No. 4277
,5e Jaargang.
DIKS8&G 9 OCTOBER 1923
jOeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal,
n- onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
franco per post I 2.95 per kwartaal.
0et Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver»
irijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
litbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
iondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitj"!andard Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gowosie advertentiën 30 cent per regel»
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
u dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 3 0.50.
jit nummer bestaat uit wijf
iladem waaronder het EVSissie-
lummer.
Het Missie-nummer.
"Wij bieden hierbij onzer, lezers
aan een Missie-nummer, bestaando
uit zes pagina's
Het doel er van is, de kennis
van en de liefde voor de Missie te
verdiepen en te verlevendigen
belangstelling op to wekken of te
verTOOten voor de aanstaande
Leidsche Missieweek van Donder
dag 11 tot cn met Dinsdag 16 Oc
tober.
Ook onze lezers, die niet te Lei-
>n of in de onmiddellijke nabij
heid wonen, zullen, naar onze mce-
uing, met zeer veel belangstelling
kennis nemen van dit Missie-num
mer, dat wordt uitgegeven ter ge
legenheid der Leidsche Missie-
week.
In bet Missie-nummer zijn ach
tereenvolgens aan bet woord:
Z. Em. Kardinaal van Rossum
over de Algemeene Pauselijke Lief
dewerken tot steun van de Missie.
Frof. Verhaar, dio laat zien hoe
de Missie-week demonstreert bet
goddelijk karakter der R.-K. Kerk,
die een Wereld-Kerk is, en boe
deze week kan opwekken een daad
werkelijke liefde voor de Missie.
Frof. Seysener betoogt daarna,
dat ook de niet-geloovigen hot Mis
siewerk moeten hoogachten en
waardeer en, omdat het een bescha
vingswerk is.
Daarna plaatsen wij eenige in
teressanto brieven Van Leidsche
i Missionarissen, ons aangeboden
door het hoofd-comilé van do
j Missie-Week.
Father Timp schrijft over zijn
Missiewerk in de Belgische Congo;
ea het maakt diepen indruk, als
wij lezen over het bijgeloof en over
do slavernij, waarin daar de vrouw
jleeft
Pater Hartwijk vertelt over een.
geheel ander Missiegebied, n.l. dat
in het „cultuurland" Finland.
Pater v. d. Horst laat ons iets
meeleven van de vele moeilijkheden,
die hij op zijn Missie-terreinin
Brazilië ondervindt.
Father Callenberg, die in Britsch-
Indië liet Evangelie verkondigt,
verhaalt van zijn werk als pastoor
der parochie, rector van het wees
buis en hoofd der school aldaar
geen gebrek aan arbeid!
Prof. Nieuwenhuizen, Kapelaan
Bconekam? en rector Eekkers geven
achtereenvolgens een korte uiteen
zetting, ieder van een der drie Al
gemeene Pauselijke Liefdewerken
|tot steun van de Missie.
Pater F. schrijft een kort artikel,
over den Franciscannschen Missie-
bond, waarvan de vele Francisca
ner-vrienden zéker "met daadwerke
lijke belangstelling zullen kennis
nemen.
Father Lefeber wijst er op, hoe
nen de jeugd sympathie voor de
Missie, kan leeren.
W. te W. schrijft over het be
vorderen der roeping voor priester
en missionaris.
Pater J. v. Dinter S.J., geeft ons
in feuilleton een litteraire schets uit
bet Missionairs-leven.
In het tweede blad van het Mis
sie-nummer plaatsen wij eerst het
Program van do Missieweek.
N. H. J. S. wijdt ons vervolgens
ln in de muzikale schoonheden,
welke do openingsdag der Missie-
week bieden zal.
Mgr. Claessens schrijft een pro-
Paganda-artikel voor de Indische
jMissië-Vereeniging.
Zuster Marie Therese (mej. M.
Verkley) uit Leiderdorp sluit hel
jpbsssie-Nummer met een beschrij-
!mf> harer zeereis naar de Missie
landen
_gUlTEKL&RjD
^zetting van liet Roergebied
De hervatting van den arbeid.
°°rwaarden der bezette
landen.
MeL*06 j °oe^e bron verluidt, dat eer-
tt a vo°rwaarden tot hervat-
and tw l i? arLeid aan Stinnes zijn ter
ng n l &eaUieer(Icn komen niet
!aHr,~P ?et aanbod van Januari, n.l.
ti -r kolenleveranties. Integen-
buidige voorwaarden zijn: lo.
kostenvrijo kolenleveranties. 2o. Betaling
van de Kohlensteuer. 3o. Handhaving van
de tolgrens naar' het onbezette gebied.
Do Duitsche delegatie scheen tijdens de
onderhandelingen bereid, zich bijna vol
ledig aan de voorwaarden te onderwer
pen. Het definitief sluiten der overeen
komst wordt binnen de week verwacht.
Steer.en naar een locomotief geworpen.
In de nabijheid van do mijn Westhau-
sen te Gelsenkirchen zijn steenen naar
een locomotief geworpen. Do Duitsche
overheid kreeg bevel de schuldigen uit te
leveren, hetgeen door do Duitsche politie
is geschied.
Een bloedige botsing tusschen mijnwerkers
Een bericht uit Dusseldorp aan do
„Temps" meldt, dat in den nacht van 7
op 8 dezer een botsing plaats vond tus
schen arbeiders van de mijn Annimal, 2
K.M. ten Noord-Westen van Bochum.
Eenigo Fransehen en Duitsche politie
mengden zich in den twist, waarhij twee
Duitschers en een Franschman werden
gedood.
231 trillicsn in beslag genomen.
Het B. T. A. meldt uit Duitschland, dat
de recherche in een sneltrein Berlijn
Keulen 231 trillioen M. in beslag heeft
genomen, welk bedrag door do rijksbank
naar het filiaal te Keulen was gezonden.
Ce crisis in Duitschland.
Het nieuwe kabinet Strssemar.n.
De machtigingswet
aangenomen,,
Gisiercn heeft de Rijksraad, met de
stom van Beieren tegen, het wetsontwerp
betreffendo de door do rijksregeering ver
langde volmachten goedgekeurd.
Deze z.g. machtigingswet luidt als volgt:
lo. De Rijksregeering wordt gemach
tigd, die maatregelen te nemen, en zulks
wel op financieel, economisch en sociaal
gebied, welke zij gewenscht en noodzake
lijk acht.
Daarbij kan van dé grondwettelijk vast-
gesteldo rechten afgeweken worden.
Do machtiging strekt zich niet uit tot
de regeling van den arbeidstijd, de in
krimping van de renten cn ondersteunin
genvan verzekerden en rentetrekkenden
van de sociale verzekering en van cle klei
ne renteniers.
De uitgevaardigde verordeningen moe
ten ten spoedigste ter kennis van den
Rijksraad en den Rijksdag worden ge
bracht. Zij moeten, indien zulks door den
Rijksdag geëischt wordt, terstond wor
den opgeheven.
2o. Deze wet treedt in werking op den
dag van afkondiging. Zij treedt buiten
werking bij de wisseling van de Rijks
regeering of hij verandering van haar
partij-politieke samenstelling, doch in
ieder geval, uiterlijk 31 Maart 1924.
De Rijksdag bijeen.
Motie van vertrouwen
aangenomen.
Ondertusschen kwam de rijksdag even
eens gisteren bijeen om de programrede
van Stresemann te bespreken. Alle par
tijleiders hebben het woord gevoerd.
Bijzonder scherp was de woordvoerder
der Duitsch-nalionalen, graaf Westarp.
Do sociaal-democraten, die intusschen
een fractie-vergadering hadden gehouden,
besloten vóór do machtigingswet te stem
men. Verder stellen zij de volgende motie
voor:
De Rijksdag aanvaardt de opvatting
der regeering, ten aanzien van de Beier-
sclie uitzonderingsverordening "en ver
wacht, dat de regeering ten- spoedigste er
in zal slagen den toestand meester te
worclen.
Van do regeeringspartijen werd de vol
gende motie van vertrouwen ingediend:
„Do Rijksdag aanvaardt do verklaring
der regeering en spreekt haar vertrouwen
in de regeering uit."
Dezo motie van vertrouwen werd aan
genomen met do stemmen der Duitsch-na-
tionalen, der communisten en van de
Beierscho volkspartij tegen.
Da financieele saneering van Duitschland.
Een verklaring van
minister Luther.
Do Rijkspresident van Financiën, Dr.
Luther, heeft aan een vertegenwoordiger
van de Kölnische Zeitung verklaard, dat
do kwestie van het maken van een waar
devast betaalmiddel, waarvoor reeds uit
gewerkt© plannon klaar zijn, op den voor
grond staat, en ook talrijke belas
tingkwesties, waarbij het erop aan
komt, dat de inkomsten des Rijks in elk
geval de uitgaven dekken. Maar een vol
slagen saneering is pas mogelijk, wanneer
do schadevergoedingsprestaties tot een
dragelijke hoogte zijn teruggebracht,
waarvoor do voorwaarde geldt, dat
Duitschland vrij kan beschikken over het
Roergebied, de Rijnprovincie cn over do
daar aanwezige grooto economische mo
gelijkheden, die haar kracht slechts kun
nen ontplooien in het kader van de totale
Duitsche volkshuishouding.
De midden-Duitschc staten tegen Beieren.
To Leipzig heeft een geheime conferen
tie plaats gehad van do minister-presi
denten en andere ministers van Saksen en
Thüringen, welko landen, zooals men
weet, beide een gemengd socialistische-
communistischo regeering hebbon.
Do bedoeling van de conferentie was
to komen tot een verhond van midden-
Duitsche staten tegen het Beierscho fas
cisme.
Naar gemeld wordt, is men tot volle
dige overeenstemming gekomen en is be
sloten, dat in do politiek van beide landen
eenzeifdo lijn gevolgd zal worden en wel
in de richting van een front tegen Beie
ren.
Verder wordt gemeld, dat in verband
met do ook hieruit weer blijkende tegen
strijdigheid tusschen de belangrijkste
Duitsche staten, Stresemann do minister
presidenten van Saksen en Türingen naar
Berlijn heeft ontboden.
Pas op Stinnes!
Do Frans ch en vertrouwen
hom niet.
Men ziet van Parijs uit de gebeurte
nissen to Berlijn vooral als oen worste
ling tusschen Stresemann en Stinnes en
do keuze tusschen hen is voor 'n Fransch
man niet moeilijk, al heeft men hier ook
in eerstgenoemde nu juist geen overma
tig vertrouwen. Stinnes wordt dan ook
thans heftig aangevallen wegens zijn
egoïstisch© politiek van groot-industrieel
en zijn plannen van wereldheerschappij.
Men wijst erop, dat hij Stresemann voor
verrader schold, omdat deze met do Fran-
schen onderhandelen wilde, doch zich nu
zelf haastte om te Dusseldorf met Degoutte
te gaan conforeeren, omdat daarbij per
soonlijk voordeel is te behalen. Men haalt
de rol op, door hem to Spa gespeeld en
krijgt haast neiging Stresemann de hand'
boven het hoofd te houden, om hem tegen
Stinnos te beschermen.. „Pas op Stinnes"
is do grondtoon van uabeschouwingen.
En men acht zijn grooto nationalistische
droomen niet zonder gevaar, omdat men
vreest, dat de weerstand, dien het Duit
sche volk bieden zou tegen een nieuwen
pi -ch sinds Kapp aanmerkelijk verslapt
zijn zou.
Een Fransche mededeeling aan Stresemann
De diplomatieke medewerker van de
„Daily Chronicle"verneemt, dat een be
kend Fransch journalist door Poincaré
met een missie naar Berlijn was gezon
den. Hij ontmoette den kanselier na de
Rijksdagzitting van Zaterdag en vertrok
Zondag weer.
Hij had opdracht, Stresemann mede te
deelen, dat Poincaré bereid was te onder--
handelen over de reparatiekwestie, doch
niet over do Rogrkwestie.
Namens den Franschen premier werd
op ondubbelzinnige wijze verklaard, dat
de Franschen vastbesloten zijn, in het
Roergebied te blijven, ten einde daar het
beheer te voeren cn datgene te doen wat
zij nuttig^ oordeelcn, totdat de reparaties
ten volle 'zullen betaald zijn.
Do Duitsche rceering was uiterst ver
baasd over deze brusske mededeelinm
Stresemann protesteerde krachtig en leg
de daarna op verzoek van den journalist
een volledige verklaring voor Poincaré af
omtrent het Duitsche standpunt, waarbij
hij uiting gaf aan de hoop, dat de Fran
sche premier door zijn redevoeringen den
toestand in Duitschland niet nog moeilij
ker zou maken.
Frankrijk.
De Camclots du roy.
Do o u d-m inister mishandeld.
Tijdens de onthulling van een monu
ment voor cle dooden in de gemeente
Creysse, onder leiding van oud-minister
Malvy, werd deze door een „camelot du
roy" geslagen. Er volgde een vechtpartij,
waarbij met revolvers werd geschoten.
Vier „camclots du roy" werden - gearres
teerd. Daarop verlieten de andere came-
lots de gemeente en de verdere plechtig
heid verliep ongestoord. 9
Engejatid.
De Rijksconferentie.
Twee stroomingen.
De rijksconferentie heeft gisteren twee
zittingen gehouden, waarin o.a. Curzons
overzicht der huitenlandsche politiek na
der is behandeld.
Naar het schijnt bestaan er in de con
ferentie twee stroomingeD.
Een ervan, in hoofdzaak vertegenwoor
digd door Canada en Australië, wcnscht
(lat het Rijk zich zooveel mogelijk zal
onttrekken aan politieke actie en de daar
mee gepaard gaande verwikkelingen en
zich vooral, zco niet geheel zal toeleggen
op de bevordering van don handel tus
schen (le verschillende deelen van het
Brilschc geïneenebest.
Daartegenover is bijv. Smunls van race-
ning, dat bet bekleeden van een belang
rijke positie in het weceldhandelsveis
koer wel degelijk samenhangt met cle
stabiliteit in Europa.
Deze verschillende gezichtspunten zul
len natuurlijk hun invloed doen gelden op
eventueel© beslissingen aangaande do hui
tenlandsche politiek van Engeland en die
van het Rijk. Men vermoedt, dat de be
sprekingen aangaande do huitenlandsche
politiek nog verschillende zittingen in be
slag zullen nemen.
Roemenië.
Dc Godsdienststrijd.
ïtwerp over de
organisaties.
Een w e t s o
godsclicnsti
Naar een bericht uit Boekarest meldt,
zal in de a.s. zitting van het Roemeen-
scho parlement een nieuwe wet op de
kerkelijke organisaties in behandeling
worden genomen. Do voornaamste bepa
lingen van dit ontwerp, dat wel in hoofd
zaak tegen den Katholieken godsdienst
gericht schijnt te zijn, luiden:
De staat waarborgt een ieder- religieuze
vrijheid en steun. De kerken mogen in
geen afhankelijkheidsverhouding tot hui
tenlandsche mogendheden of genootschap^
pen staan. Geen kerk mag van het bui
tenland steun aannemen of het buitenland
steunen. Leden der geestelijkheid en gees
telijke functionarissen mogen slechts Roe-
meensche staatsburgers zijn. De kerken
zijn verplicht op cle nationale feestdagen
en op de feestdagen van het koninklijk
huis godsdienstplechtigheden te houden.
Minstens 200.0C0 geloovigen moeten op
Roemsensch grondgebied bun woning heb
ben, opdat hun godsdienst erkend kan
worden. Seclen hebben de erkenning door
een koninklijk decreet noodig.
Kerken, wier hoofd in het buitenland
woont, moeten een door het parlement
goed to keuren concordaat afsluiten. De
staat heeft liet oppertoezicht en controle
recht over allo door den staat erkende
godsdiensten. Het bestuur van de kerken
is autonoom.
Het recht tot huwelijksinzegening ligt
hij den staat: De uit' oen wettig huwelijk
voortgesproten kinderen volgen den gods
dienst hunner ouders. Bij ouders van ver
schillenden godsdienst wordt de godsdienst
der kinderen door overeenkomst of door
een beslissing van den vader geregeld.
Vondelingen volgen de godsdienst hunner
opvoeders.
De nict-erkende godsdiensten vallen on
der de voor vereenigingen geldende wetten
Zuid-Amerika.
Een samenzwering in Peru ontdekt.
Twintig belhamels
gearreste.erd.
Do Peruaansche autoriteiten zijn een
wijdvertakte samenzwering tot het om
verwerpen der regeering op het spoor ge
komen en zijn er op liet allerlaatste
oogenblik in geslaagd de uitvoering van
het plan te verijdelen. Zij hebben twin
tig belhamels uit militaire en civiele
kringen gearresteerd; onder dezen bevindt
zich kolonel Bustamante, een der chefs
van 'den goncralcn staf. Do autoriteiten
zouden een massa materiaal in handen
hebben gekregen, waaruit-blijkt, dat do
samenzwering kwistig werd gesteund met
gelden, afkomstig uit het land zelf en uit
het buitenland. De leiders der samenzwe
ring zullen worden verbannen.
De forensenbslasting.
Nieuwe regeling te wachten.
In antwoord op vragen van het Eerste
Kamerlid mr. Van Lanschot, betreffende
wijziging van de v.ettelijke regeling van
do forensenbelasling, hebben (1e ministers
van Binnenlandsche Zaken en van Finan
ciën geantwoord, dat hun de bezwaren,
verbonden aan do toepassing der thans
van kracht zijnde wettelijke bepalingen,
regelende do forensenbelasting, bekend
zijn.
Een .wetsontwerp, dat beoogt tegemoet
te komen aan die bezwaren, is bij de be
trokken departementen voorbereid, en zal
woldra de Staten-Generaal bereiken.
R.-K. Bond van Groote Gezinnen.
Het eerste lustrum van den Ned. R.-JK.
Bond van Groote Gezinnen wordt op
Zaterdag en Zondag 20 en 2i October a.s.
te Nijmegen gevierd. De agenda vermeldt
o.m.: Zaterdag 20 October, algemeene
jaarvergadering, gevolgd door feestmaal
tijd en feestbijeenkomst in „Unitas".
Zondag 21 Oct. voortzetting der jaar
vergadering en 'smiddagS van 34 uur
receptie in „Unitas".
De tiende Nederlandsche Jaarbeurs.
De datum van <le Xe Ncd. Jaarbeurs te
Utrecht is thans definitief vastgesteld van
11 tot en met 20 Maart 1924.
Schande.
Dc lieer Schaper vertelt in „Het Volk",
dat de weduwe van don heer Helsdiugen,
oud-lid van de Tweede Kamer, armoe
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De onderhandelingen van Stinnes met
de Franschen.
De machtigingswet door den Duitschen
Rijksraad aangenomen.
Een motie van vertrouwen in het nieuwe
kabinet Stresemann door den Rijksdag
aangenomen.
BINNENLAND.
Tijdens den storm op 3 en 4 October
is de Fransche baggermolen „la Nor-
mandië", met 15 Nederlandsche opvaren
den, vermoedelijk met man en muis ver
gaan. (Gemengdo Berichten).
Oud-Minister Bijleveld over de intrek
king van art. 40 van het Bezoldigingsbe
sluit.
Een nieuw middel tegen Mand- en
Klauwzeer. (Land- cn Tuinbouw).
LEIDEN.
De Leidsche Missieweek. Bij dit num
mer is oen Missie-Nummer gevoegd, be
staande uit zes bladzijden. Onder Stads
nieuws doen wij nog enkele mededelingen
betreffende de Missic-'A'cek.
lijdt, doordat ze vruchteloos wacht op het
haar bij dc Grondwet toegekende pensioen
Do regeling daarvan door het Ministerie
van Financiën eischt blijkbaar, zooals dat
meermalen gebeurt, veel tijd.
Intusschen is het een sclïande voor de
S. D. A. P., dat zij do weduwe van een
liare» voormannen armoe laat lijden, ter
wijl er zoovelen hunner rijk-bezoldigda
haantjes hebben. De lieer Schaper had dit
niet mogen verzwijgen! „Tijd."
Do gewone audiëntie van den mi
nisters van koloniën zal Vrijdagen 12 cn.
19 dezer niet plaats hebben.
Do gewono audiënties van de minis
ters van ondcrwjjs, kunsten en weten
schappen cn van marine zullen op Don
derdag 11 dezer niet plaats hebben.
De WelEerw. heer A. van Dijk, kape
laan van (le parochie St. Gatharina te
Eindhoven is wegens zijn bemoeiingen ten
bato van de Hongaarsche priesters, be
noemd tot cerebri van het Aartsbisschop-
peclijk Consistorie van Boedapest.
Te Roermond zal onder den naam
van „De Nieuwe Koers" een blad worden
uitgegeven door de „fractie der ongeorga
niseerde R.-K. kiezers", waarvan mr. dr.
P. J. TV. Rieten voorzitter en de heer A.
Raymans secretaris is. Het blad zal uit
komen na iedere Raadsvergadering en
verder „wanneer zulks wenschelijk wordt
geacht". Heden verscheen het eerste num
mer.
Van de gelegenheid door de Konin- 4
ging gedurende twaalf (lagen geboden om
ten Koninklijken paleize do haar bij haar
regeeringsjubileum aangeboden geschen
ken te bezichtigen, hebben 18,670 per
sonen gebruik gemaakt.
Naar wij vernemen, is do indertijd
door de N. V. Philips Gloeilampen-Fa
briek to Eindhoven opgerichte Ned. Pa
pier Gij. (Nepaco) overgegaan in handen
van de N.V. Hollandschc Papier-Industrie
E. do Vries en Co. (II. P. I.) te Amster
dam, die door deze .aanwinst een belang
rijke uitbreiding zal ondergaan.
UIT PE ORBGEVIBSG
NOORDWIJK.
Hout aangespoeld. Bij een flinkcn TVes
tenwind spoelde hier gistermorgen met heb
opkomen der zee tusschen 9 en 12 uur veel
hout aan het strand, grootendcels korthout
bestemd voor papier-fabricage. Allcrwego
was men bezig liet aankomende hout op te
visschen wat door allen mocht worden be
houden, daar dit soort hout niet loonend ia,
om door de strandvonderij te worden opge
borgen. Voor velen een aardig buitenkansje,
vooral bij de duurte der brandstoffen cn de
ophanden zijnden winter.
Tram gederailleerd. Gisterenmiddag le
ongeveer 5 uur, derailleerde de Electrisclie
tram in de richting Leiden, bij het opgaan
der Westeinden brug ter hoogte van de
klompenmakerij van den heer Leenheer,
waarschijnlijk door een verzakking der
straat op die hoogte. De binnenkant der
rails, werd ter lengte van eenige meters,
geheel vernield en moest men, in allerijl,
een ander stuk rails inlasschen opdat heb
verkeer zonder verder gevaar kon doorgaan.
Landstorm. Zaterdag werd in do St.
Jorisdoelen de grooto jaarlijkscbe schiet
wedstrijd gehouden van den Buiteng. Vrijw.
Landstorm. Niettegenstaande de ongunstige
weersgesteldheid was de deelname vrij
groot, en werd er over het algemeen goed
geschoten. Het aantal punten dat kon wor
den behaald was 100. De hoogste schutter
bracht liet tot 95, de laagste tot 30 punten.
Do uitslag was:
le prijs J. Vink 95 p.; 2e prijs C. Hooge-
veen 94 p., (beste laagste serie); 3e prijs
