buitenland
5e Jaargang.
ijABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
cor Leiden 19 cent per week 1 2.50 per kwartaal.
onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Janco per post I 2.95 per kwartaal,
ct Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné's ver-
ar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
yJ Staling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
ndagsblad 9 ct.
it nummer bestaat uit vijf
laden, waaronder het Geïl«
istreerd Zondagblad.
ZATERDAG 10 NOVEMBER 1923
No. 4304
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezanderd Zon- en Feestdagen II.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
Over een eenheidsfront.
Do redactie vau „Het Volk" heeft een
derlioud gehad mét den heer J. Oude
est, secretaris van het I.V.V., die dezer
igcn in ons land terugkwam uit Genèvc,
ar hij een bijeenkomst van het Inter-
tionaal Arbeidsbureau had bijgewoond.
onderhoud liep over Ide al of niet
inschelijkheid van een eenheidsfront
>t de sociaal-democraten. Tegen zulk een
nheidsfront verzette genoemde sociaal-
moeraat zich zeer scherp en hij zeide
Hoe zouden wij moeten staan tegen
over den achturendag? Ik vrees, dat
Nhet niet mogelijk zou zijn den strijd
Toor den achturendag voort te zetten.
Want de Russische regeering was de
eersto die den achturendag overboord
wierp en daarmee het voorbeeld gaf aan
tllo veactionairo regeeringen en aan de
lascisten.
Ook ons optreden tegen do fascisten
wuden wij moeten opgeven, want wat
de Russische regeering tegen onze
kameraden doet, is véél erger dan de
lascisten in Italië deden.
Als wij met Moskou zouden gaan
samenwerken, besloot Oudegeest, zou
den wij ons genoodzaakt zien onze gc-
ïeele geschiedenis te verzaken, zoudqn
wij alles in den steek moeten laten, wat
laatste veertig jaar door de vak
beweging moeizaam is opgebouwd. En
daarmee zouden wij dan niets anders
en bereikt, dan het binnenhalen
rail een troep vernielers, die onmiddel
lijk aan het werk zouden tijgen om de
hatste restjes van opbouwende kracht
uit te roeien.
7 Dat is wel een krasse veroordeeling van
idfl Communistisch bewind in de practijk
ratisch", dan „de fascisten in Ita-
ro&de vrienden kunnen elkaar zoo
en dan de waarheid werkelijk:
waarheid zeggen't Is dan voor
I buitenstaander vaak goed en leer-
rustig toe to luisteren, en met -liet
boorde z'n voordeel te doen en er z'n
iclusie uit te trekken.
Maar: roode vrienden zijn het ten
Me toch wel: S.D.A.P. ein G.P. In de
lelijk, als geen van beide het 'bewind
handen heeft, vinden zij elkaar weer
el vaak. En, als de een regeerder is of
zeggen heeft, ontmoet hij in den
doren zeker geen principieelen-,
on b e g i n s e 1-tegenstander!
„eenheidsfront" van S.D.A.P. en
P. is er wel nietMaar tegenover
3 staan toch beido roode partijen, als
iroQ zij één.
Duitschland*
Duitschland, hot Duitschè volk leeft
grootste huiten- en bmnenlandsche
piAui muwenis.
Als de staatsgreep in Beieren niet
gsjffiedig was onderdrukt, zou een wreede
verwoestende burgeroorlog de vracht
.ellenden, waaronder het arme volk
0= -Jkt gaat, nog hebben verzwaard.
Ons daadwerkelijk Christelijk raedelij-
stiic» moge uitgaan naar dat anno volk,
aan den rand van een afgrond
tol; en in 't bijzonder naar die duizen-
eu duizenden individuen, die in hun
pieren nood als 'f ware de vertwijfeling
®j zijn
frankrijk schijnt de vernietiging van
ilsohlaiid te willen. Maar vreest het
n üiet een samengaan van liet Duilschc
het Russische bolsjewisme? Vreest
dan niet het Oosten, hetweik gereed
'l om het Westen te verpletteren?
dan, zal dan het Duitsclio drama niet
%oeien tot con wereld-drama, waarin
rankrijk zelf, heel do WoStersclic we-
het lijdenstooncel zal zijn?
'czc angstige vragen dringen zich bij
OP-.. En smeekend zien wij op naar
'to, naar den God der wereld, Die ons
nóg langer moge uitverkiezen als een
^gend stukjo giondr temidden van zoo-
ruïnes; Die aan de wereld rondom
lang verhoopten
De Futsch in Beieren.
Een ongunstige wending.
r o o n p r i n s Rupp'r ocht
contra Hitler,
officieelo kringen werd git leren een
Welograan van den vroegcreri kroon-
3 Rupprecht van Beieren ontvangen,
.,rui <!sze zich met klem togen hel op-
van Hitier uitspreekt.
Wijziging der situatie.
In Milnchen heeft de situatie zich ge
wijzigd. Er schijnen thans, zoo werd gis
teravond reeds gemeld, twee verschillende
groepen to zijn. De Kahr-Lossow-grocp
schijnt door de zwart-wit-roode Hitler-
luclendorff-groep lo zijn overrompeld.
Ludendorff is de eigenlijke drijfveer der
„revolutie" die herinnert aan de - Kapp-
Putsch in 1920. Ludendorff is eergisteren
ovenals toen in het Bürgerbrauhaus
te München „so nebenhei dabei gewesen".
Reeds nu schijnt de Beiersche bevolking
zich van dezen man te zullen afwenden.
Het besluit van Yon Kahr en Von Lossow,
dat dezen uit Neurenberg lieten versprei
den (het telegraafkantoor te München is,
zooals bekend, door Hitier bezet) en waar
in de eerstgenooanden zich met beslistheid
tegen Hitier en Ludendorff koeren, duidt
op een ommekeer in de situatie.
DE STAATSGREEP MISLUKT.
Ludendorff gevangen genomen.
De toestand is weer
normaal.
Om 2 uur werd gister lo Berlijn uit
München gemeld, dat het 19de regiment
allo openbare gebouwen in handen had en
dat nog slechts een bierkneip en liet minis
terio van oorlog door de Hitler-lroepen
bezet waren. In oen van dezo heiden
moes len generaal Ludendorff en Hitier
zich bevinden.
Het ministerie kreeg een uur bedenk
tijd om zich over lo geven. Daarna werd
het om half drie in den namiddag be
stormd en generaal Ludendorff moest
zich gevangen geven.
De regeering zit nu voor de moeilijke
vraag, wat met hem aan te vangen. Zij
heeft zich reeds verklaard tegen de rad
draaiers op do scherpste manier te zullen
optreden. Het „Acht Ulir Abendblatt" ju-
helt reeds bij de gedachte, dat op Luden-
dorff's misdaad de doodstraf staat.
In Beieren is inmiddels de verscherpte
-
dclijk snel en volgens de oorlogswetten
zal te beslissen krijgen.
De goede gang van- zaken heeft de rijks
regeering er toe genoopt de tegen Beieren
getroffen maatregelen gedeeltelijk op te
heffen. De treinen rijden weer en geld kan
opnieuw worden overgemaakt.
Zoodra voeling met de wettige regeering
gekregen zal zijn zullen ook do andere
noodbepalingen vervallen.
Hitier gevlucht?
Eonige slachtoffers.
Do berichten zijn niet eensluidend. Vol
gens sommige is Hitler tegelijk met ge
neraal Ludendorff gevangen genomen, vol
gem andere is hij na do bestorming van
het ministerie van oorlog te München ont
vlucht, ofschoon hij bij het daar gehou
den gevecht licht gewond werd.
Tegelijk met Ludendorff werd gevangen
genomen de kapitein Römer, de leider van
den hond Oberland, wiens naam verleden
jaar in geheimzinnig verband met het.
zenden van wapenen en veemgericht-oor
doelen werd genoemd.
De strijd om het ministerie van Oorlog
heeft de aanvallende landspolitie verschei
den dooden en zes gewonden gekost, ter
wijl ook twee rijksweersoldaten gedood
werden.
In München was hot gisteravond weer
volkomen rustig.
Dc Putsch vindt geen navolging.
Hel Wolff-bureau meldt, dat plaatse
lijke avondbladen to Berlijn berichten,
dat volgens de tot nu too.ontvangen me-
dedeelingen de Pütsch zich uitsluitend be
perkt tot München en nergens in Beieren
navolging vindt.
De spoedige onderdrukking
van den staatsgreep.
Ongetwijfeld is alleen de onverwachte
spoedige mislukking van de Putsch oor
zaak geweest, dat niet ook op andereplaat
sen in het rijk dergelijke acties op touw
zijn gezet.
De blijde geestdrift -der rechtschë bla
den, die tot uitdrukking kwam in d(
triomfantelijke opschriften, leidt tót de
conclusie, dat men in de rcchls-georiën-
tcercle kringen een uitbreiding der bewe
ging over heel Duitschland verwachtte.
De „Vorwarls" weet zelfs meile te dce-
lcn, dat eergisteravond, loen de Miinche-
ner Putsch zelfs nog niet had plaats ge
had, van Dnitsch-nationale zijde het af
treden van Stresemann in denzelfden
riac-ht met do grootste stelligheid werd
aangekondigd en dat een leidend D.-nat.
orgaan gisteren reeds vroeg in den avopd
maatregelen had getroffen voor een druk
ken, omvangrijken nachtdienst.
Teekouend was, dat Re J).-nat. ..Tag."
twee verschillende edities heeft gepubli
ceerd, waarhij de eerste blijkbaar reke
ning hield met de overwinning der Put-
.schislon, ook in Noord-Duitschland.
Het blad schreef in zijn eerste oplaag
een hoofdartikelHeden voor vijf jaar
kwam in Beieren de omwenteling tot
1 sUad. Gisteren voor vijf jaar was Mün-
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gowone advertentiën 30 cent per regels
Voor Ingezonden Mede deelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
clien voorgegaan. Gisteren, op den vijfdeh
jaardag der revolutie te München, is
München wederom voorgegaan. Zal Ber
lijn ook nu weer volgen?
Het lot van Von Knilling.
Over bet lot van den in den Bürger-
brüukeller gearresteerden minister-presi
dent Von Knilling cn den minister van
Binnenlanclsche zaken Schweyer bestaat
nog geen zekerheid; zij zouden ergens in
de buurt van München weggevoerd zijn.
De rol van Von Kahr.
Was hij de feitelijke
schuldige?
Voorzoov^r uit d. berichten op te ma
ken valt, heeft Von Kahr zich eergister-
avond bij de overrompeling in de Burgcr-
brnu bij Hitler aangesloten en hij deze
gelegenheid een speech afgestoken, die
begon met do woorden: „'t is met een zeer
bezwaard hart, dat ik in deze beweging
meedoe". 4
Nauwelijks was hij echter buiten de
bierkal en buiten de pistolen van Hitier,
of hij begaf zich met von Lossow naar de
kazerne van de rijksweer, waar hij van de
veiligo omgeving gebruik maakte zich te
gen de revolutie te verklaren.
In alle kringen wordt de rol, welke von
Kahr in de gebeurtenissen gespeeld heeft
druk besproken en de Duitsch-nationale
bladen verklaren ronduit, dat de houding
van Von Kahr hun volkomen onbegrijpe
lijk is.
De „Vossiscbo Zeilung", welk blad nog
dit goede in den putsch ziet, dat thans ten
minste aan Ludendorff het masker is af
gerukt. geeft als haar meening te kennen,
dat Von Kahr de feitelijke schul
dige in deze gelieele geschiedenis is,
want het is Von Kahr, die in allo krin
gen wordt beschouwd als do man, die
naar de dictatuur streefde. Het blad zegt
verder, dat het slechts te wijten is aan de
onhandigheid van LudgndorfL _die Von
wit-roode dictatuur wilde vestigen, dat
Von Kahr zijn rol niet geheel ten einde
heeft kunnen spelen.
Ook het blad „Germauia" houdt Von
Kahr voor den waren schuldige en wijst
er op, dat het Von Kahr was, die bij de
pogingen tot het herstel van het grond
wettelijk gezag in Beieren, de rijksregee-
ring op smadelijke wijzo- tegengewerkt
heeft.
Het hansworsten- en gekkenhuis.
Do meening van de
„V 0 r w ii r t s".
De „Vorwarts" is een der weinigo bla
den te Berlijn, die nog gelegenheid had
in een hoofdartikel de berichten uit Mun-
chen aan to vullen. „Zeker is", aldus
schrijft het blad, „dat de nationale revo
lutie echt Münchensch' vau den
„Biirgerbraukeller" is uitgegaan cn dat
een schare van de ongeloofelijkste hans
worsten een nieuwe regeering tracht te
vormen. Een grap, die, naar wij hopen,
nergens anders in Duitschland dan in do
z.g. „Ordnuugsstelle" en in het werkelijke
gekkenhuis Beieren mogelijk is.
Een brief van kardinaal
Faulhaber.
Dat Pulscliisten als Ludendorff en Hit
Ier werkelijk niet alle leidende persoon
lijkheden achter zich hebben, blijkt o.m.
wel uit den vermelden brief van den aarts
bisschop van München, kardinaal Faul
haber, aan den rijkskanselier, waarin bij
weliswaar pleit voor een federalistische
verhouding tusschen de verschillende
IJuitsche landen, maar zich nadrukkelijk
verklaart voor de grondwettige methode
om daartoe te komen en hartstochtelijk
waarschuwt legen de geweldmethode.
DE ECONOMISCHE CRISIS.
De plunderingen te Berlijn.
"Geen uitgesproken a 11 t i-
scmietisch karakter.
Naar aanleiding van de in het buiten
land verspreide onjuiste berichten omtrent
de plunderingen te Berlijn, wordt van of
ficieelo zijdo medegedeeld, dat er geen
sprake van is, dat de plunderingen een
uitgesproken anti-semiotisch Jcarakter
droegen.
Van de 207 winkels, die tusschen 3 en
Nov. zijn geplunderd, behoorden er 146
aan'christelijke en 61 aan joodschc zaken
lieden, waarbij rekening moet worden ge
houden met de omstandigheid, dat in ele
stadswijk, welke het sterkst werd geteis
terd, tie joodscbe winkeliers een buiten
gewoon percentage van het totaal vormen
De op 5 Nov. in die wijk gepleegde ex
cessen tegen c.a. 40 z.g. „Oost-Jode
moeten worden verklaard uit het feit, dat
de personen van semiotisch ras, die zich
do laatste vijf jaren le Berlijn vestigden
bij voorkeur het betrokken stadsgedeelte
tot hun woonplaats kozen.
Alia berichten nopens jodenprogroms te
Berlijn of in Duitschland in het algemeen
zijn uit de lucht gegrepen.
DE HERSTELKWESTIE.
De conferentie van experts.
Washington acht voort
gaan onmogelijk.
Wjashinglonscho officieelo kringen ge-
looven, dat Poincaré er aan tracht te ont
komen, zich aan schadeloosstellingspro-
.gram to binden, omdat hij beter op de
hoogte is van Duitsehlands hinnenland-
schen toestand.
Het ministerie van Buitenlandscho Za
ken erkent zonder meer de onmogelijkheid
mol 'het plan conferentie voort te gaan.
Verdere besprekingen tusschen Hughes
en den Franschen gezant Jusserand zou
dau ook geen nut hebben.
Amerika trekt zich terug
Havas meldt uit Washington: De regee
ring der Vereenigde Staten heeft thans
definitief besloten, niet deel te nemen,
aan do commissie van experts voor onder
zoek naar Duitsehlands betalingscapaciteit
Wat Duitschland tot nu toe heeft betaald.
Do Munchener hoógleeraar der nalio-
naal-economie prof. Brentano heeft in een
brochure het resultaat van een weten
schappelijk onderzoek gepubliceerd over
de sommen, die Duitschland tot eind 1922
aan schadevergoedingen heeft betaald.
Het komt tot do conclusie dat Duitschland
in totaal 55.917.309.850 gouclmarken heeft
betaald. Alle indirecte schade door het
Verdrag van Versailles aan het Duitsche
economisch leven toegebracht, heeft Bren
tano dan nog buiten beschouwing gelaten
De militaire controle-commissie.
Geen toelating.
Het Duitsche antwoord op de nota der
gezanten-conferentie omtrent de hervat
ting der werkzaamheden van de militaire
controle-commissie zal waarschijnlijk nog
heden worden gepubliceerd.
Naar men verneemt, zal de rijksregee-
ring deze hervatting van werkzaamheden
waarborgen kan ge
ven voor de veiligheid der controleerende
officieren, met namo wanneer dezen Fran
schen of Belgen zijn.
Hongarije.
De Putsch-plannen in Hongarije.
Nauwe samenwerking met
de rechtsradicalen in Beieren.
In een officieel communiqué over de Ul-
lain-affaire worden alle reeds gemelde
bijzonderheden bevestigd. Vastgesteld
wordt, dat het plan bestond, dat de Hon-
gaarsche Putschisten met behulp van
Beiersche troepen, een nieuwe regeering
zouden vormen „zooals deze alleen den
verdrag-sluitenden partijen doeltreffend
schijnt."
Do putsch zou einde November plaats
hebben. De Hongaarsche „Hakenkreuzkr
verplichtten zich als tegenpraestatie voor
do militaire hulp, levensmiddelen naar
Beieren te zenden.
Een lid der regeering heeft verklaard,
dat het geheele ontwerpplan het karakter
van een staatsverdrag draagt 011 tot titel
heeft: „Voorloopige overéénkomsten tus
schen Hongarije en Beieren."
België.
De benoeming van Holvoet.
Ontstemming onder do
Vlamingen.
De „Standaard" heeft het aan den stok
met den katholieken minister Berryer uit
Luik, wegens de benoeming tot gouver
neur van de provincie Antwerpen van
Holvoet, die als anti-Vlaamschgczinde
staat aangeschreven. Het blad voorziet een
mogelijke minis tercrisis cn schrijft: Heeft
minister Berryer misschien een meerder
heid in den zak om de katholieke Vlaam-
sche Kamerleden te vervangen, of is hij
van zins een ministerie samen te stellen
zonder en tegen de Vlamingen?
Aan alle geduld komt een einde, en
wij hebben nu als katholieke Vlamingers
kaakslagen genoeg van den heer Berryer
ontvangen om het ons ditmaal niet le
laten 'welgevallen. Sedert maanden ei
maanden kunnen de Vlaamsche volksver
tegenwoordigers van den pretentieuze^
Luikenaar niets hekomen. Alles moet af
gesmeekt, afgebedeld worden. Wat den
heer Holvoet betreft, wij zouden hem even
er aan willen herinneren dat vroeger in
Wcst-Vlaanderèn een mijnheer Heyvaert
tegen wil en dank van het volk tot gou
verneur werd benoemd en door do West-
Vlamingen genoodzaakt werd daarna af
te treden.
Engsland.
Lioyd George uil Amerika terug.
L 1 oyd Georgo neemt het op
voor d.c nvrijliandol.
Lloyd George werd bij zijn terugkomst
van zijn tournee door Amerika te
Southampton geestdriftig ontvangen. In
een verklaring tegenover journalisten
kenschetste hij Baldwins program als ongo
looflijk. Hij weigerde zich uit to laten over
de mogelijkheid van een verkiezing, doch
HET VOORNAAMSTE HIEUW,
BUITENLAND.
De Putsch in Beieren is mislukt. Lud
dorff is gevangen genomen. Hitler is
wond.
De Duitsche regeering laat de hervattin&
der werkzaamheden der militaire controle
commissie niet toe.
Amerika heeft beslcten niei deel te ne
men aan de conferentie van deskundigen.
Nadere bijzonderheden omtrent de
putsch-plannen in Hongarije.
BINNENLAND
De ex-Kroonprins van Wicringen ver
trokken.
Mede deelt ogen betreffende de K.S.A.
(2de en 4do blad).
Een uitsluiting in de Textiel-induslrie.
De Voorzitter van den Raad van Arbeid
te 's-Gravenhage over bezuinigingen.
LEIDEN.
Te Leiden komt een klooster der E.E.P.
P. Franciscanen.
verklaarde, dat de strijd thans liep tus
schen vrijhandel of protectie. Hij zou
zonder aarzelen den strijd oppemeh voor
den vrijhandel. Wat betreft een hcrceni-
ging van de twee liberale vleugels, zeide
hij, dat hij bereid was met iedereen sa
men te werken, die loyaal het land zou
dienen.
BINNENLAriB)
""wKr'fey.wMf.ctói-
De Koningin heeft gisteren ten Paleizo
Het Loo in nader gehoor ontvangen mr.
D. A. P. N. Kooien, voorzitter van de
Tweede Kamer der Statcn-Gcnoraal.
De Girodienst.
Woor 0 n i g c 0 r d c.
'Naar de „Tel." van personcclszijdo ver
neemt, begint er langzamerhand meer
orde te komen in de werkwijze van het
Centraal Girokantoor.
De nieuwe directeur, de heer t Hooit,
heeft het beheer van den „faillieten boe
del" overgenomen en stuurt doelbewust
aan op spoedige heropening van den
dienst.
Zonder het jakker-systeem too to pas
sen, tracht do nieuwe leider de producti
viteit van bet pcrsono.l tot een maximum
op te voeren dom- den «mbienarcn een ge*
regelden dienst to geven in een rust.**
omgeving-
Het zenuwaclïïtgo loopen van arnuie-
naren van do eeno afdeeling naar- de
andere en do overbevolking van v or ^lul
lende zalen behoort goeddeels tot 't ver
leden. Er heeft do laatste dagen eeulgo
personeelverscliuivir.g "laats goVondgp.
Doordat er geen caohtdipiist meer wordt
verricht en het groote Girokantoor voor
al het eigen en gedetacheerd personeel
geen voldoende kantoorruimte bood is
ongeveer de helft van hot gedetacheerde
personeel naar zijn standplaats terugge
keerd. Eenig tijdelijk personeel werd ver
vangen door op wachtggld gcstelden
(vaste ambtenaren).
In dc textielfabriek.
Uitsluiting.
Door aanplakking is gisteren aan naar
schatting 1500 arbeiders der fabriek Noor
derhagen van de firma Van Heck lo
Enschedé tegen 24 dezer ontslag aange-
Hedcn zou dit aan alle andere fabrie
ken geschieden.
De Raden van Arbeid en de Overheid.
Etiketten-bezuiniging.
Zelfstandige Raden
In de algemecne vergadering van do
Vereeniging van Raden van Arbent .0
Amsterdam heeft do voorzitter, dr. H. Ji.
F. Wiltcrt van Hoogland, lid van do
Eerste Kamer, een rode gehouden, waarin
hij sprak over de bezuiniging.
Van ons, zeide bij, mag do. volle mede
werking verwacht worden bij het nemen
van maatregelen, dio kunnen strekken om
do Staatsuitgaven to doen verminderen
Bezuiniging is echter niet altijd wat zien
als zoodanig aandient. Het is niet vol
doende, op een bezuinigingsmaatregel het)
etiket bezuiniging te plakken om hem.
vruchten to doen dragen. En hier raak ik
de kern van de zaak. Ik aarzel met open
lijk uit te spreken, dat de bezuinigings
maatregelen, dio dc Regeering in zake do
administratie der sociale verzekering
lieeft ingevoerd, beliooren tot do etikette -
bezuiniging, zeer geschikt om op het
groote, maar volkomen ondeskundige pu
blick, waartoe ook do grooteomeerderheid
der Stalen-Generaal behoort, indruk te
makeu, maar 'ongeschikt om hc-lomu'uuxv
