belicht.
orloopig GEEN Giro.
^ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling
Leiden 19 cent per week 12.50 per kwartaal,
nze Agenten 20 cent per week 6 2.60 per kwartaal.
buco per Post 2,95 Per twartaaL
geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
jcbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
!ë.-ür. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
e Jaargang.
WOENSB&G 26 SEFTËMBEH 1923
No. 4267
e xjzidóohz Sou/tont
Dit biad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gawono advartentiön 30 cent per rege!->
Voor Ingezonden Mededeeliugen wordt het
u dubbele van het tarief berekend.
Kleina advorlentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
numnier beslaat uil twea
Uilen.
rZij, die zich per I October
op „De Leidsche Courant"
Ischen te abonneeren, ontvangen
l ÏJor dien tijd verschijnende num-
gratis.
j.C lij verzoeken allen, die ons abonne-
il [snelden, advertentiekosten of andere
agen overmaken, dit voorloopig NIET
GIRO, doch op andere wijze te doen.
ichten van de overzij.
-X-
het tijdschrift „De Opbouw", dat ge
roerd wordt door eenige vooraan-
jide personen uit de kringen der Vrij-
iig-Democraten, komen vrij geregeld
Qfi lys voor van den Groninger Herman
rl, die over 't algemeen wel een fris-
in kijk heeft op de literatuur, frisch
daar, waar wij als Katholiek met
van meening verschillen. Meermalen
maakt hij opmerkingen, welke door
msche"schrijvers en critici uit ten
re worden verkondigd in onze Room-
pers.
'ij nemen thans de vrijheid, een ci-
van Herman Poort over te nomen
zijn jubileumopstel: „Overzicht van
i litteratuur" in het laatste nummer
„De Opbouw".
zegt o.a. het volgende:
Er zou aan de jubileumboeken en her-
kingsgeschriften van dit feestjaar een
eten, donker hoofdstuk zijn toe te
en, één hoofdstuk, waarin met ernst
1 uiteengezet, hoe wij op dit oogen-
le midden der feestvreugde leven m
sladium van droevige geestelijke cor-.
heid, van gemis aan hoog idealisme
9i|morceIf kracht.
een «ngstigen strijd worstelen enke-
van ons naar de verovering van een
v innerlijk evenwicht, de rest vult
„vrijen lijd" met voetbal, bioscoop en
ctivenromans en de alom met groote
sschaamdheid aangekondigde „dans
het gouden kalf" is het nationaal ver-
ik bij uitnemendheid.
it geldt waarlijk niet alleen voor hen
men vroeger collectief ,de heffe des
s" noemde, maar evenzeer voor de
ie lagen der zoogezegde „ontwikkel-
aan wie een louter intellectueel en
een zonderling liefdeloozo „practijk
levens" gericht onderwijs geen gees-
k bezit mede gaf. In deze duistere
k van den weg der historie .wordt
nensch van heden zwaar gefolterd,
ij hij ongeweten met de anderen mede
baalde, hetzij hij, alleen en wanho-
worstelt naar het verre licht".
-ookt ze maar uit dit citaat, de be-
ihiigingen aan 't adres der moderne
Ischappij, aan 't adres ook van de
leshouding van vorige geslachten dip
dergelijke levenshouding mogelijk
gemaakt.
«Wij leven in een stadium van
'lelijke corruptheid". Aanschouw het
plaatsleven of dat der groote steden en
hce het moreele bewustzijn van zelf-
'I en eerbied voor zichzelf, voor ande
en voor God is weggevallen. Merk op,
l0 houw der menschen onderling is
'aPt. verbintenissen moedwillig ver
en worden en de een den ander wan-
Zie, hoe het recht wordt ver-
'n.,dc verhouding der volkeren,
Ijj' ,j missen een hoog idealisme en
kracht". Zeer terecht mag een
annig Protestant die zelf nog idealist
is, om op beter te hopen, deze
slaken. Maar ziet hij niet in, dat
,s aan idealisme en moreele kracht
roevige vruchten van zijn levensbe-
w>ng zijn? Begin met de godsdien-
zedelijke normen door de Kerk
fe verwerpen; begin met den
'ot rechter aan te stellen over het
swege niet of wel geoorloofde, de
egingen van het menschelijk hart als
a'r voor hem zelve te beschouwen
consequentie leidt tot een losbandig
vip eVOn' - v erslappen der moreele
s Vervluchtigen van 't idealisme,
j. 'j7°®migen worstelen in een ang-
kenn' om Seestelijk evenwicht".
Pchen8^-ZG onc*er andersdenkenden,
dkorr wanhopig zoeken naar de
l rLf dGS levens, maar niet zoe-
26 te vinden zijn.
vintli e ^e' ^'n besnaarde figu-
iyislen mCa on^er ^e andersdenkende
TTa,.'iWo noemen h.v. alleen maar
on 2f,i,e aai> Dirk Coster en Herman
i die wanhopig trachten in de
ontredderde geestelijke wereld zich een
positief standpunt te veroveren, die trach
ten uit te komen boven, het corrupte en
zieke van den tijd. Maar zij vinden niet,
tenzij ze terugkeeren tot de oude Room-
sche levensvisie en leven en kunst wil
len doordringen van Roomsch sentiment.
4o. „De rest vermaakt zich met voetbal,
bioscoop en detectiveromans". Wat zullen
we er van zeggen? We vragen ons alleen
af, of zelfs niet door onze opgroeiende
Roomsche jeugd te veel aandacht aan dé
ze dingen wordt gewijd. En we zijn ons
zeer wel bewust, dat van detectiveromans
al heel weinig zedelijk vormende waarde
kan uitgaan. Maar dat een vrijzinnig-de
mocratisch letterkundige deze klacht uit
is toch wel van beteekenis in zooverre het
in den diepsten grond toch een gevolg is
van liet opvoedingsstelsel dat gedurende
de laatste tientallen van jaren heeft ge-
heerscht, of liever de stelsellooeheid die 'n
logisch uitvloeisel is van het Protestant-
sche vrijheidsbegrip.
5o. De onbeschaamdheid van „den
dans om 't gouden kalf". Maar hoe wil
men in vredesnaam iets anders geworden.
Wij herinneren aan 't Bijbelwoord: „Zij
hebben den Heere God verlaten en zij zijn
dwaas geworden in hun hart". En wij
herinneren aan een ander Bijbelwoord:
„Babel is een gouden beker en de gan-
sclie 'aarde drinkt zich dronken".
Als de zedelijke normen zijn uitge-
wischt, als de liefdeloosheid hoogtij viert,
als men de vreeze Gods niet meer kent en
de liefde Gods niet meer wil, wat is dan
natuurlijker dan clat men zijn eenige
hoop en toevlucht zoekt in aardsch bezit
en do stoffelijke genoegens daaraan ver
bonden. Genoegens die tot uitspattingen
worden en 't zedelijk bewustzijn nog meer
vertroebelen.
7o. Intellectualisme en onderwijs op 't
zoogenaamd „praclische" gericht heeft
den mensch vermaterialiseerd." Inder
daad, niet alleen den persoon uit de
heffe des volks, maar niet minder den
ontwikkelde, van wien men vooral eisclit,
dat hij practicus zij en een klaren, nuch-
teren kop bezijte.
Op alle wijzen heeft men getracht, de
geestelijke waarden, waarbij de voorge
slachten zijn opgevoed, buiten het onder
wijs le houden, de poëzie van den gods
dienst buiten te sluiten.
En dat geldt niet zoo zeer voor de la
gere als wel voor de middelbare en hoo-
gero inrichtingen van onderwijs. Dat
geldt voor het heele liberalistische sys
teem met zijn onomlijnde humaniteits-
principes en gedaas in de ruimte waar
het religieuze begrippen betrof. Maar
ten opzichte van het materieels en prao-
tisch nuttige voor het zuiver stoffelijk lo
ven was het omlijnd genoeg.
In de literatuur van thans zien we op
ontstellende wijze de literatuur is im
mers spiegel van het leven hoe de we
reld aan verwording is prijsgegeven.
Cultureele vernieuwing, verfrissching
van atmospheer, opheffing uit. het moeras
zal slechts mogelijk zijn indien weer de
bezielende en leidende machten van gees
telijk cn maatschappelijk leven doortrok
ken zijn van den geest van het Christen
dom.
Er zijn voor den Katholiek geen andere
middelen, dan zich af (o wenden van de
uitwassen van 't moderne leven; stelling
nemen forscli en krachtig tegenover de
geesten der destructie en tegen het onge
loof, doordrongen van het groote en mooie
beginsel: „Alles herstellen in Christus".
N. J. H. S.
HiHTEMLftBIP
De bezetting van het Roergebied
HET LIJDELIJK VERZET GEëINDIGQ.
Dc besprekingen te Oerlijn.
De Duitse h-n a l i 6 n a 1 e n
alleen tegen.
De rijkskanselier heeft Maandag in de
bijeenkomst met de fractieleiders van den
Rijksdag, evenals in de bespreking met
(lo mimstcr-presidenteo, de motieven der
rogeering voor het opgeven van het lij
delijk verzet ontwikkeld. De partijleiders
waren het met de uiteenzettingen van
den rijkskanselier eens, behalve de
Duitsch-nationalo leider, die in plaats
van liet lijdelijk verzet scherpere tegen
maatregelen eischt. Do communistische
fractieleider was niet bij de bespreking
verschenen.
Het besluit van de
m i n i s t e r-p r e s i d en t e n.
De conferentie van minister-presiden
ten van de Duitsche bondsstaten met den
Rijkskanselier besloot gistermiddag, dat
hot lijdelijk verzet met het oog op den bin
nenlandschen en speciaal in verband met
den economischen toestand van Duitsch-
land moet worden opgeheven.
Dit besluit werd genomen met algemee-
no stemmen, ook die van den Beierschen
minister-president von Knilling.
Het is de bedoeling der rijksregeering
de aangelegenheid politiek verder zoo te
behandelen, dat liet opgeven van het lij
delijk verzet in de Ruhr den Franschen
cn Belgischen regeeringen niet officieel
wordt medegedeeld.
Het besluit zal dus geen onderwerp van
diplomatieke onderhandelingen zijn, doch
een hinnenlandsche politieke maatregel.
De indruk in het Ruhrgebied.
Onverschilligheid onder
de bevolking,
Het bericht, dat de rijksregeering besloten
heeft tot opheffing van het lijdelijk ver
zet, schijnt niet veel indruk te hebben ge
maakt op de bevolking in het Ruhrgebied,
die te dien aanzien blijk geeft van de
groolsto onverschilligheid.
Uit Essen wordt echter gemeld, dat de
officieus© mededeeling over de staking
van het lijdelijk verzet, die eerst in den
namiddag te Essen bekend werd, een neer
drukkende uitwerking heeft gehad, hoe
wel de loop van zaken in de laatste da
gen er wel op voorbereid had. Het meest
gedrukt is da stemming in de vakver-
eenigingen, vooral hij de spoorweglieden
In de vakvereenigin-gen van mijn wer
kers vreest men voor communistische
troebelen.
De opinie te Parijs.
Men merkt te Parijs op, dat het einde
van het lijdelijk verzet Frankrijk en Bel
gië zal toestaan terstond opnieuw onder
handelingen met Duitschland te openen;
ook zullen er nieuwe besprekingen tus-
schen de geallieerden noodig zijn, zooals
Poincaré en Baldwin dat gedurende hun
ne ontmoeting hebben voorzien.
De „Echo de Paris" gelooft, dat om in
voldoende mate orde te scheppen in de
wanorde, geschapen door de politiek, wel-
ko Berlijn sedert Januari in practijk
heeft gebracht, het noodig zal zijn zonder
verwijl met Duitschland tot een soort
voorloopige regeling of wapenstilstand te
komen, waarvoor de commissies te Co-
blenz en Dusseldorp de aangewezen on
derhandelaars zouden.
H uri cTe en w a a r s c h u w i n g en
aan Poincaré.
Het verwachte besluit van Stresemann
om het lijdelijk verzet op te geven, geeft
to Parijs begrijpelijkerwijze aanleiding
tot vele uitingen van voldoening en betui
gingen van hulde aan Poincaré. Talrijk
zijn echter ook de waarschuwin-
g e n, dat men niet moet denken, dat alles
nu gewonnen is en dat men juist nu ten
zeerste op zijn hoede zijn moet.
Zoo seint Blum uit Berlijn aan het
„Journal" het bericht, dat de Duitsche
regeering oordeelt dat opgeven van het
verzet nog niet impliceert hervatting der
betaling en leveranties voortvloeiende uit
het Verdrag van Versailles en dat men
hiermee pas weer beginnen wil, wanneer
de eischen betreffende het loslaten der
gevangenen, het herstel in hun positie van
ambtenaren en de hervatting van het ver
keer tusschen het Ruhrgebied en de rest
van Duitschland door Frankrijk zijn in
gewilligd. Aldus opgevat, beteekent het
opgeven van het lijdelijk verzet niets,
zoo waarschuwt hij.
Eveneens betoogen Bidou in de „Figa
ro" cn Bainville in de „Action Frangaise"
dat het besluit der Duitsche regecring
niet beteekent als zij niet tevens blijk
geeft van den wensch haar verplichtingen
na te komen. Stresemann, zoo schrijft
eerstgenoemde, sluit de kas der steungel
den, -omdat die leeg is. Daaruit blijkt vol
strekt niet, dat hij vredelievende bedoelin
gen heeft of wenscht te betalen. Hij legt
do wapenen neer wegens geldgebrek. Dit
mag men niet vergeten hij de beoordee
ling van den toestand en do bepaling der
aan te nemen houding. En Bainville zegt
terecht, dat, wanneer de weerstand heeft
opgehouden, Frankrijk zich in denzolfden
toestand bevindt als op 11 Januari bij
het binnentreden van het Ruhrgebied,
zoodat het opgeven van het verzet geen
oplossing is, maar een aanleiding om de
besprekingen te hervatten, waarbij men
de grootst mogelijk voorzichtigheid too-
nen moet. Men behoeft daarbij Stresmann
niet to ontzien, omdat zijn val voor
Duitschlan l dictatuur of chaos betcekenen
zou, want de financieele toestand van
Duitschland kan niet slechter worden dan
hij al is cn de Ruhrgezetting heeft even
zeer ten doel gehad dwang als bezitne
ming van een waardevol pand, voor bet
geval Duitschland failliet gaat.
Duitsehiand.
Nieuws relletjes ts Dresden.
Maandag vonden den gcheelen namid
dag en avond samenscholingen plaats,
wellco des avonds nabij het hoofdstation
tot botsingen met de politie leidden.
De aldaar verzamelde menigte begon de
ruilen in lo worpen van deö. rechtervleu
gel van hot gebouw, waar een afdeeling
Schupo was ondergebracht. Deuren en ven
sters werden vernield, doch toen de Scnu-,
po. zich met vuurwapenen teweersteidc,
trok de aanvallende menigte af.
Achter het station hadden de demon-
strpnlen uit aldaar liggende steenen, een
barricade opgebouwd en begonnen van
daaruit do politie te beiagen. Toen echter
do Schupo ook hiertegen met kracht be
gon op to trelcn namen de oproermakers
do vlucht.
Italië.
De Fiume-kwfcstïe.
De nieuwe onder
handelingen.
De onderhandelingen in zake Fiume
zullen door Mussolini zelf worden geleid
Maandag ontving hij den Joegoslavisohen
gezant. In officieele kringen heerscht een
zeker op'imismc, doch algemeen wordt
verzekerd, dat nog geen definitieve beslis
singen genomen zijn.
Naar verluidt heeft generaal Giardino
Mussolini eenigo ontwerpen voorgelegd,
waaronder ook een, tot hervatting van de
industrie in Fiume.
Het gerucht doet hier hardnekkig de
ronde, dat aan Mussolini een petitionne
ment is voorgelegd, onderteekend door een
groot aantal notabelen en inwoners van
Fiume, waarin deze de annexatie van
Fiume door Italië verzoeken.
Bulgarije.
De algemeens spoorwegstaking.
De Simplon-e^res, die Zondagmorgen
te Belgrado moest aankomen was ook
Zondagavond nog niet binnen, Hieruit
zou ten overvloede blijken, dat in Bulga
rije de algemccne spoorwegstaking heerscht
Turkije
Turkije republiek?
De „Times" meldt uit Conslantinopel
dat daar groot opzien is gebaard door ver
klaringen, die door Ghazi Muslapha Ke-
mal Pacha te Angora zouden zijn afge
legd tegenover een Oostenrijksch journa
list. Hij zou hebben verklaard: „De hin
nenlandsche ontwikkeling van Turkije is
_HQgniet geëindigd. Er zal een verdere
wijziging plaats hebben, welke zal leiden
tot de aanvaarding der beginselen van
een republikeinaoh« re
geering. Er zal in Turkije een de
mocratische republiek zijn, misschien zelfs
meer uitgesproken dan een thans bestaan
de. Haar beginselen zullen in geen enkel
opzicht afwijken van van een republiek
in het Westen".
Deze laatste woorden wekken te Con-
stantinopel eenige achterdocht. Indien
gezegd wordt, dat Turkije een republiek
zal worden, dan kan dit slechts betceke
nen, dat Ghazi voornemens is zichzelf
president te maken van de Turksche re
publiek.
Perzië.
Een Russisch—Perzisch Grens-incident.
De plaats Enzeli door (le roode
troepen bezet
Berichten zijn ontvangen omtrent een
hotsing tusschen Perziërs en Russen, vol
gend op een meeningsverschil, dat ont
stond in verband met de vaststelling van
de Russisch-Perzische grens.
De Russen doodden het Perzisch garni
zoen van Balaysavar, dat zes man sterk
was. Ondanks de Perzische protesten be
zetten de Russen de plaats Enzeli, (aan
do Kaspische Zee), zulks in strijd met
de bepalingen van de Russisch—Perzi
sche overeenkomst van 1921, en blijkbaar
met liet doel de oude Russisch o conces
sies daar opnieuw machtig te worden.
Amerika.
De Ku Klux Klan.
De crisis in O lc labo ma.
De afkondiging van den staat van be-
u leg door den gouverneur van den staat
Oklahoma in verband met het optreden
van de beruchte Ku Klux Klan, die zelfs
de wetgevende macht in Oklahoma blijkt
te heheerschen, heeft een ernstige crisis
in liet land verwekt.
Men spreekt zelfs van de mogelijkheid
van een bloedig conflict tusschen de ge
wapende macht en de staatslegislatuur.
's Gouverneurs aankondiging, dat hij
kanonnen in dc hoofdstad zal doen op
stellen en van zijn officieele bevoegdheid
zal gebruik maken om (1e zitting van de
legislatuur te beletten, heeft begrijpelij
kerwijze niet weinig kwaad bloed gezet.
Do gouverneur verklaart, dat de leden
der wetgevende macht openlijk het wet
tig gezag miskennen en blijkbaar van
plan zijn het tot bloedvergieten te laten
komen. „Bij de macht, waarover ik als
gouverneur van deze staat beschik", al
dus een door hem uitgevaardigde be
kendmaking, „zal Oklahoma niet door het
plebs worden geregeerd, zoolang ik nog
boven (len grond ben."
Intusschcn houden de Klan-mannen
mei al hun vertoon van maskers en pot
sierlijke „jurken" links en rechts in Ok
lahoma vergaderingen, terwijl de anti-
Klan-mannen, ook gewapend in de hoofd
stad vergaderen.
Troepen met machinegeweren geven de
hoofdstad een dreigend aanzien en doen
HET UOORBA&SttSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Met algemeene stemmen hebben de mii
nister-presidenten van Duitschland beslot
ten tot opheffing van het lijdelijk verzet
Men waarschuwt reeds te Parijs, dat de
Ruhractie daarom nog niet gewonnen is.
Turkije republiek?
De critirAe toestand in den Staat Gkla-
hama door den strijd tegen de Ku Klux
Klan
Mijnramp in Schotland.
BINNENLAND.
Mededeelingen betreffende de R.-K. Uni-
De Minister van Binnenlandsche Zake'!
over de gemeentelijke vloekvcrboden.
Wethouder van yuuren te 's-GravenhL.
ge is als zoodanig afgetreden
Cijfers omtrent den uitvoer van bloem
bollen. (L. cn T.)
LEIDEN.
Prof. dr. W. H. Keesom heeft met een
inaugurale rede het professoraat aan d*
Leidsche Universiteit aanvaard.
OMGEVING.
Gisteren is te Roelofarendsveen eer»
mooie tentoonstelling geopend.
voor een bloedig treffen met de geheim
zinnige Klan-menschen, vertegenwoordi
gers van het „onzichtbare rijk", vreezen.
De mannen van (le Ku Klux Klan
hebben tegen heden de wetgevende ver
gadering bijeengeroepen tegen do maat
regelen van (len gouverneur Walton. Deze
heeft echter aangekondigd, dat hij deze
bijeenkomst zal beschouwen als iedere
andere verboden vergadering van de Ku
Klurc Klan on dat hij er niet voor zal
terugdeinzen de vergadering jcoaoorii
uit elkaar te (loen schieten.
China.
Het Banditisme.
Twee v r o u w e-1 ij k e zen dolingen
'gevangengenomen.
Uit Tsjaukiakow in de provincie Houan
wordt gemeld, dat bandieten to Sihwa
Zondag twee Engelsche vrouwelijke zen
delingen, beboerend tot de Chin^osche
zending. gcvrrg(n
R. K. UNIVERSITEIT.
De Series Lectionum.
De volgende, week zal verschijnen en io
den. bockhandel verkrijgbaar gesteld wor-t
den de Nederlandsche vertaling van do
Series Lectionum met uiltreksels uit het
algemeen reglement, adreslijst der pro
fessoren, regeling van studieaangelegen-i
heden enz.
De kleuren der verschillende
Faculteiten.
Naar wij vernemen, zijn de kleuren dar
verschillende faculteiten onzer Katholie
ke Universiteit vastgesteld en wel als
vólgt: paars voor de Theologische fa-i
culleit; geel voor (lie der Letteren;
rood voor die der Rechten.
De hier genoemde volgorde der kleuren
is van belang, omdat zij de juiste samen-t
stelling der Universiteutsvlag aangeeft.
"Wordt lot instelling eener nieuwe facul
teit besloten, dan wordt een nieuwe haan
aan de drie bestaande toegevoegd.
Een geschenk aan dc Koningin.
Door bemiddeling van haar legatie to
's-Gravenhage heeft de Grieksche regeer
ring gisterochtend aan de Koningin een'
geschenk doen toekomen ter gelegenheid
van haar rcgeeringsjubileum. Dit ge-'
schenk bestaat uit een copie van een zich
in het nationale museum te Athene be-s
vindend antiek beeld, dat de godin
Demeter voorstelt, die koning PryppoleJ
mes de wereld inzendt ten einde den land-»
bouw te onderwijzen. In deze voorstelling
moet een symbool worden gezien van da
ontwikkeling, waarin de landbouw zich
tijdens het bewind van H. M. heeft mogen
verheugen. -t
De Koningin naar Alkmaar.
Be Koningin heeft, naar do Alkm. CrL!
meldt, het plan, op Maandag 8 October,
met een extra trein te Alkmaar aan 9,
komen om ongeveer 11 uur. Aan het sta*
tion zal H.M. door den gemeenteraad wor-,
den ontvangen, waarna de Koningin en
haar gevolg in rijtuigen zullen gaan naar
de plechtigheid bij liet Victoriebeeld. BeA,
namiddags zal do Koningin een ridder-
tournooi op het sportlerrein bijwonen. J
