12 OCTOEER 1923
feuilleton.
DeABONNEMENTSPRIJSbedraagt fcjj vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal,
jij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
franco per post I 2.95 per kwartaaL
Iet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
nitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
londagsblad 9 ct.
Pit nummer bestaat uit tweo
Baden*
Jaargang.
No. 4280
^ÊcidóelieSou^adit
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zen- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gswono advortentiën 30 cent per rege'-t
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
y dubbele van het tarief berekend.
Kleine adverienfiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
$ij maken er onzen lezers opmerkzaam
dat in dit nummer een nieuw feuille-
begint. Het is een romantisch verhaal,
iende en letterkundig wèlverzorgde lec-
r welke met genoegen zal worden ge-
bubtoijsbio
DE HERVATTING VAN DEN ARBEID
IN HET RUHRGEB1ED.
Ie Ruhr-mijnwerkers contra Stinnes c.s.
egen arbeidsverlenging
en loonsverlaging.
Ie Bochum had een medewerker van de
Tol." een onderhoud met een bestuurs-
id van den mijnwerkershond, die ver-
de, dat het bestuur van die organi-
afwacht, of de justitie zal optreden
de werkgevers, die inbreuk hebben
maakt op het overeengekomen tarief,
ndien de mijndirecties haar plannen zul-
jj doorzetten, zullen de arbeiders hen tot
chadevergoeding trachten te verplichten,
oor de verdere gevolgen wijzen zij iedere
erantvroor (lelijkheid af. Langer dan ze
en uur zal ondergronds niet worden ge-
erkt, aldus deze zegsman; daarover zijn
1 arbeiders het onder elkander eens.
Het bestuur van den mijnwerkersbond
ield een bijeenkomst met de mijndircc-
euren, welke reeds eenige dagen geleden
oor het bespreken van andere aangele
iden bepaald was. Bij het begin der
tting werd door het bestuur van den
ond de vraag gesteld, of de directeuren
ich nog aan tarieven of wetten wenschten
i houden. Het antwoord luidde: Iu begin
el wel, doch de hooge autoriteiten hebben
m verzocht, de tarieven buiten werking
1 stellen.
Do mijnwerkersgedelegeerden antwoord
en, dat dit een vrijbrief voor iedere la-
fcuk en overtreding der wet beteeken-
waarop do directeuren verklaarden,
desbetreffende plannen voorloopig te
Jij allen intrekken. Die intrekking moet
ilgens het bondsbestuur echter definitief
fechieden.
Het bestuurslid van den mijnwerkers-
wd verklaarde verder nog:
Do berekening van Stinnes over het
indeel der loonen in den kostprijs, is
isleidend en gebaseerd op de productie
jdens het lijdelijk verzet. Stinnes ver-
rijgt, dat het aandeel der loonen in den
oprijs in 1914 ongeveer 60 percent was
eind 1922 geleidelijk was gedaald tot
percent. Stinnes berekent den kostprijs
hier met inbegrip van alle belastingen.
(0 tins, nu de arbeiders acht maanden
I. 5g door de regering zijn betaald, is het
il lachelijk en onmogelijk te willen uitre-
j i MQ, wat het aandeel der loonen in den
Blprijs is. Daarvoor moeten eerst do
S tstanden normaal worden.
Onwaar is het ook, dat de arbeiders min
s presteeren dan voor den oorlog. De
atistiek is onbetrouwbaar.
O Zoo heeft het kali-concern Wintershalle
vorig jaar 1200 arbeiders te werk ge-
W'l aan uithreidipgswerken. Niettemin
«den zij in de statistiek opgenomen.
..ff' drukte natuurlijk het cijfer der indi-
ilueelo prestaties.
ba ondergrondsche arbeiders prestoeren
,Jj, "ist evenveel als vroeger. Wij verwerpen
st alle beslistheid elke dictatuur van de
js2 fleuren en ongerechtvaardigde en
Sanmachtigo contractbreuken. Wij stre-
toaaar een zoo spoedig mogelijken te-
jjfe van normale toestanden. Daarom
wij besloten, onzen goeden wil te
a on do arbeiders toe te staan,
aatselijke onderhandelingen met de
ranschcn te voeren, zoolang een algem.ee
'regeling onmogelijk blijkt,
het optreden van Stinnes is eerder te-
a het kabinet-Stresemann dan tegen de
heiders gericht. Minister Braun zal
'aaes er toe moeten brengen, de wetten
;Fi ^^overeenkomsten te eerbiedigen.
'P ?een andere wijze zal het conflict kun
g\ ïa worden opgelost.
DE POLITIEKE CRISIS IN
DUITSCHLAND.
Da machtigingswet.
on t binding vanden
Rijksdag bedreigd.
Sktermorgen de Rijksdagvoorzit-
0 do zitting opende, waren van de
ring slechts aanwezig de ministers
öinnenlandsche Zaken, Arbeid en
felilie.
ft behandeling van de machtigings-
lezing nam eerst de commu-
rohlich bet woord, maar hetgeen hij
^gmg grootendeels te loor onder het
r'Daarna, deed de onafhankelijke
^pönocraat Lëdeboer het voorstel
ip."e rijkskanselier hij deze zitting
zou zijn.
De president Loebe verkiaardé teen, dat
do rijkskanselier in het gebouw was ge
weest. Hij had mededeelingen ontvangen
over de sterkte, waarin de afzonderlijke
fracties in den Rijksdag waren vertegen
woordigd, terwijl hij bovendien zich zelf
nog een oordeel omtrent de stemming in
het Huis had gevormd. Vervolgens heeft
de rijkskanselier een bezoek gebracht aan
den rijkspresident.
Do president verklaarde nog, dat de
rijkskanselier reeds weer op weg naar den
Rijksdag was.
Deze mcdcdeeling van den Rijksdagpre
sident sloeg natuurlijk op de dreigende
ontbinding van den Rijksdag.
Even voor twaalven ontbood de rijks
kanselier do partijleiders bij zich. Blijk
baar is dat onderhoud kort cn beslissend
geweest. Kort daarna verscheen de rijks
kanselier in den Rijksdag.
Naar wordt verzekerd, heeft de rijksdag
president den rijkskanselier de gevraagde
machtiging gegeven om het parlement te
ontbinden als do machtigingswet niet
wordt aangenomen.
Verdaging der eindstemming.
In de voortgezette Rijksdagzitting deelde
do vice-president mede, dat er was voor
gesteld, voor de slots temming over de
machtigingswet hoofdelijke stemming te
houden.
Bij de stemming, die dan wordt gehou
den over de afzonderlijke artikelen wordt
artikel 1 aangenomen met 253 tegen 97
stemmen en 1 onthouding; evenzoo arti
kel 2 met 300 tegen 61 stemmen.
Do Duitsch-nationalen en communisten
verklaren dat zij aan de stemming over
de wet in haar geheel niet zullen deelne
men.
De Duitsch-nationalen voegen daarop
do daad hij het woord en verlaten als één
man de zaal. Op voorstel van den centrum
afgevaardigde Marx wordt de slotstem-
ming over het ontwerp tot Zaterdag ver-
Gr.gerc-asldhedsn in verschSüsndfi plaatsen
K e uien.
Gistermiddag ontstonden op vele pun
ten der stad samenscholingen, die door de
politie werden uiteengedreven. Intusschen
waren hier en daar wagens met levensbe
hoeften geplunderd. In het cent-rum der
stad werd met cokes naar de agenten ge
worpen die daarop van de wapens gebruik
maakten.
Do personen, die do stedelijke „Not-
standsarbeitea" verrichten, legden gister
middag allen het werk neer en begaven
zich naar het centrum der stad. Tot dusver
hecrscht er nog rust, doch in de Severin-
strasse, waar gistermiddag geplunderd
werd, scholen weer groote massa's samen.
Elberfcld.
Ook hier kwamen samenscholingen
voor, doch de orde werd nog niet gestoord
B e r 1 ij n.
Tengevolge van de ouder het publiek
heerschende opgewondenheid in verband
met de steeds toenemende duurte der le-
vensmiddelenprijzen hebben vele winke
liers uit vrees voor onlusten hun zaken
gesloten.
Hamborn.
Bij een betooging van werkloozen voor
het raadhuis chargeerde de politie met do
sabel. Vijf personen werden licht gewond
To Essen en Dusseldorf hadden even
eens werkloozen-betoogingen plaats.
De broodprijs.
Van heden af kost een brood buiten de
distributie (e Berlijn 520 millioen mark.
De financieels saneering van Duiischland.
De te verwachten ver
ordeningen der Rijks-
iT e g e e t i n g.
Naar men verneemt, heeft het uitstellen
van de eindstemming over de machti
gingswet geen verandering gebracht in
het voornemen van den rijkskanselier om
den rijksdag te ontbinden, indien de wet
worden verworpen.
Overigens is de regeering voornemens
thans reeds enkele noodzakelijke maatre
gelen bij verordening door to voeren. In
do eerste plaats zal een verordening wor
den uitgevaardigd ter regeling van de be
lasting in verband met de waardever
mindering van bet geld.
Voorts heeft de regeering besloten de
bevoegdheden van den minister van Fi
nanciën belangrijk uit te breiden, waar
door hij in staat zal zijn hij alle staats-
politieke vragen de financieele elementen
op den voorgrond te doen treden.
Waarschijnlijk zal ook het nieuwe geld
langs den weg van een verordening wor
den ingevoerd en wel binnen zeer korten
tijd. Als grondslag zal daarbij worden ge
nomen het bekende plan tot stichting van
een geldbank, in welk plan echter eenige
wijzigingen zullen worden gebracht als
gevolg van do besprekingen van don mi
nister van Financiën met valckundigen.
De Amerikaanscha belangstelling.
Langzaam aan komen eenige bijzonder
heden binnen over de Amerikaansohe be-
langsteling in de Duitsche financiën. Op
het oogenblik vertoeven in de Vereenigde
Staten dr. Cuno, dr. Frohwein, de voor
zitter van den bond dor Duitsche indus-
trieelen en een aantal vertegenwoordigers
van Duitsche banken.
Vermoedelijk hebben deze keeren zich
er voorgespannen, om financieele hulp te
bekomen.
Naar het „Berliner Ttgeblatl" weet me
de to deeien, zou er Teeds oen tot in details
uitgewerkt plan voor financieelen steun
gereed liggen. De verwachte deelname zou
een zoor aanzienlijk bedrag beloopen en
op gunsiigo voorwaarden berusten.
Het gaat hier niet om een herstelere-
diet, veel meer om participatie van de
goudbank, welke bedoeld is, de tijdelijke
tusschenbank, die slechts op het verleenen
vau volmachten wacht om in werking te
treden, op te volgen.
Do regeering, heeft zich nog niet met
de Amerikaansohe voorstellen bezig ge
houden.
Ds Liosianc' in Beieren.
E i 111 e r.
De Duitseho „RamphLund" maakt be
kend, dat het bericht, ais zoudo Hittler
de leiding hebben neergelegd, onjuist is.
Hij blijft de politieke leider van den bund
Echter heeft Hilller de leiding van de
organisatie „Reichsfahne" neergelegd,
Hcissmami, de organisator van de
„Reichsfahne" is uit don Duitsehen
„Kampfbund" uitgetreden en deze orga
nisatie is nu verdeeld geraakt. Een afdee-
ling der „Reichskriegsflagge" onder lei
ding van majoor Roem blijft hij den
Duitsehen „Kampfbund" aangesloten.
Albanië.
Do politieke toestand.
Hot parlement ontbonden.
Het Albaneescho parlement is ontbon
den.
Do Constituante zal in Januari 1924
bijeenkomen en dan tevens over den
staatsvorm beslissen. Er schijnt een sterke
slrooaning te bestaan voor. den republi-
keinschen vorm. De bedoeling zou zijn aan
het hoofd van de republiek een regenten-
raad to stellen van vier leden, waarin zoo
wel Muzelmannen als Christenen gekozen
zullen kunnen worden.
Turkije
De Gttsmaansche schulden.
De interest wordt in
papieren francs betaald.
Naar de diplomatieke medewerker van
do „Daily Telegraph" verneemt, heeft de
Turksche regeering thans definitief be
sloten, dat de interest van de Ottomaan-
sche schuld in papieren francs zal wor
den betaald.
Zooals men zich herinnert, hadden de
mogendheden te Lausanne de quaestie
practisch onbeslist gelaten en genoegen
genomen met een principieele verklaring
van Turkije.
De Fransche obligatiehouders zullen
naar schatting nu 325 millioen goudfran-
ken verliezen. Verwacht wordt, dat zij te
Parijs een prolestvergadering zullen hou
den.
Amerika.
Knoeierijen in Indiana.
De gouverneur onder
verdenking.
Het is in de interne huishouding der
Amerikaansche Staten den laatsten tijd
niet bepaald pais en vree. Vecht in Okla-
hama gouverneur Walton tegen de verza
melde machten van wetgevend lichaam en
Ku Klux Ivlan, in Indiana ligt gouver
neur Warren T. McCiray overhoop met
zijn „onderdanen". Hier heeft de zaak
echter een heel ander kantje. Ja, men kan
zeggen dat er een financieel geurtje aan
is, dat niet aan overmaat van frischheid
lijdt. Het republikeinscho comité van
Indiana beschuldigt den gouverneur er
van, 1.259.832 dollar bij de banken uit ge
noemden staat te hebben opgenomen, zulks
onder dwang, daar hij ze dreigde, bij niet-
inwilliging, haar de staatsfondsen te zullen
onthouden. En voor dio leeningen zou hij,
naar beweerd wordt, in pand hebben ge
geven schuldbekentenissen uithoofde van
pacht, welke schuldbekentenissen hij een
zijdig, had opgesteld boven de blanco-
handteekoningen van de pachters op zijn
eigen boerderijen. Trouwens ook bij an
dere banken, met name te Chicago, heeft
de gouverneur, naar beweerd wordt groote
sommen gelds voor onbekend doel opgeno
men.
-Het republikeinscho comité is thans be
zig de vermoedelijke fraude van het hoofd
van den staat nauwgezet to onderzoeken.
Inmiddels heeft men van Mc. Cray ge-
eiseht, dat hij zou aftreden. Tot tweemaal
weigerde hij dat uitdrukkelijk. Thans
heeft de „grand jury" van Marion County
de zaak iu handen. Vrijdag begon aldaar
de behandeling, waarbij getuigen uit den
geheelen staat worden gehoord. Het on
derzoek loopt over heel de financieele
actie van den gouverneur. Er is een spe
ciaal vervolgingsambtenaar door Was
hington benoemd, terwijl de meest voor
aanstaande financieele specialisten met de
technische zijde der kwestie zijn belast.
De gouverneur houdt inmiddels vol, aan
niemand anders verantwoording ver
schuldigd te zijn dan aan het volk van
Indiana, waaraan hij zijn positie dankt.
Hij zal niet aftreden maar tot het uiterste
strijden.
ag&r-aggi -ggy
BiMMEBgLasap
Da regssring en de lijkverbranding.
Vragen van Kamerleden'
De heer Schcurer heeft tot den Minister
van Waterstaat de volgende vragen ge
richt:
I. Is het bericht juist, dat de Regeering
zich heeft doen vertegenwoordigen bij de
verbranding van het stoffelijk overschot
van wijlen mr. A. J. Cnoop Koopmans?
II. Deelt de Minister niet het gevoelen
zijner ambtgc-nooten van Binnenl. Zaken
en van Justitie, dat de lijkverbranding
door de wet is uitgesloten?
III. Is de Minister indien bet be
richt onder I bedoeld juist is niet van
oordeel, dat de vertegenwoordiging der
Regeering bij een onwettige handeling af
te keuren valt?
Afwezigs Kamerleden.
De boer Ter Hall heeft aan den voor
zitter van do' Tweede Kamer bericht, dat
hij zich op medisch advies gedurende
eenigen tijd van alle werkzaamheden
moet onthouden en dientengevolge de ver
gaderingen voorloopig niet kan bijwonen.
Do heoren Van Rijzewijk en Vliegen
hebben bericht van verhindering gezonden
wegens ongesteldheid.
De R.-K. Centrale van Burgerlijk
Overheidspersoneel.
Do regeling voor de ver-gadering op
a.s. Zondag is nader vastgesteld.
De verdeeling van de leiding en spre
kers der vergadering is als volgt:
In de groote zaal van „Tivoli" zullen
spreken: de heeren Von Frijtag Drabbe,
Voorzitter Algemeene R.-K. Ambtenaren-
oeniging, cn de heer Hellemons, Voorzit
ter R.-K. Bond van Spoor- en Tramweg
personeel „St. Raphael", terwijl deze ver
gadering onder leiding zal staan van den
heer Guit, Voorzitter R.-K. Bond v. Over
heidspersoneel „St. Paulus".
In de kleine zaal van „Tivoli" zullen
spreken: do heer Von Frijtag Drabbe,
(als boven) en de heer Klein, hoofdbe
stuurder R.-K. Politiebond „St. Michaël",
terwijl deze vergadering onder leiding zal
slaan van den heer Van Mierlo, Hoofdbe
stuur R.-K. Bond van Post-, Telegraaf-
en Telefoonpersoneel „St. Petrus".
Het gebouw „Tivoli" is gelegen aan den
Wittevróuwen-singel hoek Nachtegaalstr.
Ongeveer 20 minuien van het station.
In het gebouw van de Jaarbeurs zullen
als sprekers optreden: de heer Van der
Broek, en de hoer Brugman, Voorzitter
van de Canisius-Federatie (R.-K. Onder
wijzers).
Deze vergadering zal staan onder lei
ding van den heer Mulders, hoofdbestuur
der R.-K. Bond van Overheidspersoneel
„St. Paulus".
Het Jaarbeursgebouw is gelegen aan
het Vrcdenburg, ongeveer 5 minuten van
het Station.
In het St. Josepligebouw zullen als
sprekers optreden: de heer Van Leur,
hoofdbestuurder Ned. R.-K. Bond van
Spoor- en Tramwegpersoneel „St. Ra
phael", en de heer Hendriks, hoofdbe
stuurder R.-K. Bond van Overheidsper
soneel „St. Paulus".
Dezo vergadering zal geleid worden
door den heer Donnée, hoofdbestuurder
R.-K. Bond van Spoor- en Tramwegper
soneel „St. Raphael".
Het St. Josepligebouw is gelegen aan
de Kromme Nieuwe Gracht No. 1. Onge
veer 15 minuten van het station.
Jtibüeumzegels.
De jubileumzegels van 20 cent en van
50 cent zullen reeds deze week aan de
kantoren der posterijen worden toegezon
den.
Manufacluren-InkGopveresniging
„Si. Homobonus" te Rotterdam.
10-j arig bestaan.
Op 13 October 1923 is het 10 jaar ge
leden, dat ten overstaan van notaris Dolk
to Rotterdam, de acte van oprichting der
Coöp. Inkoopverceniging „St. Homobonus"
werd gctcekend.
„St. Homobonus" telt thans circa 130
leden, die met hun gezamenlijke filialen
bijna 200 winkelzaken éxploitéeren,
waarmede zij baar vertakkingen uitstrekt
tot in de uitersto hoeken des lands. De
hoofdaöminisiratie is gevestigd te Rot-
HET V09RNAAH3STE NiEUWS,
BUITENLAND.
Wanneer de machtigingswet deer den
Duitsehen Rijksdag niet wordi aangeno
men, zal Stresemann den rijksdag onir
binden.
De stemming over de machtigingswcï
verdaagd.
Maatregelen ter saneer'oa van de finan-:
ciën van Duitschland.
Amerikaansche hulp"
BINNENLAND.
De Vlootwet in de Tweede Kamer.
Een Liturgische commissie van het Bis
dom Haarlem. (Kerknieuws).
Het Georganiseerd Overleg en do amb
tenaarssalarissen.
LEIDEN.
Do Leidsche Missie-Week. De opening.
De eerste avond. En wandeling langs de
stands.
terdam, do offerten- en beursdagen vin
den in hoofdzaak plaats in haar filiaal to
Amsterdam.
Duitsche inkoopen in Nederland?
Men seint aan do N. R. Crt. uit Ber
lijn:
Volgens do Duitsch-nationale Tag is do
rijksregeering er in goslaagd een crediet
to verkrijgen voor het aankoopen van
grondstoffen en levensmiddelen in Neder
land.
Land- en
LAND- EN TUINBGUVJJ:
WET 1922
Commissies van Scheidslieden.
De minister van Arbeid, Handel en Nij
verheid, gezien de voordrachten, inge
diend door de bedrijfsvereenigingen inge
volge het bepaalde in art. 15 eerste lid,
van het Kon. besluit van 11 Juni 1923,
tot vaststelling van een algemeenen maat
regel van bestuur als bedoeld bij arL 90,
derde lid, der Land- en Tuinhouwcmge-
vallenwet 1922, heeft voor de commissi©
van scheidslieden genoemd in art. 4 van
vorengenoemd besluit, de navolgende le
den l-'jsten vastgesteld:
Vcor 's-Gravenhage:
Leden-werkgevers: J. W. v. d. Berg,
Zuid-Schalkwijk; Krijn Jansen, 's Heer
Arendskerke; Adr. Rijk Azn.. Oudc-
lande; H. Bliek, Nieuwstraat 52, Goés;
D. Mesman Wzn., Boskoop; G. J. van
Gaveren. Hil'egom; I. de Buck, Seroos-
kerke; B. Giljam, Ouwerkerk (Zeeland)
W. Koning Wzn., Rilland; P. J. van der
Salm, Vredenburgliweg 75, Rijswijk (Z.-
H.); H. K. de Raadt, ITsselmonde;
plaatsvervangers: J. Biemond Pzn., Bleis-
wijk; .H. van Zwaarden, Heinkenszand;
D. de Jonge, 's Heer Hendrikskinderen-
straat 62, Goes; W. Wesse, Kamperland,
gem. Wissekcrke; E. Guldemond, Bos-i
koop; H. Keur, Hillegom: G. v. d. Putte,
Wissingen; Ph. J. van Dixhoorn, Axel;
S. J. de Regt, Wisselcerke; G. van Straa-
len, Zegwaard, P. van Schouwen, Oude
Tonge.
Leden-arbeiders: G. Zandvliet. Beek-i
laan 97, 's-Gravenhage; G. Vermaas,
Achthuizen (Flakkee); J. Olierook, Leu-"
ninkjes, Poeldijk; G. v. d. Akker, Wei-
jjoort, Zoetorwopde; H. Meester, Noor
den (Z.-H.V, Chr. Dekkers, Loosterweg II
no. 14, Hillegom; G. J._ Hoppenbrouwcr,
Columbusstraat 8, Loosduinen; L.
Reijerskerk, Westmaas; A. Velgersdijk,
Zuidland; Ant. Shoonderbeek, Hillegom;
J. v. d. Hoek. St. Maartensdijk; plaats
vervangers: G. Zuiderwijk Sutorienstr.,
oPeldijk; A. Elferink. Tijlloosstr. 35,
Sassenheim; J. H. van Kampen, Alphen
a. d. Rijn; H. Weijers. Straat ter Leede,
Warmond; Th. Blokland. Veur; P. Huis-<
man, Meerdorpstraat, Hillegom; W. Smit,
Rotterdamseheweg, Delft; Abr. Tuk, Zuid-»
Beijerland; Abr. van Gijzen, Zuidland,
Jan v. d. Beek, Hillegom; Pieter Janse
St. Maartensdijk;
U8T DE O&gfëOnii®
NOCRDWIJK AAM ZEE.
Aanbesteding. Voor liet bouwen van
een Chr. Bewaarschool alhier hadden da
volgende aannemers ingeschreven: Gebrs.
Verloop f 8485; P. Ping 1 8680; GiMen
f 8945; C. v. d. Luyt 9109; K. v. d V n>I
f 9048; K. v. Duyn Ms. 9700; P. v. Bcve-
ren 10427; J. do Bes f 10500; C. v. Duyn
Jr. f 11200. Alle inschrijvers ziin hier woon
achtig.
