ijg Jaargang. DINSDAG 18 SEPTEMBER 1S23 No. 4260 z£eidódm(Boufi<M}k ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Leiden 19 cent per week I 2.50 per kwartaal, onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal, fanco per post 12.95 per kwartaal, et Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver- iar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor- wjing. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Jndagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feesldag9n ,1. Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gflwone advsrtentiën 30 cent per regel- Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het s dubbele van het tarief berekend. Kleine adverientiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop 10.50. nummer bestaat uit twee laden. Zij, hie zich per I October op „De Leidsche Courant" fnsclten te abonneeren, ontvangen voordien tijd verschijnende num- trs gratis. De Troonrede. Jandaas beeft de Koningin op de ge melijke wijze het Parlement geopend het houden van de Troonrede. Men wel zeggen, dat, als er telkenjare be velling is voor de Troonrede, dezo ingslelling eigenlijk meer uitgaat naar s-beschouwingen daarover dan naar staatsstuk zelf. Er is over het alge- 0 ie weinig concreets in de Troonrede, geeft te weinig houvast, tenzij dan r een politicus, die in de weinige irden veel weet te lezen, wat er in ligt ook wel wat er niet in ligt. S'ij gelooven echter, dat er van het r een bijzondere belangstelling was r de Troonrede, gevolg van bijzondere itandigheden. Vij leven immers nog in de stemming de jubileumfeesten, waarin zoo klaar uiting is gebracht door bet overgroote van het Nederlandsche volk: zijn mhorigkeidsbesefEn op beden, in 5 nog altijd donkere en steeds erger igende tijden, zou worden gesproken r Haar, üi wie die saamhorigheid als rare is gepersonifieerd [aar er is nog iets anders, wat dit r de belangstelling voor de Troonrede onder opw»kte. Wij noemden reeds de kerte dezer zorgbrengende en angst- ikende tijden er circutoercn reeds j in de pers berichten, dat de regeering 1 daardoor genoopt zou gevoelen, ter lo der noodzakelijko bezuiniging, de mcieele positie van hen, Oio in dienst den Staat werken, zeer aanmerkelijk verslechteren wat is daarvan waar, hoeverre zijn die berichten juist? i vraag, waarop, naar veler hoop, van- ig een antwoord zou worden gegeven, wat meer licht, wat meer zekerheid De aanhef van de Troonrede is een in? van wat door het overgroote deel het volk wordt gevoeld: dank aan voor den zegen, die zoo groot is, als zien rondom ons naar andere landen; fd tot God, om met optimisme „niet der hoop" de verre van hoopvolle ..de veelszins duistere" toekomst te- Boel to gaan. i die dankbaarheid aan en in dat ver- fwvol opzien naar God moge het Nc- landsche volk de kracht putten, om in iihorigheid de moeilijkheden dezer n te doorstaan en te boven te komen! a'j hadden hierna verwacht een uit- pkelijk beroep op de saamhorig- 'd van het volk! een beroep in zooals de Koningin het wil doen een daad. blijkens haar schrijven aan 1 Minister van Financiën inzake do Btueele vermindering van haar jaar- ?ch inkomen! 'e Troonrede gaat dan voort met aan luiden, dat de druk der tijden inder- d zwaar is en do toestand des lands tgffekkend". jk wij verder zouden willen vernemen Maatregelen, die zullen worden ge- tengevolge van den toestand, de Troonrede slechts mede, dat die "regelen „ingrijpend" zullen zijn. Een ere specificatie wordt gevonden in rei ,Yorm: er zal gestreefd moeten naar beperking van staatszorg; >o\ erre diQ staatszorg bestaat in sociale verzekeringswetgeving, zal er ;r eenheid en vereenvoudiging worden pesteld; er zullen wijzigingen in het s mgstelsel worden voorgesteld. Men °ns willen toegeven: een vrij sobere a.?e specificatie van de te nemen „in- Pende' maatregelen. aangekondigde herziening in het P '"gstelsel zal o.m. inhouden af- P Mg of verlaging van sommige be- kmi°n'iWant Troonrede constateert L I en> dat een blijvend herstel a pMomisch leven ook door soin- ai te drukkende heffin- Ive |Vor(^' belemmerd! eger en vloot vernemen wij tot teleurstel!ing niets; misschien om- »lnlernationale toestand onzeker" al lfrUk, vau Troonrede is deze: Sttied S/ r' ^aar wij zijn er van 1 een ^0Z9 6°kerHeid in woor- Könrio»5 Tan een regeering, die, wars «al p0ia'd e n stollen wil en stel ide v 'JK Z'J dat in de achter ons lig- •urei1 Mt getoond. BIHTEBLftMP De bezetting van het Roergebied DE ONDERHANDELINGEN MET FRANKRIJK. Een scherpe aanval op Streseman n. Do „Rheiniscli-Westf. Ztg." valt in haar nummer van Zondag de regeering to Berlijn scherp aan, omdat deze vol gens de geruchten zonder het jRuhrge- bied er in te kennen, onderhandelingen met Frankrijk voert. Het blad verklaart, dat alleen de bewoners van het Ruhrge- bied té beslissen hebben of en onder wel ke omtsandigheden de strijd zal worden opgegeven. Zooals de zaken thans staan, zal er echter geen sprake van onderhan delingen maar wel van onderwerping zijn De Duitsche pers over Pcincaré's rade. Allo Berlijnsche bladen geven uiting aan hun teleurstelling over de Zondag door Poincaré gehouden rede, waarin liij, zooals de „Deutsche Allgemeine" op merkt, het eerlijke verlangen der Duit sche règeering naar overeenstemming, dat in een duidelijk omlijnd betalings- voorstel en in een voorstel tot een vredes verdrag ondubbelzinnig uitdrukking vindt, onverbiddelijk met een bot „neen" afwijst. De „Vossisclie Ztg." zegt, dat de Franscho pretnier sedert weken niets uitlaat, £>m het populair worden van het voeling krijgen met Frankrijk te be moeilijken. Het scherpste protest heffen de blaiden van rechts en do sociaal-democratische „Vorwarts" aan tegen Poincaré's her- nieuwde bewering, dat de ontruimingster mijnen voor het Rijnland nog niet zijn beginnen te loopen, omdat Duifschland nog geen enkele van zijn in het Verdrag van Versailles neergelegde verplichtingen is nagekomen. Deze bewering is in strijd met vele ambtelijke verklaringen der En tente. Do weigering om de ontruimings termijnen te erkennen zou volgens de bla den het grootste gevaar beteekenen voor den Europoeschen vrede en van do rus tige ontwikkeling van Duitscbland. Men kan, zegt de „Vorwarts", den indruk niet van zich afzetten, dat Poincaré door zul ke redevoeringen de uitbarsting van ver twijfeling wil teweegbrengen en dat hem aan oen beëindiging van het Ruhrcon- flict door een verstandige regeling van liet schadevergoedingsprobleem niets ge legen ligt. Duitschland. De afscheidingsbeweging van Beieren. Meer en meer krijgt men het gevoel, dat een afscheiding van Beieren van het rijk niet lang meer zal kunnen uitblijven. De christelijke boeren-vereenigingen, die op politiek gebied in Beieren feitelijk den toon aangeven, voeren een krachtige actie in die richting en beginnen thans te weigeren de rijksbelastingen te betalen Merkwaardig is, dat de afgevaardigde Dr. Schlïttenbauer in een vergadering van den christelijken boerenbond, waar de minister van binnenlandscke zaken, Dr. Schweyer aanwezig was, kon verklaren dat het kabinet Slrésemann de bijeenroe ping van den rijksdag niet lang zal kun nen overleveren en dat dan een minis- terio uit do minderheids-socialisten de eenige oplossing zal zijn, en dat Beieren zich aan zulk een regiem nooit zal onder werpen. Het lid van den rijksdag Kich- ner kwam openlijk op voor de afschei ding van Pruisen. Staking der bankbiljettendrukkksrs to Dusseldorf. To Dusseldorf zijn do bankbiljetten- drukkers iu staking gegaan. Om niet in geldnood te geraken, zijn hun eischen on middellijk ingewilligd. Maar zij eischten de hun toegezegde loonsverhooging voor allo drukkers en zetten de staking voort. Reeds was er gisteren gebrek aan geld. Do overheid tracht tot een overeenstem ming te komen en onlusten te voorkomen, omdat toch reeds de arbeiders, wegens de uitsluiting van het geheele personeel in de Mannesmannwerke, zeer onrustig zijn Arbeidersrelletjes. Uit Treiburg (Breisgau) wordt ge meld: Wegens moeilijkheden betreffende het loon werd in vele industrieplaatsen het werk neergelegd. Te Loerrach kwam het lot een hotsing tusschen de politie en de arbeiders. De politie moest de wapens gebruiken. Een arbeider werd gedood en velen gekwetst. Botsing tusschen separatisten en de bevolking. Vóór en na de separatistische vergade ring, Zondag te Aken gehouden, kwam het tot een botsing tusschen separatisten en do bevolking. Een separatist werd door een messteek zwaar gewond. Twee a drie personen uit de menigte werden door kogels getroffen. Engeland. Baldwin naar Parijs. Een onderhoud met Poincaré? Do premier en mevrouw Baldwin ver trokken heden uit Aix-les-Bains naar Pa rijs. Verwacht wordt, dat zij een paar da gen to Parijs zullen blijven alvorens naar Londen terug te keeren. Baldwin zal het Britscho gezantschap to Parijs bezoeken Men kan als bijna zeker aannemen, dat do Britscho premier het Franscho grond gebied niet "zal verlaten alvorens in ieder geval aan Poincaré een beleefdheidsbe zoek te hebben gebracht. Do twee pre miers hebben elkaar tot nog toe niet ontmoet. Italië. DE REGEERING VAN FIUM5. AFGETREDEN. Een generaal tot militair gouverneur benoemd. Do Italiaansche regeering ontving van Do Poli, den ondervoorzitter der consti- tueerende vergadering van Fiume een brief, mededeelende, dat de regeering van Fiumo haar ontslag had genomen. Naar aanleiding van dezen brief heeft de ministerraad het volgende besluit ge nomen: Do raad, kennis genomen heb- bende van den brief, waarhij Do Poli ver klaart, van do regeering der stad af te zien wegens de abnormale omstandig heden te Fiume, benoemt, in afwachting van de regeling van den toestand der stad tot milita'ir gouverneur van Fiume den generaal van het Italiaansche leger Giardino, senator van het koninkrijk, met opdracht de openbare orde te verzekeren on in het bestuur to voorzien. Dit besluit is ter kennis gebracht van do regeering van Belgrado en van alle mogendheden. Van bevoegde zijde wordt verklaard, dat de stap der Italiaansche regeering in zake Fiumo geen bedreiging beteekent van do directe onderhandelingen tusschen Italië en Zuid-Slavië, welke zullen voort duren alsof er niets gebeurd is. Terwijl tot du toe de Volkenbond niet kon ingrijpen in de Fiume-kwestie, heeft thans door het doen registreeren van de verdragen van Rapallo en Santa Margha- rita ieder der partijen het recht een be roep te doen op den Volkenbond. Dit wordt te Rome een zeer belangrijke slap geacht en een duidelijk aanwijzing, dat geen der partijen een gewelddadige op lossing van de Fiume-kwestio wenscht. De Italiaansche regeering wacht nog steeds op het antwoord van Belgrado, dat tot nu toe nog niet is ontvangen. Het zal zeer waarschijnlijk nog eenige dagen duren, voordat het antwoord te Rome zal binnenkomen, daar de Zuid-Slavische regeering heeft besloten, de terugkomst af te wachten van den minister van Bui- tenlandscho Zaken Ninsjitsj, die op het oogenbük te Genève vertoeft en eerst he den vandaar zal vertrekken. Volgens Mussolini is de benoeming van generaal Giardino te beschouwen als een wenk aan Zuid-Slavië, dat dit land bij zijn onderhandelingen met Italië rekening heeft te houden met den werkelijken toe stand. De „Messagero" zegt, dat welke stap pen Mussolini ook doet, deze beschouwd moeten worden als „maatregelen voor de liumano en socialo verdediging van Fiume en niet als een vijandelijkheid of als ge welddaden tegen Zuid-Slavië". HET ITALIAANSGH—GRIEKSCHE CONFLICT. Het lncidont gesloten. Do Raad van den Volkenbond keurde liet zenden van een antwoord op de jong ste mededeeling van de Gezantenconferen- tio goed. Vervolgens stelden do vertegen woordigers van Griekenland en Italië vast, dat het incident uit de wereld was en verklaarden er van overtuigd te zijn, dat do beide landen de tradilioneele vriend schap zouden hervinden. Spanje; DE MILITAiRE STAATSGREEP. Do burgemeester van Madrid afgetreden. Uit Madrid wordt gemeld, dat d8 bur gemeester zijn ontslag heeft genomen.Men gelooft, dat de heele gemeenteraad zal af treden. Do gemeenteraad bestond voor het meerendeel uit vrienden van graaf Romanones. Een oud-minister aan de grens aangehouden. Do Spaansche afgevaardigde Vandosy Calvell, voormalig minister van Finan ciën en van Handel, dio zich iu den snel trein Barcelona—Parijs bevond, werd aan do grens verzocht uit te stappen, terwijl hem werd medegedeeld, dat hij deze niet mocht overschrijden. Volgens een later bericht echter heeft do Spaansche afgevaardigde Vandosa y Calvell zijn reis kunnen voorzetten. Verklaringen van Primo de Rivera. Do corr. van do „Daily Express" te Madrid seint aan zijn blad: Het nieuwe militaire bewind zal do se paratistische en communistische beweging in Barcelona streng onderdrukken, aldus ongeveer uitte zich generaal Primo do Rivera in een interview, dat hij had toe gestaan aan den „Express"-correspon- dent, waarbij hij tevens de verschillen uiteenzette tusschen zijn beweging en het fascisme. Van dit oogenbük af, zeide hij, is er geen president van den ministerraad en zijn er geen ministers. Ik heb die ambten opgeheven, teneinde te toonen, dat het oude regiem afgeloopen i3. Er zal een klachtenbureau zijn aan ieder departe ment, zoodat alle Spanjaarden hun grie ven kunnen uitbrengen. De namen van toekomstige ministers, die genoemd zijn, berusten op zuiver fantasie. Als het oogen blik gekomen is, zullen wij een regeering vormen van bekwame en eerlijke mannen van talent, moraliteit en energie, die eer bied hebben voor den koning en de wetten Wij zullen het parlement ontbinden, niet om zonder parlement te regeeren, doch om een ander te vormen, dat werke lijk de Spaansche openbare meening ver tegenwoordigt. Dit parlement zal Spanje een nieuwe grondwet geven. Wij zullen generaal Aizpura, den ge wezen minister van oorlog, naar Marokko zenden met de opdracht het geheele pro bleem daar op te lossen. "Wij eerbiedigen onze verdragen met Raisoeli, doch wij zullen geen verdrag sluiten met Ab-el- Krim, den Rifleider en wij zullen een nieuw offensief openen in de zone van Melilla, in overeenstemming met de plan nen van den generalen staf. Wij zullen een nationale garde vormen, om de orde in Spanje te handhaven. Elk gewest zal 50.000 verantwoordelijke burgers hebben te leveren. Zij zullen zich niet fascisti noemen, doch somaten, een zuiver Spaan sche naam. Tot zoover Primo de Rivera. Somaten beteekent mannen, 'die worden opgeroe pen door klokgelui. Eeuwen geleden wer den deze gardes gevormd, om de steden tegen roovers te beveiligen. In den Spaan schen burgeroorlog vertegenwoordigden zij een groote kracht. Daar Spanje 9 ge westen telt, zal de somatengarde uit 450.000 man bestaan. De correspondent zegt verder, d°t ver volgingen zijn ingesteld tegen Alba. den gewezen minister van buitenlandsche zaken en tegen Marcia Prietto, den vxoe- geren premier. Alba vertoeft, naar de „Daily Tel." verneemt, te Biarritz in Frankrijk. Hij is zeer terneergeslagen en is voornemens nooit, meer naar Spanje terug te keeren. De generaals kwamen gisteren aan uit .verschillende gewesten en zullen in per manente zitting bijeen blijven, tot de nieuwe regeering gekozen is. Generaal de Riviera begaf zich on middellijk na aankomst uit Barcelona te Madrid naar het koninklijk paleis, waar hij den gebruikeüjken eed als minister des konings aflegde. Toen hij het paleis verliet verklaarde hij, dat koning Alfon so met zijn handteekening de vormen van een voorloopig directoire had bevestigd. MET VOORNAAMSTE NIEUW5. BUITENLAND. De regeering van Fiume afgetreden Generaal Giardino tot gouverneur der stau benoemd. Instelling van een gemengde commissie te verwachten. Het incident tusschen Italië en Grie kenland gesloten. Nieuwe onrust op den Balkan. De afscheidingsbeweging in Beieren neemt met den dag toe. In Transjordanië Is een opstand uitge broken tegen Emir Abdoellah. Verklaringen van Primo de Rivera ever de toekomst van Spanje. BINNENLAND. De Troonrede. Het Koninklijk Huis en de salarisver- mindering. LEIDEN. Een voorstel van B. en W. inzake de exploitatie van de door de gemeente ge bouwde woningen. Bulgarije. Een bedreiging van Zuid-Slavië. De mogelijkheid van nieuwe moeilijk heden in den Balkan wordt in uitzicht ge steld door de nota, welke volgens den cor respondent te Sofia van de „Times", door Zuid-Slavië aan Bulgarije is gezonden, waarin gedreigd wordt met de uitzending van troepen voor het bezetten van strate gische punten in Bulgarije, indien de hen den komitadjis, samengetrokken aan de grens, zullen beproeven de grens over te steken. Deze nota heeft te Sofia groote op schudding gewekt, te meer daar het ge rucht wil, dat er drie Zuid-Slavische le gerdivisies aan de grens zijn samenge trokken. De Bulgaarsche regeering heeft onmiddelüjk besloten om Zuid-Slavië iederen waarborg van veiligheid te geven, die met de nationale waardigheid ver- eenighaar is. Zij heeft zich ook tot de vertegenwoordigers der grooto mogend heden gericht met het voorstel om een internationaal onderzoek in te stellen naar de aanwezigheid van komitadjis op Bulgaarsch gebied. Volgens den correspondent van do „Ti mes" zou do Zuid-Slavische actie eeu diepere heteekenis hebben dan aan de oppervlakte blijkt; in sommige kringen brengt men deze bewegingen in verhand met de agrarisch-eommunistische samen zwering, die onlangs in Bulgarije is ont dekt. Het schijnt dan ook, dat de Zuid- Slavische gezant, toen hij de note verbale overhandigde, den Bulgaarschen minister waarschuwde, dat zijn regeering niet zon der deelneming de vervolging van zekere vreedzame elementen (do agrariërs en de communisten)' kon aanzien. Amerika. De strijd tegen de Ku Klux Klan. Uit Oklahoma City wordt gemeld: De staat van beleg is afgekondigd voor dc-n ganschen staat, zoodra de militairen het bestuur, na een proclamatie van gouver neur Walton, in handen hadden genomen. Dit wordt beschouwd als een climax in den strijd ter onderdrukking der Ku Klux Klan. Een gewapende lijfwacht beschermt Walton, daar beweerd wordt, dat ver scheidene leden der wetgevende macht hem willen gevangen nemen en beproeven hem in een buitengewone zitting aan te klagen. Walton verklaart te vechten tegen, den overheerschenden invloed der Klansr men in de gerechtshoven en het burgerlijk bestuur in eenige deelen van Oklahoma, en hij bedreigt met gevangenisstraf alle leden der wetgevende macht, die willen beproeven een buitengewone zitting te houden. Tevens dreigt hij met militaire perscensuur. De gouverneur van Oklahoma zegt in zijn proclamatie, waarvan boven sprake is, o.a. het volgende: ..Het onzichtbar:- rijk heeft de macht der regeering geüsurpeerd. De maclit van de geheime organisatie js zoo groot, dat 150 personen er hij tegen woo rdi- toen mannen en vrouwen worden alge- ranseld. Haar methoden hebben zulk een schrik teweeg gebracht, dat zelfs de pers er geen melding van durft te maken. Als een gevolg van haar onwettige da den, is er een algemeeno toestand van openbare onrust eu in gevaar brenging van menschenlevcns, van den vrede en de persoonüjke veiligheid ontstaan." De bevolking van Oklahoma steunt den gouverneur ten zeerst, daar zij onder liet optreden der „Klan", die strijd voert te gen Katholieken, Joden, negers en vreem- deüngen, die vrouwen en mannen aan kastijdingen onderwerpt, zeer te lijden heeft. Palestina. Revolutie in Transjordanië. Van gezaghebbende zijde wordt mede gedeeld, dat een revolutie is uitgebroken in Transjordanië tegen Emir Abdoellah. De bijzonderheden omtrent dezen op stand zijn zeer schaarsch. Men meent alhier, dat 't niet onwaarschijnlijk is. dat zij een reügieuzen ondergrond hebben* aangezien de opstandelingen behooren tot de Wahaw's, die zeer streng in do Mo- hammedaanscho leer zijn en zoowel den Emir Abdulla als diens vader, koning Hoessein, beschouwen als zeer lakscha Mohammedanen, die niet tot do regee ring behoorden te zijn toegelaten. Een; andere factor is, dat Ibu-Saoel, dia de lei-* der van den opstand schijnt te zijn, vroe ger een jaargeld van de Engelscho regee ring ontving, waarvan de uitkeering ech ter kort geleden is gestaakt. Naar men verneemt hebben krijgslieden der Adwai- en Belha-stammon een aanval gedaan op het kamp van Emir Abdoc-llah. Zij moeten aanzienlijke verliezen hebben geleden.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1