n Eeicbobe (Bou/tonl:
és
VA? i°Verleg te volgen.
jaargang.
DINSDAG 21 AUGUSTUS 1923
No. 4237
us
ntOABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal,
jnze Agenten 20 cent per week f2.60 per kwartaal,
co per post f 2.95 per kwartaal.
Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's
laar tege'n betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
taling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
•sblad 9 ct.
"UUI
Dit blad verschijnt elkan dag uitgezonderd Zon- en Feestdagsn
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone advertentiën 30 cent per regeNi
Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
n dubbele van het tarief berekend.
Kleine advertentiën, Van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
tg nimmer bestaat utt twee
buitenland
8!
Bzetting van liet Roergebied
De rede van Poincaré.
icaré heeft te GharteviHe ter gele-
i van- de onthulling van een monu-
roor de gesneuvelden dezer plaats
1g gehouden, waarin hij het of fen-
den herfst van 1018, dat tot de bc-
g van de bezette departementen
'in herinnering bracht,
effende de Rulirbezetting, zeide hij
ilaats van een dispuut te beginnen
ie -wettigheid van de Ruhrbezctting
i wij heter doen naar een pract'ische
ing van de problemen te zoeken, die
Tjen belang inboezemen. Alleen een
[welke op een solide basis is geves-
die de heerschappij van het recht
g) irt, kan in Europa het economisch
reel ovenwicht lierstellen. Een derge
>ter rede eischt de logische uitvoering
geleekende verdragen.
r ikrijk vraagt niet anders en Enge-
r f, m niets anders willen. Wij moeten
te dus wel tot overeenstemming ko-
)e ontelbare getuigenissen, welke ik
- pijk heb ontvangen uit ons vriend-
'lijk gezinde landen, speciaal uit
id, wijzen er pp, dat de openbare
g in den vreemde iederen dag op-
de oprechtheid van onze bedoelin-
er begrijpt en ons steeds gunstiger
[wordt. Zij begint de besehuldigin-
li imperialisme, welke tegen ons
luit worden, belachelijk te vinden,
zijn benoeming tot rijkskanselier
Stresemann ons, dat wij Napoleon
en, door de Buitsche volksziel te
len en haar te prikkelen door im-
lische uitdagingen, doch ik vraag
It wantrouwen van ons is uitgegaan
Duitschland, dat zich insolvent
Z maakt, waar het geldt zijn schui
mtalen.
iëC
139
toolf
blad:
renscb
n Ka
en L
okin
land
:t dan
bes
ia'h
Dagbb
reken!
elezen
is
iderK:
ad.
De indruk in Duitschiand.
o n-g unstig ontvangen
anselier Stresemann zal waar-
ik nog deze week op de door Poin
ïouden rede antwoorden. Eerst zal-
log de publicatie van het Fransche
:d op de Engelsche nota worden
jht. Naar verluidt, heeft Strese-
fet plan opgevat, zich openlijk over
iPele vraagstuk van het herstel, uit
ken.
ede, welke Poincaré Zondag heeft
in, wordt door de Berlijnsche bla-
|t geheel ongunstig ontvangen. Spe
iht men het een schrede voorwaarts
weg tot nieuwe onderhandelingen
[ens de pers Poincaré in zijn rede
leel anderen toon heeft aangesla-
remeen echter mist men een duide-
nlijning en de belangstelling con-
jen vi 't zich derlialve ook meer op
rpenge antwoord-nota aan Engeland.
ebmi
De grens-afsluiting.
[aatje openlaten!
ijnland commissie heeft op verzoek
kamer van koophandel te Straats-
sloten-do verordening tot afsluiting
bezette gebied tot 1G September
topassing te verklaren voor het
t gij ioJ00.^ vair Kehl, met bet oog op
erteeri !er'ef- daaruit voor den Fran-
K pporthandel, met name van Elzas-
pgscbe producten, zou voortvloeien
verklaring van
Stresemann.
lesluit van de Rijnland-commissie
[lenzen tusschen het bezette en het
e gebied voorloopig nog gesloten
en, was voor den Berlijnschen cor
ent van de „Hannov. Courier" een
EDE, ^en rijkskanselier te verzoeken
'jer deze nieuwe gewelddaad uit te
itresemanu verklaarde in een inter
daden leiden er slechts toe om de
,s van verbittering in Duitschland
erken. Het bewustzijn van het ons
Ruhrbezetting aangedane onrecht,
den passieven tegenstand in het
®eft geroepen, iuaakt het, juist nu,
i °°Senblik, dat de regeeringen en
ht betj van geheel Europa eindelijk ern-
weg schijnen te willen zoeken om
huidigen toestand van onrust een
maken, voor het Duitsche volk
-woon zwaar, om zijn regeering
,^er bezonnenheid en van het
r siechts den wensch uitspreken,
'n frankrijk, er over moge
p,i wei iu*st is» om z'ch met
van menschelijkheid en verstand
ln tegenspraak te stellen.
De
De gevangen industrieeien.
Krupp naar Rijssel.
Naar verluidt, zal Krupp von Bolden
(Halbach) binnenkort uit de gevangenis
van Dusseldorf naar elders worden overge
bracht, vermoedelijk naar een Fra.nsche
gevangenis. Men spreekt van Rijssel.
De algemeens toestand.
Botsingen to Hagen.
Te Hagen is het Zondagmorgen weder
tot ongeregeldheden gekomen tusschen
communisten, die een optocht wilden hou
den, en de politie. Met de blanke sabel
werden de manifestanten uiteengedreven,
waarbij verschillende personen licht ge
wond werden.
Verbetering merkbaar.
De toestand in het Rijnland en in het
Ruhrgebied heeft zich aanzienlijk verbe
terd. Opstootjes en plunderingen hebben
zich nergens meer voorgedaan. Het werk
is grootenaeels hervat. Daar, waar door de
communisten „controle-commissies" wa
ren ingesteld, ten einde don verkoop te re
gelen, zijn do leden hiervan, voor zoover
zij winkeliers tot verkoop gedwongen heb
ben, gevangen genjmen. De pol'.lie heeft
thans overal weer de overhand.
De rust is, voor zoover men hier van
rust kan spreken, teruggekeerd, 't Meest
heeft hiertoe bijgedragen de prijsverloging
van somïnige levensmiddelen, zooals mar
garine, vet, enz, Deze prijsverlaging n
door de overheid kunstmatig tot stand ge
bracht, met medewerking 'van verschillen
de banken en kooplieden. Do ar de regee
ring te'Berlijn is een belangrijk bedrag
beschikbaar gesteld, ten einde in de kos
ten, welke deze kunstmatige prijsverlaging
medebrengt, bij te dragen.
Men vreest daar echter, dat, waar alle
andere artikelen nog steeds in prijs toe
nemen, ook de verlaging der levensmidde
len slechts enkele dagen zal aanhouden en
dat het binnen zeer korten tijd weder tot
ongeregeldheden zal komen en de 1 evens-
middelen voorziening weldra tot een cata
strofe zal leiden. Do bezettingsautoriteiten
hebben bijzondero voorschriften vastge
steld. ten einde den aanvoer van levens
middelen uit het bezette gebied te verge
makkelijken en te voorkomen dat de levens
middelenvoorziening door de verkeerssto-
ring in 't gedrang zal komen.
Al is het in de greotore steden van liet
Rijnland en het Ruhrgebied thans eenigs-
zins rustiger, op het platteland is dit niet
het geval. Groote groepen jongelieden ma
ken zich daar nog steeds aan plunderingen
schuldig. Men staat hier vrijwel machte
loos tegenover.
Duitschland.
De zondebok Havenstein.
Nog steeds niet afgetreden
De president der rijksbank Havenstein
en de vice-precident Von Glasenapp, heb
ben tot nu toe nog steeds geen stappen ge
daan, waaruit men zou kunnen opmaken
dat zij bereid zouden zijn vrijwillig uit de
directie der Tijksbank te treden.
In de „B. Z. a. M." wordt geëischt, dat
het rijkskabinet zich dezen toestand met
een tegen- en nevenregcering niet langer
laat welgevallen. Voorts wordt door het
blad geëischt, dat de rijksdag zoo spoedig
mogelijk wordt bijeengeroepen, wanneer
de huidige directie der rijksbank niet bin
nen 48 uur aftreedt.
Geruchten omtrent een aanslag op
Stresemann.
Verdachte personen
gesignaleerd.
Gisterochtend liepen in Berlijn wederom
geruchten omtrent een aanslag op rijks
kanselier Stresemann. Deze geruchten be
rusten op do volgende feiten:
Zondagavond om 8.15 uur en om 10
uur merkte de politie twee personen inden
tuin van de rijkskanselarij op. Beiden ont
vluchtten. Er werden hun cenige schoten
achterna gezonden, die echter hun doel
misten. De wacht der kanselarij is aan
stonds versterkt.
In regeeringskringèn wordt aangeno
men, dat het personen betreft die diplo
matieke documenten wildon stelen.
Gunstige oogstvooruitzichten.
Het voedselministerie heeft de opwek
kende mededeeling gedaan, dat de Duit
sche oogst er dit jaar prachtig voorstaat,
ook al zal hij het record van 1913 niet ha
len. Een nijpende hongersnood is in den
komenden winter dus niet te duchten.
Overigens ziet de toestand er vrij- som
ber uit. De kooge loonen drijven de prijzen
van het eene artikel na het andère boven
waardepariteit uit, waarbij nog komt, dat
de handel sedert meerdere weken van
markdaling de gewoonte aangenomen
heeft eiken dag maar lukraak haar prijzen
op te schroeven, een gewoonte, die zeer
moeilijk op to geven schijnt te zijn.
De duurte en de belastingen.
De enorme belastingen, welke oogen-
schijnlijk slechts door- nieuwe inflatie be
taald kunnen worden en welke niet het
minst op de werkgevers driikken, benemen
velen dezer hoeren den moed hun bedrij
ven nog langer voort to zetten. Men hoort
dan ook in alle richtingen van sluiting der
bedrijven spreken. Een sprekend staaltje
daarvan is de Berlijnsche tram, welke on
der den druk der loonen haar tarieven zoo
danig op heeft moeten schroeven, dat nie
mand er meer in gaat zitten en het plan
derhalve bestaat het geheele verkeer maar
stop to zetten. In vele kleinere Duitsche
steden is de tramdieust overigens al lang
uitgeschakeld.
Engeland.
Het einde van de baotwerkersstaking
te Londen.
De stakende, bootwerkers te Londen heb
ben in een massameeting besloten Maan
dagochtend het werk te hervatten.
De vcrkiezings-campayne in Ierland.
De candidaatstelling voor de verkiezin
gen in den Ierschen Vrijstaat hadden Za
terdag plaats. 360 candidaten zijn gesteld
voor 153 zetels. In alle districten staan
candidaten tegenover elkaar, uitgezonderd
hij de universiteiten van Dublin, waar
drie candidaten zonder tegencandidaten
zijn gekozen.
Bij een republikeinsche verkiezingsver
gadering voerden Zondag De Valera's
twaalfjarige zoon en een jonge zoon van
wijlen Erskirschilders het woord. Beide
kinderen protesteerden tegen gevangenne
ming van De Valera en gewaagden van
den onsterfelijken vrijheidsgeest der Icr-
sclio republiek.
Een verzoek van den Paus.
Interventie inzake
De Valera.
Naar do Romeinsche correspondent van
het „Berliner Tageblatt" verneemt, heeft
een aantal vooraanstaande Iersche per
soonlijkheden zich met het telegrafisch
verzoek tot den Paus gewend om ten op
zichte van de Valera's gevangenneming
tusschenheide te komen.
De Paus heeft bij monde van den kar
dinaal-staatssecretaris er zijn leedwezen
over betuigd, dat hij met het .oog op den
huidigen. toestand niet aan het verzoek
kan voldoen.
Albanië.
Een Koning gevraagd!
"„Gevraagd een koning. Landelijke gentle
men van Engelsche nationaliteit genieten
do voorkeur. Reflectanten moeten zich tot
de Albaneesche regeering wonden".
Deze advertentie moet volgens de „Eve
ning News" authentiek zijn. Het blad
commentarieert de annonce o.m als volgt:
„De kleine Balkan-monarchie heeft geen
souverein. Haar bewoners verlangen ech
ter vurig de kroon te schenken aan een
waren gentleman. De candidaten moeten
van den lande zijn, wijl de voornaamste
Albaneesche belangen op landbouwterrein
gelegen zijn".
Een Britsche Onderdaan, die langen tijd
to Durazzo, de Albaneesche hoofdstad,
heeft vertoefd, verklaarde aan het blad
dat het een ideaal land is voor jachtlief
hebbers. Wat de financiën betreft,men kent
ip Albanië niets dan goudstukken Banken
zijn onbekende dingen te Durazzo. De be
groeting bedroeg voor 1922 ongeveer 95
millioen gulden. Revolutie zou de koning
niet behoeven te vreezen, daar de geheele
bevolking van 900.000 menscbeii sedert
den jongs ten opstand ontwapend is.
Amerika.
Oproer in San Domingo?
Volgens niet bevestigde berichten uit
Panama zou een oproer in de republiek
San Domingo zijn uilgebroken, waarbij 17
Amerikaansche zeelieden werden gedood.
De Amerikaansche kruiser „Rochester"
zou naar San Domingo zijn opgestoomd
en ofschoon de regeering te "Washington
nog geen officicele bevestiging van den
moord op do Amerikaansche zeelieden
heeft ontvangen, zal een andere kruiser
binnenkort volgen.
Drastisch optreden van Amerika
tegen Cuba?
Men blijkt meer en meer te vreezen, dat
president Coolidge genoopt zal worden tot
drastisch optreden tegen Cuba. Toen de
regeering van dit eiland een Amerikaan
sche leening van 50 millioen trachtte te
verkrijgen, willigde zij do gestalde voor
waarden grif in, n.l. het in evenwicht bren
gen van het budget van Cuba, de afschaf
fing van de loterij-wet en eerbiediging van
de rechten van vreemdelingen. Maar niet
zoodra was de leening verkregen of de
Gubaanscke regeering maakte al deze
voorwaarden weer ongedaan. De loterij-
wet werd opnieuw ingevoerd, de Cubaan-
scho begrooting niet sluitend gomaakt, ter
wijl tegen het verzoek van de regeering te
Washington de spoorweg-wet werd aan
genomen, krachtens welko talrijke parti
culiere havens van Cuba door vreemde
lingen voor den uitvoer van suiker gebe
zigd, zullen worden gesloten.
Buitenl. Berichten
Door stoom verbrand.
Een ernstig ongeluk heeft plaats gehad
aan boord van het Cunard-stooinschip
„Vennoria". Tijdens een storm sprong na
melijk een stoompijp stuk en werden drie
stokers zoo deerlijk door den gloeiend hce-
ten stoom verbrand, dat zij spoedig aan.de
gevolgen overleden.
Het stoomschip moest naar Southamp
ton terugkeeren. De lijken werden aan wal
gebracht, door een sleepboot, die met een
dokter aan boord was uitgevaren om het
stoomschip hulp le brengen. De sleepboot
had 50 mijlen moeten afleggen alvorens
de „Vennonia" te ontmoeten.
Door een scheepsroeper kon de dokter
zich met de equipage van het stoomschip
in verbinding stellen, daar de zee te hoog
stond, dan dat de sleepboot langszij van
het stoomschip ligging kon nemen.
De dokter moest echter vernemen, dat
de drie ongelukkigen reeds aan brandwon
den bezweken waren.
BINNENLAND
Koninklijke Besluiton.
Bij Kon. besluit van 24 Juli is be
noemd tot officier in de Orde van Oranje-
Nassau H. J. van de Ven, pastoor te
Scheveningen. (Pastoor v.d. Ven vierde
zijn veertigjarig priesterfeest.)
Vragen van Kamerleden.
Over werkvergunning.
Het Tweede Kamerlid C. J. Kuiper
heeft aan den minister van Arbeid de vol
gende vragen gesteld:
lo. Is de minister bereid, medo te dee-
len of door hem wordt goedgekeurd de
met ingang van 6 Augustus jl. ingegane
over werkvergunning tot 56 V» uur per
week en voor den duur van 6 maanden,
met machtiging van den Directeur-Gene
raal van den Arbeid verleend aan de N.V.
Wilton's Scheepwerf en Mechincfabriek
te Rotterdam?
2o. Wil de minister mededeelen, op
welke gronden speciaal deze ingrijpende
overwerkvorgunning is verleend, en
voorts, welke maatstaf bij de toekenning
van het toenemend aantal overtwerkver-
igunningen van den laatsten tijd wordt
aangelegd?
3o. Is de minister niet van meening, dat
het wenshelijk is, bij ingrijpende over-
werkvergunningen, als onder lo. bedoeld,
alvorens deze verleend worden, de bestu
ren der vakbonden, wier leden in liet be
trokken bedrijf of onderneming werkzaam
zijn, in de gelegenheid te stellen, even-
tueele bezwaren kenbaar* te maken, en,
zoo ja, waarom zulks in het onderhavige
geval niet is geschied?
4o. Is de minister bereid, een schrifte
lijke opgave te verstrekken van het aan
tal in dit jaar verleende overwerkver-
gunningen, benevens den tijdsduur, de
verschillende bedrijfstakken en het aantal
arbeiders, waarvoor de vergunningen gel
den?
Het jubileum van de Koningin.
Gisteravond om-half zeven beeft do Ko
ningin ten paleize Het Loo in plechtige
audiëntie ontvangen Pangeran Ario Soer-
jowidjojo, Prins van Djokjakarta, kapitein
van dien generalen staf van het Indischo
Leger, die zich bij H. M. kwam kwijlen
van dc opdracht van den Sultan van Djok
jakarta, de Koningin dien gelukwenschen
over te brengen met Haar regeeriagsjubi-
leum.
Do ontvangst ha-d op ocnlzelfde wijze
plaats als die van de missie uit Solo. De
Prins werd, behalve door den heer Oude
mans, vergezeld door Raden Mas Toc-
nenggocn Soerjo Winoto. Bij word des
middags bij aankomst aan het station to
Apeldoorn, om 4 uur 6 min., ontvangen
door kapitein Gey van Pittius, adjudant
der Koningin, en' in een met vier paarden
bespannen hofrijtuig naar het paleis ge
leid. Do Prins droeg aanvankelijk de
militaire teniue; bij do audiëntie, welko
de Koningin verleende in tegenwoordig
heid van dezelfde leden Harer hofhouding,
dio aanwezig waren geweest bij do ont
vangst van den Prins van Solo, droog hij
het costuum dat bij Garebega, de officieelo
gelegenheden, gedragen wordt.
Dc Prins hield tot H. M. een korte toe
spraak, die, na vertaling door den heer
Oudemans, door de Koningin beantwoord
werd.
Namens den Sultan van Djokjakarta
werden H. M. ten geschenke aangeboden
het portret van den Sultan, oen sierlijk be-
HET VOORNAAMSTE NiEü^fS.
BUITENLAND.
Bede van Poincaré. Oe indruk in Duiisch
land niet ongunstig.
Geruchten omtrent een aanslag op btrc-
semann.
Twee nieuv/e auto-ongelukken in Zuid-
Frankrijk.
BINNENLAND.
Benoemingen in het Bisdom Haarlem.
Regeling voor bakkerijen gedurende de
jubileumfeesten.
werkte kris en een piek. Namens de Ra-
too Kentjono, de gemalin 'van don' Sultan,
werd de Koningin een waaier aangeboden.
Do gezamenlijke Prinsen van Djokjakar
ta hebben do Koningin een intkeker ten
geschenke doen aanbieden.
Na do audiëntie bood do Koningin den
Prins van Djokjakarta ten paleize een
maaltijd aan. Hieraan zaten, met do Ko
ningin en den Pangeran van Djokja, aan
de heer Oudemans, Raden Mas Tocneug-
goeng Soerjo Winoto, en voorts dezelfdo
dames en hoeren van Harer Majcstcit's
hofhouding, die hadden deelgenomen aan
het ncer.maal ter eere van den Prins vaa
Solo.
Om 9 u. G min. is de Prins"van het sta
tion Apeldoorn vertrokken.
Dc Prins van Solo was met den trein
van 3 u. 6 min. uit Apeldoorn gegaan.
Versch brcod vóór 10 uur.
Maar niet vóór 8 uur.
Men meldt ons: Het is gebleken, dat ta'
van hakkerspatroons de meening aanr
hangen, dat de door den minister van
Arbeid, Handel en Nijverheid getroffen
regeling, in verband met de feesten lar
viering van het Regeeringsjubileum der
Koningin hun vrijheid geeft het wettelijk
vastgestelde uur voor den verkoop van
•versch brood in de periode van 20 Augus
tus tot en met 23., September a.v. geheel
op zij le zetten. Deze opvatting is geheel
onjuist en kan moeilijk steun vinden in
de regeling zooals die in de Staatscourant
is gepubliceerd. De aandacht wordt er
dan ook op gevestigd, dat het vervroegde
verkoops-., en afleveringsuur van versch
hrood( 8 uur des voormiddags) alleen
toepassing mag vinden op een dag, waar
op in de gemeente feestelijkheden, in ver
hand met de viering van het Regeerings
jubileum plaats vinden.
Hel Ouderdomspensioen.
De „Tel." bevatte, zooals medegedeeld
een bericht, waaruit zou kunnen worden
afgeleid, dat de ouderdomspensioenen ver-s
laagd zullen worden.
Van bevoegde zijde verneemt het
„Hbld." dat verlaging van het ouder-*
domspensioen n i e t overwogen worclt.
Wij dachten al, dat het „Tel."-bericht
nit den duim zou zijn gezogen.
Betaling van de seinkosters.
Bij Kon. besluit is bepaald, dat art. 21
van het Rijkstelegraafreglemcnt ÏOIG zal
worden gelezen als volgt:
Behoudens de bij dit reglement vermelde
uitzonderingen, worden seinkosten van
den afzender geheven. Deze kan echter ver
langen, dat zijne telegrammen op het rijks-
kantoor van zijn woonplaats, of. na het
bekomen van bijzondere vergunning van
de telegraafadministratie. op andere rijks-
kantoren, zonder dadelijke betaling wor
den aangenomen, mits op een door hom
aan te wijzen rekening bi] den posfcehéque-
en girodienst een voldoend saldo aanwezig
is tot nadere verrekening van de verschul
digde kosten, en de houder van die reke
ning machtiging heeft gegeven, deze kosten
van zijn rekening te doen afschrijven.
Indien van deze bevoegdheid wordt ge
bruik gemaakt, is voor de aanbieding van
elk telegram boven de gewon" kosten een
recht van viif cent verschuldigd.
In de gevallen, dat de heffing van kos
ten bij aankomst moet geschieden, wordt
'het telegram den geadresseerde niet dan
tegen betaling van het verschuldigde af
geleverd.
De Minister van Waterstaat heeft be
paald, dat dit besluit in werking zal treden
op denzclfdcn datum, als het Girobesluib
1923 (St.hl. nr. 139.)
.Voorhands wordt bepaald, dat .verzoeken
van afzenders tot aanbieding van tele
grammen zonder dadelijke betaling op an-
dero kantoren dan het Rijkskantoor van
hun woonplaats moeten worden overge
bracht bij het hoofdbestuur alwaar beslist
wordt, of het verzoek al of niet kan wor
den ingewilligd.
Journalistiek Jubilc.
Den 30stcn September a.s. hoopt de beer
"J. F. van Zeyl, te Hulst, zijn 40-jarig ju-
bilé als katholiek journalist te herdenken.
Geboren te Schiedam, V/aar hij aanvan-
lijk oen boekhandel beoefende, ging li ij
1833 over naar de journalistiek. Zijn leer-.