voor ïantn'ïiV de b™°™^
ris, wiens taak ifet emob.1.Ilsa(ie<:ommiSsa-
van d n weerstanl T deB OTer«an«
i
TaILTïZ had TeloveTtt
van de Br„„(0 interSSe achJ®
binnenkort zou verdwijnen scl»U<ien
'Airïï.rs
14e Jaargang.
WGEK3SAG.19 SEPTEMBER 1923
00 wu a ü-muert. iö£J NO. 42Q1
e ftsidóoHc ©ou^o/nt
|AgONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
Leiden 19 cent per week I 2.50 per kwartaal,
nnvfl Aeenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Lw per Post 12.95 per kwartaal.
geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné'a ver-
I baar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
betaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
9 ct.
foor
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
lii nummei* bestaat uit twee
aden.
p" Zij, die zich per I October
F op „De Leidsche Courant"
jnsclien te abonneeren, ontvangen
voordien tijd verschijnende num-
De Millioenen-nota.
j( 't, de Staatsbegrooting voor 1924 of
[tg. 'millioenen-nota inleidende schrij-
Over de gevolgen, welke voor de
jgeheele Nederlandscho natie in al
liaar geledingen zouden voortvloeien
uit liet voortduren van den toestand,
waarin wij thans leven, zal in het
licht der gebeurtenissen om ons heen
wel niet gesproken behoeven te wor-
jdon. Wat Nederland noodig heeft,
wil het ook in de toekomst aan zijne
'deeds toenemende bevolking een
[draaglijk beslaan kunnafn waarbor
gen en zijn positie te midden der vol
keren kunnen handhaven, is in de
'^■allereerste plaats een werkelijk cven-
-Jivicht in zijn financiën.
[Vat woord moet worden overwogen en
IK bezinken om eerst dan te oor-
l||en-over de plannen der regeering, in
and met den financieelen toestand,
men de millioenen-nota overleest, ver-
inderdaad wel wat van de opmerkin-
OJover de soberheid van de Troonrede:
wordt met een uitwerking in détails,
lis men vorige jaren zelden of nooit
het financieele program der
princ aangegeven. Dit jaar zou men
nrede en millioen-nota ongeveer kun-
[beschouwen als staande tot elkaar,
algemeenn beschouwingen en de
ÜSlelcn van een begrooting.
[n een opheffing of verlaging van be
lingen, waartoe de Troonrede al
Je hoop scheen te geven, zal den cer-
f/Tfiid nn? eeon sprakp, 1-un.ion ?iin Tin
Tb1- ncieele toestand is zoo, dat er lo. mil-
ien moeten worden bezuinigd; 2o. de
lande belastingen moeten blijven ge-
Ihaafd; 3o. nieuwe belastingen moeten
10 len ingevoerd (tot een bedrag van 30
io^n)! Eerst daarna zal er sprake
IN I ion zijn van een sluitende begrooting,
^arna kan dus eerst de vraag in over
igens komen: wat te doen om den be-
pgdruk te verminderen? Laten wij
Jn. dat dan de Rijksinkomsten beter
Boeien, en er dan niet, om den belas-,
Jruk te kunnen verkrijgen, naar nóg
>re bezuiniging gestreefd zal behoe-
!fe worden.
dijkens raededeeling in het hoofdar-
HI, dat „Do Standaard" aan de Troon-
||1 wijdt, wordt met de in uitzicht ge
tjilp wijzigingen in het belastingstelsel
nlfieM oen verzwaring van do belasting A|
Jabak, bier en thee.
F Ie millioenen-nota, elders in dit blad,
pel kort weergegeven, overlezend, komt
lot de conclusie, dat de sociale ver-
ingswetten er wel goed afkomen
»P zal, wat de uitkeeringen betreft,
worden beknibbeld; als er adminis-
d zou kunnen worden bezuinigd, zou
ra niet worden getreurd!
gemeenten zullen voorlaan de werk-
•nzorg geheel voor haar rekening
en, wat voor vele grootere plaatsen
leelijke tegenvaller is.
„onderwijs" zal o.m. worden bczui-
I door bet zevende leerjaar niet in te
[en of af te schaffen.
pijnlijke indruk zal maken bij
Nden in den lande de in uitzicht gc-
jje vermindering der ambfenaarssala-
wat echter uitdrukkelijk wordt
K°eni(l een aanvankelij k voor-
pi der regeering, waaromtrent zij
de Staton-Generaal zal moeten over-
p; beteekent deze uitdrukkelijke ver
pis misschien een vingerwijzing, dat
iD|et precies aan bet genoemde per-
blijven vasthouden?
millionen-nota getuigt boe men
0jer detailpunten moge denken
5 ,vau: weten wat men wil en -willen
aP n: van een doelbewust, krachtdadig
[D reoeeren in deze moeilijke tijden!
bezetting van het Roergebied
herslelkwestie voor den Volkenbond.
a o n t w e r p-r esolutie
wordt opgesteld,
de bespreking van het rapport der
■rc.lee'e commissie van den Volken-
js in de tweede commissie de herstel
le ter sprake gekomen. Adatci, de
Ly" 0 Scdelegeerdo, deed hierbij de
hui" l reden had to gelooven,
!eu i1 0rt fundamenteelo grond-
an 00 oplossing gevonden zouden
011 a n d s c h e gedelegeerde, prof.
nga sprak zijn voldoening uit
SiraLch"
VoT eini,e van he' lijdelijk verzet
kole couraQ(en bevatten opnieuw arti
wordt. P KT dlrec,e bepleit
de Fransc^rtotei "nSamenWerkin"
Het blad is van oordeel daf nvr
bed?nkeaiUkeeU^aI^oent^tech0 ^ief op
^bSa-: s»*
z7cï'^9ef™tu"jo°nte,M(rf e'
eisohen onderwerpt d° Fransche
over kop piaas heC nie' ba,s
^f£Zo^ZeD m coa-
opheffing.
Uit grooto industrieele kringen wordt
vernomen, dat, in weerwil, van den on-
gunstiger, indruk, welke Poincaré's rede
op bet rijkskabinet heeft gemaakt, de
voorbesprekingen op intensiever wijze
worden voortgezet.
Volgens dezelfde bron heeft de rijksre
geering door den voorzitter van het ga
rantiecomité Haguemn, aan Poincaró de
intrekking van do door do rijksregeering
uitgevaardigde verordening, waarin het
ijdehjk verzet geregeld wordt, en hervat-
bng der reparatiebetalingen op grond van
een loorloopige overeenkomst op de vol
gende voorwaarden aangeboden:
Opheffing van de militaire controle in
do industrie-bedrijven; opheffing van de
afsluiting van do grens tusschen het be
zette on het onbezette gebied; herstel van
pcrs- fn vergaderingsvrijheid; torug-
kcer van de uitgewezenen en invrijheid
stelling der gevangenen.
Do rijksregeering verklaarde, dat deze
voorwaarden moeten werden beschouwd
ais de alleruiterste om den weg naar de-
fin-tievo onderhandelingen te effenen.
re.n interview met
Mlnis'er Sollmann.
In e.interview met dn Rheinische
Zeitung heeft minister Sollmann ver
klaard, dat do regeering zich bezig houdt
met de liquidatie van liet Rnhrvraagstuk
de bestrijding der werkloosheid, de munt
hervorming en de verbetering der voedsel
voorziening. Zij zal slechts in nauw con
tact met de bevolking van het bezette ge
bied kunnen optreden. In principe houdt
do regeering vaat aan den achtnrendag
is zij in het algemeen belang bereid
waar het noodig is op aanvrago verlen
ging der arbeidsweek toe te staan.
Het lot van Krupp en zijn mede-
gevangenen.
Naar aanleiding van het hericht dat
baron Rrupp von Bohlen en zijn vier
medegevangenon niet meer als gewone
misdadigers gevangen zitten, meldt men
nat deze verandering heeft plaats gehad
naar aanleiding van dringende verloogen
cener neutrale mogendheid en dat daarop
uit Parijs het bevel is gevolgd, dat de vijf
üeeren niet als gewone, doch als politieke
gevangenen moeten worden behandeld
waardoor zij o,a. do beschikking zouden
moeten krijgen over gewone woonverfrek-
ken. Daar deze in do gevangenis van Dus
seldorf niet aanwezig zijn, is nu de dienst
woning van den directeur der gevangenis
voor een deel voor dit doel gercqöireerd.
De economische crisis.
O n 1 u s t e n to So r a u.
Uit Sorau (Brandenburg) wordt
meld, dat aldaar levensmiddelenopslootjes
nebben plaats gehad, die een zeer ernsti
karakter aannamen. Zaterdag waren er
op aandringen der arbeiders levensmid-
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regel-i
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
u dubbele van het tarief berekend.
Kleine adverlenliën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, buur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
delen tegen sterk verlaagde prijzen be
schikbaar gesteld, doch deze prijzen waren
nog te hoog naar het oordeel der arbei
ders, die een dreigende houding aanna
men. Om de orde to handhaven werd een
afdeeling veiligheidspolitie uit Kottbus
naar Sorau gezonden, die evenwel spoe
dig in bet nauw raakte. De^ politie werd
zoo zeer bedreigd, dat zij eindelijk van
haar vuurwapens gebruik maakte. Er
zijn 12 personen gedood en 14 ernstig ge
wonden opgenomen in het ziekenhuis.
Nadat de politie versterking had gekre
gen, kon de orde worden hersteld.
Duitschland.
Een conflict met de verkeersbeambten.
Tusschen bet rijksministerie van finan
ciën en de verkeersbeainbten is een con
flict uitgebroken omtrent de wijze, waar
op voortaan do salarissen zullen worden
uitbetaald.
De rijksminister van financiën moet
Zaterdag aan do beambten hebben ver
klaard, dat bij voornemens was do sala
rissen wekelijks te doen uitbetalen. Er
zou uniformiteit komen in de zeer om
slachtige wijze van berekening, indien de
loonen voor arbeiders en beambten beter
beschermd werden tegen depreciatie van
bet geld.
De vertegenwoordigers der beambten
antwoordden, dat dezo reden niet vol
doende was voor zulk een ingrijpende
verandering.
Engeland.
De a.s. Rijks-Conferentie.
Op 1 Oct. beeft te Londen de eerste rit-
ic plaats van de Britsche Rijksconfe-
renlie. Canada, Australië, Nieuw-Zccland
en Zuid-Afrika zullen worden vertegen
woordigd door kun premiers die worden
vergezeld van andero ministers en een
aantal deskundige adviseurs. Het nieuwe
dominion, do Ierscko vrijstaat, lal Wen-
eens gedelegeerden zenden
IndiL dat' ^gebied ral' vertegenwoordigen,
rmbSrlIspeS0<Smmische
conferentie.
De lersche republikeinen en het Dail.
Heden komt de nieuw gekozen Dail e
Dublin bijeen om bet bureau en dennieu^
wen staatspresident te kiezec.
tr^%oir
a,s voorwaarde daartoe de eed aan den
Sl'rel ren'opp^s-u" g sprake zijn
«laar zoowel do onafhankelijken als de
arbeiderspartij in vele opzichten me. de
regeering meegaan.
Zuid-Slavië.
Het gevaar der Bulgaarsche komitadji's,
Pesiitsi deelde aan don president van
den Bulpaorschen ministerraad mede.
dS Zuid-Slavië het voorstel van Sofia
scho komitadji's aan^^Snist
r—sie": odp'ï October vastgesteld
Italië.
het italiaansch-srieksche
CONFLICT.
De genoegdoening van
Griekenland aan do
Geallieerden.
De Griéksche minister van oorlog bood
gisterochtend officieel aan de lega„es van
slachtoffer» van den moord had gister
ochtend J. ecn^torpedo-
compagnieën mlautCiiL.
jager eerbewijzen brachten.
Spanje;
DE MILITAIRE STAATSGREEP.
Een schrijven van den
dictator aan den
afgetreden premier.
Generaal Primo do liversi breft in ant-
woord op een schrijven Tan üe
den premier markies de Alhucemas ver
klaard, dat bij hem machtigt naar eigen
keuze zijn verblijfplaats to bepalen. Ver
der geeft do generaal uiting aan den
wensch dat bet resultaat van het proces
dat aanhangig ia gemaakt tegen de leden
van bet regime, dat met den dag misda
diger werd, zal aantoonen, dat den oud
premier geen verantwoordelijkheid treft.
Sanchez Guerra, de leider van de libe
rale partij heeft critiek op den staatsgreep
uitgeoefend.
Alle leden van den oppersten Oorlogs-
en Marineraad steunen de militaire bewe-
gins-
Nieuwe decreten.
Verschillende nipuwe decreten weTdën
boden gepubliceerd. Een dezer bepaalt,
dat alle staatsbeambten vijf uur per dag
moeten werken. Een ander decreet zegL
dat liet verboden is fe dobbelen, zoowel
het openbaar als in particuliere huizen.
Alle politieke partijen, ook de socialis
ten, hebben het nieuwe regiem aanvaard.
De burgemeester van
Madrid afgezet.
De burgemeester van Madrid ia afge
zet, daar hij verdacht wordt separatist
to zijn.
Do president van liet directoire Primo
de Rivera beeft Raisuli telegrafisch be
dankt voor zijn vertrouwen in de regee
ring.
Palestina.
De revolutie in Transjordanië.
De revolutie in Transjordanië is door
emir Abdullahs troepen onderdrukt. Al
les is weer normaal.
Volgons de laatste berichten hadden de
revolutionaire stammen Zondagmorgen
vroeg Amman omsingeld. De telefoon- en
telegraafverbindingen werden doorgesne
den.
Do aanvallers vluchtten na een hevig ge
vecht naar het Zuiden in de richting van
TAOÏS, acnwriaidj^-i-
no unKtriooUo Maden wijzen in nun
commentaren over den tegen emir Abdul
lah uitgebroken revolutie nog op de vol-
gendo bijzonderheden omtrent de oorzaak
van dezen opstand:
„De aanval der Adwans en Zeiken is
wel bet culminatie-punt van de agitatie
en zelfs gewapende actie tegen emir Ab
dullah. Do opstand is overigens gedeelte
lijk ook anli-Britscb en is direct gericht
tegen bet immigratie-systeem der joden
in Palestina onder de auspiciën van het
Zionisme.
De emir zelf heeft over deze politiek en
do handelwijze van de hoofden van het
mandaat-bestuur van Palestina bij de En
gelsche regeering zijn beklag ingediend.
Abdullah, die altijd aan den kant van
zijn landgenooten beeft gestaan, acht do
oenige oplossing uit de moeilijkbeden een
overeenkomst tusschen do Engelscben en
Arabieren.
De oproerige Adwans en Zeiken zijn een
gedeelte van de licht ontvlambare oorlogs
zuchtige stammen, die het met het En- 1
gelscb bestuur en de emir's wetgeving
niet eens zijn. Enkele dagen geleden was
gemeld, dat de sjeik van Es Salt een le
ger van 3000 man had gemobiliseerd en
een ultimatum aan den emir bad gezon
den, waarin hij vroeg bot parlement bij
een te roepen, allo buitenlandsche intri
ge nten uit te drijven, en voor allen een
gelijke belasting to heffen.
Ibu-Saoed, do sultan van Nejd, en lei
der der Wababi's beeft 15000 man op de
been gebracht met het voornemen de
stad Kaf in Abdullah's gebied aan té val
len en to bezetten.
De bladen voegen er tenslotte aan toe,
dat het ook in Palestina allesbehalve rus
tig is. In de Arabische pers komt de anti-
Britsche campagne voortdurend naar vo
ren, vooral ook nu weer, wijl de Arabische
delegatie, die naar Londen is geweest, om
op zelf-regeering en bevrijding van de
joodscbe interventie aan te dringen, niet
is geboord.
Amerika.
Typcgrafen5takino fe New-York.
De grooto ochtendbladen to New-York
zijn gistermorgen niet verschenen tenge
volge van een plotselinge drukkers taking
in zake een loonkwestie.
De staking is het hoogtepunt van oen
bitteren strijd tusschen de plaatselijke
vereeniging en den-' bond van dagblad
eigenaren. Do inkomsten zijn met 35 0
verminderd en de zes-urigo nacht en acht
urige dag, welke waren ingevoerd, afge
schaft. In een door de dagblad-eigenaars
uitgegeven manifest wordt verklaard, dat
er geenerlei actie zal worden ondernomen
zoolang het bestuur van den werkgevers-
bond nog niet in het bezit is van defini
tieve inlichtingen aangaand© de door dc
vakvbreenigingen geproclameerde staking
De stakingsactip is blijkbaar ondernomen
zonder goedkeuring van bet internatio
naal vakverbond.
HET VOORNAAMSTE NIEUWS.
BUITENLAND.
De kwestie van herstel voor den Vol
kenbond. Geruchten over de voorwaarden
tot opheffing van het lijdelijk verzet.
Nieuwe decreten van het Spaansche
directoire.
De revolutie in
drukt.
Transjordanië onder-
De strijd tegen de Ku Klux Klan zal
worden voortgezet tot het einde.
Typografenstaking tc New-York.
BINNENLAND.
De millioenen-nota. Verschillende bezuini-
gings-plannen der Regsering.
De Pers over ds Troonrede.
Nieuwe belastingen. (Zie driestar).
De Regeering en de Vlootwet.
De strijd tegen de Ku Klux Klan.
Een V.D.-bericht uit Oklahama City
meldt, dat een strenge miltaire censuur
is ingesteld, ofh do troepenbewegingen ge
heim te houden. Nog steeds komen troe
pen aan. Gouverneur Waltonn heeft ver
klaard, dat bij de Ivu Klux Klan-bewe->
ging zal onderdrukken. De staat van beleg
zal worden gehandhaafd, totdat do heele
beweging zal zijn uitgeroeid.
President Coolidgo beeft te kennen ge
geven, dat bij niet zal ingrijpen in de>
Oklahama-crisis.
BWUgEMLAftlB
UIT DE STAATS3EGR08TING 1924.
1)e"*"efPIfJfin tftxfeötriiding.
f 589.4-21.652,28, waarin begrepen is aau
buitengewone ontvangsten f 40.793.392,76,
zoodat blijft voor gewone ontvangsten
f548.628.259,52, zjindo fl9.0C8.16G.49
minder dan aanvankelijk voor 1923 werd
geraamd.
Do uitgaven wordeui geraamd op
f765.264.044,90, waarin begrepen is aan
buitengewone uitgaven f 112.634.420, voor
crisisdienst f5.737.450, zoodat blijft voor
den gewonen dienst f 98.263.909,38.
Het tekort is dus geraamd voor den ?•-
wonen dienst op f 98.263.909,38, voor den
buitengewonen dienst op f 71.841.027,24,
crisisdienst f 5.737.456, totaal tekort
f 175.842.392,62.
Hierbij is geen bedrag uitgetrokken als
Staatsbijdrage aan het Ouderdomsfonds
(12 millioen) en voor rente en aflossing
van Staatsschuld (óX millioen).
Indien dus geen bijzondere maatregelen
zouden genomen worden, zou het tekort
op den gewonen dienst op rond f 116 mil
lioen moeten worden gerekend.
Ter bestrijding van opgemeld tekort
worden door de regeering verschillendo
maatregelen aangekondigd.
Het tekort op den dienst 1923.
Het tekort van het dienstjaar 1923
wordt in de Milliocncnnota gerekend op
ongeveer 50 millioen gulden.
Begrooting post, tol. en tel.
Het tekort op de begrooting der Poste
rijen, Telegrafie en Telefonie wordt voor
1924 geraamd op f 1.268.095.
Tekort s p o o r-w o g b e d r ij f.
Het tekort op bet spoorwegbedrijf voor
1924 wordt geschat op ongeveer f 22 mil
lioen.
De ambtenaarssalarissen.
Totale verlaging van 20 pCt
van het totaal over 2 jaar
verdeeld.
Op 1 Januari as. 10 p G t.
verlaging voor allen.
De regeering ziet zich genoodzaakt do
intrekking van artikel 40 van het Bezol
digingsbesluit Burg. Rijksambtenaren to
bevorderen en de salarissen te verlagen.
Hare- aanvankel ij ke» meening
hieromtrent luidt:
1. Een verlagen van den totalen last
van salarissen cn loonen met 20 pCt.
over 2 jaren te verlcenen, is noodzakelijk.
2. Met ingang van 1 Januari 1924
worden allo salarissen cn loonen, van
hoog tot laag, met 10 pCt. verminderd.
3. Onmiddellijk zal ter band genomen
worden een algeheele herziening van het
bezoldigingsbesluit, opdat voor 't dienst
jaar 1925 bet sub 1 gestelde geheel be
reikt worde.
De regeering meent te moeten afzien
van oen gewijzigde regeling voor den z.g.
standplaats-aftrek.
Stopzetting periodieke
verhoogingön.
Alle periodieke traklementsverhoogin-
gen moeten worden stopgezet, vermoede-
