mmMEmumb
Jaargang-
M&ANDAG 6 AÜCSIJSTÖS 1923
No. 4216
e£ekiddreSou^cmt
DeABONNEMENTSPRUSbedraagt bi) vooruitbetaling
Voor Leiden t9 cent per week I 2.50 per kwartaal.
Rij onze Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal.
Franco per post I 2.95 per kwartaak
Het Geïllustreerd Zondagsblad ia voor de Abonnó'a ver-
kriigbaai* tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
ad 9 ct.
Dit blad verschijnt eütBn dag uitgezonderd Zon- en Feestdagen I.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. ïL
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Oowone adverSenilen 30 csnl per rogob
"Voor Ingezonden Mededeelingen wordt het
S dubbele van het tarief berekend. n
Klelno adyerfenllën, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop f0.50.
nit numiweB* öestaai uëi iraeo
Een proclamatie.
Er is dezer dagen, te Leiden, huis aan
[Uis, naar wij meenen, verspreid een
Proclamatie", aan welker hoofd de vol-
inhoudsopgave prijkte:
uitdaging tot de wereldleiders.
Inmogelijk wereldlede, voorspoed en ge-
uk door internationale Conferentie te er-
gen. Juist geneesmiddel voorgesla-
Uitweg vitaal voor alle natiën der
ïarde. Resolutie aangenomen door In-
■rnationalo Bijbelonderzoekers".
Zooals men al kan bevroeden door de
ezing van deze pinkpillen-achtige recla-
De overdrijving ligt in dozo procla-
- pr yingerö dik bovenop, zóó, dat ze
reen*kwaad ©e', maar dat wat
,oor goeds ligt fle bedoeling er on-
verdwijnt.
Jaar is, dat er vrede zal zijn 5H hhjv^a
bder de menschen, „als zij de wetten vail
dat Koninkrijk (het Koninkrijk van Ghris-
us) gehoorzamen". En daarom is het
roed, te prediken de gehoorzaamheid aan
Ihristus en het dienaarschap van Hem,
ie de God van Liefde is. Maardwaas
5 het en het is een lachwekkende uit-
lalling van klein-menschelijke hoog-
ïoed, te verkondigen, dat de „Intern. Ver.
ïan Bijbelonderzoekers" dien vrede zal
ireDgen en er den Christelij ken Kerken, in
ai 't bijzonder de Katholieke Kerk, een
rerwijt van te maken, dat z ijniet den
irlog hebben kunnen voorkomen!.
Als de leden van de Int. Ver. van Bij-
elonderzoekers eens kort en bondig zou-
en zeggen: Menschen luistert naar wat
;tde Paus van Rome en doet
naar; zij konden alle proclamaties en
esoluties verder thuis houden! Want
raar en klaar is dit: als de menschheid
le naar de stem van over de bergen,
snuit het Pauselijk Vaticaan, er zou geen
;erc/(ioorlog zijn geweest en nu zou geen
iorlogsgevaar de toekomst bedreigen.
BlfiTENLAND
e bezetting van het Roergebied
De Engelsche nota.
Bet Fransche antwoord.
In het Frawsche antwoord op de jongste
jngelsehe nota wordt het Fransche stdnd
unt in de volgende punten samengevat:
le. verplichting van Duitschland om
d lijdelijk verzet te staken de belang-
ikste en voorafgaande kwestie;
2o. geleidelijke ontruiming van de Ruhr
aar gelang van de betaling, maar Frank
ijk kan noch direct noch indirect met
luitschland in onderhandeling over deze
latste punten treden, voordat elk verzet
eeft opgehouden;
3e en 4e. De Fransche regeering is van
leening, dat geen enkel orgaan een groo-
onpartijdigheid kan verschaffen dan
commissie van herstel. Waarom zou
e Duiiscke regeering de conclusies van
«en ander orgaan aanvaarden, als het die
an de commissie van herstel niet aan
aardt? De Fransche regeering vraagt
Brduidelijking omtrent wat Engeland ver
onder onpartijdige deskundigen.
5e. Wil Frankrijk weten, wat Engeland
Brstaat onder den algemeene en definitie-
[e financieele regeling. Zou de kwestie
?an d° onderlinge schulden der geallieer-
jfl daaronder zijn begrepen?
I herhaalt Frankrijk dat het de Ruhr
eon zal verlaten tegen overeenkomstig
ectieve betalingen door Duitschland.
Set Italiaansche j
antwoord,
bladen to Rome melden, dat het door
hnliaanschen gezant te Londen over
antwoord zich in principe eens
m i ?1' m°* de P°3mgen van Engeland
°t een ontspanning en tot een weder-
Souw van Europa te komen. Het maakt
oi n ^0orhGhoud omtrent do wijze, waar
?tt' e' m°et worden bereikt.
üet antwoord ontwikkelt het Italiaan-
je programma, waarin plaats wordt ge
ech^ VOl?r de oorzakelijkheid om op
•Aardige wijze de kwestie van de
j eVpS°ocbng on de schulden op te
ai ri -I ,moe' 3'cen enkel achterdeurtje
ernii L^. ^nd "worden gelaten, dat zijn
P'Jchtmgen moet vervullen.
v.an ^cn Rijkspresident
,.cfrG,tlingspfannen en de
)e i po,'Sek van geweid.
antwoordde op de me-
io iö iT°n.Jaa cca verklaring der conferen
^aSijS Van de Chemische Cen-
ini,en waarin tegen afscheidings-
11 hoi' RPfen gewelddadige bezetting
61 VoLwS>b!Qd' die, eea inbreuk op
is, wordt stolling geno-
8I1i zwu- schrijVGa. waarin de presi-
|HeBtm";"e,T<!r,k,a™= ia eea duidelij-
"Wow der ievoliing van Rijn- en
Ruhrgebied aan het Rijk, aan het Duit-
sche volk en een klaarblijkelijke ontken
ning van alle plannen tot afscheiding, die
door vreemden in Duitschland zijn ge
bracht". Hij sprak de hoop uit, dat de
protesten van de conferentie tegen de
heerschappij van het geweld over een
vreedzame, arbeidzame bevolking in ge
heel de wereld weerklank zullen mogen
vinden. i
Bomaanslag te Diisseldcrp.
Zaterdgamiddag werd te Dusseldorp bij
de aflossing der wacht op de Gornelius-
platz een bom geworpen.
De dader is een Duitsch student, Raabe
genaamd. Hij woont te Dusseldorp. Hij
ontkent den aanslag te hebben gepleegd.
Twee soldaten werden licht gewond, een
derde bekwam ernstige verwondingen.
Een vrouw werd in den buik gewond en
een Duitscher, die op oen rijwiel zat, werd
aan den hals verwond.
Drie Fransche soldaten en vijf Duit-
sche burgers werden gewond en hij Tietz
binnengedragen. De bezettingsoverheid
beval sluiting van de café's en publieke
veïm5^hjkh&den om 10 uur des avonds,
terwijl na il uur hi-jaiand zich meer op
straat mag vertooneii.
Gisteren werd de chef der pu?itïè Dus
seldorp gearresteerd alsmede de vaa^jC^
de broeder van den bedrijver van den
aanslag, daar zij om hun nationalistische
gevoelens hekend staan. Ook werd een aan
tal nationalistische leiders in hechtenis
genomen.
Het aantal Duitsche burgers, dat door
den bomaanslag gewond werd, bedraagt
zes. De gewonde Fransche soldaten ver-
keeren niet in levensgevaar.
De stakingsbeweging onder de mijn
werkers vrijwel algemeen.
De stakingsbeweging onder de mijnwer
kers van het Ruhrgebied is zoo goed als
algemeen geworden. Voor het overgroote
deel is hot tot dusver een zuiver econo
misch midder om -uit -ur oerehehTTmT
is de bijna onvermijdelijke terugslag van
de markdaling en de verwarring in het
economisch leven, die als gevolg daarvan
ontstaat. De actie wordt voorloopig ge
voerd in den vorm van het z.g. lijdelijk
verzet, d.w.z. de arbeiders verschijnen
wel bij de mijnen, zij dalen echter niet af
en weigeren eiken arbeid. Alleen de „Not-
standsarbeiten" worden verricht. Alge
meen wordt thans een toeslag ineens van
5 millioen mark geëischt; deze eisch is in
het district Essen tot dusver door de be-
drijfsraden van 57 schachten gesteld. Het
is zeer twijfelachtig, of de mijndirecties
in verband met de groote geldschaarschte
in het bezette gebied zelfs wel in staat
zouden zijn dezen eisch in te willigen.
Ook in het district Gelsenkirchen is
Zaterdag in de meeste mijnen het lijdelijk
verzet begonnen. Volkomen gestaakt
wordt in de mijnen bij Buer en Gladbeck.
In de vergaderingen van het personeel
bleek algemeen, dat door de stakingsbe
weging aan de houding der mijnwerkers
tegenover de bezettingstroepen niets ver
andert en dat het lijdelijk verzet tegen de
bajonetten onveranderd wordt voortgezet.
De aanwijzingen nemen toe, dat de
Franschen in den eerstkomenden tijd van
plan zijn, de cokesbranderijen van de mij
nen in eigen beheer te nemen, daar de
cokesvoorraden op de opslagplaatsen
steeds kleiner worden.
België.
Minister Devèze neemt ontslagt
De „Soir" deelt mede, dat de minister
van Nationale Verdediging, Devèze, gister
morgen zijn ontslagbrief aan Thounis toe
zond. Nadat hij zijn persoonlijk verlangen
af te treden heeft te kennen gegeven, voegt
Devèze aan zijn schrijven nog hot volgen
de toe: „Als is het zeker, dat de legerwet
het maximum aan parlementaire mogelijk
heden vertegenwoordigt en aan het leger
het noodzakelijke minimum van voorbe
reiding verzekert, toch wijkt zij op de
hoofdpunten af van do wijze, waarop ik
mij had voorgesteld de nationale verdedi
ging te organiseeren".
Albert Devèze had tijdens de discussies
over de legerwet aan de Kamer medege
deeld, dat hij zijn ontslag zou nemen als
minister van Nationale Verdediging den
dag na do aanneming van de wet, waarbij
de militaire diensttijd op 12 maanden
wordt vastgesteld.
De liberale afgevaardigde van Verviers,
Pierre Forthomme, zal thans minister van
Nationale Verdediging worden.
Forthomme is ©en der beste sprekers
van de Kamer.
Herdenking van den intocht der I
Duitschers.
Aan de „Tel." wordt uit Brussel gemold:
Zaterdagochtend om half tien begonnen
in de meeste steden van België alle kerk
klokken te luiden. De fabriekssirenen loei
den. Te Brussel werden een-en-twintig ka-
noschoten afgevuurd. Dit alles ter herden
king van den negenden jaardag sinds don
intocht der Duitsche troepen in België.
Den vierden Augustus 1914 immers om
halftien 's morgens overschreden de eer
ste uhlanen de Bolgische grens nabij Visé
Duitschland.
De moordaanslag op luitenant Graff.
De Belgische krijgsraad heeft Zaterdag
vonnis geveld in het proces tegen de be
trokkenen bij den moordaanslag op den
Belgischen luitenant Graff.
Een luitenant en twee wachtmeesters
van de Schutzpolizei te Hamborn werden
ter dood veroordeeld. Twee andere be
klaagden kregen 20 jaar, één 15 jaar
dwangarbeid.
De aanslag op luitenant Graff had, zoo
als bekend, in een tramwagen te Ham
born plaats. Aanvankelijk waren negen
politiebeambten veroordeeld, van wie vier
ter dood. Later hebben te Stettin drie po
litiebeambten verklaard, dat zij den aan
slag hadden gepleegd. Zij werden ook te
Aken door de Belgische autoriteiten ver
hoord en daarna weer naar het onbe
zette gebied teruggebracht.
Bij de thans plaats gehad hebbende
behandeling in revisie kwam de krijgs
raad tot de overtuiging van de schuld
der eerste beklaagden en velde bovenge
noemde vonnissen.
Aan de veroordeelden werd een termijn
24 uur toegestaan om bij den opper-
bëvelUvbbar-yan de Belgische bezettings
troepen een *n dienen.
8 billiocn mark nieuwe Ê^tirïtfL'jetten
per dag.
De „Lokal Anzeiger" schrijft: In den
laatsten tijd bedroeg de dagelijksche pro
ductie van bankbiljetten vier billioen mark
De ontzaglijke depreciatie van het geld
in de laatste dagen, heeft de behoefte aan
betaalmiddelen zoozeer doen toenemen,
dat talrijke banken in Duitschland niet
in staat zijn, haar te dekken. In verband
hiermede zal uiterlijk met ingang van
Donderdag a.s. dagelijks bankpapier!
jaar bedroeg de totale bankbiljettencir-
culatie 103 milliard mark.
Hongarije.
De spoorwegstaking geëindigd. ~~1"
Een delegatie van stakende spoorweg
machinisten verklaarde aan de autoritei
ten, dat de stakers bereid zijn den dienst
onvoorwaardelijk te hervatten. Het spoor
wegverkeer zal spoedig hersteld zjin.
Griekenland.
De toestand der schatkist.
De minister van financiën heeft aan
gekondigd, dat het deficit van 493 mil
lioen voor den dienst 19221923 slechts
uit 16 millioen zal bestaan, dank zij den
getroffen belastingmaatregelen. Het is te
voorzien, dat de dienst 19231924 in even
wicht zal zijn en misschien, zelfs een
overschot zal opleveren.
Spanje; -
Een complot ontdekt.
Aan de „Daily Telegraaf" wordt ge
seind, dat de politie een complot heeft
ontdekt om de echtgenoote van den gou
verneur van Barcelona te vermoorden.
'Daar de gouverneur zelf altijd door po
litie werdt geëscorteerd en zijn auto ge
pantserd is, zoodat de anarchisten hem
niet kunnen treffen, besloten zij zijn
echtgenoote te vermoorden.
Het plan werd tijdig ontdekt en de
samenzweerders zijn voorloopig onschade
lijk gemaakt.
Hoorwegen,
Een DuÜsch smokkelschip getorpedeerd.
Het Duitsche smokkelschip „Tara 2"
is Vrijdag in het Krislianiafjord door de
Noorsche torpedoboot „Teist" getorpe
deerd. Het Duitscho schip is gezonken.
Twee Duitschers zijn ontkomen, één is
gevangengenomen.
Finland.
Massa-arrestaties".
Do autoriteiten gaven last over te gaan
tot arrestatie van allo leden der commu
nistische parlementaire fractie, van de
leden van het centrale comité en de hoofd
redacteuren van de communistische bla
den. Tot nu toe werden 108 personen in
hechtenis genomen. De bureaux en druk
kerijen der communistische bladen zijn
gesloten.
In haar proclamatie geeft de regeering
een uiteenzetting van £e betrekkingen
van de Finlandscho communistische partij
met de communistische partij van Rus
land en de derde internationale. De ver
klaring eindigt met te zeggen dat dó ge
arresteerden wegens hoogverraad zullen
worden vervolgd.
China.
De excessen aan de Chineesche kusf.
Do Amerikaansche legatie te Peldng be
reidt een krachtige nota aan de Ghinecsche
regeering voor, waarin China wordt ge
waarschuwd voor een hernaling van aan
vallen, als die op het Amerikaansche
schip „Alice Dollar" op Dinsdag j.L, toen
Chineesche soldaten vrij vervoer vroegen
en na weigering begonnen te schieten,
waardoor drie vrouwen en de kapitein
werden gewond.
Amerika.
De dood van president Harding.
De nieuwe President.
Het stoffelijk overschot van president
Harding zal Dinsdagmiddag op het Witte
Huis te Washington aankomen. Den ge-
heelen Woensdag zal het in de rotonde
van het Kapitool op een praalbed liggen.
Het wordt geëscorteerd door af deelingen
van leger en vloot.
De lijkdienst zal Woensdagavond laat
plaats hebben. Daarna zal 't lijk naar
Marion (Ohio) worden overgebracht,
waar Vrijdag de begrafenis zal plaats
vinden. Deze dag zal een nationale rouw
dag zijn.
Het geheele land treurt om het overlij
den van den president. Overal wapperen
vlaggen halfstok. De banken en beurzen
zijn gesloten.
President Goolidge is te Washington
aangekomen, om ■onmiddellijk de teugels
van het bewind in. handen te nemen.
Hij is een krachtige persoonlijkheid,
die de belangrijke maatregelen van het
door Harding nagelaten program zal uit
voeren.
Het is mogelijk, dat hij zal aandringen
op toei^aS tot het Internationale Hof
van Justitie.
Tot de punten van progiam be
lmoren: strenge doorvoering tKir
ging bij do administratie en nauwgezette
toepassing der drankwet
Een order van leger en vloot.
Door de hoofden van de Amerikaansche
^departementen van Oorlog en Marine is
aan alle militaire- en marine-autpriteiten
order gegeven, de laatste eer te bewijzen
aan den overleden opperbevelhebber van
leger en vloot. In deze order wordt o.a.
„Na zijn leven aan den dienst van het
vaderland te hebben gewijd, is president
Harding plotseling te San Francisco over
leden. In deze moeilijke, doch niet min
der belangrijke jaren, beeft de president
zich met hart en ziel van zijn taak ge
kweten. Hij bracht veel tot stand en hij
vergde zooveel van zich zelf, dat het hem
het leven kostte. Niemand in onze géschie-
denis heeft zich ooit in meerdere mate
dan hij zóó van ganscher harte gegeven."
De politiek van Goolidge.
In leidende politieke kringen wordt be
weerd, dat de nieuwe president, Calvin
Cooligde, zich op de basis van het pro
gram der conservatieve republikeinen zal
stellen. Hij zal dus tegen de toetreding
van Amerika tot den Volkenbond zijn, doch
onder zekere voorwaarden vóór de toe
treding van Amerika tot het Internatio
naal Hof van Justitie.
Zijn eerste officieeïe daad.
President Coolidge heeft verklaard, dat
hij wenscht, dat het administratieve per
soneel van Harding zijn werk zal voort-
ze tterL Hij ziet geen enkele reden om op
het ©ogenblik verandering aan to brengen
of om de onderhandelingen, die thans loo-
pende zijn met buitenlandsche regeerin
gen, door afgevaardigden, die door Har
ding zijn benoemd, af te breken.
De eersto officieeïe daad van Coolidge
was het teekenen van de proclamatie,
waarin de Vrijdag van de begrafenis van
den overleden president tot nationalen
rouwdag wordt verklaard.
Sasltesil. Herrólaiem
Brutale roover-overval.
Vier Bengaalsche roovera traden Vrijdag
middag een hulppoatkantoor, hetwelk in de
Indische wijk van Calcutta i3 gelegen, bin
nen. Voordat de chef van het kantoor de
politie kon waarschuwen, werd hij door een
der bandieten, die gemaskerd was, dood
geschoten. Nadat zij zich van de kas had
den meester gemaakt, snelden <1a vier roo-
vers naar buiten, waar zij zich aan arres
tatie door de voorbijgangers wisten te ont
trekken, door bet afschieten van hun re
volvers. Enkelen ontkwamen, doordat- zij
hun achtervolgers, dank zij de nauwe stra
ten, op een dwaalspoor wisten te brengen.
De a,nderen, die gemaskerd waren, werden
gevat na een sensationeele achtervolging
waaraan o.a. talrijko inlanders deelnamen.
Gisteren werd door de Bcngaalscho
stedelijke politie, welke uit andero plaatsen
versterkingen had gekregen, talrijke huis
zoekingen verricht. Als gevolg hiervan wer
den verscheidene verdachte personen ge
arresteerd, onder meer een Indische ge
neesheer. Voorts werden bij deze gelegen
heid groote hoeveelheden communistische
en Sinn Fein-geschriftcn gevonden, terwijl
ïfêET VOORNAAMSTE WiEimS.
BUITENLAND.
Nadere bijzonderheden omSreni hei
Fransche en Italiaansche antwoord aan
Engeland.
Een bomaanslag te Dusseldorp. Zes
Duitschers, drie Franschen gewond.
De spoorwegstaking in Hongarije ge
ëindigd.
De Belgische minister van Nationale
Verdediging neemt ontslag.
De vonnissen in het proces-Graff be
krachtigd.
BINNENLAND.
De reorganisatie van den Rijksgebouwen
dienst. Bezuiniging.
OMGEVING.
De gemeenteraad van Lisse besluit v/el,
die van Hillegom niet tot het invoeren van
een tapverbcd op de Jubileumfeesten.
vele revolvers en dolken in beslag
werden genomen.
Tragische moord.
Te Perpignan (departement Pyrénées-
Orienfcales) heeft zich een tragische mis
daad afgespeeld.
Een landbouwer, Joseph Lacombe geheei-
ten en afkomstig uit Ba-ges, trad het kan
toor van den advocaat Barrere, die hem in'
een proces rechtskundigen bijstand had
verleend binnen en begon met den jurist t<5
twisten, omdat deze het proces niet tot
een voor zijn cliënt succesvol einde had
te brengen.
Op èèn oogenblik haalde La
combe een revolver uiu zak^n loste
vier schoten op den advocaat, die
neerstortte.
Toen Barrere's klerk kwam binncrloopea!
om zijn meester bij te staan, schoot La
combe zijn laatste twee kogels op hem af,
die ook den klerk doodelijk troffen.
Lacome werd gearresteerd.
Na 7 jaar herkend.
Een oorlogsmysterie, dat 7 jaar lang on
opgehelderd bleef, is door een ring tot
klaarheid gebracht.
Na den slag aan de Somme in Juli 1916,
werd een zekere Donald Poulter, van de
London Rifle Brigade en afkomstig uit
Isleworth, als vermist gerapporteerd.
Men wist, dat hij behoord had tot een
groep, die door den vijand omsingeld was,
maar niets werd er omtrent zijn verder lot
vernomen.
Thans heeft de moeder van den ver
miste van de oorlogsgravencommissie een
kennisgeving ontvangen, dat het lijk van
haar zoon geidentifieerd is. Een ring. dien'
zij haar jongen gegeven had toen hij naar
het Fransche front vertrok had tot de her
kenning geleid.
100.000 pd.st. voor een Kath. Faculteit.
Op het te Birmingham bijeenzijnde Ka
tholieke congres heeft kardinaal Boume
een beroep gedaan on do milddadigheid
der Engelsche Katholieken tot het bijeen
brengen van een bedrag voor 100.000 pd.st.
voor een Katholieke Faculteit, omvattend
theologie en philosofie, nauwer verbonden
met, maar toch afhankelijk van één van
Engeland's groote nationale universiteiten-
De kardinaal stelde voor, dat tot den
aankoop van een geschikt terrein 7,on "'or
den overgegaan voor den onmiddelliiken
aanbouw daarop van vier college-lokalitei
ten, terwijl nog voldoende grond aanwe
zig blijft voor uitbreidingen.
Rondom de crisis aan „Financiën".
Er loopen sedert eenige dagen gèruch-i
ten., dat de Ministercrisis aan het Depar-i
tement van Finapciën zpu zijn opgelost.
Wij geloovcn dichter hij de waarheid
to zijn, als wij do mogelijkheid veronder
stellen., dat na het aftreden van jhr. Do
Geer ©en zijnor amblgenooten interimair
met de zorg voor zijn departement zal
worden belast, tot de rogcering erin is
geslaagd ©en opvolger te vinden.
In parlementaire kringen meende mei
ons te mogen verzekeren, dat dit mi nog
niet het geval was. „Hbld."
Emigratie naar Amerika.
Pogingen tot uitbreiding.
Naar bet „Hbld." verneemt, zouden de
heeren Walrave Boissevaiu, voorzitter
van de Bezuinigings-commissie der^Ne-»
derlandsche Maatschappij van Nijver-*
beid en Handel, H. J. G. Hengevelde
waarnemend directeur van. de Nouer-
landsche Vereen:ging voor Landverh ui-*
zing, tevens vertegenwoordiger van het
Departement van Arbeid, de lieer Do
ViLgt, cbèf van de passage der Holland-*
Amerikalijn on ini\ von Baumhauer. eer-*
sic score La,ris van de Nederlandsen-Arno-