14e Jaargang.
ZATERDAG 4 AUGUSTUS 1923
No. 4215
3)e £eidóolxe 0ou/taiit
DoABONNEMENTSPRIJSbedraagt bij vooruitbetaling
Voer Leiden 19 cent per week f 2.50 per kwartaal.
'Bifonzo Agenten 20 cent per week 12.60 per kwartaal,
f franco per post f 2.95 per kwartaal,
liet Geïllustreerd Zondagsblad is voor de Abonné's ver-
krirbaar tegen betaling van 50 ct. per kwartaal, bij voor-
uitbetaling. Afzonderlijke nummers 5 ct., met Geïllustreerd
Zondagsblad 9 ct.
Dit blad verschijnt eiken dag uitgezrnderd Zon- en Feestdagen II.
Bureaux: RAPENBURG No. 10 - LEIDEN
TEL. INT. 935 GIRONUMMER 103003 POSTBUS No. II.
DE ADVERTENTIEPRIJS BEDRAAGT:
Gewone edverlentlën 30 cant per regel*
Voor Ingezonden Mèdcdeelingen' wordt het
s dubbele van het tarief berekend. u
Kleine advertentiëri, van ten hoogste 30 woorden, waarin
betrekkingen worden aangeboden of gevraagd, huur en ver
huur, koop en verkoop 10.50.
pit numetier bestaat uit vien*
bladen, waaronder het Gea!»
lustreerd Zondagsblad.
Tegen den Godsdienst.
"Wij leven in een tijd, welke van ons
allen arbeid vraagt om te bewaren het
afdeel onzer vaderen, om ap te komen
voor de rechten van Kerk en Godsdienst.
Daar is nog altijd eenerzijds het Libera
lisme met zijn Godsdienst-bestrijding of
althans Godsdienst-miskenning.
En van den anderen kant Communisme
ei. Socialisme.
liet Communisme erkent officieel het
atheïsme (d.w.z. de godsdiens (loosheid, de
GodloQfiöening) als een wezenlijk bestand
deel ran zijn bestaan en er wordt bij de
volgeden aangedrongen op een listig en
sluw <ïOeren van anti-godsdienstige propa
ganda.
„De Tribune" vertaalde dezer dagen een
artikel van Leo Trotzki, waarin wordt be
toogd, dat de bioscoop een der machtigste
hulpmiddelen is van den revolutionairen
staatbij zijn bestrijding van den
De sociaal-democraten zeggen al
thans, dat de menschen vrij zijn om te
geloovea of niet te gelooven, om aan gods
dienst te doen of niet te doen.
Dit optreden van het Communisme tegen
den Godsdienst is weerzinwekkend.
Maar toch terecht merkt de „Volks
krant'' zulks op gemakkelijker is nog de
strijd logen het grove Communisme, dat
er geen doekjes om windt, dan tegen het
Socialisme, dat het volk in slaap poogt te
wiegen door liet wijs te maken dat het,
de zijde van het Socialisme kiezend, im
mers vrij blijft, voor zijn godsdienstige
behoeften bevrediging te zoeken zooals en
waar het die meent te kunnen vinden.
fin, waar liberalisme aan den eenen
kant, communisme en socialisme aan den
andeven kant hun Godsdienst-campagne
^voeren daar hangen nog daaromheen en
rondom de donkere onweerskoppen van
onverschilligheid. Onverschilligheid (en
opzichte van den Godsdienst, terwijl die
zelfde menschen belangstelling hebben
voor duizenderlei futiliteiten.Dwaas
heid, allermenschelijke dwaasheden!
En te midden van dat al staat de uit
verkorene menigte der God-kenners, der
Christenen, der Katholieken.
En grootsch is dezer aller roeping,
zwaar zijn dezer ons aller plich
ten!
V Pleidooi voor vloeken.
Met aarzeling omdat het ons kwetst
:Ji datgene, wat ons het dierbaarste is
i drukken wij hier af Godslasterlijke taal
«n het Tweede Kamerlid Kleerekooper in
Jet Volk".
Wij doen het, omdat daaruit wéér eens
Üijkt, dat degene, die Christus belijdt,
'ijandig moet staan tegenover de S. D.
i. P.
In één der nummers van „Het Volk"
van verleden week dan spuwt Kleerekoo-
?er zijn gif en gal uit over de arrestatie
van een scheepskapitein te Schoonhoven,
jegens vloeken op straat, en zegt, dat die
«rapitein, die (het woord is nu aan Kleere-
I iuoper):
„door een klabak bij den kraag ge-
pakt, ten einde voor den burgemeester
te worden geleid, omdat hij hardop op
straat had gevloekt, en die, toen hij
zich daartegen verzette, door nog twee
klabakben bij armen en beenen werd
gegrepen, zoodat hij geen ander bc-
f weegbaar verweermiddel meer beschik
baar had dan zijn mond, waarmee hij
i dus een van zijn belagers in de wang
beet schoon gelijk had. De eisch
tegen hem was zes weken, maar de be
dachtzame rechter gaf hem een boete
van honderdvijftig pop. En ik zou een
nationale inzameling willen houden,
i oiu den zeeman vrij te koopei\ van
deze judasserij.
Iederéén vloekt: de president der
Kamer, do Minister van Justitie, de
burgemeester én de kantonrechter. Ik
ook! Maar al dec ik het nooit, als ik
zag, dat een ander omdat-ie gevloekt
ad werd opgepakt als een dief-in-het-
Jeine, die voor Hanze-directeur dus
juet in aanmerking kwam, dan zou ik
cm met drie zware vloeken te hulp
snellen, en als ik niet meer slaan kon,
omdat ze me vast hielden, dan beet ik.
nt belijd ik hier openlijk, schaamte-
°os en ongevraagd ja ik, van gan-
sober harte!
Want deze verdoemde huichelarij,die
e vroomheid verstikt, de oprechtheid
i Tp°°rt' en een Premie stelt op smuige-
f r'J cn °°gverdraaien, is in het Holland-
or\n"Va?daag ccn vloet> duizendmaal
s' ]00^ dan 'n frissehe, vroolijke, arge-
jn j 'ydgt een zware vloek waar-
zint SC*ïr'jyer Gods verdoemenis over
*ch mroept).
Tot zoover Kleerekooper.
De veinzende Godsdienst-hater!.... Hij
weent tranen over „verdoemde huichelarij,
die de vroomheid verstikt, de oprechtheid
smoort" ateof men niet vroom en op
recht zou kunnen zijn en toch ook niet
vloeken. Wat 'n vroomheid en 'n op-
rechthéid moet het zijn, die zich in....
vloeken uit!
Van „verdoemde huichelarij" gesproken!
Niet overdrijven
Wij lazen dozer dagen in de „N. Haarl.
Crt.":
„Nu do voorbereidingen (voor de jubi
leumfeesten) getroffen zijn en men staat
voor de uitvoering der plannen, komen er
bezwaren, ook uit kringen, waar men ze
niet verwachten zou. Om liet rondweg te
zeggen: bij een deel van het publiek ont
breekt de lust tot feestvieren."
Wij gelooven niet, dat bij een (betee-
kenend Biet-revolutionair) deel van het
publiek ontbreekt do lust tot feestvieren,
indien ton minste de feestviering zal
zijn: bescheiden, passend aan do lierden-
ding, passend ook in dezen tijd -en niet
zal zijn als dronkemansjool in een huis
van armoede of als weeldegeflonker in een
gezin, waarin honger wordt geleden.
Indien wij dezen eisch vooropstellen,
dan gelooven wij, dat ons volk in grooto
meerderheid wel feestelijk wil herdenken
het 25-jarig regeeringsjubileum van Ko-
ninging Wilhelmina on do zegeningen, ons
land geschonken, tijdens en door haar
Regeering.
Oranje en de Katholieken.
Hier en daar wordt er naar aanleiding
van het a.s. Regeeringsjubileum van onze
Koningin geschreven en gesproken over
de Nederlandèch vlag.
Zoo wordt er propaganda gemaakt om
do roodo kleur in onze vlag te veranderen
in orauje, om daardoor aan die vlag een
protestantsch en zelfs een anti-katholiek
karakter te- geven.
In de „N. Crt." van Donderdagavond
schrijft iemand uit Assen een artikel,
waarin hij de rood-wit-blauwe vlag ver
dedigt.
Voor één zaak wil hij echter de oranje-
wit-blauwe geuzenvlag, en wel om tegen
Rome te deinonstrecren.
Letterlijk schrijft hij:
„Wil men nu de geuzenvlag uithan
gen in de feestdagen, het is zeer aan te
prijzen. Men beoogo of betooge echter
daarmede niet tegen onze' bestaande
roemrijke driekleur, doch zoo men be-
toogen wil, alleen tegen de voorbarig
heid van het triomfgeschal, dat Rome
troef is".
En deze ophitsing tegen de Katholieken
wordt door de liberale redactie zonder
eenig commentaar opgenomen!
Ook willen wij er hier op wijzen, dat de
bekende anti-papistische- predikant Ds.
Gravemeijer Donderdag in een der Haag-
sche kerken don verjaardag van H. M. de
Koningin-Moeder misbruikte om ons vor
stenhuis tegen de Katholieken uit te spe
len. Volgêns dezen predikant moet Oranje
ons vaderland verlossen van de Katholie
ken en bolsjewieken, die aHe twee staats
gevaarlijk zijn!
Dat alles in in hoogen mate onkies ch
tegenover ons Vorstenhuis, tegenover onze
Koningin.
Maar ook anrechtvaardig en
grievend tegenover de Katholieken,
die zijn* trouwe Vaderlanders, oprechte
verdedigers van het gezag, gedragen door
onze Vorstinne, Koningin Wilhelmina.
Dat toonen wij in héél ons optreden, in
al ons doen en laten en het komt bij
ons niet naar voren louter als 'n soort
hoera-patriotisme in een feesttijd als de
komende.
Maar wij willen toch óók in dien feest
tijd mee-manifesteeren in waarheid
dat de goede Katholieken óók goede
Nederlanders zijn!
BUiTEHLAHP
De bezetting van het Roergebied
De Engelsche regeeringsverklaring.
Britscbe beschouwingen.
Do „Times" schrijft over de Donderdag
gehouden zitting van het parlement: De
"overheerschende indruk was die van een
werkelijk ernstvollen toestand en de rede
voeringen, waarin de regeeringspolitiek
becritiseerd werd, waren weinig meer dan
pogingen om dit drukkende crisisgevoel te
ontwijken of te weerstaan.
De opvatting in officieel e
Franse he kringen.
„Donderdagavond laaf", zoo meldt de
Parijscho correspondent van de Times,
„vond ik in officicelc kringen een neiging
om de Britscbe verklaring in het gun
stigste licht te beschouwen en zelfs te ken
nen te geven, dat er niets in voorkwam,
dat ongerustheid behoefde te baren. Ik
geloof dat de Fransche, bladen de crisis
zullen trachten te dramatiseeren. Nadruk
wordt gelegd op Frankrijk's verlangen
naar verdere onderhande
lingen. Men liet tegenover mij uitko
men, dat de Franschen in hun antwoord
aan Engeland de deuren open hadden ge
houden en verklaarde, dat Baldwin ook
blijkbaar deze deuren niet sloot. Blijk
baar is het .mot d'ordre dat de verklaring,
over het algemeen, gematigd is".
De Fransche pers verheugt er zich al
gemeen over dat de verklaringen in het
Engelsche parlement geen bruggen af
breekt. Ze waardeert verder, dat ook niet
positief gezegd werd, dat. Engeland een
afzonderlijk antwoord zou geven. Het feit,
dat de Engelsche ministers er prijs op
stelden de sterke band lusschen de geal
lieerden niet direct te verbreken, heeft
algemeen kalmeerend gewerkt.
De opvatting in België.
De Belgische regeering is besloten te
handelen in den geest van de door haar in
haar antwoord aan de Britscbe Regeering
gedane voorstellen. Zij constateert dat de
Britscbe ministers geen oplossing hebben
gegeven voor het door hen aangeroerde
vraagstuk en dat zij evenmin vaste richt
lijnen hebben aangegeven.
Men verheugt er zich te Brussel over,dat er
geèn breuk is "ontstaan tusschcn de geal
lieerden en de aangename toon, waarin de
verklaringen waren gesteld, doet daar aan
genaam aan. In weerwil van allen tegen
spoed blijft men optimistisch.
Wat de publicatie van de documenten
betreft, heeft de Belgische regeering de re
geeringen te -Londen en te Parijs verzocht,
de documenten in hun geheel en tegelij
kertijd te publiceeren.
De indruk in Duitschland
Ofschoon men te Berlijn moede wordt te
verklaren,.-niets-hoegyuairjiJÜ van .de ont
wikkeling der Franstm—Engelsche onder
handelingen te verwachten, heeft de rede
van Baldwin toch, zooals begrijpelijk, een
groote teleurstelling in het leven geroepen.
Men is eerstens onaangenaam verrast,
omdat deze rede zoo weinig positiefs be
vat, maar veeleer laat doorschemeren, dat
Europa opnieuw voor een eindeloos wach
ten zit en ten tweede natuurlijk, omdat.
Baldwin de staking van het lijdelijk ver
zet schijnt te vorderen.
Hoe het Ruhrgebied er
zelf over denkt.
Over Baldwins rede is ,men reeds bijna
uitgepraat, daar men de meening toege
daan is, dat deze te weinig positief nieuws
bracht om een stap nader tot de op
lossing te voeren.
Zoover deze rede nog een onderwerp
van gedachtenwisseling vormt, licht men
thans een deel er uit, dat op- het lijdelijk
verzet betrekking heeft en herhaalt men
nogmaals, dat een opgeven daarvan tot de
onmogelijkheden behoort.
In het Ruhrgebied zelf heeft een confe
rentie van leidende persoonlijkheden
plaats gehad, waar men eveneens Balein
wins licht op den passieven weerstand
heeft laten schijnen. Er werd daar vastge
steld, dat van de normale omstandigheden,
waarover de Britsche premier sprak, geen
kwestie kan zijn, zoolang:
1. de Fransche soldaten nog aanwezig
zijn;
2. de gevangenen niet zijn verlost;
3. de bannelingen niet teruggekeerd zijn
en
4. de spoorwegregie nog bestaat.
Op die vier voorwaarden als basis zou
er eventueel met de Franschen te praten
vallen.
Do toestand aan de Ruhr wordt overi
gens als verbeterd beschouwd; de arbei
dersonlusten zijn voor het oogenblik ge
luwd, hoezeer do communisten ook doende
blijven het vuurtje brandende te houden.
De regeeringspresident van Westfalen
deelt mede, dat er met een Rotterdam
s c h e firma een overeenkomst gesloten is
waarbij ook do rijksregeering is betrokken
en welke hi flinken toevoer van levensmid
delen belooft.
Publicatie der documenten.
De Belgische regeering publiceerde gis
teren de met Engeland gewisselde docu
menten betreffende het antwoord op de
Duitsche nota.
Ook de Fransche regeering publiceerde
de met Engeland gewisselde documenten
betreffende het antwoord op de Duitsche
nota.
De volgende siap van Engeiand.
Niets vastgesteld omtrent
een afzondert ij k ant
woord aan Duitschland
Reuter verneemt, dat ofschoon er nog
niets bepaalds besloten is, de volgende
stap in de schadevrgoedingscrisis zal zijn
het zenden van een Britsch antwoord op
de Fransche cn de Belgische nota. Er is
niets vastgesteld nopens een afzonderlijk
antwoord aan Duitschland en in bevoegde
kringen hoopt men nog-steeds dat een ge
meenschappelijk antwoord kan worden
gezonden. In elk geval zal er schier zeker
een verdere gedachtenwisseling zijn.
De separatistenactie in het bezette gebied.
Te Bonn leggen de separatisten een ver
hoogde bedrijvigheid aan den dag. Zij heb
ben biljetten aangeplakt, waarin het
vrije Rijnland" wordt opgewekt, met.
Frankrijk, België en Engeland in onder
handeling te treden om het Rijnland tot
een zelfstandigen vrijstaat te maken.
Het gemeentebestuur Yan Oberhausen
heeft een oproep aan de bevolking gericht,
waarin het deze op het hart drukt, onder
alle omstandigheden kalm te blijven. Het
belooft zijnerzijds alles te zullen doen om
aan den noodtoestand een einde te maken
en deelt mede den rijks-minister van ar
beid telegrafisch te hebben verwittigd, dat
loonsverhoogingen in alle bedrijven on
voorwaardelijk noodig zijn in verband met
de ongehoorde prijsstijgingen.
Te Gelsenkirchen hebben de Franschen
1 milliard mark loon-geld van de Guss-
stahl-Wcrke in beslag genomen. Het per
soneel van deze fabriek is in staking ge
gaan als protest tegen de in beslag neming
De Franschen zijn er te langen leste in
geslaagd het hoofdstation te Oberhausen,
dat sedert Januari van eleclrischën stroom
verstoken is geweest, weer bij de electriselie
centrale aan te sluiten.
Duitschland.
Socialistische eischen.
Ontslag van Cuno geëischt.
De linkervleugel van de socialisten heeft
in Weimar een afzonderlijke conferentie
belegd, waarin o.m. geëischt werd: ontslag
van Cuno, een regeeringsverklaring togen
het lijdelijk verzet, directe onderhandelin
gen met Frankrijk, samenwerking met do
commuuisten, gebruikmaking ook van niet-
parlementaire middelen on maatregelen
ter verbetering van do voedselvoorziening
De „Vorwiirts". acht het kenschetsend,
dat de berichten omtrent~dcze conferentie
in het communistische blad de „Rote
Falmc" bekend worden gemaakt.
De Rijksspoorwegen.
De rijksminister van verkeer heeft den
rijkssRoorwegenraad tegen 11 Augustus te
Berlijn bijeengeroepen. Op do agenda
staan de volgende punten:
Aanpassing van de tarieven voor pas
sagiers en goederen aan de waardever
mindering van het geld:
Een voorstel van do rijksspoorwegen be
treffende betaling van waardevaste tarie
ven voor personen en goederenvervoer.
Een voorstel van de rijksspoorwegen in
zake wijziging van het systeem van uitstel
van betaling der vrachten. Ter voorberei
ding der agenda zal op 10 Aug. in de
groote zittingszaal van het rijksverkeers-
ministerie te Berlijn een zitting plaats
hebben, van liet dagelijksch bestuur van
den rijksspoorwegenrhad.
Hongarije.
De politieke crisis.
Reconstructie van het kabi'net
geëischt.
De uit de regeering uitgetreden reclits-
radicalen hebben een verklaring gepubli
ceerd, waarin zij een reconstructie van
het kabinet eischen. De regeering is vast
besloten de orde in het' land te herstellen
De sjaking der machinisten en stokers
duurt nog voort. De lcvensmiddelenvoor-
ziening van Boedapest is verzekerd. Uit
de provincie zijn verschillende berichten
omtrent daden van sabotage ontvangen.
Er zijn reeds talrijke arrestaties gedaan.
In een gisteren gehouden zitting van de
Nationale Vergadering stelde Bethlen vast,
dat het hier een politieke staking betreft
en dat de regeering met alle tot haar be
schikking staande machtsmiddelen deze
staking zal onderdrukken.
Rusland.
Belangrijke documenten gestolen.
De „Times" verneemt uit betrouwbare
bron, dat er te Moskou talrijke documenten
zijn gestolen uit het bureau van de com
missie, belast met de samenstelling der
geschiedenis van de Russische communis
tische partij. Do documenten moeten zeer
compromitteerénd zijn voor Lenin en
Trotzki. Zij verklaren de rol, door Lenin
en Trotzki tijdens den oorlog gespeeld als
agenten der Duitsche regeering en bevat
ten ook hot plan voor de bolsjewistische
October-revolutie. De „Tsjeka" gelooft,
dat alle gestolen documenten over de grens
zijn of zullen worden gebracht voor publi
catie in Amerika en heeft instructie gege
ven om alle reizigers, die de grens over
schrijden, to visileercn. Ook is aan de
Sovjet-vertegenwoordigers in het bui ton-
land opdracht gegeven om geen moeite en
geld te sparen ten einde deze documenten
terug te krijgen.
HET WOORHAAfflSTE NBEUWS.
BUITENLAND.
Het overlijden van president Harding.
Zijn levensloop. Mr. Calvin Coolidge zijn
opvolger.
De volgende stap der Britsche regeering
is een antwoord-nota op de jongste Fran
sche en Belgische nota's.
BINNENLAND.
De Katholiekendag in het Bisdom Haar-*
lem.
Het Bureau voor de R.-K. Vakorganisa
tie wenscht niet deel te nemen aan een
actie tegen de Vlootwet,
OMGEVING.
Gemeenteraad van Nocrdwijk. De Com
missaris van Politie wordt ip den Raad
toegelaten. Protesten van Raadsleden te
gen diens optreden.
Amerika.
Het overlijden van president Harding.
Zijn laatste oogenblikken.
Volgens Donderdagavond uit San
Francisco ontvangep. berichten, werd kort
na de officieele aankondiging van presi
dent Harding's overlijden een ambtelijk
communiqué uitgegeven, waarin gezegd
werd dat hij plotseling, zonder dat be
paalde teekenen vooraf daarop wezen,
aan apoplexie stierf. Mevrouw Harding
en dr. Sawyér waren de eenigen, die aan
wezig waren ,toen de verandering in den
toestand intrad. Mevrouw Harding las
juist haar echtgenoot iets voor, toen hij
opeens door een huivering bevangen
werd en krachteloos in de kussens weg
zonk. All^n begrepen, dat dit het einde
was. Het was toen omstreeks zeven uur
's avonds. Mevrouw Harding snelde do
gang door om d'o andere gencesheeren bij
den patiënt te roepen. Dr. Go one "en 'ver
schillende anderen kwamen ijlings de'
kamer binnen; or volgde een vlango stilte
totdat de verpletterende waarheid werd
uitgesproken: De president is overleden.
Binnen een paar minuten waren allo
leden van het officieel gevolg van den
president binnengeroepen. Hoover kwam
het eerst. Toen hij de sterfkamer verliet,
was hij niet in staat een woord uit te
brengen. Mevrouw Harding weerstond
den slag en zeide nog: „Neen, ik zal mij
goed houden."
Vrijwel onmiddellijk zullen regelingen,
worden getroffen tot het vervoeren van
het stoffelijk overschot naar Washington.
Volgens een Exchange- telegram zal do
teraardebestelling vermoedelijk te Ma-*
rion in den slaat Ohio plaats vinden,
maar eerst zal het lijk naar Washington
worden gebracht, waar het op een praal-
baar zal worden gelegd.
Een groote menigte verdringt zich in
en rondom het hotel te San Francisco,
waar Harding stierf, en de gehoele stad
is vol van het doodsbericht.
Z ij n levensloop.
Warren Gamaliel Harding werd op 2
November 1865 op een boerderij nabij
hot dorp Blooming Grove in den staat
Ohio geboren als zoon van George T.
Harding, die nog steeds te Marion als
arts practiseert, en Anna Kirks. Zijn va
der is van Schotschen oorsprong, zijn
moeder, thans overleden,- had Hollandsch
bloed in de aderen.
De jonge Warren ontving zijn opvoe-»
ding in de school van zijn dorp en later,
op het gymnasium van ebn provincie
stadje in Ohio. Hij verdiende zijn eigen
kost toen hij nog student was, iets wat
in Amerika met jongens van arme ouders
geen zeldzaamheid is. Inderdaad kan ge
zegd worden, dat hij een groot deel van
de capaciteiten, die hem later voor den
hoogston post in zijn land geschikt
maakten, in dc-n harden lijd van zijn sIih
die heeft verworven.
Evenals de man op wicn hij 't presi
dentschap heeft bevochten, Gox, is ook
Warren Harding journalist geweest, al
vorens in de politiek te gaan.
Harding begon zijn politieke loopbaan
in den Senaat van Ohio, waarin hij van
18991903 voor Marion zitting had. La
ter werd hij onder-gouverneur van den
staat Ohio, hetgeen hij twee jaar bleef,
om in 1914 lid te worden van uen Senaat
der Ver. Stalen.
Al meer steeg Harding's invloed. Lij
was bekend als voortreffelijk op de hoog
te van de binnenlandsche verhoudingen,
als voorstander van boog© tariefrechten
en andere hobbies" dor republikeinen.
■Vóór den oorlog bracht hij driemaal ccn
langdurig bezoek aan Europa, waarbij
hij speciaal fiscale en arbeidsvraagstuk
ken bestudeerde en genoeg leerde van
den internationalen gang van zaken in.
het algemeen om zich nadrukkelijk af te
zonderen van hen 'die meenden, da: do
S. te groot cn te vor-at waxen cm zich'
over militaire of vloot-toerusting boboc-s
ven te bekommeren.
Op 2- November 1920 besliste Je sUm*
