I \tfQ Jaargang. DONDERDAG 16 AUGUSTUS 1923 No. 4233 £eidóelie Êou/fcomt Do ABONNEMENTSPRIJS bedraagt bij vooruitbetaling Voor Leiden 19 cent-per week 12.50 per kwartaal. Pij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per.kwartaal. Franco per post I 2.95 per kwartaal, pet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné'B ver krijgbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd Zondagsblad 9 ct. Dit blad verschijnt eiken dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEiDEN TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II. DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT: Gewone a d verientlën 30 cent per regel*; Voor Ingezonden Mededeelingèri wordt het u dubbele van het tarief berekend. Kleine advertentiën, van ten hoogste 30 woorden, waarin betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver huur, koop en verkoop 10.50. ge bezetting van liet Roergebied De Engclsche vorderingen. De berekeningen, die thans worden ge naakt over hot bedrag, .dat Engeland even jueel van zijn bOndgenooten zou wenscken te vorderen, loopeu zeer uiteen. Het is wel licht het veiligst bij dergelijke berekenin gen uit te gaan van do waarschijnlijkheid, dat Duitschlands betaalkracht kan worden aangenomen op ongeveer 50 milliard. Volgens het destijds in Spa vastgestelde verdeelingslijstje zou Engeland daarvan 22 pet, (l i- 11 milliard, ontvangen. Aange zien Engeland als maximum aanspraak maakt op 14.2 milliard zou er voor alle schuldenaars onder de verbonden mogend heden slechts 3.2 milliard ter dekking overblijven, waardoor Engeland zich van schuld aan Amerika zou kunnen kwijten. Dit bedrag kan zelfs in den berooiden 'toestand, waarin vele dier debiteuren ver- keeren, niet worden beschouwd als -on overkomelijk hoog, terwijl zij bovendien niets uit eigen zak hebben te betalen, doch eiken een deel der van Duitschland te ontvangen bedragen aan Engeland zouden hebben to endosseeren. Het Franschc antwoord op de Britsche nota. In weliugelichto kringen te Londen ver luidt, dat do Britsche nota te Parijs' ern stig zal worden overwogen. Volgens Reuter beschouwt men in ze- to Parijsch kringen do voorstellen als een basis voor besprekingen, zoodat zij iet noodzakelijkerwijze zonder meer bc- roeven te worden verworpen. De grondslag, wa arop in bevoegde krin gen te Parijs een schikking mogelijk rordt geacht is do volgende: indien een èmaiissie van deskundigen Duitschland's Malingscapaciteit op 2500 millioen pond astslolt, welk bedrag in Januari door Bo- nar Law werd voorgesteld, zou Engelands tandeel 550 millioen pond bedragen vol lens het te Spa vastgestelde percentage 22. Daar Engeland slechts de 710 mil- icen pond voor zijn betaling aan de Ver- lenigde Staten wil dekken, zou het van zijn schuldenaren op het continent, die iet ongeveer 1200 millioen pond schuldig jjn, slechts 100 millioen pond hebben te lirangen. Er wordt op gewezen, dat de Britsche egeeriitg geen aanspraak maakt op de irioriteit van de haar verschuldigde be togen, gelijk meermalen beweerd is. Naar een waardevast betaalmiddel. Naar wordt gemeld, beeft do nieuwe re- ïeriug reeds stappen gedaan tct invoe- ig van 'n waardevast betaalmiddel. Zij iscft gisteren besprekingen gehouden Eet de leiders van verschillende organisa- in handel, industrie en landbouw tor ^rweging van de mogelijkheid om het gelijk bezit van landbouw en industrie fetbaar le maken aan de garanties en ife dekking van een nieuw waardevast be- aaimiddel. Het ligt in do bedoeling om, fanneer voldoende medewerking wordt ponden, voorloopig althans een beroep tc j°en op do vrijwillige medewerking in M, De toestand. Volgens een bericht aan het „Berliner pJteblatt" uit Leipzig, hebben de commu- Disitsche bedrijfraden to Leipzig besloten, algemeono staking op te beffen. In Altdorf hebben weder bloedige ge- behten plaats gehad. Men ging er over het slachten van vee. Het vleesch werd krkocht legen 10.000 mark per pond. Het M werd vervolgens aan de eigenaars band gesteld. To Stolberg trof de zoon van een der ^bouwers, die te paard do velden ging irolceren, een plunderende menigte |n. Hij verzocht den lieden niet tot plun krou over te gaan en zou hun alles geven 2Ü verlangden. Zij gingen hier niet (ii. maar bonden hem aan de poolen F bet paard vast" en joegen het op hol. Hot paard kwam met het deerlijk ver sie liik van den ongelukkigen jongen ™or zich bij-de staldeur aan. Pc s t a a t van beleg t Aken afgekondigd. Te Aken is van gisteren af de staat van og rifgpkQndigd.yan negen uur 's avonds LP uuf 's morgens is allo verkeer ver Een Fransch Geelboek. a f* leii^gi ?le* G^n^e dezer week verwacht ibe >aa 1 i l.Transcho F wijzig: iota van 11 dezer. standpunt zal ondergaan Dit komt wel reeds uit in een gepu bliceerd Fransch Geelboek, bevattende de documenten, van 2 Mei tot 3 Aug. tus scben de geallieerden gewisseld inzake ihet antwoord der geallieerden op de Duitsche nota. 1 De meeste documenten werden reeds ivroeger gepubliceerd. Tot die welke nog aiiot het licht zagen behoort dat, waarin .aan den Fransch© ambassadeur de Fran- tsche zienswijze wordt medegedeeld om- .trent de tc volgen methoden bij de be sprekingen inzake de schadevergoeding. I In de documenten erkent Poincaré, dat Engeland steeds beeft getracht een ter- trein van verzoening te vinden, waarbij'* aan Duitschland werd toegestaan mét de .geallieerden op voet van gelijkheid te on derhandelen. I Poincaré verklaart onmogelijk de Brit sche zienswijze te kunnen doelen zonder de onafhankelijkheid van Frankrijk op bet spel te zetten. Frankrijk zal trachten de Britsche regeering tot een andere mee- ining te brengen, maar intusschen be houdt het zijn pand, het Roergebied, dat bet onder geen voorwendsel zil loslaten, Idan nadat de gestelde voorwaarden zul len zijn vervuld. Poincaré ontkent, dat Frankrijk zou trachten Duitschland te vernederen len Europa te overheerschen. Frankrijk zal zijn macht slechts gebruiken om bet «verschuldigde te verkrijgen en zal met tDuitschland in onderhandeling treden, izoodra dat zijn nederlaag zal erkennen en zich genoodzaakt zal achten zijn ver plichtingen na te komen on de conse quenties zal ondergaan enz. enz. Amerika is algemeen van oordeel, dat de tijd voor openhartige taal gekomen is. dn Italië wordt ingezien, dat de Engel- sche regeering door de betalingsvoor waarden van do Franscbo schuld aan -Engeland gunstiger te maken in verhou ding. tot hetgeen Duitschland voor het herstel opbrengt, Frankrijk geplaatst ■heeft voor de kritieke vraag, of het ver goeding of vernietiging van Duitshland ■wenscht. i Het belangrijkste bericht van heden komt uit New-York. I De correspondent van de „Herald" te (Washington -verneemt n.l. van bevoegde zijde, dat president Goolidge waarschijn lijk tegen het eind der week een onder houd met -de Amerikaansclio gezanten te Londen te Parijs zal hebben. 1 De besprekingen zullen in hoofdzaak betrekking hebben op de Roerkweslie. I 'De president is zeer verlangend met zijn gezanten de houding van Engeland en Frankrijk te bespreken en alles te -doen wat in zijn macht is om een breuk tusselien de beide volken te voorkomen. Zulk een breuk zou in Amerika evenzeer betreurd worden als in Frankrijk én En geland zelf. Volgens, een Exchange bericht uit Washington kent men daar aan de Brit sche nota gro-ote betèekenis toe, ofschoon men er geen onmiddellijk effect van ver wacht. In officieel© kringen weigert men 'zich u-it te laten, aangezien Amerika niet direct in do aangelegenheid betrokken is. Duitschland. Het nieuwe Kabinet. Do nieuwe rijkskanselier aan het woord. B j d©~ voorstelling van zijn Kabinet aan het Parlement zeide de nieuwe kan selier: i „Hetnieuwo kabinet is in een buiten gewoon ernstige a tijd ontstaan. Het bui tenland moet echter nret meenen, dat de (kabinetswisseling een teelcen van zwak- .te is. i Het nieuwe kabinet, dat op de breedste parlementaire grondslagen opgebouwd is, iwil het sterkste kabinet tegen elke ge- .daohte- van overweldiging van Duitsch land zijn. De bereiking van dit doel hangt af van (de samenwerking van het rijk met de lan den en met het goheele volk. Wij hebben alle'krachten noodig om de staatsgcdach- .te te ondersteunen. i Gewelddadige aanvallen legen den staat en zijn grondwet zullen op den oubuigza- nnen wil der rijksregcering stooten. De dienste staande middelen tegen elkeen te (gebruiken, die zich verstout den staat en zijn grondwet te willen ondermijnen. I De kanselier sprak dan in bet kort over de publicatie der F.ngelscbe docu- Imenten en daarin vervatte vaststellingen .van het ten opzichte van Duitschland ge- lpl^gde onrecht. De passieve tegenstand .heeft zijn diepste wortelen in het vaste bewustzijn van het goede recht. Ondub- Ibelzinnig wordt dit goede recht nu ook .door de Britsche regeering erkend, i De rijksrogeering is bet er mede eens, ■da t het vraagstuk van de al of niet rechts geldigheid van de Ruhractie aan een in ternationaal gerechtshof wordt voorgelegd Wij twijfelen er niet .aan, of elke onpar tijdige beslissing zal ons de beschikking over bet Ruhrgebied teruggeven, i Men voegt ons thans toe, dat wij aan de B.oer tot den arbeid moeten, tevuekee- ron. Wij verlangen ernaar, dat bet Roer gebied weer aan den arhfcid wordt terug gegeven. Intusschen zijn arbeid en vrij heid voor het Roergebied twee identieke (begrippen op den dag, waarop ons do be schikking over hctRoergebied wordt te ruggeschonken, zullen alle krachten wor den ingespannen, om aan bet ondragelij ke stilleggen van den slagader van Duitschlands economisch leven een ein- ide te maken." i De communisten die de geheele zitting «uitermate vervelend en kwajongensachtig «waren opgetreden begonnen.'bij deze pas sage te joelen, doch Stresemann toonde -hen te kunnen overschreeuwen als 't moet. Eon motie van vertrouwen aangenomen. De motie van vertrouwen werd met 240 tegen 70 en 25 onthoudingen aangenomen. Engeland. DE VALERA GEARRESTEERD. Zijn inter neering w a a r s c li ij n 1 ij k. Uit Dublin wordt gemeld, dat De Valera gearresteerd is.* De arrestatie van De Valera door de troe pen van den Ierschen vrijstaat heeft groot opzien gebaard. Te Ennis in het graafschap Clare was een openbare verkiezingsmeeting belegd, ter verdediging van de candidatuur van De Valera tegenover die van professor Mac Neill, den minister van onderwijs. Verscheidene duizenden waren bijeenge stroomd om den terugkeerenden vluchte ling aan te hooren, toen er "plotseling ge schoten werd. Soldaten van den vrijstaat waren op het tooneol verschenen en De Valera, van wien men eerst gemeend had, dat hij gewond was, gaf zich aan hen over en werd naar de kazerne geleid. Aldus zou, volgens de niet zeer duidelijke berich ten, de gebeurtenis zich hebben toegedra gen. Sinds den gewapenden strijd tusscben de rebellen en do troepen van den vrij staat in Juni van het vorige jaar, had Do Valera zich niet meer in het openbaar ver toond en de aankondiging, volgens welke hij do kiezers te Ennis in het publiek zou toespreken, had een groolo opwinding ver oorzaakt in bet geheele land. Algemeen verwachtte men een dramatische ontknoo- ping. De tegenstanders van de regeering van den vrijstaat hadden steeds beweerd, dat het Iersche kabinet het niet'zou wagen De Valera te doen arresteeren, daar het niet zou weten, wat het met hem moest aanvan gen. Men beschouwt het als een verstandi ge en kloeke daad van de regeering, dat zij bewezen heeft Do Valera en diens aan hang niet te vreezen. Deze aanhang is bui tendien sinds bet vorige jaar zeer geslon ken. Volgens een later bericht zou er ook na de arrestatie nog door de militairen ge schoten zijn. waardoor een paniek ont stond en vele vrouwen en kinderen onder den voet geraakten. De „Evening News" verneemt, dat De Valera voor onbepaalden tijd zal worden geïnterneerd. Amerika. De eerste ministerraad onder president Coolidge. Naar wordt medegedeeld, handhaaft Coolidge's regeering do politiek, welke was vqyvat in Hughes' rede in Newhaven in December 1922. In *do kwestie der Duit- sc-ho schadevergoedingen verklaart de re geering zich bereid op allo manieren te helpen, zonder zich meer dan noodig te verbinden. De Amcrikaausche üregeering ziet geen weg in de huidige crisis recht- streeksche hulp aan te bieden. Wat liet jongste Britsche voorstel voor de oplos sing der schadevergoedingskwestie be treft, is Amerika bereid, voor zoover Cur- zon's plan overeenstemt met Hughes' denkbeelden, deel te nemen aan een nieu we vaststelling van den economisch en toestand.in Duitschland. BUMHENLAigD Het jubileum van de Koningin. De cours van geluk- wensching. Naar men verneemt, zullen de cours van gelukwensching met het 25-jarig re- gecringsjubileum dor Koningin ten Ko ninklijken Paleize te Amsterdam hoogst waarschijnlijk gehouden worden op Vrij dag 7 en Zaterdag 8 September. Nu de lijsten van inschrijving van de cours van gelukwensching, te Amsterdam en te 's-Gravenhage te houden, gesloten zijn, kan het aantal autoriteiten, commis sies, corporaties en particulieren, dat zich opgegeven heeft ora Hare Majesteit per soonlijk to feliciteeien, gesteld, worden op een 1500 tal. Aangezien elke commissie of corporatie een zeker vooraf niet met juist heid vast to stellen aantal personen telt, wordt het totaal getal van hen die op deze audiënties uit het geheele land zullen ver schijnen, geschat tüsschen'de drie en vier duizend. Weermacht-hulde. Do Koningin heeft goedgevonden dat ook de weermacht haar bij haar jubileum hulde bewijst, op voorwaarde, dat hieruit voor den staat geenerlei onkosten zullen voortvloeien en dat zij niet den vorm hebbe van reveille, parade of iets derge lijks. De regimenten grenadiers en jagers zul len op Maandag 27 dezer nabij hot land huis der Koningin De Ruigenhoek te Scheveningen aan de Koningin een ge schenk kümen aanbieden. Het geheele garnizoen van Den Haag zal na afloop daarvan de Koningin huldigen en voor haar defileeren. Verder zullen bij gelegenheid van cle manoeuvres welke in September in den omtrek van Amersfoort zullen worden ge houden, op 17 September alle daar aan wezige troepen an detachementen gelegen heid krijgen hulde aan de Koningin te betuigen. Indische gelukwens c*h e n. Do Koningin zal in de eerste dagen van de volgende week ten Koninklijken Paleize Het Loo ontvangen, tot bet aanbieden van gelukwenschen met baar vijf-en-twintig jarig regeeringsjubileum: Pangéran Ario Koesoemofaldo, prins van Solo, majoor van den generalen staf van het Neder- landsch-Indische leger, komende als ver tegenwoordiger van den Soesoehoenan v.an Soerakarta; Pangéran Ario Soerjocoidjoja, prins van Djocjakarta, kapitein van den generalen staf van het Nederl. Indische le ger, als vertegenwoordiger van den Sultan van Djocjakarta; Maalana Sultan Moha- med Kasim Aldin, sultan van Boéloengan (N.O. Borneo). HET TWEEDE KAMERLID F. A. MOE REL. t Gisteravond om 9 uur is te Oude water, na voorzien te zijn van de H.H. Sacra menten der Stervenden, overleden de heer F. A. Moerel, R.-K. lid der Tweede Kamer. De heer F. A. Moerel is den 3den Mei 1870 te Katwijk aan Zee geboren. Hij be haalde zijn akte L. O. in 1889 en werd 1 Januari 1890 benoemd tot onderwijzer te N o o r cl w ij k. Op 15 Augustus 1893 behaalde hij de hoofdakte en na 6 maan den te H i 11 e g o m als onderwijzer to zijn werkzaam geweest, werd bij op 1 Juli 1895 als hoofd der R.-K. Jongens school te Oudewater benoemd, welke func tie hij bekleedde, tot bij op 20 Juli 1922 lid v. d. Tweede Kamer der Staten-Gene- raal werd gekoze.n De heer Moerel is oud-voorzitter van de Dioc. Ver. van R.-K. Bijz. Onderwij zers in het Bisdom Haarlem en oud-voor zitter van de Federatie van R. K. Bijz Onderwijzever. De heer Moérel was voorheen tevens leeraar aan do Normaalschool te Woerden, terwijl door hem vele onderwijzers in Oudewater werden opgeleid. In Oudewater* en omstreken werden door hem veel nut tige corporaties gesticht. Bij zijn komst te Oudewater in hot jaar 1895 is hij be gonnen met de R.-K. Kiesvereeniging te reorganiseeren, van welke vcreeniging nadien voortdurend grooter kracht is uit gegaan en waarvan bij onafgebroken tot heden toe voorzitter was. Door hem wer den ook gesticht de Raiffeisenkas en en kele onderlinge, brandassurantie-maat- schapptjen, o.a. „Oudewater-Stad". Hij was mede-oprichter van het correspon dentschap der Hanzebank te Oudewater en was ook de eerste correspondent dier in stelling. Ook in de oprichting yan do Woningbouwvereeniging „Volkshuisves ting" to Oudewater had hij geen klein aandeel. Bovendien werden door hem vele jaren verschillende bestuursfunctiën bekleed, o.m. was hij voorzitter van het plaatse lijk comité der K. S. A., bestuurslid van de plaatselijke jeugdorganisatie, penning meester van het bestuur van den Staten- kieskring Leiden, bestuurslid der R.-K. Cerrtr. Kiesvereeniging te Leiden, lid van do St. Radboudstichting tot stichting en instandhouding eener R.-K. Universiteit. Hij was mede-oprichter der N.V. Elec- trische Drukkerij „Hekas" te Rotterdam en van deze insteying tevens president- commissaris. In 1922 werd hij candidaat gesteld voor het lidmaatschap der Tweedo Kamer in den Kieskring Leiden, en als zoodanig ook gekozen. Den lGden Mei van dit jaar werd hij tot lid van den raad der gemeente Oude water gekozen. Bij zijn zilveren jubileum als school hoofd te Oudewater word do heer Moerel begiftigd met do Pauselijke onderschei ding „Pro Ecclesia et Pontifice". De lieer Moerel was alom in clcn lande bekend op zijn redenaarstalent. Al zijn redevoeringen ken?ehetsten zich door een groote dosis gezonden humor, HET VOORNAAMSTE NIEUWS. BUITENLAND. De Valera door de Repubiikeinsche troepen gearresteerd. 'De Duitsche regeering op zoek naar sen waardevast betaalmiddel. Het Fransche Geelboek. Bij een vloedgolf op de Westkust van Korea zouden meer dan duizend menschen zijn omgekomen. BINNENLAND. Het auto-ongeluk bij Lourdes. Vele Ne derlanders zijn omgekomen. OMGEVING. Verslagen van zilveren priesterjubifaris- sen. die hem een sympathieke populariteit be zorgde. In zijn woonplaats was. hij een meen geëerd en bemind persoon, die voor een ieder, van eiken rang of stand, bereid was, in moeilijkbeden hulp te verleen en. Doch ook ver buiten zijn woonplaats gelijk uit het bovenstaande duidelijk blijkt was de heer Moerel een zeer ge zien persoon. Zeer in het bijzonder heeft hij bu'ffpn- gewone verdiensten gehad voor de R.-K onderwij zers-orgamsaties. De opvi^gpr vu- den heer Moerel in de Tweede Kamer is do heer A. J. Loerak ker, te Schoten, vrijgesteldo van den R.-K. Land- en Tuinbouwarbeidersbond/ GEDENKBOEK 1898—1S23. Het Gedenkboek 1898—1923, samenge steld onder redactie van den kapitein der artillerie W. G. de Bas, Redactie-Commis sie: Z.Eenc. Dr. J. Th. de Visser, minister van Onderwijs, Kunsten en Wetenschap pen, Z.Exc. H. Colijn, Minister van Finan ciën; Mr. Dr. F. A. C. Graaf van Lyndeiï van Sandenburg, Commissaris der Konin gin in de Provincie Utrecht; Mgr. H. van do Wetering, Aartsbisschop van Utrecht, W, de Vlugt, Burgemeester van Amster dam; Mr. A. R. Zimmerman, oud-burge meester van Rotte*dam en Prof. Lir. W. van dor Vlugt, Oud-Hoegleeraar aan Ue Idijksuniversiteit te Leiden, is gereed. Het lijvige werk bevat 1152 bladzijden drukx ongeveer 600 illustraties. Hot werk is, met toestemming vaal H. M. de Koningin, do jubileenende Vor-tin opgedragen. Daar H. M. de Koningin den wensch te kennen beeft gegeven, dit werk uit handen -»n de redactie-commissie en de redactie op den dag van haar regeeringsjubiltum (6 September) te ontvangen, -.erschijnt dit werk zoo kort mogelijk voor 'e feesten! (tusscben £2 en 31 Augustus a.s.; De band draagt aan de voorzijde den model Koninklijken Standaard. De rug is zeer fraai bewerkt in oranje en goud, vol gens een motief, bestaande uit gestyleerde klimmende leeuwen, naar het ontwerp van den beer C. A. Lion Cachet, die ook de fraaie opdracht bladzijde aan H. M. de Ko ningin ontwierp, welke pagina in oranje, zwart en wit is uitgevoerd. Heb werk bevat bijdragen van ruim 100 vooraanstaande medewerker?, op letterkun dig en illustratief gebied. H. M. de Koningin stelde li sar portret met handteekening en dat van H. K. H. Prinses Juliana ter repro ductie in dit boek ter beschikking van de redactie. Evene-ens werd voor hetzelfde doel de beschikking ontvangen over de portretten van H. M. do Koningin-Moeder, van Z. K. H. dein-Prins der Nederlanden en door bemiddeling van liet Departement j van- Koloniën van veertien Indische vor- sten en zelfbestuurders. De Hollandsche kolonies in Duitschland, België, Frankrijk, Engeland, Amerika en Zuid-Afrika zonden door litteraire bijdragen in dit werk, hun ne groeten aan onze Koningin, ter gelegen heid van Haar feest. Qsaneftüde HetraehteMv DE AUTO-RAMP TE SAINT SAUVEUR... Tweeentwintig Nederlanders^ omgekomen. Zooals wij Dinsdag onder d© -ubriek Te legrammen mededeelden he*^ï» te Saint Sauveur, in de nabijheid van Lourdes, een - ontzettend auto-ongeluk plaats gehad, waarbij twee en twintig Nederlanders om het leven zijn gekomen. C Alle leden van bet gezelschap in de auto^ zijn Nederlanders, behalve do chauffeur, Leon Auge, uit Audc. Het gezelschap stondj. onder leiding van den lieer D. Klerk, uit' Dordrecht. 'Slechts één lid van het gezel schap heeft do ramp overleefd, n. 1. een' jonge man van 22 jaren, n.l. de heer M. ICuypers uit Haarlem. Uit Lourdes wordt gemeld, dat Dinsdag morgen de lijken van 7 vrouwen cn meisjes

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsche Courant | 1923 | | pagina 1