgt: Zij begeven zich naar de buitenplaatsen van rijke landjonkers, waar zij om wat voedsel vragen; wordt bun dit geweigerd, dan worden het huis of do schuren met hun bendeteeken, een roo- den haan, gemerkt, 's Nachts komt dan de „brand"-afdeeling en laat den rooden liaan kraaien. Heeft de brand uitgewoed, dan richten ze een nieuw toeken op als afschrikwekkende waarschuwing aan al len, die hun het gevraagde weigeren. De benden werken van te voren haar plannen gedetailleerd uit. Zij hebben spe ciale observatie-afdeelingen, die tijdens het plegen van hun misdrijven op schild wacht staan. UIT HET BEZETTE GEBIED. De separatistenactie. Bloedige botsing le Duren had te Diiren een hevige botsing plaats tüsSCneu Separatisten en do bevolking, waarbij 4 personen gedood en oen twintigtal gewond. De reecis bestaande staat van beleg is verlengd. Volgens do laatste belichten is de rust tbans teruggekeerd. Matthes verdreven? Naar de „Kölnisehe Volkszeitung" uit goed ingelichte bron verneemt, wercl cle separatistische regeer-ing van Matthes om vergeworpen. In haar plaats lieeft dié'si- tor Hektor Merz zich aan het 'hoofd der beweging gesteld. Matthes zou gevlucht zijn naar Dusseklorp. DE CRISIS IN DE ENTENTE. Dreigende eneenigheden. Pessimisme to Par ij s. Er blijkt thans wel zeer duidelijk hoe voorloopig de intergeallicerde eenheid is, dio Poincaré's concessies in den laatsten gezantenraad hebben ten gevolge gehad. Van alle kanten dreigen weer nieuwe on- eenigheden en in verhand daarmee spre ken de verschillende bladen zich op inter nationaal gebied in zeer pessimistisch en zin uit. Zoo klaagt de Matin", dat de instruc ties, door Londen, gezonden aan' den En- gelschen generaal Bingham, vertegenwoor diger in de militaire controle-commissie te Berlijn, feitelijk gelijk staan met liet opdoeken van alle militaire controle. Hij zou order gekregen hebben, zich te ver zetten tegen elk onderzoek dat ook maar het geringste incident zou kunnen uitlok ken. Natuurlijk zal de Duitscho regeering er wel voor zorgen, dat de zaken zoo wor den voorgesteld, dat elk onderzoek in dit opzicht gevaarlijk zou zijn: zelfs zou hij volgens Sauerwein gezegd hebben, dat de taak der commissie van controle geëin digd is, omdat ze bestond in vernietiging van oorïögsmatëïTaali*;iai op het oogenblik van den wapenstilstand in Duitschiand •aanwezig was, terwijl voor liet nieuw aan gemaakte de Volkenbond maar zorgen moet. Feitelijk is er dus in weerwil van liet oppervlakkige accoord van verleden week een absoluut verschil van inzicht in zake het optreden van do controle-com missie. Niet minder groot is het meeningsver- scliil in de Gomniisöio van Herstel. Het betreft hier, zooals hekend is, de verdee ling van de gelden en prestaties in natura door Frankrijk in het Ruhrgebied ge- incasseerd. Frankrijk en Ee"gië willen die gedeeltelijk deen strekken tot vergoeding van de kosten der bezetting, maar Enge land eischt dat ze ter normale verdeeling onder de bondgenooten in de kas der Commissie van Herstel zullen vloeien. Men vreest, 'dat liet resultaat van Bradbury's reis naar Londen zal zijn,dat hij opdracht krijgt, tegen de Fransch-Belgische opvat ting te protesteeren en het Engelsche deel op te eischen, waarvan gevolg kan zijn een debat over de wettigheid der Ruhrbe- zetting, waartoe Frankrijk zich niet lec- nen wil. Frankrijk. Poincaré en de Senaatscommissie. Het „isolement van F r a n k r ij k. Poincaré heeft Maandag voor do Se naatscommissie van buitenlandsche zaken een verklaring afgelegd over de thans aan de orde zijncle politieke kwesties. In de bladen lezen wij, dat zijn uiteenzetting vier uren in beslag heeft genomen. Hoe zij door de leden der commissie is opgeno men, wordt niet gemeld; wel echter dat Senator d'Estournelles de Constant, die een interpellatie heeft aangevraagd £>ver „liet isolement van Frankrijk", na afloop der bijeenkomst beeft verklaard, dat hot openbaar debat over deze aangelegenheid, hetwelk hij met zijn interpellatie wilde uitlokken, meer dan ooit noodig is. Engeland. De hongerstaking der lersche rebellen. Het lijk van den republikeinschen bevel hebber Denis Barry, welke ten gevolge van hongerstaking is gestorven, is Dinsdag avond te Cork aangekomen. De bisschop van Cork deelde mede, (lat de houding van het republikanisme gedurende het laatste jaar een aanval op de kerk was geweest. De kerkwet onthoudt een zelfmoordenaar een christelijke begrafenis, welke daarom ook niet aan Barry kan worden gegeven. Italië De toenadering tot Spanje. Bezorgdheid in S p arij e. De Franscho bladen slaan met eenige ongerustheid de geestdriftige ontvangst gade, welke den Koning en do Koningin van Spanje bij hun bezoek aan Italië ten deel gevallen is. De „Intransigeant" aar zelde niet zijn misnoegen over deze Spaansch-Italiaanscho toenadering te uiten, welke het mede aan Engelschen invloed toeschrijft. Men begrijpt in Frank rijk, dat het bezoek van het Spaansche koninklijk echtpaar niet uitsluitend een hoffelijkheidsbetuiging is. In zijn redevoe ringen heeft Koning Alfons verscheidene punten aangeroerd, waarop (lo Spaanscbe thans is gericht, n.l. het sluiten van'een hieuvT handelsverdrag met Italië, en de levering van door Spanje aan do Itaïiaansche indnsvL'f Eik zinspeelde tevens op de gemeenschappe lijke belangen der beide landen, dio zulk een groot aandeel hebben in het bevolken van de Nieuwe Wereld. Terwijl ten slofte liet fascistisch regiem van Mussolini, dat zooveel overeenkomst toont met dat van Primo de Rivera, de landen nader tot elkander brengt. Wat do toekomst betreft, zoo wordt be toogd, dat do mogelijkheid niet is buiten gesloten, dat er een dag zal komen, waarop de Spaansch-Amerikaansche republieken zich bij 't moederland zullen aansluiten in een soort van statenbond. De nauwe 'sa menwerking dezer republieken met Spanje in den Volkenbond zou daarop wijzen. Italië, dat jaarlijks zulk een groot contin gent emigranten aan de Spaanscbe repu blieken in Amerika levert, heeft dus alle belang bij Spanjc's vriendschap. De expansie aan de Middellandscke Zee, n.l. de herwinning door het nieuwe Rome van verschillende strategische punten, is een tweede factor van beteekenis. Een entente met Spanje wordt als de beste weg beschouwd om de Itaïiaansche aspiraties in de West-Middellandsehe Zee te verwe zenlijken, daar Spanje nimmer, Frankrijk steeds een concurrent zal zijn. Men be schouwt dan ook in Frankrijk do Spaansch-Italiaansche toenadering als antwoord op bet veronachtzamen door Frankrijk van Italië's verlangen, aan de conferentie van Tanger deel te nemen. Het vertrek der Spaanscbe souvereinen. De koning en koningin van Spanje heb ben aan boord van do „Guilio Cesare" af scheid genomen van den hertog van Aosta en de andere Itaïiaansche autoriteiten. Daarna zijn zij aan boord van bet Spaanscbe oorlogsschip „Don Jaime" te 4 uur vertrokken. Het Itaïiaansche eskader begeleidde hen tot de territoriale grens. Scandinavië. De voergenomen Oostzee-entente tegen Rusland. Het socialistisch orgaan „Arbeider Bla- det" meldt aangaande de Oost-Zee-entente, die onder leiding van Zweden in den maak is, dat de Zweedsche regeering contact lieeft gezocht met Finland, Letland, Estk- land, Denemarken en Noorwegen, ten einde met medewerking van die landen een dam op te werpen tegen de Sovjet actie op politiek gebied, terwijl aan den anderen kant die landen zich zouden aan eensluiten tot liet voeren van een vrijge viger 'staatkunde' ten opzichte van Rusland op het gebied van handel en economische aangelegenheden. 8SNHENLAWP Ce Kabinetscrisis. De geruchten over het slagen van Jhr. Beelaerts van Blokland. De Haagsche redacteur van de (A.-R.) Rotterdammer meldt Voor zoover wij van verschillende zijden, waar men wel op de hoogte kan zijn, ver namen, moeten de geruchten over heb spoe dig slagen van Jhr. Beelaerts van Blokland op pure fantaisie berusten. De twijfel is zelfs zeer sterk of de op dracht tot de vorming van een extra-parle mentair kabinet eenige redelijke kans van slagen biedt. Er mag ook op gewezen worden, dat Jhr. Beelaerts bekend staat als een hoogst be kwaam diplomaat en ambtenaar, maar het zou vreemd aandoen, dat de mi nis ter van buitenlandsche zaken als minister-president optrad (een unicum in de parlementaire ge schiedenis) op wien ook de taak rust de binnenlandsche politiek, waarmee hij uit den aard der zaak minder goed bekend is, te verdedigen namens het Kabinet. Dat de heer Colijn als minister van de fensie zal optreden is natuurlijk ten ecnen- malo uitgesloten. Naar het ,,D, v. N.-Br." verneemt, be staat er niet de minste aanleiding om het bericht aangaande het ministerschap van burgemeester van Sonsbeek te bevestigen. Burgemeesters. Bij Kon. besluit is aan J. G. van Pubten. op zijn verzoek, eervol ontslag verleend als burgemeester van Ooltgensplaat; is aan W. J. van Slijpe, op zijn verzoek, eervol ontslag verleend als burgemeester der gemeenten Goudriaan en Ottcland, met dankbetuiging voor de langdurige diensten, door hem als burgemeester van die gemeenten bewezen. Rijkspostspaarbank. Bij Kon, bsluit is benoemd tot lid van den Raad van Toezicht op de Rijkspost- HET VOORNAAMSTE NIEUWS* BUITENLAND Stegerwald, die de opdracht tot vorming van een nieuw Duitscli Kabinet op zich had genomen, kan ook niet slagen. Op aan dringen van Ebert zal hij zijn pogingen weer hervatten. De separatistische regeering van Mat thes zou omvergeworpen zijn. De in de Entente nemen t3. Me3ningsveracj:i"ZP *ustschen Frank rijk en Engeland. Italië slüli aan bij Spanje. BINNENLAND. De bekende architect De Bazel is in den trein overleden, op reis naar de begrafe nis van architect De Klerk. De onderhandelingen in het schilders bedrijf over een nieuw contract hebben nog niet tct overeenstemming geleid. Bij de aanbesteding van een afsluitdijk tusschen de Noord-Hollandsche kust en het eiland Wieringen is men een half mil- licen beneden de raming gebleven. Inzake de girc-stagnatie zullen verschil lende p—t-directeuren en lagere ambtena ren vvo~ n gestraft. spaarbank L. J. A. M. Wosterwoudt lid der firma J. Wcsberwoudt k Co., te Amster dam, zulks ter voorziening in de vacature, ontstaan door het overlijden van liet lid nr. J. G. Schölvinok. Ned. R.-K. Journalistenvereeniginp. Zondag 25 November hield de Ned. R.-K. Journalistenvereeniging in hotel Terminus te Utrecht haar jaarvergade ring. Aan het verslag van den secretaris ont- leenen we, dat liet aantal leden constant bleef, het aantal donateurs een beteeke- nenden aanwas vertoonde. Met groote vol doening werd geconstateerd dat geheel liet Nederlandsche Episcopaat tot het dona teurschap der vereeniging is toegetreden, daarbij een tastbaar blijk gevend van de waardeering, welke het voor de katho lieke pers en voor de vereeniging in het bijzonder koestert. Het verslag van den penningmeester stelde een klein batig saldo in liet voor uitzicht, In de plaats van den heer J. H. A. Schuurs, die zich genoopt had gevoeld voor het bestuurslidmaatschap to bedan ken, werd tot bestuurslid gekozen de heer Th. Wilmer. De periodiek aftredende be stuursleden, do heeren L. A. P. M. van den Broeke en L. J. Stolwijk, werden herkozen. Door den voorzitter, den heer J. B. Vesters, werden eenige welgemeende woor den gewijd aan den hartelijken collega, den heer J. W. Helmer, die Zaterdag a.s. zijn 50-jarig journalistiek jubileum viert Aan uitvoerige bespreking werd onder worpen het rapport van de commissie, ge vormd door (lc heeren J. B. Vesters, P. Steenboff, J. W. Helmer. W. Nicuwenhuis en W. Oltheten, aan welke door het bestuur was opgedragen te rapporteuren over „do medezeggenschap van aandeelhouders eener vennootschap bij (lo samenstelling van een door haar uitgegeven dagblad". De commissie had haar meening vastge legd in een zevental stellingen, welke na enkele wijzigingen met algemeene stemmeu werden aanvaard. De stellingen, zooals ze werden aange nomen, luiden als volgt: 1. Een katholiek blad behoort wegen» zijn ideëel karakter en doel niet in de eerste en voorflfeamste plaats het maken, van winst te beoogen, maar behoeft ook geenszins winst uit te sluiten, mits deze niet buitensporig of onredelijk zij, niet aan de courant onthoudt, hetgeen zij voor de vervulling harer taak aan verbetering, uit breiding en vervolmaking noodig beeft en niet te kort doet aan den èisch eener voor journalistiek werk op behoorlijken grond slag berustende salarieering van degenen, die met de samenstelling belast zijn. 2. De eigenaar van bet blad behoort de samenstelling van bet redactioneel g<H deelte er van op te dragen aan door hem geschikt en bekwaam g»achte journalis- ten, van welke er één de leidende en be sturende positie vervult en voor den in houd er van aansprakelijk is. Hun aanstelling geschiedt voor oribe- paalden tijd. Hij kan hen ontslaan bij niet meer beantwoording aan de eischen, voor een goede exploitatie gesteld, of indien er door bun optreden gevaar ontstaat voor de waarde van het blad. 3. Voor de veiligstelling van een kan tholiek blad is het gewenscht, dat dó eigendom of het recht van uitgave iu banden is van een vennootschap, waar^ van te goeder naam en faam bekend staande katholieken deel uitmaken. Rechten en verplichtingen eener ven nootschap zijn dezelfde als onder 1 en 1? zijn geschetst, doch kunnen, indien bet noodig wordt geacht voor zoover do ver-- houding ten opzichte van do aan het

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1