I.H. Adverteerders
b|4e Jaargang.
DSNSDAG 28 AUGUSTUS 1923
No. 4243
j loeABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
Voor Leiden t9 cent per week I 2.50 per kwartaal,
n- onze Agenten 20 cent per week fi2.60 per kwartaal.
Franco per post t 2.95 per kwartaal.
pet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver
krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
I ^betaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit biad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feesidagen
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gov/one advsrlenSaën 30 cent per regel-;
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt bet
dubbele van het tarief berekend.
Klein9 adverienteën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur ver
huur, ko;op en verkoop fü.5O.
„It niimnter bestaal uit iwes
Waden.
VrijdaS 3-s- 31
nl vanwege Viering Jubileumfeest van
III Koningin „De Leidsche Courant"
„iet verschijnen. Beleefd verzoeken wij
ilaarom de copie uwer advertentie voor
L.daa 1 September reeds «loeres
en te willen af-
jeven.
De Administratie.
BIMTENLAiBD
De bezetting van liet Roergebied
De Belgische antwoord-nota.
De Belgische nota is gistermorgen aan
,rd Grahame, Britsch gezant te Brussel,
Irhandigd en is thans naar Londen on^
■eg. Hedenochtend wordt zij te Brus-
el gepubliceerd. De Belgische regeering
eeft afschriften doen overhandigen aan
fet Engelsche gezantschap te Parijs ter
torzending aan Baldwin to Aix les Bains
i aan lord Curzon te Bagnolles.
fü Engelsche kringen is een sterk ver
engen merkbaar, om een modus vivendi
e vhiden en dit is ook tot uiting gekomen
Engelsche voorstellen vervat in de
j openbaar gemaakte serie docu-
jten door de bondgenooten.
[Dit verlangen is hoofdzakelijk gegrond
de erkenning van het feit, dat een ge-
leiiiijk optreden van de bondgenooten
^'veiligste en snelste methode is, om te
lónien tot een regeling van den toestand
ra Europa.
De bezetting van de Ruhr was een af-
rijking van die methode en de Engelsche
regeering hoopt nog steeds, dat in de
ïclie en Belgische nota's een of ander
iddel zal worden gevonden, om de een
zienswijze te herstellen. Intus-
chen houdt men zich te Londen bezig
net de overweging van het al of niet wen-
helijbe van een persoonlijke bespreking
s door Poincaré voorgesteld.
Er is niet veel kans dat binnenkort dien
een besluit wordt genomen. In
Ier geval zal eerst de inhoud van de
jlgische nota moeten worden onderzocht
tie Belgische nota is gistermiddag laat
[op bet departement van bnitenlandsche
ten te Londen onlyangen. Heden zullen
deskundigen beginnen zich aan het
erzoek ervan te wijden. Nu zoowel het
ansche als het Belgische antwoord op
is het Engelsche kabinet in staat
u toestand, die zich uit deze antwoorden
ïfwikkelt, na te gaan. De wensch om tot
*n overeenstemming te geraken blijkt
ser sterk gelijk trouwens uit de vooraf-
lando wisseling van nota's "is gebleken.
De onbrengst van de Ruhr en
van Rijnland.
KMen schrijft van Fransche zijde aan de
sbd":
-toi heeft dikwijls van de Fransche po-
F in bet Ruhrgehied gezegd, dat zij
ct practisch is en dat ze gedoemd is tot
ruchtbaarheid. Ziehier eenige cijfers,
bet tegendeel bewijzen,
i" eerste, wat betreft de Fransch-Bel-
pe spoorwegregie: Terwijl in Mei het
c'er door de verschillende treinen
Eelegde kilometers 40.000 bedroeg, is dit
I® thans 60.000 en zal het aldus regel-
R stijgen.
J1 den.loop van .Juli heeft de spoorweg-
t^oerd: 1-867.102 reizigers en*
temd goederen' n*et.voor do troepen
Hf ®u'tsche spoorwegarbeiders gaan
■panierhand weer aan liet werk.. Ter-
'un aantal op 1 April VCfbedroeg, zijn
u bijna, 7000, waarvan 360 heroepsar-
kh'Ü m!. -^ranscb-Belgische personeel
L -15000 vrijwillige en 511 mili-
ub arbeiders.
^vangsten zijn slechts 3 minder
rrti gaven- De financieel© toestand
ji. j einnerkt door dit belan,grijke
de IrüiJngsten in specie (opbrengst
i vL i Lclasting' van de douanerech
ter vn i op den in- en uit-
f'dflln ,exploitati0 der Losschen en
hl maai gneminff van marken) zijn
200 Sroot als de exploitatiekos-
naar de Rulir en Rijnland
,rs» ingenieurs, douanebe-
ntim' de Fransche schatkist
orde geko,st en brengt aan de kas
t kostenacht maal het bedrag
Duari dontPh Tan.d.0 credicten> die in
trorm~5j ^'^steri© van financiën
is nimmer gebruik ge-
6Ssten e^0r* k°yon en behalve deze ont-
S,an-LI!O,®.l0_OI)hr.en?fl an den
de jji teenkool, van de kleurstoffen,
oeslag genomen stikstofmest
(een inbeslagneming, welke op 18 Augus
tus beöeindigd werd, bracht 35000 ton op)
en verder van 22000 ton in beslag genomen
suiker.
Wat zal de opbrengst zijn van den ver
koop daarvan door den staat? Het is on
mogelijk, dit met juistheid aan te geven en
wij volstaan met te zeggen, dat de waar
de der kleurstoffen meer dan 100 niillioen
francs vertegenwoordigt.
Wat later de exploitatie van de 900.000
Hectaren bosch zal opbrengen, is ook moei
lijk to schatten. Wat de onkosten van de
ze inbeslagnemingen aangaat, deze zullen
verscheiden duizenden koeren gedekt wor
den door de opbrengst.
Wat betreft het wegvoeren van de Ruhr-
kolen, bestemd voor België, Frankrijk en
Luxemburg, dit gaat eveneens op bevredi
gende wijze. Terwijl in Maart van den
aanwezigen voorraad slechts 600 a 700 ton
cokes per dag werd weggevoerd, werd er
gedurende Juli 9000 ton per dag verzon
den, terwijl gemiddeld per dag ruim 13000
ton steenkool werd vervoerd. En voor het
oogenblik behoeft men zich niet ongerust
te maken over het feit, dat uit de mijnen
geen brandstoffen meer gehaald worden,
want met het leeghalen van de stapel
plaatsen zullen nog wel vijf a zes maanden
heengaan.
Het is dus duidelijk, dat de exploitatie
van de bezette streken snel en zeker vor
dert, naarmate tegelijkertijd de ontbinding
van, het rijk voortgaat. Niet alleen kost
deze exploitatie niets meer, maar zij le
vert haten op en zal eiken dag meer ople
veren.
Duitschland.
Nieuwe iarievenverhooging.
Het Duitsche posthestuur zal het nieu
we tarief op het indexgetal 750.000 op
bouwen, zoodat h.v. van 1 September af
een hinnenlandsche brief tot 20 gram
75000 mark zal kosten (thans 20000 mark)
en een briefkaart 30000 mark (thans 8000
mark).
Tegelijk met de verhooging der postta-
rieven zullen ook de telefoontarieven wor
den verhoogd, waarbij ieder gesprek af
zonderlijk zal betaald moeten wórden. In
Berlijn, waar ieder plaatselijk gesprek
10.000 Mark kostte, zal dit met 1 Septem
ber 75.000 Mark kosten.
Waren de spoorwegtarieven pas op 20
Augustus met 900 verhoogd, d.w.z. met
het tienvoudige der tot toen geldende prij
zen, deze verhoogde prijzen zullen nu we
derom met een veelvoud, waarschijnlijk
400 verhoogd worden, daar de verhoog
de kolenprijzen van de Rijksspoorwegen
een dagelijksc.ho grootere uitgave van 1,6
billioen M. vereischen.
De levensmiddelenprijzen.
De Berlijnsche correspondent van de
„N. R. Crt." meldt de volgende levens
middelenprijzen van gisteren:
Vet 1.2 millioen mark per pond, mar
garine 850.000 a 900.000, boter 2.2 mil
lioen, vleesch 1.4 tot 2.6 millioen. Vopr een
kwart pond gebraden vleesch werd in de
winkels van Westelijk Berlijn 1 'A millioen
verlangd, visch gemiddeld 1 millioen per
pond, paling 2 millioen, een ei 140.000
mark.
Engeland.
De verkiezingen in Ierland.
De Iersche verkiezings-campagne is
Zondag geëindigd. Er werden honderden
verkiezingsvergaderingen door het heele
land gehouden. Cosgrave eindigde zijn
campagne te Waterford, na in een reeks
.^van 40 vergaderingen het woord te hebben
gevoerd. Hij heeft op zijn verkiezings-
tournee meer dan duizend mijl afgelegd.
Men verwacht een groote opkomst ter
stembus. De meening heerscht, dat do
kansen der regeering zijn verbeterd.
Het is echter moeilijk te voorspellen
l.oe de verkiezingen, welke gasteren be
gonnen, zullen afloopen, daar van de po
litieke meeningen van een groot aantal
nieuwe kiezers weinig bekend is.
Een ruime schatting geeft de regeering
50 a-70, den boeren 40 a 50, den arbeiders
20 a 30, den onafhankolijken 25 a 35 en
den republikeinen 15 a 25 zetels.
Het aanblijven der rcgeering-Cosgrave
wordt als zeker beschouwd.
H. N. uit Londen d.d. 27 Augustus: Vol
gens de berichten uit' Ierland heeft de
verkiezingsdag tot dusver een kalm be
loop gehad. De belangstelling schijnt niet
zeer groot te zijn. Ongeregeldheden kwa
men, voor zoover bekend, niet voor en
vermoedelijk zullen de rogeeringscandida-
ten een behoorlijke overwinning behalen.
Men gelooft, dat ook de Valera gekozen
zal blijken.
In West-End werd op de regcerings-
candidaten geschoten. Ook in liet graaf
schap Kerry geschiedde dit. Ongelukken
kwamen echter niet voor.
loégo-SSavië.
Dg moc-rd op Daskaloff.
Bij zijn verhoor heeft de moordenaar
yan Daskaloff (het blijkt een schilder te
zijn), verklaard, sinds maanden den aan
slag te hebben voorbereid, toen Daskaloff
nog minister van hinnenlandsche zaken in
Bulgarije was; deze had toen talrijke Ma-
c.edoniërs doen terechtstellen, welke Niko-
loff (die zelf Macedoniër is), had besloten
te wreken, Daar zich geen enkele gelegen
heid in Bulgarije had aangeboden, is hij
naar Praag gekomen.
Italië.
De arbeidersfederatie.
De algemeene arbeidersfederatie heeft
na verscheidene dagen van heftige dis
cussie haar werkzaamheden te Rome
thans beëindigd en een dagorder aange-
nomen, waarin zij haar onafhankelijkheid
van de partijen en de regeering procla
meert, doch zich in beginsel niet tegen
eenige regeering verzet in het belang van
de arbeidersklasse.
Deze beslissing is van groot belang,
want tot nogtoe werd dp algemeene avl ei-
dersfederatie beschouwd als een revolu-
tionnair orgaan en bijna met de Italiaan-
sciie socialisten partij gelijk gesteld.
Het is opmerkelijk, dat de federatie
zich zelfs niet verzet tegen de huidige
fascistische regeering.
- Hiermede blijken de beweringen van de
Italiaansche communisten in het buiten
land, dat Mussolini en zijn regeering vij
anden der werklieden en van de vrijheid
zijri, valsch. Die beweringen worden blijk
baar niet au sërieux genomen .door de
leiders van het Italiaansche proletariaat.
Spanje.
Een panïserschip gestrand.
Het pants"ersch.ip „Espaha" is Zondag
morgen gestrand in de huurt van kaap
Tres Forcas bij Melilla. De machineka
mers en de ketels staan onder water. Men
hoopt het vaartuig hij gunstig weer weder
vlot te maken.
Amerika.
Een brief van Harding over den
Volkenbond.
Havas verneemt uit Washington, dat
wijlen president Harding in een brief den
15den Juni j.l. geschreven, bob-plan in
zake het houden van een referendum,
waarop aangedrongen was door sommige
Amerikaansche bladen, om te weten te ko
men, of het Amerikaansche publiek vóór
deelneming van Amerika aan de wereld
aangelegenheden was, goedkeurde.
President Harding schreef:
Ik was ten onrechte er van overtuigd,
dat de Ver. Staten niet tot den Volken
hond konden of wildon toetreden, maar die
overtuiging heb ik thans niet meer.
Ik hoop, dat er een weg- gevonden zal
worden voor de wereld-associatie."
President Harding zeide voorts, dat hij
het niét in overeenstemming kon brengen
met zijn geweten, onverschillig te blijven
ten opzichte van de w er e 1 d a angel egenh e^-
den en dat bet Amerikaansche volk niet
hardnekkig kon blijven. Hij verklaarde
voornemens te zijn een plan voor het
houden van een wereldcongres voor te
stellen.
Ernstigs botsing.
Een ernstige botsing heeft te Carnegie,
een voorstad van Pittsburg, plaats gehad
tusschen een processie van Ku Klux Klan
en metaalarbeiders. Er werd een persoon
gedood en een aantal gewond.
Britsch-Indië
Nieuwe Godsciiensionhasten.
Uit Simla wordt gemeld, dat daar Zon
dag nieuwe ernstige botsingen hebben
plaats gehad,, tusschen Hindoes eti Mo
hammedanen te Agra. Er werd van vuur
wapenen gebruik gemaakt. Alle winkels
zijn thans gesloten, terwijl do postverzen
ding is stopgezet. Er zijn veel slachtof
fers gevallen.
De autoriteiten doen alles om de orde
te herstellen.
Japan.
Kabinetscrisis.
Baron Oesjida, de nieuwe Japansche
minister-president, heeft het collectieve
ontslag van het kabinet aangeboden.
üsssteralL Sleridhtem
Drie roeiers verdronken.
Onder de oogen van een groob aantal toe
schouwers, die op de London Bridge stonden
is een drietal jongelui, die een roeitochtje
op de Theems ondernomen hadden, jammer
lijk verdronken.
Hun beet werd door den sterken stroom
onder do brug gesleurd en botste togen een
stalen bark »an.
Een oogenblik schenen twee der inzitten
den zich aan het staalwerlc van de aange
varen boot te kunnen vastklemmen, maar
zij konden geen houvast vinden aan het
glibberig metaal en hun eigen boot sloeg
om. In een minuut tijd waren zij in de gol
ven verdwenen.
Boot-ongelukken.
Een visschersboot, die van Coulagh Bay
naar Ballydoregan Bay (Ierland) onderweg
was, is ter hoogte van Cod's Head vol water
geloopen en gezonken.
Vijf inzittende visschers kwamen in de
golven om.
In Lough Neagh (eveneens in Ierland)
werd een leege omgeslagen boot gevonden.
Bij onderzoek bleek, dat de opvarenden,
een visscher met zijn twee zoonsj0.door on
bekende oorzaak zijn verdrenken.
Noodweer in Italië.
Hevige stormen worden gemeld uit alle
deelen. van Italië. Ten gevolge van over-
strocmingen verkeeren tweehónderd perso
nen te Napels in levensgevaar.
Een cycloon richtte groote schade aan
de bruggen en schepen te Triest aan.
Ongeluk in de Zwitsersche Alphen.
Een Reuter-telegram meldt uit Zermatt
(Matterthal) in het Zwitsersche kanton
Wallis, dat daar Vijdag de heer Schaer uit
Olten met zijn zoon bij een poging om de
Rothhorn-Zinal (13.855 voet) te beklimmen,
zijn omgekomen. De on gelukkigen, die zich
zonder gids op weg hadden begeven, gle
den bij een gevaarlijk punt uit en stortten
2000 voet naar beneden. Hun lijken werden
later, geheel verpletterd, teruggïvonden.
Geheimzinnige vergiftigingen.
Uit Boekarest wordt een reeks geheim
zinnige vergiftigingsgeyallen gemeld. Ze
kere Joseph Mold, to "Klausenbu: g, werd
namelijk beschuldigd, zes personen te heb
ben vergiftigd, waaronder zijn broeder. Alle
zes slachtoffers waren opgeroepen als ge
tuigen in een óplichtingszaak, waarvan
Mold was aangeklaagd.
Sinds deze van den moord door vergif
tiging der zes bedoelde personen beschul
digd is, hebben zich echter nog andere
gevallen van vergiftiging voorgedaan.
De autoriteiten waren onlangs tot de
conclusie gekomen, dat Mold handlangers
had onder de „sigurantsa" (geheime poli
tie) en derhalve werd een speciale speurder
Gregorius Petruban geheeten, van Boeka
rest na-ar Klausenburg gezonden.
Toen deze man te Arad arriveerde, begaf
liij zich naar een restaurant om het middag
maal te gebruiken. Nadat hij een kop kof
fie gedronken had, viel hij bewusteloos op
den grond. Een week lang daarna nog was
hij ziek. De koffie bleek bij onderzoek bel
ladonna te bevatten.
Toen de geheime agent zijn onderzoekin
gen te Klausenburg voortzette, ontving hij
daar een door den Roemeenschen premier,
Bratianoe, onderteekend telegram, waarin
hem bevel werd gegeven, zijn nasporingen
in zake de zaak-Mold te staken.
Bii onderzoek bleek het telegram valsch
te zijn.
Toen de detectieve in het voornaamste
restaurant van Klausenburg dineerde, viel
bii, reeds nadat hij den eersten lepel soep
gebruikt, had, bedwelmd op dep. grond. De
soep bevatte een hoeveelheid strychine,
groot genoeg om 50 menschen te vergifti
gen'.
Een priester vermoord.
De openbare meening te Rome is ten
zeerste onder den indruk van een laffen
moord, die zoo pas is gepleegd op den
aerts-priester van Argenta, Don Giovanni
Mingoni.
Don Mingoni was niet alleon een schitte
rende persoonlijkheid in het kerkelijk le
ven, maar ook een uitstekend patriot, die
zijn plicht aan het Italiaansche front op
heldhaftige wijze had vervuld en talrijke
decoraties verwierf, o.a. die van ridder van
de kroon van Italië.
De politie-commissaris van Ferrara heeft
zich, onmiddellijk na het bekend worden
van den moord, naar de plaats der misdaad
begeven om de moordzaak, dio nog in een
waas van geheimzinnigheid gehuld is, op
te helderen.
Daar de misdaad aanvankelijk aan fas
cisten werd toegeschreven, heeft de secre
taris van de fascistische partij-federatie
aan alle fascisten der provincie een com
muniqué gezonden, waarin verklaard wordt
dat volgens den eersten uitslag van het
onderzoek de fascisten absoluut vreemd
aan den moord zijn.
Jn de heele provincie Ferrara is de be
volking ten zeerste onder den indruk van
het gebéurde.
De aartsbisschop van Ravenna heeft
onmiddellijk telegrafisch aan Mussolini ver
zocht, oogenhlikkelijk alle maatregelen te
nemen om de schuldigen te doen opsporen
en straffen..
Een later bericht uit Ferrara aan de
„Messagero" meldt intusschen, dat de ca
rabinieri in verband met den moord een
officier der fascistische militie gearres
teerd hebben..
HET UGSRHAAEttSTE H9EUIÜ75.
BUITENLAND.
De Belgische nota in handen der Engel
sche deskundigen. Heden wordt de inhoud
bekend gemaakt.
De verkiezingen in Ierland kalm ver-
loopen.
Nieuwe botsingen in Britsch-lndië.
Nieuwe tarievenverhooging in Duitsch
land.
BINNENLAND.
MededesSingen omtrent plannen van Mi
nister Colijn, welke mededeelingen echter
met een zeker voorbehoud moeten worden
aanvaard, daar nog niets vaststaat.
De opening van de Land- en Tuinhouw-
icntoojistelling te Gouda.
De actie tegen de Tabakswet.
In Den Haag is voor de aanstaande Ju
bileumfeesten een tapverbod ingevoerd.
LEIDEN.
De laatste zitting van den „ouden" Raad
Afscheidsrede van den Burgemeester.
De plannen van Pdinister Colijri.
Heb tekort pp de Staats-
begroot-ing 1 9 2 4.
Do Ha-agsche redacteur .van de ,.,Msb."
schrijft:
Er bestaat goede grond om aan te ne
men,. dat de plannen van Minister Colijn
om tot een. sluitende begrooting te komen
in groote lijnen'de volgende zijn:
Op de eerste plaats zou worden overwo-
,gen om de 6 pet. Staatsschuld in 5 pet. lee
rlingen te convertêeren en den termijn van
aflossing der .crisisschuld van 30 jaar te
verlengen tot bijv. 00 jaar. Het bedrag,
.waarmee door deze maatregelen het tekort
op de begrooting zou 'worden verminderd,
wordt op 50 millioen geschat.
Verlaging, van de salarissen der door heb
Rijk bezoldigde ambtenaren over de, ge-
heele linie, dus ook van de onderwijzers,
is.reeds in bewerking. De verlaging zou in
het geheel 30 millioen moeten bedragen.
Voorts wordt een verhooging der invoer
rechten en accijnzen overwogen. Deze ver
hoogingen zullen geen 'protectionistisch
karakter dragen en percents-gewijzo niet
uitgaan boven die, welke thans in het vrij
handelsland Engeland gelden. Voor verhoo
ging der accijnzen zouden, naar verluidt,
o.a. in aanmerking komen bier. koffie cn
thee. Het meerdere bedrag, dat men uit
invoerrechten en aceijnzen voor de schat
kist denkt te winen, wordt op ongeveer
20 millioen geraamd.
Natuurlijk zal ook getracht worden door
bezuinigingen op verschillend gebied de
Staatsuitgaven te verminderen, maar door
boven aangegeven maatregelen zou heb
tekort reeds met 100 millioen slinken. Aan.
de uitwerking der plannen wordt nog ge
arbeid, zoodat men slechts kan zeggen,
dat zij in groote lijnen de richting aan
geven, waarin Minister Colijn zal trachten
het evenwicht in de .begrooting te herstel
len.
Naar de ,;N. R. Crt." veneemt, overweegt
de regeering op dit oogenblik ten ernstigste
heb plan om de salarissen van het gehcele
rijkspersoneel, onderwijzers inbegrepen,
met ingang van 1 Januari 1924 te vermin
deren met 20 pCt., in dier voege, dat voor
heb jaar 1924 een bijslag van 10 pCt. over
het verminderde salaris zal worden toege
kend, zoodat vergeleken bij 1923 de achter
uitgang in dat jaar 12 pCt. zal zijn.
Voorts schijnt de regeering voornemens
to zijn de eerste drie jaren geen periodieke
salaris-verhoogingen toe te kennen.
Minister Colijn.
Naar de Res.bode verneemt, heeft de
heer H. Colijn besloten, niet af te treden'
als voorzitter-leider van de anti-revolution-
naire partij. Hij zal dit ambt naast zijn'
ministerschap blijven vervullen.
Invoer van vruchten en groenten in de
Vereenigde Staten van Amerika.
Volgens telegrafische mededeeling vart,
Hr. Ms. Gezantschap te Washington, lieeftil
het Amerikanasche Departement van Landn
bouw, de quaraoitaine maatregelen met j
betrekking tot de invoer van vruchten ent
greenten. ter wering van de vruchtsvlieg, j
gepubliceerd. Heb Gezantschap heeft vaill\
den Federal Horticultural Board vernomen
dat waarschijnlijk alle zendingen uit Ne- j
derland ten invoer zullen worden toegela»-,
ten. ft
Tegen de Tabakswet
Gisteren is te Utrecht een vergadering
gehouden van het comité van actie tegen'
de Tabakswet.
Besloten werd "een krachtige agitatie op t
touw te zetten tegen het huidige band?V 1
