ie jaargang.
VRIJDAG 5 OCTOBER 1923
a»»<iTdóoSfook op cen posine
No. 4274
e> Ceicbohe 6ou/fca/nt
ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Leidon 19 cent per week 8 2.50 per kwartaal,
nze Agenten 20 cent per week 8 2.60 per kwartaal.
8DC0 per post I 2.95 per kwartaal.
«t Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'a ver-
jebaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
jfetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
1 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewon» advertentiën 30 cent per regeï-i
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
u dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin'
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop fü.59.
■Ml
nummer» bestaat uit twee
iden.
,1 Politiek.
wal, medegedeeld, heelt de Chr.
I Kamerfractie zioh gewend tot den
isler van Financiën, met het verzoek
r
met ingang
van 1 Januari a.s. 10%
te houden van de schadeloosstelling
jr |eden. Een afschrift van dit schrij-
heeft genoemde Kamerfractie aan do
Qfli ero Kamerclubs gezonden.
van de Vrijheidsbond beeft daarop
volgende geantwoord:
aar aanleiding van uw schrijven, d.d.
leptamber j.l., waarvan wij tegelijker-
do publicatie in de per3 opmerkten,
ien wij de eer u mede te doelen, dat
daarvan niet zonder verbazing heb-
kennis genomen. Wanneer het de be
ng van uw schrijven mocht zijn,
uedo onze Kamerclub eene opwek
te geven in gelijken zin te handelen,
zou dit doel vermoedelijk beter kun-
zijn bereikt, indien er gebruikelijker-
j) een gezamenlijk overleg ter zake
plaats gevonden; thans ligt bet voor
land, dat wij uw schrijven voor ken-
eving aannemen.
[ij willen u intusschen nog wel mede-
i, dat een soortgelijk denkbeeld ook
j oenigen tijd bij ons een punt van
weging bad uitgemaakt, en dat wij
nemens waren, zoodra eene verlaging
ambtenaars-tractementen inderdaad
feit mocht worden, do andere groepen
Kamer uit te noodigen van gedachten
isselen ever de vraag, of het op den
der Kamerleden kan Liggen zich een
j, ca zoo ja, in welken vorm te ge
iten.
Dor uw, ons inziens ontijdig, optreden
(hans die weg niet kunnen worden be-
al wi zullen nu te zijner tijd over-
wat ons in deze zal tedoen staan.
lit antwoord van den Vrijheidsbond
bij ons de vraag rijzen: Zou de Ghr.
Kamerfractie ook met geen andere
lerc'.ub overleg hebben gepleegd ook
met de twee andere rechtsche
lies alvorens zij haar adres tot den
nu lister van Financiën richtte?
dan treft haar geen blaam,
toch moeilijk verlangd worden,
zij, zoo zij tevergeefs getracht heeft
:de twee rechtsche clubs tot overeen-
te komen, zich nog eens zou
den tot tegenover haar staande groe-
oo neen indien do Ghr. Hist. Ka-
werkelijk zonder eenig vooraf-
nd gezamenlijk overleg heeft geadres-
d - dan zou daarin o.i. liggen een
■t „politiek", die wij willen veroordee-
als „gunstbejag", en waaraan geen
el, zichzelf eerbiedigende partij zich
'Schuldig maken; dan zou haar wol,
onze opvatting, een blaam treffen,
'ij zullen ons echter natuurlijk
iblea een oordeel te vellen, alvorens-
wat meer bekend is.
ByiTESSLAffES
bezetting van het Roergebied
hervatting van het werk door het
spoorwegpersoneel.
Is maar eien vriendelijke
vraag.
Essen-West wordt het spoorwegper-'
w thans in zijn woningen opgezocht
oen officierspatrouille, die een lijst
«ct geheele personeel bij zich heeft,
spoorwegpersoneel wordt gevraagd,
'ct bereid is den arbeid te hervatten.
Wal van weigering wordt met ver-
maatregelen gedreigd.
De inbeslagnemingen.
[aar de „Kölnische Zeitung" uit Gel
achen bericht, namen de Franschen
,een Weetal beambten van do „Gute
ming" Hiitte een bedrag van 238
lard, bestemd voor loonuitbetaling, in
'erwijl van de mijn „Graaf Bis-
2 billioen mark werden gecon-
rd' oveneens bestemd voor loonen.
Het gebeurde te Dusseldorf.
11scho politieambtenaren
v°or den krijgsraad.
eu de door de Franschen gearres-
1 ambtenaren der Schupo te Dussel-
'i Haas, Engel en Vogt, en tegen
>r dpP0T^eUr ^er crhnineele politie, is
chtro ansc^en krijgsraad een aan-
ir An^P-jS po£*n£ tot moord ingediend
aanleiding van het gebeurde van
"plgens de bepalingen van de
een on rechtspraak staat niet
botsing te Hindenburg.
sldeutsche MorgenposF' verneemt
uit Hindenburg: In den namiddag tegen
5 uur verzamelden zich gister een groote
menigte arbeiders voor het hotel Koch-
mann, om hun ontevredenheid te uiten
over een hun uitbetaalden loontoeslag,
dien zij ontoereikend achtten.
Het kwam tot buitensporigheden. De
politie poogde de menigte te verstrooien.
Bij de daarop ontstane botsing moeten
meerdere personen gedood en andere deels
zwaar, deels licht gewond zijn.
Een officieel bericht over het gebeurde
is nog niet ontvangen.
De Kabinetscrisis in Cuitschland.
DE KABINETSCRISIS IN
DUITSCHLAND.
Stressmann Kabinetsformateur.
Het oude kabinet.
Het k'abinet-Strasemann heeft een kor
ter duur gehad dan oenig andere Duitsche
regeering. Het bestond slechts zeven we
ken en het begin zoowel als het einde er
van werpt een bedenkelijk licht op deroe-
kelooze onverantwoordelijkheid en de af
wezigheid van alle parlementaire ge
schooldheid bij de tegenwoordige Duitscho
rij ksdag-afge vaardigden.
Door deze crisis is een zeer gevaarlijke
en scherpe tegenstelling in het Reich ont
staan. Men behoeft daarvoor de ochtend
bladen maar even in te kijken. De „Vor-
warts" gooit do schuld van de nederlaag
der zooveel 'belovende groote coalitie op
het groot-kapitaal. De „Tag." doet het van
haar kant op do werklieden-vereenigingen
Deze béide groepen zullen in de toekomst
dus scherper dan ooit tegenover elkander
komen te staan. Do gevolgen daarvan
kunnen niet zwart genoeg worden inge
zien, schrijft do „Maasbode".
Waarom hot z'n ontslag
indiende.
Betreffende de redenen, welke het kabi
net had om zijn ontslag in te dienen,wordt
van gezaghebbende zijde hot volgende me
degedeeld:
Het kabinet had, zooals bekend is, be
sloten den Rijksdag om bijzondere vol
machten te vragen. Hiérbij ging de regee
ring uit van het standpunt, dat de nieuwe
geldsoort op goudbasis evenmin te hand
haven zou zijn als bet oude geld, indien
bet goudgeld niet gesteund en gewaar
borgd werd door een verhooging van de
productie. Men dacht daarom aan een
verhooging van de belastingen en verlen
ging van den arbeidstijd. Speciaal in het
mijnwezen moest do productie verhoogd
worden, doch cok op ander gebied moest
deze maatregel worden doorgevoerd.
Hierover verkreeg men in den boezem
van het kabinet volledige overeenstemming
Men slaagde er echter niet in, eenzelfde
overeenstemming ook in d9 fracties te ver
krijgen.0 De sociaal-democraten hadden
wel is waar besloten de regeoring de vrije
hand te laten ten opzichte van politieke en
financieele maatregelen, doch weigerden
beslist hunne toestemming te verleonen
aan een ingrijpen in de sociale wetgeving,
op basis van de door de machtigingswet
aan de regeering toe te kennen volmach
ten. Uit dien hoofde meende het kabinet,
de crisis, die onvermijdelijk was, niet
langer te mogen vertragen, daar do toch
zoo zeer op do proef gestelde openbare
meening dit niet zou kunnen dragen.
Daarom bood het kabinet zijn ontslag
aan.
Stresemann maakt spoed
Het tot stand komen van hot nieuwe
kabinet-Stresemann is spoedig te verwach
ten, werd gisteren gemeld. Zoo mogelijk,
zal het nieuwe ministerie nog deze week
aan den Rijksdag worden voorgesteld.
Wanneer Stresemann er niet in slaagt
voor Zaterdag een nieuw kabinet te vor
men, zal de Rijksdag eerst in het begin
der volgende week bijeenkomen.
Naar de ochtendbladen melden, latende
sociaal-democraten er geen twijfol aan
bestaan, dat zij geen deel zullen nemen
aan do nieuwe combinatie.
Het nieuwe kabinet.
Geen sociaal-democraten
in de regeering.
Het blijkt, dat dr. Stresemann gisteren
hard gewerkt heeft. Het is hem althans
gelukt reeds gisteravond, zij het dan nog
officieus, met een nienw kabinet voor den
dag te komen, al is dit dan ook nog niet
geheel voltallig. Van het nieuwe kabinet,
dat zich karakteriseert als een coalitie
van de burgerlijke middengroep, bestaan-
do uit centrum, democraten en Deuitsche
Volkspartei, staan tot nu toe de volgende
namen vast: Stresemann, Rijkskan
selier en »Buitenlandscho Zaken. G c s 1 e r,
Rijksweer en Binnenlandsche Zaken. L u
ther, Financiën. Br aun, Arbeid.
Fuchs, Bezette gebieden. Von Oppen
Landbouw en Voedselvoorziening.
De meeste van deze ministers zalen ook
reeds in het eerste kabinet-Stresemann.
Van ihet centrum blijven in het tweede
kabinet de minister van Arbeid, Braun,.
die sedert Wirth nog in geen enkel minis
terie heeft gemankeerd on de minister
van do Bezette gebieden, Fuchs. Het plan
tot inkrimping van het kabinet schijnt be
perkt te zijn tot de samenvoeging van
Rijksweer en Binnenlandsche Zaken, wel
ke departementen aan den democraat
Gesier komen. Een yereeniging van Finan
cien, aan welk departement Luther komt,
van do Deutsche Volkspartei, die in het
eerste kabinet-Stresemann Voedselvoorzie
ning had, met Economische Zaken, is niet
doorgevoerd. Dit laatste departement en
Justitie zouden eeTst lieden worden bezet
Een nieuwe verschijning in de regee
ring is de persoon van Von Oppen, de
als landbouwspeciaiiteit bekende voorzit
ter van de Brandenburgsche Kamer van
Landbouw, dio dicht bij do Duifsch-Na-
tionalen staat, zonder echter hij hen te
zijn aangesloten.
De sociaal-democratie is niet vertegen
woordigd in dit kabinet van Stresemann,
hoewel de Rijkskanselier tot op het laat
ste oogenblik getracht heeft Sollmann, die
tot nu toe minister van Binnenlandscho
Zaken was, te houden.
De Rijniandschs Separatisten.
Een onderhoud met
M a t t h e s.
Een medewerker van do „Tel." schrijft:
Nog nimmer bad ik onder zulke roman
tiscke omstandigheden al3 gisteren een
interview met den leider der separatisten,
Matthes, wiens demonstratie Zondag j.l.
zoo bloedig verliep.
Gedurende ons geheele onderhoud, dat
in het „Düsseldorfer Restaurant" plaats
vond, hield Matthes met zijn gladge
schoren gezicht het ware typo van den
volkstribuun onder tafel een groote re
volver omklemd en telkenmale,dat iemand
voorbij ens tafeltje kwam, hoordo ik on
der tafel oen geheim zinnig geklik.
„Do Rijnland-republiek", zoo zeide
Matthes, „komt dezen herfst. Dit proces
kan zich langs revohitionaren weg vol
trekken, doch indien" dit niet hef geval is,
dan door een revolutie. Wij hebben alles
in orde: grondwet en voorloopige regee
ring, welke uit tien man zal zijn samen
gesteld, en alle departementen zijn be
zet. De uitvoerende macht zal bij een
tweetal personen berusten.
De grenzen van den nieuw te vormen
staat denken wij ons als volgt: van do
Nederlandscho grens in het Noorden tot
en met de Beicrsche Rijnpalts in het Zui
den. In het Oosten zal zij Dortmund on
het Belgische Land (het mijngebied):
voornamelijk Elberfeld, Barmen omvat
ten, terwijl zij zich in het Zuid-Oosten
zal uitstrekken tot en met het gebied van
de Beneden-Main tot aan het Spessart-
gebergte. Het geheel zal ongeveer vijftien
millioen inwoners tellen.
Wat ons economisch program betreft,
zoo wenschen wij via Nederland en België
en niet via Bremen en Hamburg te expor
teeren.
Engeland.
Ook daar fascisme.
Birmingham het centrum der
beweging.
Een bericht uit Birmingham aan do
„Daily Expres" zegt, dat die stad bezig is,
centrum to worden van een fascistische
beweging in de Midlands. De lidmaat-
schapsbewijzcn worden thans gedrukt,
en zoodra ze gereed zijn, zal een groote
vergadering worden belegd. Het doel van
do beweging is, gelijk in een vlugschrift
wordt uiteengezet, er bij alle Britten,
ongeacht hun leeftijd, geslacht en maat
schappelijke klasse, op aan te dringen, dat
zij zich vrijwillig melden voor bet ver
richten van praclischen arbeid ten einde
oen krachtig wapen te vormen ter bestrij
ding van de steeds veldwinnende socialis
tische en boljewistiscbe bedreiging.
Italië.
De slachtoffers van hel bombardement
van Kcrfoe.
2 millioen schadevergoeding.
Uit Griekenland wordt gemeld, dat de
Italiaanscho gezant te -Xhcne eei. j i
van 2 millioen. ter beschikking heeft .fcc'-* 'J
steld van de Griekscho autoriteiten om
dit te verdeelen onder de nagelaten be
trekkingen der slachtoffers van het bom
bardement van Korfoe.
Zuid-Slavië.
Vier ministeries afgeschaft.
Uit bezuiniging.
Naar uit Belgrado wordt gemeld, heeft
do Zuid-Slavische ministerraad besloten
om bezuinigingsredenen vier ministeries
af te schaffen.
Japan.
Nieuwe aardbeving te Tokio.
Een stad in donker.
Gistermorgen had wederom een zeer
ernstige aardbeving plaats. De bewoners
van Tokio vluchtte?? 'uit hun buizen; het
electrisch licht is afgesneden.
Te Osaka was cen lichte aardschok
voelbaar.
Een eigenaardige toestand.
Teveel levensmiddelen.
Het eigenaardige geval doet zich in
Japan voor, dat in de door de aardbeving
geteisterde steden een surplus aan levens
middelen is ontstaan, ten gevolge van de
enorme aanvoeren. Dientengevolge kon
den de rantsoenen aan de bevolking ver
dubbeld worden.
Een der meest gruwzame bezigheden,
waarmede bepaalde personen zijn belast,
is het verzamelen van geld en kostbaar
heden, welke zich nog op de lijken van
de. bij de catastrofe omgekomen personen
bevinden. Er wordt aldus dagelijks voor
een bedrag van ongeveer 3000 Yen ge
vonden.
Ook dieven hebben reeds tal van lijken
van alle kostbaarheden en geld beroofd.
De aardbevingen duren met tusschen-
poozen nog voort en gaan tiet hevige-
stortregens gepaard.
Biuiitesal. Berichten
Hevige storm op de Belgische kust
Een visschersboot met
bemanning verloren.
Ten gevolge van een ontzetten-den
storm, dio boven de Belgische kust os los
gebroken, kon de zeepest Ostende-Dover
gistermorgen niet vertrekken.
De storm was zoo hevig, dat de vis
schersboot D. 432, tegen de zeewering
werd verbrijzeld. De geheele, uit vijf
man beslaande equipage, vendronk.
Uit Duinkerken wordf gemeld: Een
hevige storm woedt hier uit liet Noord
westen. De visschersvloot in de buiten
haven heeft groote averij hekomen. Ver
schillende booten leden schipbreuk. Per
soonlijke verliezen zijn niet geCeden.
Uit Cherbourg: De hevige storm uit
het N.-Westen houdt aan. De zee is bui
tengewoon onstuimig. Ook in de stad
heeft de storm groote schade veroorzaakt.
Gedurende den geheelen avond waren het
tramverkeer en de telefonische en tele
grafische verbindingen verstoord. De
groote Atlantische booten hebben aan
zienlijke vertraging. Er wordt geen schip
breuk gemeld.
De orkaan boven dc Engclsche kust.
Een hevige storm woedde boven de En-
gelsohe kust en Galais. De stoomboot-
dienst tusschen Engeland en Frankrijk
moest tijdelijk wórden gestaakt.
De Engclsche kanaalboot „Engadine",
die eergisteravond om halfelf Dover ver
liet naar Galais, kon deze haven niet
binnenloopen en trachtte eveneens tever
geefs Londen te hereiken. Ten 6lotte
moest zij teruggaan naar do Engelsche
kust en te Sandgate beschutting zoeken.
Aldaar werden de passagiers aan land
gezet.
Bij bet eiland Jersey verdronken drie
visschers van een visschersboot.
Bij Cowes (Wight) werden verschillen
de motor- en roeibooten vernield.
Ook to land richtte de storm groote
schade aan.
Bij Plymouth werd de nieuw gebouw
de tribune van de Albion Football Club
geheel verwoest.
De luchtdienst tusschen Londen ©u Pa
rijs moest worden stopgezet.
BIBBiaEMLAMD
Subsidie voor v/erkloozenkassen.
Ook voor 1924 een subsidie van
meer dan 100 p C t. m o g e 1 ij k.
Het Haagscbe correspondentiebureau
meldt: De Regeering heeft goedgevonden,
dat ook voor 1924 de mogelijkheid zal
geopend blijven, dat aan werkloozenkas-
sen een subsidie van meer dan 100 pCt.,
overeenkomstig de bepalingen van het
werklooshidsbesluit 1917, wordt verleend,
doch alleen in gevallen, waarin het drin
gend noodig blijkt.
De Zomertijd.
Een adres.
De Christ. Boeren- en Tuindersbond ln
Nederland, bet Koninkl. Nederl. Land-
bouw-Comité en de Nederl. Boerenbond
hebben den volgenden brief aan den mi
nister van arbeid, nijverheid en handel
gezonden:
Do Christ. Boeren- en Tuindersbond in
Nederland, het Kon. Ned. Landbouw-Co-
mité on do Nederl. Boerenbond hebben
met belangstelling kennis genomen van
het antwoord van den den minister van
binnenlandsche zakep en landbouw, d.d.
12 Juli j.l., betreffende weltelijlcen tijd,
op bun aan den raad van ministers onder
daglcekcning van 18 Juni 1923 gericht
schrijven.
In afwijking met het standpunt, in be
doeld antwoord ingenomen, zijn wij van
meening, dat een bespreking van vertegen-
HET KOORNAARSTE KfiEÜVJS.
BUITENLAND.
De Kabinetscrisis in Duitschland is
reeds opgelost.
Geen sociaal-democraten meer in do
Rijksregeering.
Nieuwe aardbevingen in Japan.
Heyige stormen op do Belgische, Fran-.
sche en Engelsche kusten.
BINNENLAND.
Het wapen van de R. K. Universiteit,
afbeelding en beschrijving (2e blad.)
De regeering heeft goedgekeurd, dat
ook voor 1924 de mogelijkheid zal ge
opend blijven, dat aan werklozenkassen
cen subsidie van meer dan 100 pet. wordt
verleend.
Dc Vlootwet. Een dsbatvergadering cp
de R. K. Rijks-kieskringyereeniöing te
's-Gravsnhage.
woordigers uit de verschillende groepen
onzer bevolking zeer wel zal kunnen lei
den tot een met juistheid vaststellen van
de economische, technische en andere be
zwaren, aan het behoud van den z.g. zon
netijd cn hot invoeren van den z.g. zomer
tijd voor de onderscheidene volksgroepen
en voor de gemeenschap verbonden, en dat
de mogelijkheid geenszins is uitgesloten,
dat in da een of andere richting een op
lossing van het vraagstuk kan worden ver-f*-
kregen.
Ten einde een eventueéle camoncpre-
king met verschillende organisaties zoo
vruchtbaar mogelijk te doc-n zijn, verzoe
ken wij uwen raad beleefd, om do volle
dige gegevens van het laatste onderzoek,
welke destijds aan de Staten-Generaal zijn
medegedeeld, wel ter onzer beschikking te
willen stellen. Wij vleien ons, dat do
raad wel aan ons verzoek zal willen vol
doen.
(Zooals bekend, eindigt de zomertijd in
den nacht van a.s. Zaterdag op Zondag.)
De Tabaksaccijns.
Tegen verhooging.
Het Centraal Bureau van het Verbond
van Vereenigingen van Sigarenfabrikan
ten an Nederland heeft een adres gezon
den aan den minister van Financiën in
zake den tabaksaccijns.
Dit bureau, omvattend een twaalftal
vereenigingen van sigarenfabrikanten,
winkeliers, sigarenmakers en tabaksbe
werkers, uit in dat adres zijn teleurstel-'
ling over do plannon van den minister tot
verhooging van don tabakacoijns.
Het adres behandelt uitvoerig den toe-»
stand in de sigarenindustrieHet blijkt,
dat het aantal sigarenfabrikanten is af
genomen, maar dat er tevens een ver-»
schuiving plaats vindt van groote en
middelbedrijvsn naar het kleinbedrijf.
Het aantal werMoozen as "zeer groot. In
1916 werkten 15.290 sigarenmakers, in
Juli slechts 10.063. Door het stopzetten
van don export zijn greote verliezen op 0
de voorraden geleden. Velen hebben hun
bedrijf moeten stopzetten.
Algemeen wordt gevoeld, zoo zegt het
adres, dat deze accijns den. wederopbloei
van de industrie zal belemmeren, daar
hij de zoozeer noodige prijsdaling ernstig
heeft tegen gehouden.
De industrie heeft ernstig geleden door
de vailuta-concurrentie. Een abnormale
•daling van de verkoopsprijzen is hierdoor
geforceerd.
In het adres wordt ar verder op gewe
zen, dat een accijnsverhooging prijs-»
schommeling in de hand werkt.
Ten slotte wordt verzocht geen uitvoe
ring te geven aan de voorgenomen plan-»
nen. Met het oog op den ongunstigen
toestand van de industrie, wordt een
audiëntie verzocht, teneinde de bezwaren
toe te lichten.
Een rijwielbelasting.
Het bestuur van het Bureau voor sociale
actie ten dienste van handelsreizigers en
handelsagenten in Nederland heeft een
adres aan de regeering verzonden, waarin
wordt aangedrongen bij het ontwerpen van!
het voorstel tot heffing van een rijwielbe-
lasting het daarheen te leiden, dat zij, dio-
een rijwiel voor de uitoefening van het b(H
roep noodig hebben, hetgeen voornamelijk
bij de handelsreizigers het geval is, in
elk geval van belastingbetaling worden
vrijgesteld.
Als 't dien kant zou moeten uitgaan
dan zou de belasting véél beter (ook finan
cieel waarschijnlijk) heelcmaal niet doot1
het Rijk worden ingevoerd. Want waar
zou het einde zijn? S
HOE ZE HANDTEEKENINGEN
VERZAMELEN,
„Het Volk" vertelt:
Een huisbezoeker komt met zijn lijsteff
hij een deftige dame, diie later blijkt van
room'sch-katholleko gezindheid te zijn.
