"buitenland binnenland ,5e Jaargang MAANDAG 8 OCTOBER 1923 No. 4276 peABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal, gij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal, franco per post f 2.95 per kwartaal. Het Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone adverSentiën 30 cent per regef>> •Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het dubbele van het tarief berekend. Kleine advertenifën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop 10.50. Pit nummer* bestaat uit twee bladen. bezetting van liet Roergebied Hervatting van den arbeid. Voorstellen van S tinnes aan Degoutte? Gemeld wordt, dat er onderhandelingen gaando zijn tusschen de Duitsche groot- nduslrieelen en de Franschen. De indus- rieelen zouden verzocht hebben door ge- icraal Degoutte te worden ontvangen, jaartoe deze zich bereid verklaarde. Slinnes, Klöckner, directeur van de Plioenix-Werke, Vögler van de Dortmun- der Union, alsmede de directeuren van het Stinnes-CQncern, Janus, Lübsen en ]llo von Velsen zouden eerst een bezoek generaal Dévigne gebracht hebben, (ie de bezoeker daarop bij generaal De- putte bracht. Hen beweert, dat de delegatie aan ge- leraal Degoutte een program betreffende Ie hervatting van den arbeid zou hebben jrerhandigd. Nader wordt echter gemeld, dat de be- ichten omtrent het bezoek van Stinnes ij generaal Degoutte met veel reserve loeten worden aanvaard. Frankrijk neemt voorzorgsmaatregelen. De Matin" meldt, dat de Fransche rö- eering allo noodige maatregelen heeft enomen, om eiken terugslag van de go- eurtenissen in onbezet Duitschland op et bezette gebied te voorkomen. Gratie verleend. Uit Dusseldorp wordt gemeld: De prc- ident der Fransche republiek heeft de oodslraf togen zeven Duitschers, uitge- proken op 29 Juni, veranderd in lcvons- ingen dwangarbeid. De crisis in Duitschland. De oplossing. De kwestie van den 8-urenidag. 9 In den laten avond is Vrijdag overeen- naming in de groote coalitie bereikt. De mmissie, die onder voorzitterschap van in rijksminister van arbeid verga'derde !3 i bij welker beraadslagingen later ook rijkskanselier en verschillende partij- aders aanwezig waren, kwam overeen, it onder grondwettelijke handhaving van S ai achturendag en onder inachtneming Iin de bijzondere behoeften van den te- nTOordigon toestand van Duitschland, [zonderingen toegelaten zullen zijn, die i wet of loon-overeenkomst geregeld irden. vertegenwoordigers van het Gen- i, van de democraten en ook van de nilsche Volkspartij keurden namens hun acties dit compromis goed. De sociaal- mocratischo vertegenwoordigers beloof- hun fractie daarvoor te zullen riten. Zaterdagochtend is de sociaal- tnocratische fractie bijeengekomen en eft het mpromis eveneens goedge- urd. Het rijkskabinet zal in hoofdzaak on- randerd voor den Rijksdag verschijnen door het aftreden van dr. Hilferding dr. Von Raumcr opengevallen posten o rijksminister van financiën en rijks ■uister van economische zaken zullen 'nieuw worden bezet. Het nieuwe kabinet. icinig verschil met het oude. jlot nieuwe Duitsche rijkskabinet is als samengesteld: Rijkskanselier Stresemann blijft de d'Dg van bet departement van Buiten- 'dsche Zaken behouden. S m i d t wordt 'Bister voor den Wederopbouw. Soll en minister van Binnenlandsche Za- ur. Luther minister van Finan- B- D r. K o e t h minister voor Economi- 9 Zaken. Dr. Brauns minister van 'cd. Dr. Radbruch minister van «Hie. Dr. Gessier minister van lwweer. Dr. Hoefler minister van Rijksschalkist. O o s o r, minister van 7e®r- F u c h s minister voor de Be- 'Gebieden. ministerie van Voedselvoorziening nc« niet bezet. j. De rede van Stresemann. t d1 fc-anse^er keeft Zaterdagmiddag Tf D:01! ^'iksdag, nadat hij het nieuwe arin voorgesteld, .de regeeringsver- j gesproken. In zijn rede hehan- leli'k ^00r PUisgeven van liet and Verzot geschapen politieken toe- at lhk Ter^aai>rie, dat de bevolking van "orgebied iets verdroeg, dat alle dg buiten ging voor wat menschen n ook verdragen kunnen. (Leven- ve! ^et was ochter duidelijk, dat Zet alleen de Franschen en Belgen Ion n ket bezette gebied te krijgen J doe zwakker het verzet werd, hoe c ifi moeilijker liet werd, het in diplomatiek opzicht uit te buiten. Tekortschieten op financieel en materieel' gebied toonde den bezettenden mogendheden, hoe het met Duitschland gesteld was. Bij de voortdu rende daling van den muntvoet, welke geen enkele technische maatregel kon te genhouden, konden wij geen diplomatiek succes behalen. Wij moesten een formule vinden, ^airdoor het mogelijk was, het prijsgeven van het lijdelijk verzet voor politieke onderhandelingen aan te wenden Ik heb in dit opzicht echec geleden. Wij waren bereid, een formule aan te nemen, welke op geheel andere wijze de hervat ting van den arbeid wilde regelen dan Frankrijk verlangde. Wij hebben al ons best gedaan, de besprekingen weer op te vatten en wilden verder gaan clan den in hot memorandum van 7 Juni neerge- legden waarborg, daar ik den indirecten borg in een directen veranderde en daar- medo den grondsla.g voor een internatio nale leening verschafte, waardoor do mo gelijkheid gegeven was Frankrijk uit het Ruhrgebied to krijgen. Op deze wijze meest een atmosfeer geschapen worden om zoowel het prijsgeven van het lijdelijk ver zet, en de invrijheidsteling van de gevan genen en den terugkeer van do verbanne- nen naar hun haardsteden, als do hervat ting van de onderhandelingen in vollen omvang to verkrijgen. Wij hebben zulke voorstellen voorgelegd. Do hoopgevende onderhandelingen werden afgebroken ten gevolge van den eisch, dien de minister president tegenover andere mogendheden doordreef, dat Duitschland het lijdelijk verzet onvoorwaardelijk moest opgeven. Onze aanbiedingen zijn verderstrekkend dan ooit een volk heeft aangeboden. Zij gaan de bepalingen van het vredesver drag verre te boven. Zij gaan uit van do groote 'gedachte, ook beslag te leggen op do vermogens der particuliere bedrijven. Desniettegenstaande boden ook deze aan biedingen geen grondslag voor verclero onderhandelingen. Wij gaven echter den eisch, dat wij weder over het Ruhrgebied de. beschikking krijgen, niet op cn zullen hem ook nooit opgeven niet opgeven den strijd om do menschtenrechten der bevol king. (Levendige bijval.) Onze vraag no pens het herstel van geordende toestan den in het bezette gebied is niet beant woord. Wij zullen ze herhalen. Bedenke lijk zijn de gebeurtenissen met betrekking tot de Fransche regie. Op. één ding wil ik den nadruk leggen. Ons behoort do grond, dus behoort het land, ons behoort de souvereiniteit in dit land. (Stormachtige bijval.) Dat blijft be staan, dat zal ook in de verre toekomst zoo blijven. Zijn do verklaringen juist, die Poincaré tegenover Baldwin moet hebben afgelegd, n.l. dat hij geen annexa ties, geen inbreuk op onze territoriale souvereino rechten wil, dan heeft hij thans de béste gelegenheid, ten overstaan van de goheele wereld twijfelaars den mond te snoeren door bij de onderhan delingen te toonen dat zijn woord hem ernst is. Men zegt dat de Duitsche regee ring eerst haar goeden wil moet hebben getoond. Doch. wat moet Duitschland, bui ten dat wat wij hebben aangeboden tc praesteeren, dan nog meer aanbieden? Het is het laatste wat het volk aanbieden kan. Wij hebben den wil om tot overeen stemming te komen, doch er zijn aan het kunnen van het Duitsche volk grenzen ge steld. Dreigende toestand in Saksen. Het latende conflict tusschen Beieren en het Rijk is® nog niet opgelost en er dreigt alweer een nieuw conflict, ditmaal tusschen het Rijk en Saksen. Aanstaande Dinsdag zal do Saksische minister-presi dent, dr. Zeigner, zijn materiaal tegen den Rijksminister van Verdediging, dr. Gess- ler, hekend maken. Volgens het Berliner Tageblalt zal nu do minister van verdediging, die, naar bekend is, sinds de afkondiging van den staat van beleg de uitvoerende macht in het geheele land in bandon heeft, do Saksische regcering doen weten, dat hij dr. Zeigner de bekendmaking van zijn materiaal niet zal toestaan. De Saksische socialisten en communisten moeten daar op verklaard hebben, dat ze in dit geval slechts voor geweld zullen wijken. Men ziet daaróm met eenige spanning de zit ting van den Saksisclien Landdag op Dinsdag tegemoet. Aanleiding .tot eon nieuwe onflict ligt in do officieele mede- deoling van den Rijksminister van verde diging, dat do benoeming van een bur gerlijke commissaris voor Saksen, door •cl.it land verlangt, niet zal plaats hebben. Do Rijksminister van verdediging verde digde zijn weigering, door op te merken, dat de geheele bevoegdheid van den mili tairen bevelhebber zich uitstrekt over het geheele gebied van het vierde verdedi gingsdistrict, dus ver over de grenzen van den vrijen staat Saksen. De Saksische regeeringspartij (socialisten en communis ten) schijnen nu naar het voorbeeld van Beieren, ook voor Saksen een staatscom- missaris te benoemen, die eveneens bui tengewone volmacht zal krijgen. Zonder eenigen twijfel zal in dat geval de regecringspolitiek in Saksen even scherp naar links gaan, als ze thans in iBeieren naar rechts is gegaan. Spanje; Alle Madridsclie politie-inspedeurs ontslagen. De gouverneur heeft alle inspecteurs der gemeentelijke politie en alle agenten die belast zijn met het markttoezicht, uit hun functie ontzet. De kolonel der genie Tafur is benoemd tot directeur-generaal van post, telegraaf en telefoon. Griekenland. Het onderzoek naar de moorden bij Janina. Een protest van leden der commissie v a n onderzoek. De diplomatieke medewerker van de „Daily Telegraph" verneemt, dat de Ja- pansche voorzitter en de Britsche en Fransche leden van de commissie van onderzoek in zake de moorden 'hij Janina niet geheel tevreden zijn over de handel wijze der gezantencónferentie, die haar taak alsbeëindigd verklaarde. Zij ver zoeken om door de conferentie te worden gehoord, ten einde aan deze him grieven en hun conclusies voor to leggen. Zij heb ben nl. een rapport opgesteld, waarin zij, hoewel zij niet in staat zijn de moorde naars van generaal Tellini ef zelfs hun nationaliteit te identificeeren, de Griek- sche regeering zelf van verantwoordelijk heid vrijpleiten cn uiteenzetten, dat de gevallen van mogelijke onachtzaamheid van individueele en ondergeschikte auto riteiten geen beschuldiging van medeplich tigheid of kwade trouw tegen de Griek- scho regeering inhouden. De drie com missarissen waren blijkbaar verbaasd over het feit, dat het besluit der gezan ten geen rekening hield met het voorloo- pig rapport der. commissie. De Italiaan- sche kolonel weigerde het eindverslag te teekenen, hetzij met bf zonder voorbe houd. Bulgarije. De staat van beleg opgeheven. Daar de troebelen, w.elke door de com munisten verwekt zijn, definitief onder drukt zijn, heeft do regeering den staat van beleg opgeheven. luiten!, berichten Paniek in een synagoge. Zestig personen gedood. Uit Kief wordt gemeld: Gedurende een godsdienstoefening in de synagoge, waarbij 2000 personen tegenwoordig waren, ging plotseling het electrisch licht uit. Op het geroep: Brand!, ontstond een hevig gedrang waarbij 'honderden personen onder den voet werden geloopen, met Bet gevolg, dat een zestigtal personen werden gedood en onge- veel honderd werden gewond. Opstand in een gevangenis te Eddyville. Door -amoniakgas gedood. De drie gevangenen, die zich, zooals ge meld, in de eetzaal van de gevangenis te Eddyville gebarricadeerd hadden, zijn ten slotte gedood. Na zeer uitgebreide voorbe reidingen, slaagden de cipiers er in, een der aangrenzende kamers met ammoniakgas te vullen. Toen dit gas voldoende doorge drongen was,' baanden zij zich een weg naar de keuken, waarin de gevangenen zich hadden teruggetrokken cn vonden daar de lijken. Over dit 'gevangenisdrama wordt nog het volgende gemeld: De drie gevangenen werden, als naar ge woonte, Dinsdagochtend op de binnenplaats van do gevangenis geluncht" Plotseling bleek, dat zij in het bezit waren van vuur wapenen. Zij trachtten van de verwarring, welke na het lossen van eenige schoten ont stond, gebruik te maken om te ontvluchten. Dit werd echter belet, dank zij den tegen stand, die door de cipiers werd geboden. De zen slaagden er in, de gevangenen naar de eetzaal van de gevangenis terug te drijven. Kort daarna zagen de laatsten zich genoopt zich terug te trekken naar de keuken. Hier barricadeerden zij zich. Veertig bewakers openden van de binnenplaats uit het vuur op de keuken. Dit wekte natuuiijk groot op zien: buiten de gevangenis verdrong een groote menigte zich bij voortduring voor de hekken. Het beleg duurde van Dinsdag tot Zaterdag. In den nacht van Vrijdag op Za terdag werd van gasbommen gebruik ge maakt; dit had evenwel geen resultaat- Teen nam men zijn toevlucht tot ammoniak gas, dat het einde van den strijd bracht. Een mijnongeluk bij Kattcwitz. Door het instorten van een stutbalk in een mijngang zijn in de CleophAsmijn nabij Kattor.'itz een zevental mijnwerkers van da buitenwereld afgesloten. Ofschoon onmid dellijk met het reddingswerk werd begonnen heeft men hen nog niet kunnen bereiken. Een groote brug te Montreal ingestort. De brug over het Lachinekanaal bij de St Laurens-rivier is ingestort. Veertig schepen met een inhoud van 4.000.000 bushels graan voor den export worden hierdoor opgehou den. Het verkeer zal naar verwacht wordt drie dagen gestremd zijn. Ontploffing van dynamietbommen. Volgens een telegram uit Vigo zijn in het Pr?.<?a da Batalha te Oporto vier dynamiet bommen ontploft. Verscheidene personen werden gewond o.m. eenige erns'ig. Er ontstond een paniek na de ontploffing tengevolge waarvan bij de wilde vlucht uit de zaal nog meer personen verwondingen opliepen. Een Spaansche bank voor millioenen opgelicht. Het filiaal te Valencia van een groote Ma- dHleensche bank is, blijkens een telegram uit Madrid aan het Journal", het slachtof fer geworden van een oplichting voor een bedrag van verscheidene millioenen. Ver schillende personen zijn gearresteerd. Vreeselijk ongeluk in een staaigieterij. Te Aubrives in de Ardennen heeft een vreeselijk ongeval plaats gevonden. Een Ita- liaansche arbeider was bezig te werken on der een kabel, waarlangs een kraan ge smolten lood van 2000 Kg. vervoerde. Op het oogenblik dat de lading boven den ar beider was, brak de kabel en stortte de kraan zijn gloeienden inhoud op den onge lukkige uit, die op slag gedood werd. Het lijk werd geheel verkoold opgenomen. Ter voorkoming van spoorwegongelukken. Uit Duitschland wordt gemeld, dat men daar maatregelen overweegt, om het ver ontrustend aantal spoorwegongelukken te reduceeren en de veiligheid van het spoor wegverkeer zoo veel mogelijk te verzekeren. Daar het meerendeel der treinbotsingen ontstaat door het voorbijrijden van op on veilig staande signalen, heeft men electri- sche contracten geconstrueerd, die of den machinist waarschuwen door een hevig ge- bel, wanneer hij het signaal toch passeert, of den trein automatisch tot staan brengen door een krachtigen druk op de remmen. Toch toont de practijk, dat menschelijke phchtsbewust-zijn en menschelijke betrouw baarheid veiliger zijn voor het reizend menschdom dan de ziellooze automaten. Moeilijker nog is het, de reizigers te be schermen tegen misdaden. Een afdoend mid del is er niet te vinden, want de strijd tegen de misdaad is eeuwig. Het personeel is aan gemaand nauwlettend toe te zien, scherper controle uit te oefenen en zelf zooveel mo gelijk in zwak bezette coupé's plaats te ne men in plaats van in de dienst compartimen ten. Ook zou de noodrem worden vervangen door een bel; het noodremsysteem is te om slachtig; voor het personeel er is. zijn de roovers natuurlijk reeds gevlucht. In de slaapwagens zijn deze schellen al ingevoerd en daar zijn tot nog toe geen misdaden ge- R.-K. Universiteit. D e nieuwe bibliothecaris. De Commisise van Organisatie verzoekt ons mede te deelen dat het Bestuur der Sint Radboudstichting heeft, benoemd tot Bibliothecaris van de R.-K. Universiteits bibliotheek te Nijmegen, tevens tot Buiten gewoon Hoogleeraar in de Diplomatiek en PalaeograpMe: Dr. Herman de Vries van Heekelingen. Dr. de Vries werd geboren te Gronin gen in 1880. Hij is o.a. een broer van Prof. de Vries te Rotterdam en verwant met de Daubanton's. In 1908 is hij over- gegaau tot het Katholicisme, heeft daarna klassieke talen gestudeerd en zich doen in schrijven in do Faculteit van Letteren en Wijsbegeerte aan de Universiteit te Frei- burg in Zwitserland. In 1916 promoveerde hij „magna cum laudo" tot Dr. in de Letteren op proef schrift: „Genève, Pepinière du Calvinis me Hollandais", dat met grooten lof in de pers van verschillende landen werd be sproken. Hij is lid van het Zwitsersch historisch genootschap en andere geleer de kringen en leverde historische bijdra gen voor tijdschriften. Hij is medewerker o.a. aan „Lo livro francais".. Van zijn hand verscheen nog: „H. de Vries de Hee kelingen: Correspondance de Bonaven- tura vulcanius pendant son sejo-ur a Co logne, Genève et Bale, La Haye, Martinus Nijhoff 1923". Door zijn langdurigen ar beid in archieven en bibliotheken (o.a. ordende hij de heraldische bibliotheek te Freiburg) en zijn uitgebreide relaties mot boekhandelaren en antiquariaten in ver schillende landen, heeft hij zich een bree- do bibliographische kennis verworven. De nieuwbenoemde zal den lsten Nov. a.s. in functie treden. HET VOORNAAMSTE NIEUWS, BUITENLAND. Het nieuwe Duitsche Rijkskabinct. De regeeringsyerklaring van Stresemann Dreigende toestand in Saksen. BINNENLAND. De regeering zou salarisvermindering eischen van het personeel bij door het rijk gesubsidieerde instellingen. Mo de-rator. Het Doorluchtig Episcopaat, heeft be noemd tot Moderator aan do R.-K. Uni versiteit te Nijmegen den Zeercerw. Pa ter J. van Rijckevorsel S. J., onder mede- deeling, dat Z.Eerw. tevens Directeur zal wezen der aldaar op te richten Maria- Gongregatie der R.-K. Studenten. De Vlootwet. Het lid der Tweede Kamer, de heer Dresselhuys heeft aan den minister van koloniën g.evraagd: Is de minister bereid mede te deelen, of aan Zijn Excellentie bcke garg eare thans de meening is van den gouverneur- generaal van Nederlandsch-Indië over 't aanhangige ontwerp Vlootwet en de daar uit voor Ned.-Indië voortvloeiende gelde lijke gevolgen? Zoo ja, wil de minister dan dit oordeel kenbaar maken vóór of tij dens de op 11 October in verhand met dit ontwerp in de Tweede Kamer te behande-: len interpellatie? Art. 40 van het Bezoldigingsbesluit. Mr. dr. Jan van Best spreekt te Tilburg. Gisteren had in het Kegelhuis te Tilburg een zeer druk bezochte vergadering plaats, uitgeschreven woor de gecombineerde be sturen van onderstaande vereenigingen, in verband met de a.s. intrekking van art. 40 van het bezoldigingsbesluit. Als spreker trad op mr. dr. Jan van Best te Eindhoven, die de vergadering meer dan een uur boeide door een keurige voordracht waarin hij er uitdrukkelijk op wees dat de toestand van 's lands financiën om ingrij pende maatregelen schreeuwt. Maar het ging z.i. niet aan om een eenmaal dcor do regeering gedane belofte eenvoudig te bre ken, zonder dat de georganiseerde ambte naren do gelegenheid hebben gehad, cm met de regeering van gedachten te wisselen over de vraag, welke maatregelen moeten wor den getroffen, om 's lands financiën in even wicht te brengen. Volgens spreker zijn de R.-K. ambtenaren zeker bereid hun offer te brengen aan den staat. Maar dan moet vast staan dat langs anderen weg het herstel van evenwicht onmogelijk is; bovendien behoo- ren alle staatsburgers offers te brengen, en elk naar zijn vermogen. De conclusies vp.n spreker betoog werden neergelegd in onderstaande motie, die met applaus werd aangenomen: De afdeclingen Tilburg van: de A. R. K. A. (Algemeene R. K. Amble- naarsvereeniging), den R. K. Onderwijzersbond, do R. K. Onderwijzeressenvereeniging, den Bond van Overheidspersoneel ,.SL Paul us", den Politiehond „St. Michael", den Bond van Post- en Telegraafpersoneel „St. Petrus", den Bond van Spoor- en Tramwegperso neel „St. Raphael", den bond van leeraren bij het nijverheids onderwijs „St. Bernardus", in gecombineerde vergadering bijeen op Zondag 7 October te Tilburg; kennis genomen hebbende van de plannen der regeering inzake intrekking van art. 4G van 'het Bezoldigingsbesluit, cn verlaging der loonen van personen in Overheids dienst; erkennen den moeilijken toestand, waarin zich het land bevindt; wijzen af, dat de schuld van dezen toe« stand wordt gegeven aan het huidige lands bestuur; vragen meer algemeene doeltreffende maatregelen, waaronder de bescherming van! den nationalen arbeid;. vragen met aandrang, dat géén offers zul len worden gevraagd van de ambtenaren!, alvorens is vastges'teld, dat deze offers on'-i vermijdelijk zijn en dat gelijke offers ook door de andere staatsburgers zullen wor den gedragen; wijzen op de dringende noodzakelijkheid geen maatregelen te treffen, zonder voor afgaand gepleegd overleg; en besluiten deze motie ter kenrns tel brengen aan H. M. regeering en te publicee- ren in de pers. Do gewone audiëntie van den miniaa ter van oorlog zal op Donderdag 11 Oct o.k. niet plaats hebben. To Amsterdam is de stichting voor genomen van een omvangrijk centraal kunstgebouw O. P. G. A. N. G., dat ten dienst zal staan der voornaamste R.-K-.- vereenigingen op sociaal, wctcnschappe- ijk en kunstlievend terrein- -A

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1