plu 4e Jaargang)
DÖ^DERDA© 13 SEPTEMBER 1923
No. 4256
Ji op eABONNEMENTSPR!JSbedraagtb!j vooruitbetaling
ïardn oor Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal.
onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
'anco per post I 2.95 per kwartaal.
ïet Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonné'a ver-
Wast ■iiebaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
(betaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
mdnzsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en FessMagen
I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEiDEN
TEL. INT, 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone adverieniiën 30 cent per regelt
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
dubbele van het tarief berekend.
Kleine advortentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop fió.50.
nummer bestaat ust tw?ea
aden.
;kk
Plat
5 De Vlootwet,
tfij kunnen over de Vlootwet verschil-
,d denken.
Vele verstandige menschen zuilen ver-
,n geen beslist oordeel erover te heb-
J hoewel Jan Alleman van de straat
vijf minuten tijd noodig heeft om
zulk een zaak te kunnen spreken met
beslistheid van een in de studie ver
fde politicus of vakkundige,
[aar nogmaals: wij kunnen verschil-
BOOe d denken over do Vlootwet. En er
de l rdt ook in de Katholieke party ver-
illend over gedacht. Maar ook zij, die
niet toet die wet eens zijn, moeten er-
t de regeering voor ©en zeer
dlijke keuze staat, een zeer moeilijk
gstuk heeft op te lossen, dat eigenlijk
internationale heteekenis is.
HEHI )e S. D. A. P. grijpt niettemin deze ge-
:e Hf mheid gaarne aan, om de regeering in
felst mogelijken vorm te verwijten
om de goedgeloovige massa wat wijs
maken. Voor deze laatste bewering
!en wij een bewijs in een vlugschrift
S. D. A. P. en N. V. V., wat o.m. tot
•brift draagt: „Zal Nederland meedoen
SLAC den nieuwen oorlog?" en waarin met
letters deze vraag staat te lezen:
vActen wij, in één woord, ons gereed
:rn, om deel te nemen aan den nieu-
oorlog, die dreigt uit te breken in het
re Oosten?"
nuchtere antwoord luidt daarop
mrlijk, „in één woord": Neenl
agva egeering denkt daar niet over bij haar
iet Re Dlwet' evenmin alsde S. D. A. P.,
m zij in den oorlogstijd vóór een ge-
iliseerd Nederlandsch leger was II
vraag is dan ook al haast even
als wamieer we iemand, dio zich
een knuppel wapent bij 't begaan van
eenzamen, gevaarlijken weg, zou
ist i*'11 kij zoo graag wil gaan vech-
en kan over waardeering van de
jitwet verschillen, maar men buite
niet uit voor politieke winst door
del van b e d r i e g e 1 ij k e voor*
e 11 i n g o nJ
i WO
BUITENLAND
bezetting van het Roergebied
DE REDE VAN STRESEMANN.
De nieuwe Duitsche
voorstellen,
rijkskanselier heeft gisterenavond
le pers een redevoering gehouden,
UUIlftk hij o.m. het volgende zeide:
lenbaarhcid is beter dan illusie en
alve zal ik vrijuit spreken.
J..U lolang het huitenlandsch politieke
""""'Pet niet is opgelost, kan de finan-
1 kwestie niet in orde worden ge
it, do depreciatie der mark niet
den tegengegaan, een economische
ering niet worden tot stand gebracht
peering heeft zich van de eerste da-
harer ambtsaanvaarding de oplossing
het Ruhrconflict tot taak gesteld,
kan niet geschieden alleen door de
jgjj j ketting van het lijdelijk verzet. Door
-■sa-politiek is deze kwestie niet te re-
Het doel van het lijdelijk verzet
leclits zijn het Rijksgebied te be
en, maar het tegenwoordige contact
frankrijk toont tevens de bestaande
[lijkheden aan. Voor Duitschland is
Iwestio der souvereiniteit over het
land en het herstel der vrijheid van
gebied van het hoogste belang
'et i3 bereid daarvoor rcëele waar-
!n te geven.
e Fransche minister-president heeft
Ai '83 verklaard, dat hij aan de posi-
zekerheid, die Frankrijk in handen
de voorkeur gaf boven theoretische
F|| en hij was niet voornemens pan-
1*1 'egen algemeeno waarborgen in te
He waarborgen, die Duitschland
5 lui v°orSesteld, hehooren volgens hem
SI01 0hypotheken, welke het verdrag van
m i%l ^en SeaHieerden op het geza-
61 'Js bezit van het Duitsche Rijk en
2 eQ verleent. Deze opvatting van
ilh t ra''schen minister-president berust
'1 a"uis.V°lgGns het verdrag van Ver
ls Duitschland voor het nakomen
verplichtingen alleen aansprakelijk
"J vermogen des Rijks en der landen
:s> '"■muf- ij iC- .V00rS6steM, betreft echter
tl,: lijk© opvordering Van I het
Ra?. vol-? i 1 Gn_"Haat derhalve öp dit
f iiiei 6r Het verdrag van Versail-
„u!)(®#*rTeile€lls Gen realiseerbaar pand,
53 R®!-van Het verdrag van Versail-
f'jkd C .-oogenHHk echter, nieï. Naast
sppj ipi Czi' moet_ ook het privaatbezit
;Q"C< leep-0 Vau Het Rijk als pand wor-
011 wel tot een bepaald per-
OR
nF.B
Vi5
d.
E'Ullf
contage. Dit bezit zou als reëelo waarde
jp. een „Treuhandgesellschaft" kunnen
worden ingebracht, in welker directie de
schadevergoedings-schuldeisckers zitting
zouden kunnen nemen. De rente uit de hy
potheken zou aan de Treuhandgesell
schaft komen. Deze zou in staat zijn door
de uitgifte van obligaties een leening op te
nemen. Daardoor zou de mogelijkheid ont
staan ook Frankrijk onmiddellijk in het
bezit van een groote som te stellen. Even
zoo zou de rentebetaling binnen redelijken
tijd vlottend kunnen worden gemaakt.
Een dergelijke oplossing zou geen alge-
moene waarborg en geen theoretisch recht
zijn, doch een concreet feit, vrij van elke
dubbelzinnigheid. Zij zou Frankrijk in
het bezit van betaalmiddelen stellen, waar
door aan zijn eischen voor de ontruimng
van het Ruhrgebied zou zijn voldaan. Voor
de verwezenlijking is echter noodig, dat
Duitschland weder over het Ruhrgebied
beschikt, alsmede het herstel zijner sou
vereiniteit in het Rijnland.
Zij is in staat de kwestie van het lijde
lijk verzet op te lossen. Wanneer mén
Duitschland de zekerheid geeft, dat op
grond van zulk een overeenkomst het Ruhr
gebied wordt ontruimd en dat in het Rijn
land Duitschland in zijn oude rechten
wordt hersteld; wanneer men Duitschland
de zekerheid geeft, dat Rijn en Ruhr aan
het vaderland worden teruggegeven, dan
kan in dit groote economische gebied de
arbeid worden hervat.
Do Rijkskanselier verklaarde verder,
dat hij hoopt op do mogelijkheid eener
regeling.
Frankrijk heeft herhaaldelijk verklaard
dat geen annexatie in zijn voornemen
ligt en dat liet niet aan de Ruhr denkt te
blijven. Engeland, België en Italië zullen
wel met deze opvatting accoord gaan.
Voor Duitschland is het de vraag, of zijn
bedrijfsleven de lasten zal kunnen dragen
Spr. zeide er met voldoening—op—t©—kun
nen wijzen, dat het huidige kabinet door
leidende personen uit het bedrijfsleven
aanbiedingen waren gedaan, die Duitsch
land tot de heden voorgestelde betaling in
staat zouden stellen.
De afsluiting van het Ruhrgebied.
Van Fransche zijde wordt medegedeeld
dat do afsluiting der grens van het Ruhr
gebied op 16 Sept. zal worden opgeheven
Duitschland.
Het indexcijfer voor de kosten van
levensonderhoud.
Met ingang van gisteren kost een brood
te Berlijn 4.200.000 mark.
Ret Rijksindexcijfer voor de kosten
van levensonderhoud (voeding, woning,
verwarming, verlichting en kleeding)
bedroeg volgens berekeningen van het
rijksbureau voor de statistiek op 10 Sep
tomber 5.051.046. De stijging tegenover
do voorafgaande week bedraagt derhalve
173.7%.
Engeland.
Dc politieke toestand.
Er begint to Londen eenige verwonde
ring te heerschen, soms met woorden van
critiek gemengd, dat Baldwin zijn terug
komst uit Aix-les-Bains steeds uitstelt,
terwijl de algemeen© Europeesche toe
stand zoo critiek blijft en den eenen dag
op den anderen tot verrassingen aanlei
ding kan geven. Thans wordt weer ge
meld, dat de premier zijn verblijf aldaar
opnieuw met een week lieeft verlengd,
zoodat hij niet voor einde der volgende
week te Londen kan zijn. Men wijst er op
dat zijn afwezigheid wel wordt opgevat
als een geruststellend teeken en dat hij
ook te Aix den gang van zaken uitstekend
kan volgen, maar dat hij daar toch uiter
aard het contact met zijn collega's en de
departementen mist, zoodat het voor alles
heter zou zijn, als hij zijn vacantiereis
bekortte.
De toestand in de MiddeHandsclïe Zee,
zoowel wat betreft Korfoe als Fiume, is
nog ver van geruststellend en men maak-
to zich bezorgd, hoe alles zal afloopen,
als Mussolini om een of andere reden eens
niet zou willen toegeven aan den drang
tot ontruiming van het eiland of indien
het onmogelijk bleek tusschen Rome en
Belgrado tot een regeling inzako Fiume
te komen. Men is hier overtuigd, dat er
op den Balkan te veel brandstof is op
gehoopt om kalm toe te zien of niet
niemand onvoorzichtig met vuur zal spe
len. De wapening der landen der Kleine
Entente, vooral door Frankrijk bevorderd
en in do hand gewerkt, wordt in de tegen
woordigo omstandigheden meer dan ooit
als een gevaar beschouwd voor den vrede
in dezien hoek van Europa.
Herlevend terrorisme iri Ierland.
Uit het district Waterford in Ierland
worden weer verschillende daden van- ter-
xeur gemeld. Zondagmorgen om 3 uur
werd de landbouwer O'Mahony door ge
maskerde bandieten uit zijn bod gelicht
Toen men hem vroeg, of hij een geweer
had en daarop ontkenned antwoordde,
werd hij geducht afgeranseld en daarna
van zijn eigen huis weggejaagd, om nog
oen kogel nagezonden to krijgen, dio hem
in do linkerheup trof. Soldaten, die spoe
dig ter plaaste waren, brachten hem
naar het hospitaal.
Omstreeks hetzelfde uur Zondagmor
gen drongen eveneens gemaskerde lieden
een viertal andere huizen binnen, joegen
de bewoners naar buiten, drenkten het
beddegoed met petroleum, en staken dit
in brand. Do huiden zijn geheel verwoest.
Ook uit andere plaatsen komen berich
ten pver brandstichtingen.
Bij Ballyduff moest oen hooiberg het
ontgelden, die ook oen prooi der vlammen
werd.
Italië.
HET GR IEKSCH—ITALIAANSCH T
CONFLICT.
De bosprekingen in de
Volkenbondsvergadering
In de vergadering van gisteren zeide
Ishii, dat de raad zich nog steeds bezig
hield met het Grieksch—Italiaansch ge
schil en dat hij geloofde aan een bevre
digende oplossing.
Op dit oogenblik zou de raad het raad
zaam achten geen discussie aan dit on
derwerp te wijden.
De Nederlandsche gedelegeerde, Lou
don, verklaarde, als tolk van het meeren-
deel der gedelegeerden, dat hij vertrou
wen had in den raad, doch tevens hoopte
dat voor den afloop dor algemeeno verga
dering do raad het mogelijk- zou achten
nadere mededeelingen te doen.
Do toestand in zako Korfoo blijft te
Londen do aandacht trekken. Daar do
Italianen zich bereid hebben verklaard
het eiland te ontruimen, zoodra zij verze
kerd zijn van do nakoming der voor
waarden van den gezantenraad, is men
natuurlijk to Londen het meest geneigd
to gelooven, dat die gelofte zal worden
nagekomen.
Men hoopt, dat do bijeenkomst van den
gezantenraad to Parijs, die tot heden
was uitgesteld om baron Avezzano in do
gelegenheid te stellen instructies van
Mussolini to ontvangen, in staat zal zijn
allen twijfel weg to nemen en alle geruch
ten tot zwijgen te brengen door den da
tum van de ontruiming aan to geven.
Do ingewikkelde aard en do gevaren
van den toestand werden in officieele
Londensche kringen ten volle erkend en
het verlangen komt tot uiting, dat do
spanning mogo worden verminderd en
het gevaar voor onvoorziene incidenten
weggenomen, door een duidelijke uiteen
zetting van Italië's bereidwilligheid.
Men verheugt zich er over, dat Londen
en Parijs overeenstemmen inzake do
wenschelijkheid van de spoedige ontrui
ming van Korfoe.
Verklaringen van Mussolini.
Het geschil mei
x Griekenland.
In do vergadering van den minister
raad heeft Mussolini verklaard, dat do
buitenlandsche toestand de volgende ge
zichtspunten oplevert, die de volle aan
dacht waard zijn:
Het Italiaansch-Grieksclïe geschil is in
het stadium getreden van do uitvoering
der sancties van don gezantenraad, die in
groote lijnen do eischen van het eerste
Italiaanscho ultimatum overgenomen
heeft. De krachtige houding van Italië
heeft do tusschenkomst van den Volken
hond afgewend. De ontruiming van Kor
foo zal plaats hebben, zooals gezegd en
herhaald is, nadat do eischen der nota
van den gezantenraad niet alleen for-,
meel aanvaard, maar uitgevoerd zullen
zijn. Dit is volkomen correct; niemand
kan de gocdo trouw van Italië betwijfelen
Zoodra er genoegdoening heeft plaats
gehad, zal Italië de eilanden ontruimen,
die eenvoudig in beslag genomen zijn als
een pand. De aandrang van zekere bui
tenlandsche zijde is ongepast, tendenti
eus en zelfs kwetsend. Do openbare mee
ning in enkele ïanden hoeft in het eerste
oogenblik een vijandige houding aange
nomen tegenover de noodzakelijke en wet
tige actio der Ilaliaansche regeermg
maakte te Belgrado óórdeel en haar taal,
o.a. ton gevolge van het prachtige schouw
spel van moreelo eenheid, dat ons volk
heeft vertoond. Men hoeft thans algemeen
ingezien dat ouzo buifenlandscho politiek
thans op gelukkig© wijze een crisis is te
hoven gekomen, dia zich op hijzonder ge
vaarlijke wijze ontwikkelen kan. In Italië
en op Korfoe moet men nu alleen afwach
ten dat Griekenland zijn plicht geheel
nakomt. f
De Ruhrkwestie.
Over de kwestie van het herstel en de
Ruhr zeide Mussolini: In mijn vorige
verklaringen heb ik gezinspeeld op de
mogelijkheid eener ontspanning in de
kwestie van het herstel en de Ruhr. Deze
ontspanning is toegenomen vooral na de
rede van Stresemann te Stuttgart.Ik meen
een spoedig begin van definitieve onder
handelingen te voorzien. Men moet ech
ter niet meenen, dat de oplossing makke
lijk en nabij is, gezien den ingewikkelden
raad der hinderpalen en der belangen,
die op het spel staan. De horizon zal
echter opklaren. Het lijdelijk verzet heeft
geen zin.
Het verzet voortzetten beteekent, de
ramp onvermijdelijk maken. Do Italiaan
scho regeering is in dien zin te Berlijn
tusschen beide gekomen. Is het noodig,
hieraan toe te voegen, dat Italië direct
betrokken is bij het tegenwoordige „sta
dium van ontspanning" van de Ruhr
kwestie en dat de belangen van Italië met
zorg zullen gevrijwaard worden in de re
geling, waarover men in vage bewoordin
gen spreekt of in ieder stelsel, dat zou
kunnen voortkomen uit de diplomatieke
besprekingen met het oog op een oven-
tueel inter-geallieerde conferentie.
Na een bespreking van ongeveer twee
uur, waaraan bijna allo ministers deel
namen, heeft do raad met algemeene
stemmen de besluiten en do houding van
Mussolini goedgekeurd. Op voorstel van
Diaz besloot de ministerraad aan de ko
ning een besluit ter teekening voor te leg
g'en, om een dccoratio te verleenen aan de
slachtoffers van den aanslag, te Janina.
R. K. Universiteit.
De Commissie van Organisatie in zake
Stichting R. K. Universiteit verzoekt on3
het volgende mede te deelen:"
De plechtige opening der R. K. Universi
teit zal plaats hebben op Woensdag 17
October a.s.
Eene schenkster, die onbekend wenscht
te Llijven, heeft aan het Bestuur der Sint
Radboudstiching een som van f 1000
ter beschikking gesteld, tot aankoop van
een beeld van het Heilig Hart, dat ge
plaatst zal worden in het gebouw der R.
K. Universiteit op het Keizer Karelplein.
Het Bestuur der Sint Radboudstiohting
heeft deze gift dankbaar aanvaard.
De Series Lectionum voor het eerste
studiejaar is verschenen en in den boek
handel verkrijgbaar gesteld.
Ter inlichting van velen zijn hieronder
nogmaals de adrdssen vermeld, tot welke
men zich voor de verschillende afdeelingen
kan wenden:'
Voor inlichtingen over Studieaarigelegen-
h'cdenProf. Dr. Jos. Schrijnen, benoemd
Rector-Magnificu3, St. 'Annastraat 17, Nij
megen'.
Voor alles wat do Bibliotheek betreft:
Prof. Dr. W. Mulder, benoemd hoogleer aar.
Pastorie' Molenstraat, Nijmegen.
Voor Kamers: Mr. A'. Cornelisseü, Hezeï-
sfcraat 113, Nijmegen.
•Voor alle andere inlichtingen? Mr. C.
Prinzen, secretaris van het Collego van
Curatoren, Berg en Dalscheweg 102, _Nij-
megett. j V
Hel gaat goed. ia
Wat gaat goed?
Wel, natuurlijk de inzameling van hoé
ken voor do R.-K. Universiteitsbibliotheek
Eiken dag berichten, dat er boeken
zullen komen.
En eiken dag ook pakken, neen kisten
met hoeken.
't Zal mo een mooi rommeltje worden,
hoor ik Nurks weer zeggen.
Maar dat valt erg meel^ r
Het Groot Woordenboek van do Vries
"en to Winkel: de Dictionnaire d'Archéolo-
gie van Cabrol; do volledige Handelingen
der St. Gen; l'Histoire des Conciles van
Hefele-Leclercq; de grooto officieele uit
gave van liet Vaticaansch Concilie, prach
tig geïllustreerd in 8 foliodeelen.
Een mooi rommeltje, Nurks?
En dan: Brugmans en Kernkamp, 'Alge
meen e Geschiedenis; Multer's Gouden
Eeuw; Schaepman van Persyn; Do Ency
clopaedic van Ned.-Indië; Tafereel en uit
het Oud-Joodsch familieleven; do volle
dige Albertus Magnus; do Thesaurus Lin
guae Latinae; Oppenheim's Gemeente
recht en verschillende waardevolle boe
ken over philosophic, linguïstiek en Sans
krit?
Maar in één opzicht heeft Nurks gelijk
gc-had met zijn sceptisino.
KET VOORNAAMSTE NIEUWS,1
BUITENLAND.
De rede van Stresemann over dc kwes
tie van het Ruhrconflict. als antwoord op
de rede van Poincaré.
Mussolini over het Italiaansch—Griek-
schc conflict cn de Ruhrkwestie.
De mwning in Engeland over den poii-
iieken toestand.
BINNENLAND.
Een symphonie van Mozart gevonden.
(Lett, en K.)
jubileumconcert te
Een Nederlandsch
Berlijn (Lett, en K.)
OMGEVING.
De spoorweg GoudaAlphen a. d. Rijn.
Adres van de gemeente Waddinxvcen.
De Katholieke Nederlandsche auteurs
bleven tot nu toe enkele loffelijke uit
zonderingen niet te na gekomen achter!
Dat komt natuurlijk van de feesten ter
eer© van H. M.
Dat komt natuurlijk ook, omdat ze zoo
veel en zoo lang moeten inpakken!
Maar zo moeten zich haasten!
Anders schaft do Universiteit zich hun
werken tout prix aan. Want hebben
moeten we ze.
En dan ontgaat den Nederlamdschcn
auteurs do eer, zichzelf in de R.-K. Uni-
versiteitsbiblotheek te hebben vertegen-<
woordigd!
Nijmegen, Snijdersslraat 18.
WILLEM MULDER S.J.,
lijdelijk Bibliothecaris.
Dc ambtenaarssalarissen.
Naar wij vernemen, ligt het niet in da
bedoeling om al de salarissen van rijks
ambtenaren met eenzelfde percentage to
verminderen, maar zal het totaal der ver-
mincloT-intr nneoveer 20 procent moeten
bedragen.
Een ruimdenkend sociaal-democraat.
Volgens de „Rott." stelde namens hei
dagelijksch bestuur der Friescho ge
meente Leeuwarderadeel de burgemeester,
do heer Jansonius (soc.-dem.) voor H. M.
de Koningin een gelukwensch to zenden
met haar jubileum, wat natuurlijk bij
den gemeenteraad instemming vond.
De houding van dezen sociaal-demo
craat steekt wel heel scherp af tegen do
houding van de volksopvoeders, die in hun
spijt voor de schitterendo Oranjeliet'de-
manifeslaties, in „Volk" en ..Notenkraker"
zich allermiosclijkst aanstelden.
De Hollandschs fascisten.
De fascisten oftewel actualisten, zooala
ze zich hier noemen, verspreidden giste
ren lo 's-Gravenhage een „Proclamatie"
aan het Nederlandsche volk, die met
groote letters op de aanplakzuilen is ge
hecht.
Op den bekenden toon wordt er het
volk te wapen geroepen legen de „verpo
litiekte parlementaire dikdoenerij", tiio
bang is van het socialisme, cn tegen do
aan de „roodo broeders verknochte en
verkochte baantjeslieden", We lezen o.a.:
„Duldt ge het nog langer als proef
konijn te dienen voor de gevaarlijke
economische experimenten der H.H. be-
roepszeteljagers? Laat ge u nog langer,
dwingen in het dwangbuis der welvaarl-
doodende mcc-rderheidspolitiek, waarin
waarachtig plichtsbesef en goede trouw
reeds sinds lang niet meer zijn te vindc-n?,
Wilt ge u nog langer laten paaien door
mooipraters> dio met elkander concur-
reeren en u als zelolbezorger gebruiken
Verdraagt ge het neg, dat tusschen do
buffers van do partijbelangen het Lands
belang verpletterd wordt door toedoen van
een stelletje parlcmentaristischo knoeiers
en socialifciten-vrcc^endo meerderheids-i
maniakken?"
Ook do ajrbeidérs worden lopgeroepett
zich niet langer „als springplank voor
partij- en vakbesturen" to laten gebruiken.
Zoo gaat het stuk door met groota
woorden om dan aan te dringen, dat „aan
een competent man, een krachtige per-
soonlijkheid, het beleid van den staat!
worde opgedragen." J
Ds nagedachtenis van prof. Struycken j
gehuldigd.
Uit Genève wordt aan de „N. R. Crt.
"gemeld:
In een vergadering van de eerste com
missi© van den Volkenbond hoeft de Belg
Rolin warme hulde gebracht aan do na
gedachtenis van prof. Struycken. Op voor
stel van den voorzitter der commissie, dea
heer Motta, hebben alle leden zich vau.
hun zetel verheven, uit eerbied voor dca
overledene. In een resolutie, door den Belg
Rolin, den Deen Zahle en den Italiaarfj
Scialoja voorgesteld, werd Struycken 3
Uitnemende arbeid herdacht, en do -Neder-
landsch gedelegeerde, mr. Limburg, uiw,
genoodigd, de hulde van do commissie aa*
mevrouw Struycken over te brengen.
De beer Limburg dankte voor het eer^
bewijs,L