5e Jaargang.
DeASONNEMENTSPRIfclSbedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.59 per kwartaal.
Bi] onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post I 2.95 per kwartaal.
Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., roei. Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
fZ :«T-a3£F73sriÉ
WOENSDAG 28 NOVEMBER 1923
No. 4319
e xmdóchd Qou/ccmË
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
1.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adverlentiën 30 cent per regek
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele'van het tarief berekend.
Kleine adverteniiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f 0.50.
nummer* bestaat uit tares
ld en.
ffiare en.... Cultuur.
IQ Bij de bespreking in den Leidschen
jneenteraad van do Mare-demping heeft
communisfisch Raadslid dr. Knuttel met
ïstdrift eischon der cultuur, der bescha-
verdedigd, waartegen een demping
deze gracht lijnrecht zou ingaan.
Iü „Uil de Leidscbe Vroedschap" (die
(ot morgen moeten laten overslaan)
•n wij over het, nu verworpen, Mare-
opings-voorstel nog wel een en ander
lier willen wij opmerken, dal in onzen
teil ns weór blijkt, dat men van cul-
van beschaving een allerleelijkst-
OTongen voorstelling heeft.
Hen versta ons niet verkeerd: Wij stel-
voorop niet te beliooren tot degenen,
C. in bet al dan niet dempen van een
acht in het geheel geen verband met
schoonheid zien, met stads-schoon en
ihitectonisch-sclioon.
^getwijfeld kan met het dempen van
i gracht een stadsbeeld worden ver-
ijk I, kunnen daardoor scheevo propor-
ontstaan in huizenbouw en verhou
den, welke ook het oog van een niet-
hitectonisch-geschooldo moeten kwetsen.
!f zulks het geval zou zijn geweest na
demping van de Mare wij willen
rover nu niet gaan uitweiden, doch
rouuig toegeven, dat het wèl ware ge-
Maar dan nog handhaven wij
jerzwakt, onze meening, dat, waar de
imunist dr. Knuttel bij dit punt sprak
cultuur, over beschaving, cr eeir lec-
on-proportioneele overdrijving, met
scheevo verhoudingen, kon worden
jnstateerd!
lit communistisch Raadslid durfde voor
partij opeischen dc eer van de cul-
te beschermen en op te voeren, o m-
zij steeds opkomt voor ds schoon-
welke in dit bepaalde geval te ge-
'U is in het Mare-stadsbeeld.
lat is nu de decadentie van ouzeu tijd,
al hoar armelijkheid ten toon gesteld!
feil partij, die afbreekt de kerken,
vernielt den godsdienst, die o n-
r drukt alle haar niet gunstige'vrij-
1, die vermoordt haar tegenslan-
zij is de partij van cultuur,
beschaving, omdat zij (wij willen
onderstellen dat zulks waar is) opkomt
wat ieder Ghristelijk-beschaafd
iscli niet anders kan waardeeren dan
een deel, een betrekkei ij k zeer
deel van de cultuur, steden-schoon,
hilectoniscli-mooi of iets wat. daarmede
land houdt.
üil wild cu wij voorloopig even op-
iken over Mare encultuur.
^lUTEStaUUVD
De crisis in Duitscbland.
Neg geen nieuw kabinet.
leger w aid candidaat-
kanselier.
lieer Albert, hoe verheugd ook met
eervolle opdracht en hoezeer ook ge
il om het in hem gestelde vertrouwen
10 beschamen, heeft tenslotte "toch
ilen inzien, dat er voor de vorming van
kabinet nog iets anders noodig is dan
ie wil, en heeft, zooals gemeld zijn
lig streven moeten besluiten met een
schap aan president Ebert, waarin
met oen beroep op do partijpolitieke
dijktheclen, verklaart geen kans te
er iets van terecht te brengen,
'iet zcotlra was do heer Albert van de
of do tweedracht tusschen de ver-
lende fracties kwam weer tot uiting,
b eerste offer daarvan is de heer Jar-
jevallen.
groote trekken geschetst, is de toe-
al aldus:
u Duitscli-nationalen spreken heele-
uiöt meer over een directorium, om
felk te bekomen ze Stresemann ten val
ililen.
^schillende andere hoogdravende
zijn eveneens met' stille trom be-
'cn. Alleen staan zij er nog op, dat in
wn do groote coalitie ontbonden
li. Op dit verlangen zal het burgerlijk
zeer vermoedelijk stranden.
Duitsche en Beiersche volkspartij
zonder meer bereid, met de Duitsch-
j)na!en in zee te gaan.
|fl centrum heeft zijn toestemming van
t® vragen afhankelijk gesteld. De heer
Hl heeft die vragen op ontwijkende,
desniettemin voldoening scheukende
45 beantwoord.
democraten keken den kat nog wat
en boom en de socialisten, die voor
bet geval de verantwoordelijkheid
houden zich muisstil.
candidaat voor het kanselierschap
11 op het oogenblik Stegerwald
"eest genoemd.
I'yunistlsche üefoogingen In Berlijn.
6 buurt van de Lustgarten waren
611 twee- a drieduizend communisten
samengestroomd, die tegenover de zwak
ke politiemacht een dreigende houding
aannamen en zelfs eenigo schoten losten.
Nadat de politie versterking had ontvan
gen en hevel had gekregen zoo noodig van
de wapens gebruik te maken, werden do
samengesc'hooldon verdreven en in de na
burige straten verspreid. Dergelijke de
monstraties hadden ook in andere deelen
der stad plaats, alwaar de politie eveneens
de orde kon handhaven, zonder dat er
slachtoffers zijn gevallen.
Uitsluiting in de mannheimer metaal
industrie.
Allo arbeiders, werkzaam hij do Mann
heimer metaal-industrie, zijn tegen 4 De
cember a.s. opgezegd, De reden hiervan is
oen eiscli tot vorhooging van de bestaande
loonen van 50 op 65 goudpfennigo per uur
De indüstrieelen verklaarden, dat derge
lijke loonen niet meer zijn te betalen en
dat zij op grond daarvan gedwongen zijn,
do fabrieken te sluiten. Bij dit outslag zijn
meer dan 25.000 arbeiders betrokken.
Anti-semietisme.
Tot welke excessen het anti-semietisme
in Duitscbland voert, blijkt wel duidelijk
uit het volgende: De „Pommersche Lan-
desbund" heeft een waardevast noodgeld
uitgegeven, dal gebaseerd is op de rogge.
Aan de achterzijde van do biljetten staat
gedrukt: „Dit biljet wordt waardeloos, in
dien het in handen van Joden komt".
Na de Putsch in Beieren.
Een onderzoek naar H i 11 e r 's
geestvermogen.
Do „Wiesbacker Anzoiger' deelt mede,
dat Hitier naar oen ziekenhuis is overge
bracht, ten einde aan een onderzoek naar
zijn geestvermogens te worden onderwor
pen.
De Rijksweer-ircepen verlaten Saksen.
De „Vorwarls" meldt, dat de Rijksweer
versterkingen, die onlangs Saksen zijn biu
nengerukt, dit land weer zullen verlaten.
Hedenavond zal Saksen ontruimd zijn.
UIT HET BEZETTE GEBIED.
De Ruhrbezetling.
Een verzachting van
het huidige regime
aanstaande.
Volgens de bladen heeft de Maandag ge
houden Belgische ministerraad ziju vol
doening uitgesproken over de in het Ruhr
gebied bereikte resultaten In verband
daarmede aldus de bladen is de Bel
gische rogeering van meening, dat er aan
leiding is voor oen gematigde politiek met
betrekking tot do militaire bezetting. Ge
neraal Degoutte is het eens met de Belgi
sche militaire autoriteiten ten aanzien
van het nemen van maatregelen om het
régime van de bezetting te verlichten
naar gelang van de waarborgen, dat er
gewerkt zal worden, door de fabrieks- en
mijnarbeiders gegeven.
De overeenkomst met de mijneigenaars.
De houding van het
personeel.
Tusschen do vertegenwoordigers der
mijnwerkersorganisaties en der ambte
narenbonden zijn to Dusseldorf besprekin
gen gevoerd over de vraag, op welke wijze
het den mijnwerkers en ambtenaren mo
gelijk zou zijn de overeenkomst tusschen
do mijneigenaars en de geallieerden uit
te voeren.
Van de zijde der arbeiders werd de
vraag opgeworpen, op welke wijze de vol
ledige inbedrijfstelling der spoorwegen en
de regeling van het goederenvervoer door
de Franscho regie mogelijk zou ziju.
De Fransche gedelegeerde verklaarde,
dat de Franschen er zooveel mogelijk
naar streefden liet verkeer te herstellen,
doch dat voorloopig het aanstellen van nog
meer Duitsch spoorwegpersoneel niet mo
gelijk was, omdat ten gevolge van de tij
dens het lijdelijk verzet gepleegde sabota
gedaden de technische voorwaarden voor
een indienstneming op groote schaal met
het oog op een normaal goederenvervoer
ontbraken.
Op de vraag, hoe de economische en
technische moeilijkheden door de Fran
schen werden beoordeeld, verklaarden
deze laatsten, niets te zullen doen om de
werkloosheid te doen toenemen, maar no
pens de bestrijding daarvan geen voor
stellen te kunnen doen.
De gedelegeerden der arbeiders en amb
tenaren verklaarden daarop, dat verdere
besprekingen in dit geval overbodig waren
Het resultaat der besprekingen is, dat
noch de mijnwerkers, noch de
employé's der mijnen aan do uit
voering der overeenkomst tus
schen de Franschen en de mijneigenaars
zullen medewerken.
Naar een Rijnland-autonomie.
De Rijnsclie raad van vijftien heeft in
den rijksdag oen conferentio gehouden.
Dit lichaam zal in een raad van 50 worden
omgezet, terwijl de leden proportie-gewijs
hun eigen stem zullen krijgen in den
rijksdag.
DR. ALBERT
de Duitsche Rijkskanselier van één dag.
Men zal dus kunnerf" zeggen, dat het
Rijnland het eerste begin van een parle
ment heeft en daardoor een belangrijke
schrede heeft gezet op den weg, die naar
autonomie voert.
Fransch-Duitsche toenadering?
Directe onderhandelingen
De politieke medewerker van de „Daily
Mail" verneemt van de meest gezagheb
bende bron het volgende:
Men ziet te Parijs zeer goed in, dat do
„entente cordiale", hoe lang zij ook nog in
het léven mocht worden gehouden, het
tweede woord van haar naam verloren
heeft. De Franschen meenen, dat daar
door de Britsche politiek is teruggekeerd
tot do oude traditie van het Europeesch
evenwicht.
Kot bewijs daarvan zien zij in Enge-
Jands klaarblijkelijken tegenzin om Frank
rijk le steunen bij de voltooiing van de
Duitscho ontwapening. De Franschen be
schouwen dit als oen teeken, dat Engeland
vreest, dat er naast een geheel ontwapend
Duitscbland een volkomen gewapend en
vrij Frankrijk zou liggen. Een evenwicht
van krachten beteekent, dat er politieke
groepeeringen moeten worden gevormd en
de politiek van Poincaré is niet van dien
aard, dat de Fransche premier zou wach
ten tot een ander te Berlijn hem voor is.
Hij meent, dat hij meer heeft aan te bie
den dan iemand anders en dat de Duit
sch ers na alles, wat zij hebben moeten
slikken, thans een weinig vriendelijkheid
zullen weten op prijs te stellen.
Hetgeen de politieke medewerker be
weert komt daarop neer, dat de Fransch-
Duitsche toenadering, waarnaar Duitsch -
land de eerste paar jaar na den wapen
stilstand ten koste van Engeland streef
de, doch zonder cenig succes, aangezien
Frankrijk trouw bleef aan zijn hondge
nootschap met Engeland, thans door Poin
care* zelf aangemoedigd wordt, nu Enge
land niet meer dezelfde bondgenootschap
pelijke toenadering tegenover Frankrijk
toont.
Hongarije.
Een nieuw complot ontdekt.
Talrijke arrestaties.
Na een ijverig en langdurig onderzoek
'heeft de politie een nieuw complot ontdekt
Tal van „Ontwakende Hongaren" zijn in
hechtenis genomen. Naar verluidt, ging
het complot uit van een wijl-vertakto ge-
hechénis genomen. Naar verluidt, ging
steden af deelingen heeft.
Italië
Het Koningspaar naar Spanje.
De koning en koningin van Italië, ver
gezeld van Mussolini zullen het a.s. voor
jaar den Spaanschen konig een bezoek
te Madrid brengen. Men spreekt er van dat
hun reis zich ook zal uitstrekken tot En-
Rusland.
De werkloosheid onder de intellectueeien.
De werkloosheid, waarvan do intellec
tueeien in de meeste landen te lijden heb
ben, doet zich het sterkst in Rusland ge
voelen.
Den lslen Juni 1923 was het aantal
werldoozen intellectueeien 154.600, dat is
meer dan een vierde van het totaal aantal
bij de arbeidsbeurzen ingeschreven werk-
loozen. Uit -?rn overzicht in de „Informa
tions Sociales", het weekblad van het In
ternationaal Bureau van den Arbeid,blijkt
dat de werkloosheid onder de Russische
intellectueeien blijft toenemen.
Op 1 December 1920 waren 111.009 in
tellectueeien zonder werk, dit betcekendo
32.7 9o van het totaal aantal werkloozen.
daald, dat is 31.1 van het totaal aantal
werklooze intellectueeien tot 107.590 ge
daald, dati s 31.1 van het totaal aantal
werkloozen; maar in Juni 1923 steeg het
aantal werkloozen zooals hierboven werd
vermeld weer tot 154.600.
Uit de statistieken blijkt dat de gemid
delde duur der werkloosheid te Petersburg
5 maanden en 27 dagen voor mannen en
10 maanden en 26 dagen voor vrouwen is
Twee derden van de werklooze intellec
tueeien zijn tusschen de 19 en 30 j^ar.
Van het Vaticaan.
Doulcet opvolger van Jonnart.
Na de tegenspraken, te Rome zoowel als
te Parijs gegeven, heeft een Havas-commu
niqué thans ook den heer Doulcet, Fransch
gezant to Boedapest, als opvolger van
Jonnart tot Fransch gezant hij den H.
Stoel genoemd.
Do definitievo benoeming heeft nog niet
plaats gehad, maar het schijnt, dat inder
daad het Vaticaan tot deze benoeming zijn
goedkeuring reeds heeft gegeven
BIHMEIÜLAIgn
Le Kabinetscrisis.
Een spoedige oplossing
Wij lezen in „De Tijd":
In parlementaire kringen gaat het ge
rucht, dat het Kabinet-Beelaerts van
Blokland binnen zeer korten tijd zal tot
stand komen. De bedoeling zou zijn het
getal departementen tot acht in te krim
pen door samenvoeging van Onderwijs en
Binnenlandsclio Zaken, het overbrengen
van Landbouw naar Arbeid en de veree-
niging van Oorlog en Marine tot één de-
partement van Defensie.
De nieuwe ministers zouden waarschijn
lijk o.a. zijn:
Minister-president en Builenlandsche
Zaken de heer Beelaerts van Blokland;
Justitie: mr. dr. W. van Sonsbeeclc,
burgemeester van Breda;
Binnenlandsche Zaken en Onderwijs: dr.
F. Graaf van Lijnden van Sandenburg,
Commissaris der Koningin in de provincie
Utrecht;
Financiën: mr. R. Patijn, het oud-Ka
merlid, of zoo deze, naar men vreest, niet
in aanmerking zou willen komen, mr. dr.
A. van Doorninck, de nieuwe thesaurier-
generaal van Financiën;
Waterstaat: de tegenwoordige minister,
prof. Van Swaay, aan wien echter de giro
zaak in den weg zou staan;
Koloniëndr. H. Loviiïk, lid der Tweede
Kamer en burgemeester van Alphen;
voor Landsdefensie en Arbeid worden
ook nog namen genoemd, doch deze klin
ken zóó onwaarschijnlijk, dat hier aan
duimzuigerij moet worden gedacht.
Voor Landsdefensie zou gepoogd wor
den den tegenwoordigen Minister van Fi
nanciën, den heer Golijn, te krijgen, en
voor Arbeid werd genoemd zoowel mr. dr.
A. Scholtens, secretaris-generaal van het
departement van Arbeid, als de oud-mi
nister Posthuma.
Het Kabinet zou aldus bestaan uit twee
Katholieken, twee Ghristelijk-Historischen,
twee Anti-Revolutionairen en twee Libe
ralen.
Wij geven echter bovenstaande mede
deelingen gelijk wij ze opvingen en voor
niet meer dan een gerucht in parlemen
taire kringen.
Hei Kamerlid Gerretson.
De „Ned." bericht, dat de toestand van
het Kamerlid, den heer B. J. Gerretson,
langzaam maar gestadig vooruitgaat.
De postcheque- en girodienst
Het „Vaderl." meldt, dat een aantal van
de dure machines, voor de mechanisatie
van den postcheque- en girodienst aange
schaft, buiten gebruik staat en vermoede
lijk van de hand zal worden gedaan.
In- en uitvoer van schoenwerk.
De invoer van lederen schoenen heeft in
October bedragen 29.000 K.G. of 33.126
paar, ter waarde van f 170.000 tegen in
October 1922: 260.000 K.G., ter waarde
van f967.000.
Over de 10 eerste maanden van 1923
zijn de cijfers: 1.950.000 K.G. of 2 150.015
paren, vertegenwoordigende een waarde
van f 7.721.000 tegen over de eerste 10
maanden van 1922: 3.277.000 K.G., ter
waarde van f 11.982.000.
De uitvoer bedroeg in October j.l 7000
K.G; of 4867 paar ter waarde van f 33.000
tegen over October 1922 7000 K.G., ter
waarde van f38.000. Over de eerste 10
maanden van 1923 waren de cijfers
67.000 K.G. of 55.504 apar ter waarde van
f 330.000, tegenover de eerste 10 maanden
van 1922 103.050 K.G., ter waarde van
f 653.000.
Spoorwegpersoneel.
Goen samenwerking.
Ondanks de voor het spoorwegpersoneel
dreigende loonsverlaging zal er, naar de
„Volkskrant" meldt, tusschen de verschil
lende organisaties van het personeel geen
samenwerking komen, omdat de Ned. Ver-
eeniging van Spoor- en Tramweg-perso
neel van algeheele samenwerking niets
wil weten.
De electrificatie der spoorwegen
Het traject Leide nD en Haag.
Naar „De Tel." verneemt, zal de indienst-
stelling van 't traject LoidenDen Haag,
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Aibert heeft de opdracht tot kabinets
formatie moeten teruggeven. Nu wordt
Stegerwald genoemd als Duitsch rijkskan
selier.
Hel personeel der mijnen in het bezette
gebied weigert mede te werken aan de uit
voering van de overeenkomst der indüs
trieelen met dc geallieerden.
Dc bisschop van Doornik, Mgr. Crooy, is
piciseling overleden.
BINNENLAND.
De electrificatie van de spoorlijn Leiden
—Den Haag.
Geruchten omtrent de samenstelling van
het nieuwo Kabinet. Enkele persstem
men.
R.K. Huisvestings-Comité.
LEIDEN EN OMSTREKEN.
Duitsche Priesters:
Vorige opgave f 287.
B. H., Oegstgeest 2.
Parochie Hazerswoude 20
Totaal f 310.2
Duitsche Kloosters-
Vorige opgave
X. IJ., Oud-Ada
Kaih. Rijnland:
Vorige opgave
Parochie Hazerswoude
f 3152.7;
Totaal
De collecte Parochie Oude-We ter :ns
(gisteren gespecificeerd vermeld! Leut
opgebracht in totaal f 206.00
In totaal ontvangen f 3704.50
Ontvangen bij den heer J. v. d. Heijden:
R. H. Leiden: 1 kist geroosterd brood.
Welke bakker volgt?
N. N. Leiden: 1 pak kleeren; id. voor
de Priesters.
wat de electrisehe beweegkracht betreft,
eenigo vertraging ondervinden.
Oorspronkelijk lag het in het voornemen
in den loop der maand Januari e.k. een
proefrit te houden. Gebleken is echter, ebt
de wijzigingen, welke het stations-empla
cement te Leiden moet ondergaan, van
grooter omvang rijn, dan aanvankelijk
verondersteld werd. Ten behoeve van het
goederenvervoer zullen e enige nieuwe
sporen moeten worden gelegd, daar anders
ten behoeve van het goederenvervoer te
ïang van de hoofd baan gebruik moet ge
maakt worden.
Voorts zullen verhoogde perrons worden
aangebracht, ten einde het in- en uit
stappen uit de electrisehe treinen te be
spoedigen.
Op de baan zelf wordt eiken nacht met
bekwamen spoed gewerkt, waardoor voor
het goederenverkeer, 's nachts op het
baanvak Leiden—Den Haag, slechts van
één spoor gebruik gemaakt lean worden.
Ditzelfde was, ook wat de personen
treinen betreft, gisteravond in het station
Den Haag het geval. Daar op het empla
cement, even buiten het station, werkzaam
heden moesten verricht worden ten be
hoeve van het plaatsen der masten voor de
geleidingsdraden, werden alle treinen,
welke na 10 uur des avonds van de rich
ting Amsterdam kwamen, over het „af
gaande" spoor geleid.
Voorloopig zal de electrisehe beweeg
kracht op het traject LeidenDen Haag
uitsluitend voor de locaaltreinen gebezigd
worden, totdat ook de trajecten Amster
damLeiden en Den HaagRotterdam
geëlectrificeerd zullen zijn.
Wanneer de route Amsterdam—Rotter
dam geheel voor gebruik gereed zal zijn,
zullen de volgende baanvakken voor elec
trisehe beweegkracht in gereedheid wor
den gebracht: Amsterdam-Utrecht (via
Hilversum!, AmsterdamUi'geest (via
Velsen), Velsen—IJiauiden.
Beroapfkeaze voer meisjes.
Eon enquêt c-c ommissre
ingesteld.
De Federatie van R.-K. Vrouwenbonden
stelde op initiatief van de R.-K. Vereeni-
ging voor Beroepskeuzo en Vakopleiding,
afd. Meisjes te Nijmegen, oen enquête
commissie in, waarin een vertegenwoordig
ster van elk der diocesane bonden zit lieg
heeft, alsook de vrouwelijke assistente van
het Zielkundig Beroepskantoor. Het vraag
stuk beroepskeuze voor meisjes zal wor
den onderzocht.
Assortimentskisten voor sigaren en
sigaretten.
Door den Minister van Financiën was
het vorige jaar toegestaan, om in de win
kels gedurende de maand December lot
en met 3 Januari 1923 assortimentskisten
met sigaren en sigaretten voorhanden lo