}4e Jaargang.
ZATERDAG 22 SEPTEMBER f923
fxo. 4264
jflABONNEMENTSPRIJSbedraagt bl| vooruitbetaling
i,„0r Leiden 19 cent per week 1 2.50 per kwartaal.
enze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
fjmco per post I 2.95 per kwartaal.
t Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
triiffbaar tegen betaling V5h 50 ct. per kwartaal, bij voor-
nitbetalinff- Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
1 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen II.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gswono advertentiën 30 cent per regel-i
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
u dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop tO.50.
pit nummer bestaat uit vijf
(laden, waaronder het Geïl>
jU5treerd Zondagblad.
agr Zij, die zich per I October
fX op „De Leidsche Courant"
wenschen te abonneeren, ontvangen
devoor dien tijd verschijnende num
mers gratis.
Een tijd-les.
Deze tijd met al dc somberte van do
malaise, met al de werkelijke cn dreigen
de positie-verslechtering voor duizenden,
j. [„eh ook zoo buitengewoon leerzaam.
Wij willen vandaag even op het vol
gende wijzen:
Veel van wal door de Overheid uit be-
winiging zal worden opgeheven of afge
schaft is inderdaad nuttig, maar moet nu
wijken voor wat nuttiger is of noodig.
Maar óók is er ongetwijfeld veel bij, wat
evenzeer in de betero tijden zuiniger had
kunnen en moeten worden aangepakt of
!of stand gebracht.
Niet alleen de Rijks-overheid, doch ook
do gemeentelijke overheid, de gemeente
raden, hebben in de achter ons Jiggende
iren bij lange na niet bij het doen van
ilgavcn altijd met gepastcn ernst ge
wikt en gewogen.
En zoo is het eigenlijk ook gegaan in
vele zaken. Nu beperkt men in het male-
ricele cn ontslaat men personeel, welke
onaangename maatregelen men, voor een
deel althans, had kunnen vermijden, in
dien men er voor had gewaakt, óók in
overvloed-tijd niet op te grooten voet
Ie gaan leven!
En ia het in meerdere particuliere huis
houdens anders gesteld? Waarom is men
toch aanstonds, toen het inkomen steeg,
grooter gaan doen, met het gevolg, dat
zich nu des te mèor zal moeten in
krimpen?
Deze tijd leert ons oncfer .meer dit:
ons nooit.te veel door een toevalligen, wel-
of waarschijnlijk slechts tijdelijken
toestand te laten beïnvloeden; als het ons
goed gaat niet onoordeelkundig
loyaal, niet verkwistend te zijn!
Tegenover deze laatste opmerking moet
er echter ook op worden gewezen, dat we
in een tijd, dat het ons niet zoo erg naar
de vleeze gaat,'ook weer niet angstig
zuinig, niet als energie-loos mogen zijn
- zooals in deze dagen dagen sommige
al te ver doordravende bezuiiïigers!
Men kan in een bloei-tijd te royaal,
maar óók in een malaise-tijd te zuinig
zijn!
glHTEIILAMD
De bezetting van bet Roergebied
DE HERSTELKWESTIE.
De besprekingen te Parijs geëindigd.
Baldwin te London terug
Baldwin is gisteravond te Londen te
ruggekeerd en zal heden een onderhoud
mei Curzon hebben.
Vermoedelijk zal er Maandagnamiddag
een bijeenkomst plaats hebben van de le
den vau het kabinet voor zoover zij te
louden aanwezig zullen zijn.
Men verwacht echter geenerlci offici
ële medodeeling der regeering voor Dins
dag a.s.
ïoor zijn vertrek uit Parijs was Baldwin
Tooraf met zijn echtgenoole van Hotel
Crillon naar de Are de Tromphe gere
den, alwaar hij een krans hoeft neerge
legd op de graftombe van den onbeken
den soldaat. Poincaré had hij het vertrek
van Baldwin, nog een onderhoud met clen
Britschcn premier in diens comparti
ment. Het. onderhoud duurde 10 minuten
Baldwin wachtte vervolgens op het per-
Ten on nam met eon hartelijken handdruk
afscheid van»Poincaré, toen de treiD ver
trok.
Baldwin heeft vóór zijn vertrek nog een
mededeeling doen verschijnen, waarin hij
?|]n vreugde uit over zijn verblijf in
"'jkrijk en zijn bezoek aan Parijn.
Hij zegt daarin verder dat hij diep ge-
roffen is door de talrijke bewijzen van
hiendschap en goeden wil die hem (en
fl<*l zijn gevallen.
Een nieuwe herstel-
nn foren tie aanstaande
Keuter verneemt: Het is de meening
n gezaghebbende kringen te Londen,
a, terwijl hot communiqué aangaande
I j^tooeting BaldwinPoincaré schijnt
wanf eueu' ^at P°incaré het Britsche
h.o ?Uwen *en aanzien van het eind-
der Fransche Ruhrbezetling* heeft
Mtomon, er reserve moet worden in
Seuomcn, totdat alle details hekend
jpr k m°ent, dat, als de voorloopige he
la. p.n)p011 bevredigend verloopen, een in-
leniL .01('e herstel-conferentie do vol-
slap zal zijn.
Er zal echter nog veel erkenning
van het terrein noodig zljïï—
Nader wordt nog gemeld:
Te Londen wint de meening veld du!
het geschil over de schadevergoeding
thans over het doode punt heen komt en
men verwacht binnenkort een verdere ont
wikkeling in den gang van zaken. Deze
opvatting is klaarblijkelijk gebaseefd ten
eersto op den hartelijken aard dor bespre
kingen to Parijs tusschen Baldwin en
Poincaré en ten tweede op de ontwikke
ling van den toestand in Duitschland.
Wat dit laatste punt betreft, heeft de toe
stand in Duitschland ongetwijfeld do
laatste paar weken een groote verandering
ondergaan. Engeland heelt steeds het
stai dpunt verdedigd, dat het lijdelijk ver
zet in het beste geval een onvruchtbare
politiek was, die nooit zou kunnen bij
dragen tot het bereiken vau een oplossing
en het heeft metterdaad de laatste maan
den herhaaldelijk deze mecning aan de
Duilsche regeering te keunen gegeven.
Terzelfder tijd heeft men hier erkend dat
er in verband met den binnenlandschen
politi?ken toestand groote moed noodig
was voor een Duitsche regeering om <o
pogen een eind tc maken aan het lijdelijk
verzet. Men dicht thans Strosemann do
bedoeling toe zulk een poging te willen
ondernemen en men wensebt hier alge
meen alles gedaan te zien om zijn taak
te vergemakkelijken on tot een goed einde
te zien komen. Een groote hinderpaal
voor ~het tot stand komen van een rege
ling inzake de schadevergoeding zou uit
den weg zijn geruimd als 'dit geschiedt.
De Franscho regeering zou zich voldaan
kunnen verklaren Ion aanzien van een
maatregel, waaraan zij groote beteekenis
hecht, terwijl terzelfder tijd de ernstige
druk op de baten van Duitschland' cn
het ongemak waarin de bevolking van het
Ruhr-gebied thans leeft, zouden worden
verminderd. Inmiddels zal men, als men
do oeconomische resultaten van de Ruhr-
hezetting nagaat, tot do conclusie koonen
dat de Britsche raming van de waarde
dier bezetting als productieve maatregel
niet geheel ongegrond was. Dit echter zal
de voldoening niet verminderen als de
geheele episode tot een einde wordt ge
bracht. De toestand aan de Ruhr heeft
sedert geruimen tijd de onderhandelingen
over het vraagstuk van de schadevergoe
ding in verkeerde banen geleid tot weder
zijds nadeel van Duitschland en van de
geallieerden. Het vooruitzicht eener be
ëindiging hiervan, samengaand met oen
openhartige uiteenzetting der Fransche
oogmerken, zou, naar men hier meent, de
besprekingentu=schen Baldwin en Poin
caré ten zeerste hebben vergemakkelijkt,
hetgeen schijnt te blijken uit het commu
niqué dat hieromtrent zulk een gunstigen
indruk geeft. In deze omstandigheden
neomt hier dé neiging toe om deze offi-
cieele verklaring letterlijk te aanvaarden
Ce toestand aan de Ruhr.
Het lijdelijk verzet
loopt ton einde.
De Berlijnsche correspondent van de
Daily Telegraph seint, dat hij van be
voegde zijdo vernomen heeft, dat de
Duitsche regeering gereed is tot algeheele
opgeviug van het verzet in de Ruhr, indien
dit noodig mocht zijn, doch nog hoopt op
cenigo concessie van Pcincaré na diens
onderhoud met Baldwin, ten einde de al-
geheelo onderwerping te kunnen verber
gen.
Een der eerste dagen van do volgende
week zal de regeering waarschijnlijk het
lijdelijk verzet - ophouden te steunen en
Woensdag zal de Rijksdag in dit opzicht
voor een voldongen feit komen te staan.
Nieuwe bomaanslag.
Donderdagavond heeft bij het station
Ruttenscheid-Heiszen bij de kolonie Mar-
garetho Hoeha, dat door de Pranschen
bezet is, oen bomaanslag plaats gehad.
De leuning van oen brug over een tun
nel werd beschadigd, de spoorbaan over
een afstand van 3 meter vernield en even
zoo de telegraafleiding. Ook verschillende
huizen in de buurt bekwamen schade.
De knal van de ontploffing werd in ge
heel Essen gehoord en verschillende rui
ten werden door de lichtdruk vernield.
Do Fransche troepen hebben de plaats
van den aanslag terstond afgezet en de
bosschen in de buurt doorzocht.
Men verwacht, dat de Franschén nieu
we sancties en de gebruikelijk versperring
van het verkeer zullen afkondigen.
Te Berlijn is men het er over eens dat
de aanslag op dit oogenblik, waar de re
geering tot nieuwe onderhandelingen
tracht te geraken, onverantwoordelijk is
en niet scherp genoeg veroordeeld kan
worden, 1
Het „Acht Uhr Abendblalt" schrijft,
dat deze nieuwe aanslag zeer gewetenloos
is, zoowel ten opzichte van de bevolking
van Essen, aan welke vermoedelijk nieu
we sancties zullen worden opgelegd, als
voor de Rijksregeering, wier taak om het
Ruhr conflict tot oplossing te brengen,
door. dergelijke aanslagen zeer bemoei
lijkt wordt.
Dn dvonnis gehandhaafd
De raad vüS revisie van het Rijnlegor
heeft het besluit van to krijgsraad lo
Dussoldifrp van 8 dezer, waarbij de stu
dent Raabe <cr doocr's veroordeeld, ge
handhaafd.
Spanje;
Dc operaties in Marokko.
Spaanscli offensief?
Aan do Parijscho editie van do „Chi
cago Tribune" wordt uit Madrid gemeld,
dat oen Spaanschc vloot, uit zes kruisers
en twaalf torpedo-jagers bestaande, ho-
gonnen zou zijn de licuvels rond do baai
van Alhucemas to bombardeeren.
Italië.
De slachtoffers van Janina.
Gistermorgen is tc Tarente bet stoom
schip San Marco aangekomen met de lij
ken der slachtoffers van Janina aan
boord,welke in tegenwoordigheid der
autoriteiten en van een groote menigte
zijn ontscheept-en naar het station ge
transporteerd voor doorzending naar
Rome.
Bulgarije.
De gevolgen der onlusten.
Elf dooden en twaalf
gewonden.
Bij de in den nacht van 20 op 21 Sep
tember plaats gehad hebbende relletjes te
Tsjirpan, waar do communisten het com
missariaat van politic aanvielen, werd
een twaalftal der belagers gearresteerd.
Bij het plaats gehad hebbende gevecht
werden zes communisten gedood.
To Starazagora werden vijf communis
ten gedood en oen tien'al gewond, terwijl
ook twee soldaten werden gewond.
^Zoowel te Starazagora alsook te Nova-
zagora is de rust hersteld.
In de andere deelen van het land werd
de oYde niet verstoord.
Amerika.
De immigratie.
Wadsworth, de onder-secretaris van de
schatkist beveelt oen grondige keuring
van eiken immigrant aan. Hij vindt dat
de stoomvaartmaatschappijen zwaar moe
ten worden gestraft voor het vervoer van
personen, die klaarblijkelijk niet in Ame
rika zullen worden toegelaten. Geestelijk
en lichamelijk onbekwamen dienen afge
wezen te worden.
De Typografenstaking.
D c s t <^k ors buiten don
Vakbond gesloten.
De dagbladen te' New-York verschijnen
nog steeds onder één benaming, ofschoon
de berichten aan den stijl, het lettertype
en de karakteristieke eigenaardigheden
der kranten te onderkennen zijn. Volgens
de dagbladeigenaars bereikte de oplaag
van dit collectieve blad gisterochtend 70
van den normale.
De voorzitter van den nationalen vak
bond der typografen heeft aangekondigd
dat 2500 leden van de plaatselijke afdee-
ling niet langer als lid van den bond wor
den beschouwd, daar zij op onwettige
wijze tijdens het voeren van onderhande
lingen het werk neerlegden.
Intusschen worden do typografen te
New-York, die hun plicht willen doen,
door den nationalen vakbond van arbeids
kaarten voorzien.
Japan.
cJa de aardbeving.
De inschrijvingen voor
het Russische steun
fonds gestaakt.
Uit Moskou wordt gemeld, dat de Rus
sische inschrijvingen voor 't Japansche
steunfonds zijn gestaakt; eenige inschrij
vers hebben hun geld teruggevraagd. Vol
gens officieele mededeeling is (zooals
reeds door ons gemeld, Red.) aan het
Russische stoomschip „Lenin", dat me
dicijnen voor de slachtoffers der aardbe
ving vervoerde, gelast Japan weer te ver
laten, daar men verwachtte, dat commu-
nistisch propagandamateriaal aan boord
had. Ook aan dc bemanning vau een an
der sovjetschip werd de landing verbo
den.
De Russische sovjetpers meldt, dat Se-
menof, de bekende auti-sovjet-generaal en
stichter der Trans-Baikalrrepubliek, en
Merkoelof, eens het hoofd der Witte re
geering te Wladiwostok, bij de Japansche
aardbeving zijn omgekomen.
-x-
BIMBEMLAWD
De Koninklijke Familie te Delft.
Wij hebben gisteren mécledeeling ge
daan van de overdracht van liet Natio
naal Huldeblijk aan II. M. de Koningin
in do Nieuwe Kerk te Delft.
Na uC rede van de Koningin klonk een
„Leve de Konin~ifï" en ccn driewerf „hoe
ra" en werd haar het „Düt 's Heeren zego
op U daal" toegezongen. Terwijl h?* orgel
cn het koperwerk onder leiding van dèii
lieer L. W. Schweitzer liet „Komt, dankt
nu allen God" inzetten, werd de vorste
lijke familie door het gerestaureerde koor
en den kooromgang rondgeleid, waarbij
H. M. van haar bewondering voor het
volbrachte werk getuigde. Ter herinnering
hieraan is in den Noordhoek van het koor
een gedenksteen aangebracht met de
woorden: „In het jaar van het zilveren
regceringsjubileum van Koningin Wilhcl-
mina werd deze gedenksteen door Hare
Majesteit onthuld op den 21sten Septem
ber bij het lot stand komen van het her
stel van het koor dezer kerk".
Nadat de Koninklijke familie weer
had plaats genomen, klonken het „Ge-
lukkig Vaderland" en ,,0 Heer die daer"
uit Valerias' Gedenek-clanck, uitgevoerd
door Dresdens Madrigaalvereeniging. On
middellijk daarna zotten orgel en koper
weer in met Handels „Halleluja" en de
vorstelijke personen verlieten de kerk.
Na de Kerk hebben de Delftenaars der
Koningin oen waren triomftocht bereid.
De Koningin droeg ccn grjize robe,
waarover de hermelijnen mantel en ceu
hoed met grijze vecren. De Prins droeg
do admiraals-uniform, groot tenue, de
Prinses een witte jurk met mantel en
hoed van dezelfde kleur; de Koningin-
Moeder was in donkerpaars toilet, waar
over ccn zwarte mantel en een liocd met
witte aigrette.
H. M. de Koningin heeft na afloop vau
de plechtigheid te Delft aan den Voorz.
van het Comité, den heer v. d. VooTt v.
Zijp, haar warmen dank uitgesproken
voor" liet huldeblijk, Haar aangeboden
door haar volk en hem verzocht dezen
dank over te brengen aan allen in het
land, die hiertoe hebben medegewerkt, aan
de leider en arbeiders, die hun krachten
hebben gegeven om de restauratie van
het koor in zoo korten tijd zoo uitnemend
te doen slagen. Voorts aan allen, die er
toe hebben bijgedragen, dat de 25sten
September geworden is tot een histori-
schen dag, die voor H. M. onvergetelijk
zal blijven.
Hst wegenvraagstuk.
Aan de Staatsbegrooting voor 1924
Hoofdstuk X (Waterstaat) is het volgende
ontleend:
Ten aanzien van het wegenvraagstuk
wordt opgemerkt, dat een belangrijke ach
terstand tijdens de oorlogsjaren is ont
staan.
Hetzelfde geldt voor de bruggen.
Ook aan deze kunstwerken stelt het
moderne verkeer hooge eisclien.
-Na de verbetering van de Geestbrug in
1923 en de verbetering der Witsbrug, die
in 1923 geschiedt, zal voor 1924 zijn te
rekenen op een gedeelte van de uitgaven
voor de verbetering van de overige twee
in den rijksweg 's-GravenhageLoosdui
nen gelegen bruggen.
Uitgetrokken werd: f5000 voor het be
gin van het aanleggen van rijwielpaden
langs de Rijkswegen RotterdamZwijn-
d recht cn DordrechtWillemsoord:
f 25,000 voor verbetering van den weg
Room huisDen Doyl, waarbij dc
ingrijpende verbeteringsworken nog kun
nen worden uitgesteld; f100,000 voor de
betaling van het rosteerond gedeelte der
aan te koopen gronden voor de brug. voor
den Ouden Rijn aan de Haagsche Schouw.
Het project van een nieuwo brug, welke in
het landschapsbeeld zal passen is reeds
vastgesteld.
Voor den nieuwen Rijksweg van 's-Gra
venhage naar Rotterdam via Delft, waar
van het tracé thans is vastgesteld, terwijl
indiening van de betreffende onteigenings
wet weldra zal worden bevorderd, wordt
f 100,000 uitgetrokken, welk bedrag groo-
tendeels is bestemd voor aankoop van
grond.
De Banderollen.
Een nieuw systeem?
Bij den Minister van Financiën zijn
van vele zijden klachten ingekomen, dat
de banderollen voor het stuksgewijs ze
gelen va nsigaren geen gelegenheid laten
voor vermelding van naam of nummer van
den fabrikant. Dientengevolge heeft de
Minister een nieuw ontwerp laten maken,
waarbij in het midden ruimte is uitge
spaard voor de vermelding van naam of
nummer van den fabrikant.
De'Minister wenscht nu omtrent dit
ontwerp het oordeel van de fabrikanten-
vereenigiug in de sigarennijverheid te ver
nemen en zullen die nu over de nieuwe
banderol (waarvan proefdrukken zijn ge
zonden) advies aan. den Minister uit
brengen, na eerst het oordeel der leden te
hebben ingewonnen.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
Naar verluidt zouden de besprekingen
te Parijs voeren tot een nieuwe herstel
conferentie
Einde van het lijdelijk verzet in de
volgende week?
Een bomaanslag op een spoorKrug nabil
Essen.
Een nieuw Spaansch offensief in Ma
rokko in voorbereiding?
Nieuwe verscherping der immigratie-
wet in Amerika.
BINNENLAND.
De Wet op de middelen.
LEIDEN.
De Sixiijnsche Kapel komt in onze stdJ
Het nieuwe anatomisch laboratorium
van Prof. Barge.
OMGEVING.
Bezoek van de deelnemers aan het In
ternationaal Tuinbouwconores te Amster
dam, aan Aalsmeer, Haartcm en Lisse.
Bezuinigingsinspecteur.
Volgens „Het Volk" zal generaal Boel-
laard, inspecteur van de infanterie, die
met 1 October den militairen dienst zal
verlaten, benoemd worden tot bczumï-
gingsinspecteur.
De Werkloosheidbcstrijdir.g.
Dc steun aan de kassen in 1924.
In do Memorie van Toelichting op hoofd
stuk X (Arbeid) der Staatsbegrooting
wordt o.a. gezegd, dat de. regeering zich
voorstelt om als het noodig blijkt, aan
sommige werkloozenkass^n, dié vermoede
lijk in 1924 met het norma'e subsidie--
percentage van 100 pCt, niet aan haar
reglementaire verplichtingen zullen kun
nen voldoen, ook in 1924 aks in 19^3 een.
hooger subsidie-percentage-toe -te ken cn,
n.l. door toepassing van art. 4 van liet
werkloosheidsbesluit-1917.
Een r.ieuwe post zal worden inge-
lascht ten einde te onderscheiden tusschen
de uitgaven, welke voortvloeien uit het
normale subsidie-percentage van 10° pCt.
en die, welke voortvloeien uit het subsi
die-percentage, voor zoover dit 100 pCt. lo
boven gaat.
Deze uitga ver worden respectievelijk
geraamd op f3.600.000 en f 1.300.000, dat
is f 1,000,000 minder dan voor dit doel
in 1923 wordt noodig geacht. Van het op
art. 190 uitgetrokken bedrag van
f 3.800.000 is een som van f 200.000 be
stemd tot toekenning van toelagen voor
administratiekosten als bedoeld in art. 13
van het Werkloosheidsbesluit-1917.
De Bioscoopwet.
Memorie van Antwooru.
Verschenen is de Mem. van Antwoord
inzake de Bioscoopwet.
O.a. is aangebracht de wijziging, dat
films, bestemd voor kinderen beneden 14
jaar, en van 14 tot 18 jaar, afzonderlijk
gekeurd zvllen worden.
De gewone audiëntie van den rv'nis-
teer van onderwijs, kunsten co w^-en»
schappen, zal op Donderdag 27 September
niet plaats hebben.
KEUKtëaEUWS
Mgr. Dr. H. L. MENSEN.
Installatie als_ protonw
tarius apostolicus a. i. p.
Nadat gisterenavond Z.D.H. de Bis
schop van Haarlem, Mgr. A. J. Gallier, in
de Kapel van het Groot-Seminarie te War
mond aan een aantal theologanten de Ton
suur had toegediend, ging Z.D.H. over tot
de plechtige installatie van Mgr. Dr. H.
L. Hensen als protonotarius apostoli
cus a.i.p. een der hoogste waardighe
den, waarmede Z. H. do Paus de deugd en
wetenschap van een priester kan onder
scheiden.
Mgr. Hensen, oud-hoogleeraar aan hot
Warmondsche Seminarie, directeur van
hot Ned. Hist. Instituut te Rome, had, in
het paars gewaad van huisprelaat van
Z. H., in het priesterkoor plaats genomen
Toen de Bisschop, na het toedienen van
de Tonsuur, op zijn zetel had plaats go-'
nomen, omgeven door de assisteerendaj
priesters prof. Seysener en prof. Vis-<
ser zijn secretaris en de assisteerendel
theologanten, trad mgr. Hensen nader eri
presenteerde aan Z. D. H. de officieeld,
oorkonde van zijn benoeming. De Bisschop;
nam de oorkonde aan en deed deze zijp
secretaris voorlezen. Wij vernamen daar
uit, dat deze waardigheid aan mgr. Hensep
was verleend op voordracht van Kardiw
naai van Rossum, voorzitter van de con4
gregatie de progaganda fide. ~i
