"buitenland
5e Jaargang.
DINSDAG 16 OCTOBER 1923
Wo. 4282
peABONNEMENTSPRlJSbedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal.
Bij onzo Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
(franco per post I 2.95 per kwartaal.
get Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
litbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
londagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003
- LEIDEN
POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adver.tentlën 3D cent per regel-*
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
u dubbele van het tarief berekend.
Kleine adverlsntiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin'
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
lit nummer bestaat uit twee
adem
Ie toestand in het Roergebied.
Separatisten en anti-separatisten.
Aken en Trier.
;ondag heeft te Aken een grooto open-
ht-bijeenkomst tegen de separatistische
feging in het Rijnland plaats gehad,
"schatting werd hieraan door 8 A
i personen deelgenomen. Als spreker
jp de Rijksdagafgevaardigde Joos te
Üchen-Gladhack. ]Sfa afloop trok men
iptocht door de stad. Doch bij de Ja-
itrasso schoen het, alsof het tot onlus-
iu komen. Eenigo als separatist be
staande personen, die daar in een
stonden, werden door do demon-
nten uitgejouwd. Door een patrouille
gische soldaten en eenige Duitsche
15 tie-agenten werden zij in bescherming
&men.
hetzelfde tijdstip dat te Aken
onstiatie tegen het separatisme plaats
werd te Trier door de separatisten
wapenschouw gehouden. Er waren
cheidene extra-treinen ingelascht om
separatistische partijgangers uit het
iland en het Moezelgebied naar Trier
ransporteeren. Hier waren van mili-
zijde uitgebreide maatregelen
dhaving der openbare orde genomen,
surveilleerden slechts weinig Duitsche
lie-agenton; geen van allen mengden
i\ zich in het organiseeren van den op-
I. Hier en daar werd een enkele
j|| impere opmerking aan het adres van
leparatisten gericht, doch over het al-
een had de betooging een rustig ver-
I
Een rustige dag te Dusseldorp.
van gisteren is rustig voorbij
0 ian. De politie heeft een groote hoe-
heid gestolen goederen opgespoord in
aan de geplunderde maga-
m grensden. De bezettingsautorifeiten
len 16 raddraaiers gearresteerd. Een
(al van hen zal voor den krijgsraad
ihlstaan wegens het dragen van ver
in wapenen. De anderen zijn aan de
politie overgeleverd.
lieuwe phase in de herstelkwestie.
et Belgische pl
szien het feit, dat de regeeringen' van
ikrijk, Engeland, Italië en België het
hans over eens zijn om de Belgische
nische studies, betreffende de Duit-
belalingscapaciteit, aan de Commis-
ran Herstel voor te leggen, is de kwes
in de instelling van een internationale
door de Britsche regee-
was voorgetseld, en welke commissie
1 zou zijn met de behandeling van
aangelegenheid, weer van de haan.
en kan zeggen, dat door dit accoord
erstelkwestie is een meer actief sla-
is gelreden, temeer, daar do Duit-
regeering, die door het Grijsboek
lis heeft gekregen van deze Belgische
den Belgischen gezant te
cki lijn heeft medegedeeld, dat zij ze van
jr ichl acht en dat zij zelfs met eenige
5ch 'U5ins daarvan accoord gaat.
ejt is do eerste maal, dat de debiteur
onderzoek van een der credileuren
keurt.
C' v. H. zal onmiddellijk de Belgi-
technischo voorstellen onderzoeken,
'rband met de Duitsche middelen om
do schadevergoedingen te voldoen
DE ECONOMISCHE CRISIS IN
DUITSCHLAND.
De nieuwe ssidstandaard.
fteods nieuwe clichés?
1 rijkskabinet is gistermiddag om 4
'jeengekomen om over den nieuwen
hndaard te beraadslagt
verwachtte in den loop vaji heden-
het decreet, waarbij de nieuwe
woonstilueerd wordt.
I technische moeilijkheden, die het uit
de rentemark in den weg staan,
zoov?r al overwonnen, dat volgens
jcrmaiiia" het cliché van het nieuwe
NP'er al klaar is.
zal het nog wel veertien dagen
^oor het in omloop gebracht kan
fa verband daarmede hoort men
meer geruchten over het uitgeven
obligaties, voornamelijk om den
1 buQ oogst te betalen.
Wel 5 verschillende
geldsoorten?
»e?ni ''^ontagmorgen" zou het
tifn ei'P yan den minister van Fi-
^er den dezer dagen in te voe-
viif Substandaard niet minder
die -rs.Ellende geldsoorten omvat
en,? "et dan ook slechts lijdelijk,
t7u7h.ful!^ bestaan.
g*ljot zal volgens het project
van den directeur der Darmstadter Na-
tionalbank, dr: Hjalmar'Schacht, doör de
rijksbank worden uitgegeven. Daar ech
ter voor de uitvoering van het plan ge
ruime tijd noodig is en ter bevrediging
van den landbouw toch oen waardevast
geld noodig is, wil men in het tusschen-
sladium, volgens het plan van dr. Helffe-
rich, voor den landbouw in de eerste plaats
©en geldsoort invoeren, die gebaseerd is
op hypotheken van den landbouw. De
nieuwe biljetten, waarvan de naam nog
niet vaststaat, zullen later kunnen worden
omgewisseld. De regeering zal uit het
nieuwe geld een belangrijk credi.ot ontvan
gen. In het tusschenstadium zal de papier
mark blijven bestaan. Een vaste waarde
verhouding tusschen de papisrmark en de
overige geldsoorten ligt niet in de bedoe
ling. Het lot van de papiermark blijft aan
de beurs overgelaten. Verder wil men nog
overgaan tot de uitgifte van deviezencerti-
ficaten. Deze deviezencertificaten zijn vol
gens het plan van den economischen re
dacteur van het „Berliner Tageb-att" dr.
Felix Pinner, certificaten, die de rijks
bank geeft aan iederen bezitter van devie
zen, die deze bij haar deponeert. Tevens
zal ten tweede inschrijving op do goud-
leening worden opengesteld.
De dekking daarvan meent men te kun
nen vinjden door heffing van bepaalde be
lastingen, die waardevast zullen zijn.
Do goudleening zou het karakter van
wettig betaalmiddel krijgen. Behalve deze
geldsoorten zou dan nog komen ©en waar
devast giro-geld, doordat do rijksbank een
giro-verkeer in goud zal openen.
Do Franscho franc
betaalmiddel.
Eenige bankinstellingen te Mainz zijn
er toe overgegaan, hun personeel in Fran-
sche francs te betalen. Aangezien ook door
de spoorweg-regie de in haar dienst zijn-
do arbeiders met Fransch geld worden be
taald, valt dus in het Rijnland op een dub
bele valuta to rekenen, gelijk een jaar ge
leden ook in het Saargebied het geval was
De ongeregeldheden.
Lovensmiddelenrelle t j es
te Leipzig.
Gisteren hebben weer vrij ernstige le
vensmiddelenrelletjes plaats gehad, die
vooral .gericht waren tegen de levensmid
delenwinkels. Verschillende winkeliers
voorkwamen de plundering hunner maga
zijnen door de gratis-uitreiking van brood
en margarine aan hen, die zich als werk
loozen konden legitimeeren.
Hier cn daar vonden botsingen tusschen
de werkloozen en de politie plaats, terwijl
do markthallen door do politie moesten
worden gesloten. De meeste winkeliers
in de hoofdstraten hebben hun étalages
ontruimd en hun winkelruiten met hekken
beschut. Een. groot aantal hakkerswinkels
werd leeggehaald. Do werkloosheid is
zeer groot, een aantal arbeiders werken
in het geheel niet, terwijl sommigen twee
of drie dagen per week werk hebben.
Duurterelletjos te Berlijn
Gisterochtend onstond voor een bak
kerswinkel in de Wiesenstrasse to Ber
lijn een oploop. Er waren spoedig onge
veer 50 personen bijeen. Enkelen drongen
den winkel binnen en maakten zich
meester van den brood voorraad, ter waar-
dev an circa 40 milliard mark. Do -daders
ontkwamen. Een samenscholing van on
geveer 2000 personen, vermoedelijke werk
loozen, in dezelfde buurt, werd uiteenge
jaagd.
Gistermiddag werden in de Borlijnsche
voorstad Neuköoln talrijke hakkerszaken
geplunderd. Men slaagde er in eenige
plunderaars te' arresteeren. In do Ackcr-
strasse trachtten werkloozen een demon-
stratio te organiseeren. Hierbij werd aan
een politieagent zijn vuurwapen ontrukt.
In 't nauw gebracht, loste de beambte
vier schoten, waarop de menigte uileen
stoof. Tot dusver is niet vastgesteld, of
iemand gekwetst werd.
Talrijke communisten te Hildesheim
gearresteerd.
Zondag was to Hannover een bedrijfs-
congres voor Neder-Saksen bijeengeroe
pen. De organisatoren van dit congres
voerden de opgekomen communisten ech
ter naar Hildesheim, waar het congres
echter niet doorging. Twee-en-zeventig be
kende communisten uit Hannover werden
n.l. in hechtenis genomen. Tevens werd
©en zeer uitgebreid materiaal, waaronder
mobilisatie-plannen, in beslag genomen.
Tevens werd door de politie de poging
verhinderd, om het te Hildesheim afge
broken congres te Alfeld voort te zeiten.
Dreigende conflicten in Saksen.
De militaire bevelhebber
contra do roode regeering.
Do sedert do proclamatie van den uit
zonderingstoestand in het. Duitsche Rijk
voor Saksen benoemde miliiaire bevelheb
ber, luitenant-generaal Müller, heeft een
aantal maatregelen genomen legen zekere
misstanden, welke onder do in Saksen be
staande regeering van de. linkerpartijen
zijn ontstaan. Deze maatregelen leveren
echter een groot gevaar op voor een con
flict met de soc. dem. en communistische
leden der regeering.
Zoo verbood liij de vorming van alle
proletarische Hundertschaften en derge-
likje organisaties cn verklaarde tevens de
bestaande Hundertschaften ontbonden.
Voorts eischte hij de afgifto van alle
zich in particulier bezit bevindende wape
nen. Ook de vorming der- z.g. comité's
van actie werden door hem verboden.
Indien men nu bedenkt, dat juist de or-
ganisatio van oen afweerfront tegen natio
nalistische en reactionnaire elementen, on
der bescherming van de proletarische
Hundertschaften tot het program behoort
van de regeeringen Saksen en Thüringerif
kan men zich voorstellen, dat de doorvoe
ring van deze maatregelen van den mili
tairen bevelhebber, groote moeilijkheden
zal opleveren.
Do Saksische regeering acht, naar ver
luidt, de nieuwe verordeningen van gene
raal Müller betreffende do opheffing der
proletarische Hundertschaften cn de inle
vering der wapens en het verbod van co
mité's van actie onwettig. De verordenin
gen hadden, naar do meening der regee
ring eerst door den Saksischen civielen
commissaris Meyer goedgekeurd en gecon
trasigneerd moeten worden.
Do civiele commissaris is telefonisch
door de regeering op de hoogte gesteld en
zal morgen aan generaal Müller de ophef
fing van do verordeningen voorstellen.
Men is over don loop der dingen in regee-
ringskringen nogal opgewonden.
Densmarken.
De kwestie-Groenland.
Een Deense k-N o o r s c h
conflict?
Gemeld wordt, dat het Deensche parle
ment heden in geheime zitting is bijeen
geroepen.
Men meent te weten, dat de besprekin
gen zullen loopn over het Deensch-
Noorsch geschil betreffende Groenland,
dat in een critiek stadium is gekomen door
het plotseling afbreken der onderhande
lingen over deze kwestie.
Zwitserland.
Hat proces fegon den moordenaar van
Worofski.
Bijna honderd getuigen
gedagvaard.
Voor het op 5 November te Genève aan-
vangendee proces in zake den moord op
den Russischen gedelegeerde Worofski,
zijn bijna honderd getuigen gedagvaard.
Onder hen bevindt zich ook een Ameri
kaan, die gedagvaard is door den verde
diger van den moordenaar, die speciaal
voor deze aangelegenheid uit Washington
is gekomen. Voorts behooren hiertoe tal
van vertegenwoordigers der Russische
aristocratie. Men verwacht, dat het pro
ces circa 10 dagen zal duren.
Turkije
Angora hoofdstad van Turkije.
De Nationale Vergadering van Angora
heeft een wetsvoorstel aangenomen, waar
bij Angora tot hoofdstad van Turkije
wordt gemaakt.
Do Turksche ministerraad heeft gedele
geerden aangewezen om met de Ameri-
kaansche gedelegeerden de schadeloos
stelling le regelen, welke moet worden
uitbetaald aan do Amerikaansche bur
gers, wier belangen tijdens den oorlog
werden geschaad.
Amerika.
700 iandverhuizers door een aanvaring
gedupeerd.
Zondag werden door de immigratie-auto-
riteiten 55 "tweede-klasse en 650 derde-
klasse passagiers uit Groot-Britannië aan
gehouden, doordien het Britsche quotum
voor de maand October reeds bereikt was.
Dg afgewezenen vertrokken uit Engeland
per s.s. „Scutia", dat aan de Ierscho kust
in aanvaring kwam met de „Codric". De
immigranten gingen daarna op een an
dere boot over, welke lien naar New-York
bracht. Door deze aanvaring kwamen zij
buiten hun schuld te laat te New-York
aan, weshalve tegen hun afwijzing een be
roep zal worden gedaan op de regeering te
WashiD®'""
Rritsch-lndië
eiders
Arrestatie van nationalistische
in Britsch-lndië.
Op last van de Pcndsjaat-regcering zijn
twintig leiders van de Sikhs en Akali's ge
arresteerd. Zij worden or van beschuldigd
tegen de regeering te hebben samenge
spannen en liet volk tot opstand te heb
ben aangezet. Nog meer arrestaties zijn
le verwachten. De politie heeft een inval
gedaan in het hoofdkwartier van üc Aka
li's en de bureaux laten sluiten.
üuitenl. üerichfen
Het Fransche stoomschip „Marie Louise"
gezonken.
Het Fransche stoomschip „Marie Loui-
so", is in de Golf van Biscaje, op dui
zend meter afstand van het eiland Yen
geloopeu op het wrak van een gezonken
duikboot.
De stoomboot werd daarbij dermate be
schadigd, dat zij eenige uren later zonk.
Do bemanning wist zich bijtijds in de
sloepen to redden.
Gevlucht.
Naar de „Libre Belgique", uit Brugge
verneemt, is de bemanning van den on
langs te Zeebrugge wegens contrabanda
aan den ketting gelegden Nederlandschen
schoener „Zeehond" in de richting van
de Nedcrlandsche grens gevlucht. In
auto's werden de negen vluchtelingen ach
terna gezet, doch zonder succes.
De waarde van de aan boord van hot
schip in beslag genomen koopwaar wordt
op ruim c-en millioen francs geraamd.
Draadlocze telefonie op treinen.
De zakenman, die per mailstoomer reist
behoeft geen oogenblik van liet etmaal
verstoken te zijn van gemeenschap met
zijne relaties aan den wal. De draadlooze
telegrafiehinstallalic aan boord staat
steeds gereed om zijn telegrammen te ver
zenden of op te nemen.
Anders was het gesteld hij het reizen
per spoor.
Niet, dat het onmogelijk was vanuit
een rijdenden trein met behulp van draad
looze telegrafie of telefonie berichten uit
te zenden, doch de moeilijkheid was
steeds om dit over een practisch bruikba-
ren afstand te doen. De reikwijdte van
een draadloos zendstation hangt voor een
groot deel af van de hoogte van de gebe
zigde antenne. Maar op een trein is de
hoogte van de antenne bepaald door do
noodzakelijkheid, dat deze onder bruggen
of door tunnels moet kunnen passeeren.
Bij het uitdenken van een bruikbaar
draadloos telefoon-systeem heeft men nu
partij getrokken van de omstandigheid,
dat over het algemeen telegraaf- en tele
foonlijnen langs de spoorwegen zijn aan
gelegd. Met behulp van een zeer lage, over
de daken der spoorwagens aangebrachte
antenne wordt nu olectrische energie ge-
inducoerd in de gewone telefoonlijnen. De
draadloos af te leggen weg is dan zeer
kort en de zender kan daarvoor van zeer
beperkte capaciteit zijn.
Indien de reiziger nu telefonische ge
meenschap wensclit met een relatie in een
langs do lijn geleden stad, belt hij een
voudig vanuit den trein de verlaagde tele
fooncentrale or», geeft het nummer van
den aangeslotene en verkrijgt juist als in
de stad het gesprek, dat hij verlangt
of ook al tout conune chez nous het
verkeerde nummer.
Het gecombineerde draad- cn draadloo
ze telefouie-syslcem is uitgewerkt door de
firma Hupth te Berlijn.
Beroemde handchriften gestolen.
Naar uit Berlijn wordt gemeld, hebben
dievn ingebroken in de toonkamer van
het kasteel te Marburg en daar befaamde
documenten gestolen, die de handteekenin-
gen dragen van Pepijn v. Herstal, Karei
den Grootcn, Luther, Gustaaf Adolf en an
dere figuren uit de EuTopeesche geschie
denis. Be gestolen documenten maakten
oorspronkelijk deel uit van de archieven
der laudgravcn van Hessen-Kassei.
Aan het gevaar ontsnapt.
Toen oen tiental meisjes een smalle
spoorwegbrug to Ottawa (Canada) over
staken, kwam juist een trein in volle
vaart aangestoomd. De leidsters van het
troepje beval de meisjes plat tusschen de
rails te gaan liggen. De trein reed over
de meisjes heen, zonder er één te raken;
doch een vrouw, die het gevaar had zien
aankomen en was toegesneld, werd ge
grepen en gedood.
De verongelukte „Ncrmandië"
De Parijsche redacteur van do „Msb."
seint d.d. 15 October: In den loop van den
Zondag zijn op het strand nog 5 lijken
aangespoeld van opvarenden van de „Nor-
mandië". De lijken zijn naar Le Havre
overgebracht.
Auto-Gngeluk in Zuid-Frankrijk.
In do Pyreneeën heeft zich opnieuw
een groot autocar-ongeluk voorgedaan.
Een koorverceniging uit Bagncres de Bi-
gorre was naar Saint Savin per autocar
gegaan, om daar bij een kerkelijke plech
tigheid te zingen. Het gezelschap bestond
uit 12 personen, meest dames.
Terugkcerende vanBagncres is op den
weg van Davantaignc, op den rechter
oever van do Gave, de auto van den weg
gereden en oen paar meters lager op de
Alpenweide gevallen. De inzittenden zijn
gewond, verscheidene ernstig.
Esperanto cn de Volkenbond.
Do Volkenbond heeft do resolutie van
do Commissie voor Intellectueelö Sameu-
HET VOORNAAMSTE NIEUWS*
BUITENLAND.
Een nieuwe phase in de herslelkwesfie.
Overeenstemming omtrent de Belgischs
technische studies.
Hat nieuwe geld. Vijf verschillende geld
soorten te wachten.
Dreigende conflicten in Saksen.
Een Deensch-Nocrsch conflict?
BINNENLAND.
Een nieuwe Postchèrjue- en Giro-Dienst.
Een wet op dc in- en uitvoer van eieren.
LEIDEN.
De Leidsche Missie-Week. Uitslag der
Loterij. .(Zie advertentierubriek).
werking betreffende Esperanto niet aan
genomen.
De U. E. A. (Esp.-lVereldbon-d) deelt
hieromtrent mede:
Van do besluiten der Commissie voor
Intellectueelö Samenwerking is die, welke
het onderwijs van vreemdo* talen aanbe
veelt hoven oen kunstmatige wereldhulp
taal, het eenige, die niet door den Volken
bond is aangenomen.
Een aantal afgevaardigden, waaronder
Lord Robert Cecil, achtte do resolutie niet
aanneembaar wegens do belangrijke vor
deringen van het Esperanto gedurende het
laafsto jaar; zoo is in Brazilië, welks af
gevaardigde verleden jaar Esp. in den
Volkenbond bestreed, door hot parlement
sedert kort in wet aangenomen, welke Es-
peranto-examens invoert op alle normaal
scholen.
Do rapporteur werd genoodzaakt dc re-i
solutie van de Comm. v. In teil. Samen w.
terug te nemen.
BINMENLAN8»
R.-K. UniVersiteii.
Aanvang colleges.
De Rector-Magnificus der R.K. Univer
siteit verzoekt ons ter kennis te brengen,
dat de eerste colleges zullen gegeven wor
den op Vrijdag 19 October. Elk der pro
fessoren zal den datum, waarop hij zijn
colleges zal beginnen nader ad valvas
bekend maken.
In de eerste Senaalsvergadering, gehou
den op 13 October, werd gekozen tot secre
taris van den Senaat prof. mr. dr. J. van
der Grinten. Tot assessoren van den rec-
tor-magnificus werden gekozen de voor-
zi'f?rs der theologische en Juridische fa-
cu'.teit: prof. Mag. De Langen Wendels en
prof. mr. dr. Raaymakcrs (plaatsvervan
ger prof. mr. P. Bcllefroid). Tot archi
varis van den Senaat werd gekozen, met
ingang van 1 Nov., de benoemde bi
bliothecaris prof. dr. H. de Vries van Hee-
kelingen.
Alsnog zal gelegenheid gegeven worden
zich als 'student bij den Rcclor-Magnificus
te laten inschrijven op Maandag 22 Octo
ber te 10 uur en op Dinsdag 23 October
te 11 uur in de Rectorskamer (Hoofdge
bouw).
Do Commissie van Organisatie doolt
mede, dat tot assistent voor het Fransch
benoemd is de Z. E. Paler R. van Geel
kerken S. J., leeraar aan hel Ganisius-
College te Nijmegen.
De salarisvermindering.
Hot wetsontwerp dezo w c c 1c to
wachten.
Naar de „Tel." verneemt, heeft liet wets
ontwerp, betrcffendo salarisvermindering
der ambtenaren den Raad van State reeds
verlaten cn is do indiening bij do Twccdo
Kamer deze weck te wachten.
Een wet op den in- cn doorvoer van eieren
Vanwege het Departement van Binncn-
landscho Zaken cn Landbouw is oen wets
ontwerp samengesteld dat beoogt, bij den
invoer van eiren dc verplichting vc\>r to
schrijven, dat dezo op duidelijke en or.uit-
wisehbare wijzo gemerkt zijn met dcn'naam
van het land van herkomst. Deze wet houdfc
verband met in Engeland in voorbereiding
zijnde maatregelen van dc Marcbandiso
Marks Amendment Act.
Men wil voorkomen, dat in do toekomst
minderwaardige buitenlandse'no eieren via
ons land en gemerkt als Nederlandcebe
eieren in Engeland kunnen worden ge
voerd, waardoor do goede naam van bet»
Nederlandsclfb ei op dc Engelscho mnrkfe
in gevaar zou worden gebracht.
Eenigo landbouwersorganisaties en bon
den van houders van pluimgedierte hebbert
reeds hun instemming met dit ontwerp be
tuigd. R- Crt."
De Girodienst.
Een nieuwe instelling te
verwachten?
Naar dc „Tel." vernoemt, hebben do
plannen van do rc organisator on van den